Muziekschoolleerlingen
hun kwaliteiten
Rayonbestuurcler
De Vogel
Droevige accommodatie voor
muziekschool Rijssen
Veel belangstellenden
FILMNIEUWS
Lagere inkomens
kunnen zelfs
w.w.-woningen
niet betalen
Meer gespaard dan
opgehaald
Ook lesmateriaal is slecht
BRAAK TERREIN VOOR
GEMEENTEBESTUUR
PROGRAMMA WERD
VLOT AFGEWERKT
Vrijdag 17 mei 1968
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagin* 3
In uw editie van 19 april 1968 verscheen een door G. Colmjon uit
Deventer ondertekend ingezonden stuk dat mij dezer dagen werd
gezonden. Gaarne zou ik hierop als volgt willen reageren daarbij
vooropstellend dat de heer Colmjon voor het merendeel in zijn
artikel wel de klok heeft horen luiden maar niet weet waar de
klepel hangt. Verder wil ik hieraan nog toevoegen dat het na
volgende geschreven wordt in het belang van de beiaardkunst.
SPEELWERK
ONTWIKKELING
NIEUWE FACETTEN
GEDIPLOMEERDEN
Zo als elders in dit blad valt te lezen,
heeft de muziekschool Rijssen en Om
streken, zaterdagavond een zeer ge
slaagde leerlingenuitvoering gegeven in
gebouw Jeruel. De ouders en andere
belangstellenden hebben zich op de
hoogte kunnen stellen vande goede
vorderingen die de jongens en meisjes
hebben gemaakt en voor zover nodig
viel nog weer eens te constateren, beter
gezegd te beleven, hoeveel vreugde,
hoeveel levensvreugde, de muziek
beoefening kan geven.
Voor de jaarlijkse leerlingenuitvoering van de Muziekschool Rijs
sen en Omstreken, die zaterdagavond in gebouw Jeruel werd ge
houden, bestond zeer grote belangstelling. Dat deze avond vooral
voor de leerlingen (uit Rijssen 74 en Holten 80) een grote gebeur
tenis was spreekt vanzelf.
Natuurlijk moest de tijd die de leerlingen was „toegemeten" kort
worden gehouden, desondanks kon een aardige indruk worden ver
kregen van de vorderingen die de jongens en meisjes hadden ge
maakt. De voorzitter van de muziekschool de heer P. J. Otte zei in
zijn openingswoord blij te zijn dat de muziekschool nog floreert.
Voor de financiële steun die wij van de gemeente Rijssen en nu ook
van de gemeente Holten krijgen zijn wij aldus de heer Otte, zeer
dankbaar. Spr. betreurde het feit dat de wijze waarop les moet wor
den gegeven „nog steeds primitief is".
AARZELEND
MODERN
BUITENLAND
Woensdag
Weg van elkaar
Vrijdag en zaterdag
Winnetou en de desperado's
Rij ssen een beiaard?
Na een grote bloei in de 17e en 18e eeuw
kende de beiaardkunst ia de 19e eeuw een
diepgaand verval waarbij deze kunst in ve
lerlei opzicht aan grote verwaarlozingen
blootstond. Na 1900 komt er door toedoen van
Jef Denijn geleidelijk aan weer belangstel
ling voor deze oer-Nederlandse cultuuruiting
welke belangstelling na 1945 overgaat in een
geweldige bloei zodat men thans voor de Ne
derlanden spreekt van de tweede bloeiperio
de der beiaardkunst. Deze tweede periode
kenmerkt zich door het restaureren en in
klokkental uitbreiden van bestaande beiaar
den, het opstellen van een groot aantal nieu
we beiaarden, het openen van een Nederland
se beiaardenschool, het aanstellen en be
hoorlijk salariëren van vakkundige beiaardiers
enz. Veel van hetgèen na 1945 bereiktis is
te danken aan de geweldige inspanningen
dié mr. Romke de Waard, in het dagelijks le
ven rechter bij de Amsterdamse Rechtbank,
zich in zijn vrije tijd belangeloos getroost
heeft om de beiaard weer die plaats in het
Nederlands volksleven te geven die hij vroe
ger gehad heeft, ja zelfs zijn door zijn toedoen
nieuwe facetten aan deze kunst- en cultuur
uiting toegevoegd. In 1966 ontving mr. De
Waard hiervoor uit de handen van prins
Bernard De Zilveren Anjer.
Echter is nog lang niet op alle onderdelen
het vroegere peil weer bereikt. Onder andere
bij het automatische speelwerk. Vroeger
moest elke beiaardier eens. per maand,
soms eens per 14 dagen, de trommel verste
ken zodat vrij geregeld nieuwe wijsjes weer
klonken. Ondanks de goede zorgen die het
Deventer stadsbestuur aan zijn beiaard be
steedt heeft het tot nu toe er niet tot kunnen
besluiten de trommel vaker per jaar te laten
versteken. Wellicht ligt zoiets nog in de
schoot der toekomst. Deze nalatigheid zal
voor Rijssen evenwel niet opgaan. Alle na 1945
nieuw opgesteld beiaarden hebben geen
trommel meer maar een plastic strook voor
het automatische speelwerk. Deze sti'ook
biedt grote voordelen t.o.z. van de trommel.
Door middel van een toestel prikt de beiaar
dier thuis de wijsjes^ in de strook en daarna
is het voor hem een kleinigheid deze strook
in de toren bij de klokken aan te brengen.
Het gevolg van deze nieuwigheid is dat nu
niet elk uur dezelfde melodieën behoeven te
klinken maar dat men meer liederen kan
prikken zodat men om de 2, 3 of 4 uur, net
zo men wil, hetzelfde wijsje hoort. Aldus
komt er een grotere afwisseling. Daar de
stroken gemakkelijk verwisselbaar zijn, kan
men dus per kwartaal of per maand nieuwe
banden aanbrengen en wordt ook op deze
wijze de eentonigheid doorbroken. Bovendien
kan men in de weken voor Sinterklaas, Kerst
mis en Pasen stroken met toepasselijke lie
deren aanbrengen. De mogelijkheden zijn dus
vele. In dit verband zie ik ook niet in waarom
op zondag het automatisch spel in Rijssen
moet zwijgen. De beiaardier of zijn technicus
kunnen zaterdags banden met psalmen en ge
zangen aanbrengen hetgeen naar mijn mening
geheel bij de sfeer van Rijssen past en bo
vendien de bezoekende vreemdeling erop at
tent maakt dat Rijssen zeer gehecht is aan
zijn zondagheiliging. Zo nodig kan het auto
matisch spel ook om het halfuur klinken.
Dat in onze tijd de beiaard 's nachts zwijgt
is voor iedere beiaardliefhebber zonder meer
een vanzelfsprekendheid. De mensen van nu
zijn nerveuzer en hebben hun nachtrust
meer nodig hoewel oudere mensen mij meer
malen hebben verteld dat zij 's nachts juist
wakker werden als het automatisch speel
werk soms stil stond.
Een beiaard heeft inderdaad wel eens ku
ren. Gebeurt dat met andere zaken niet?
Mag er in onze tijd dan niets meer afwij
ken? Moet alles op rolletjes lopen? En Ensche
de is dat in 18 jaar maar één keer gebeurd.
Wanneer een gemeentebestuur en een beiaar
dier oprechte belangstelling en liefde hebben
voor hun gemeenschapsinstrument zullen zij
het mechaniek en wat er mee samenhangt op
de juiste wijze onderhouden en zullen derge
lijke ontsporingen tot een minimum beperkt
blijven. De meeste beiaardiers worden tijdens
hun spelen vergezeld van een technicus die
alles van het instrument op gezette tijden on
derzoekt, waar nodig smeert, oliet, vernieuwt
en één keer per jaar de boel grondig inspec
teert. Hierdoor blijven dure restauraties ook
een zeldzaamheid. Het is dus maar hoe men
de zaak aanpakt.
Waarom onderneemt de heer Colmjon géén
aktie tegen het steeds drukker en intenser
wordende verkeer in de binnensteden? Het
verkeer is per slot van rekening maar middel,
cultuur is doel. Op deze wijze kan men weer
rustiger naar beiaardmuziek luisteren. Haar
lem, Enschede en Hengelo zijn in deze al
voorgegaan. Wanneer volgt Deventer? De heer
Colmjon schrijft verder over de reparatie
van het Deventer klokkenspel alsof het een
lekke band betreft. Het Deventer spel is in
1952-'53 grondig gerestaureerd. In die jaren
werd de koepel van de Lebïnustoren gerestau
reerd (waarom klaagt de heer Colmjon niet
over de dure torenrestauratie?) en tegelijker
tijd werd de beiaard onderhanden genomen
hetgeen mede als gevolg van oorlogsschade
dringend nodig was. Toen werden de klokken
in eén klokkenstoel geplaatst waardoor meei
artistiek spel bereikt kon worden; bescha
digde en onzuiver (wegens corrosie) gewor
den klokken werden vervangen door nieuwe
en tevens werd een reeks nieuwe klokjes toe
gevoegd waardoor het totaal aantal op
kwam en de speelmogelijkheden van
beiaardier dus vergroot werden. Nadien
het uurwerk, ik meen in 1966. gerevideerd,
dus niet het klokkenspel.
48
de
is
Met de huidige ontwikkeling van de beiaard-
kunst gaat tevens een geweldige ontwikkeling
van de gietkunst gepaard die tot gevolg heeft
dat men in Nederland sedert 1961-*62 klokken
van de hoogste zuivere graad kan gieten
(hulde aan de Nederlandse gieters.) he geen
rot dan toe vooral een moeilijkheid vormde
bij de kleinere en kleine klokjes. De in 1953
iocevoegde kleine klokjes hebben die zuiver
heid nog niet en het pleit dan ook zonder
meer voor het Deventer gemeentebestuur
dat het ..bij" wil blijven en de nieuwste vin
dingen in zijn beiaard wenst opgenomen te
zien. Hieruit bljikt hoe belangrijk het Deven
ter gemeentebestuur ook in onze tijd het ge
meenscha, instrument de beiaard vindt. Zo
als gezegd, bij goed onderhoud blijven de kos
ten tot een minimum beperkt en zijn grote res
tauraties slechts eens in de 100 jaar nodig. Bo
vendien trotseert een beiaard de eeuwen, soms
100 tot 400 iaar. Hierbij vallen deze kosten in
het niet en hetzelfde geldt voor de aanvanke
lijk hoog lijkende aanschaffingssom.
be heer Colmjon wil de beiaard alleen la
ten spelen bij bijzondere gelegenheden. Een
typisch 19e eeuwse opvatting! In een zelf
bewuste en zichzelf respecterende gemeen
schap speelt de beiaardier 1 tot 2x per week,
daarnaast op allerlei feestdagen: koninginne
dag, 4 mei, 5 mei, op alle christelijk® feest
dagen, op de dagen dat een nieuw jaargetij
de begint, op alle verjaardagen van leden
van het koninklijk huis, op provinciale en
plaatselijke feestdagen of zoals in Deventer
op Europadag In veel plaatsen is het gewoon
te geworden dat in de zomermaanden op een
vaste dag en een vast uur avondbespelingen
worden gegeven die door het meerendeel ver
zorgd worden door gastbeiaardiers uit binnen
en buitenland waarvoor de programma's wor
den aangekondigd in speciale boekjes die al
dus ook als beiaardvisitekaartjes voor de des
betreffende plaats fungeren en op deze wijze
al heel wat positieve gevolgen gehad hebben.
In dit verband fungeert de beiaard als con
certinstrument hetgeen voor de tweede
bloeiperiode eèn nieuw aspect is. Voordien
fungeerde de beiaard als achtergrondmuziek
hoofdzakelijk op marktdagen.
De nu zo springlevende beiaardkunst toont
telkens nieuwe facetten. In haar oorspronke
lijke opzet was de beiaard functioneel, hij
diende als tijdaanduiding en daarnaast was
het instrument er voor ,,amusasie". In de 17e
eeuw wordt de beiaardtevens statussym
bool in vooral de Hollandse steden die soms
meer dan één zingende toren hadden, een
verschijnsel dat zich in onze tijd ook weer
voordoet.. Onze tijd heeft een ander aspect
van de Leiaard sterk naar voren laten ko
men de mens van tegenwoordig raakt op al
lerlei wijzen en om allerlei reden losgeslagen
van bestaande gemeenschappen. Een nieu
we gemeenschapsvorm wordt niet zo dadelijk
gevonden of men kan er zich niet dadelijk bij
aanpassen. Het merkwaardige is nu dat een
zingende toren steeds meer als binding met
een gemeenschap wordt gezien. Vanwaar an
ders de opstelling van het grote aantal beiaar
den in Zuid-Holland, Noord-Holland en Noord-
Brabant waar de steden en dorpen steeds
meer aan elkaar dreigen te groeien. De mens
wordt bang en zoekt naar binding en vindt die
in een toren met beiaard. Dit is mij meer
malen gebleken. De opmerkingen in deze zijn
steeds gelijk: het geeft je het gevoel dat je
nog ergens bijhoort. Ook Twente zal hiermee
steeds meer te doen krijgen.
Goede beiaardiers zijn zeldzaam en duur,
schrijft de heer Colmjon. Hoe onaangenaam
moet dé Deventer stadsbeiaardier Jules Jae
ger zoiets in de oren klinken! Op zijn 56e
jaar nog ging hij naar Amersfoort om bei
aard te studeren, werd na een jaar erjastig
ziek, en herbegon zijn studie die na .jeen
jaar zodat hij met drie jaar toch beide diplo
ma's behaalde maar bovendien een zeer eigen
speelstijl wist te ontwikkelen. En die is zeer
zeker bij de Deventernaren aangeslagen, van
waar andere het groot aantal aanvragen om
verzoeknummers die veelal beloond worden
met thuis toegezonden attenties.
Goede beiaardiers zelfzaam en duur
Waar haalt de heer Colmjon de onzin van
daan? Een beiaardier moet drie tot vier jaar
aan de beiaardschool in Amersfoort studeren
(schoolgeld), eer hij zijn staatswege erkende
diploma's kan behalen. Daarvoor moet hij el
ke week een dag missen en naar Amersfoort
reizen (reiskosten). Heeft een beiaardier zijn
diploma's behaald dan mag men aannemen
dat hij zijn vak verstaat en evenals elke an
dere vakman dient hij daarnaar ook gesala
rieerd te worden. In veel gemeenten doet
men dit gelukkig, in andere stelt men zich jn
deze nog op een verouderd standpunt. De heer
Colmjon zou er goed aan doen contact op te
nemen met Jules Jaeger, Hoge Hondstraat
40, Deventer die hem gaarne over de beiaard
en hetgeen hieraan vastzit zal inlichten. Laat
hij dinsdags- of vrijdagmorgens om 9 uur
bij de toren zijn en meegaan naar boven. Na
dien zal de heer Colmjon zijn standpunt on
getwijfeld wijzigen en het zal hem duidelijk
worden dat aan één beiaardspel heel wat
uren voorbereiding voorafgaan. Wellicht kan
hij er aan meewerken dat er in Deventer een
Vriendenkring van de beiaard opgelicht
wordt die bij voorbeeld in de zomermaanden
de woensdagavond als vaste speeltijd voor
gastbeiaardiers bepaalt, deze dan ook uitno
digt en ze van 19 tot 20 uur laat spelen. In
dien de kring dan ook nog een programma
boekje uitgeeft kan ik de nodige propaganda
maken voor Deventer, de beiaard aldaar en
Jules Jaeger.
En zeldzaam? Sedert in Mechelen in 1922
en in Amersfoort in 1953 beiaardscholen
geopend werden heeft een stroom van beiaar
diers in Nederland zijn diploma's behaald
terwijl velen daarvoor nog studeren. En het
overgrote deel van de gediplomeerden heeft
daarna nog naam gemaakt ook. Om er maar
eens te noemen: Willem Créman, Kees Roe-
lofs, Leen 't Hart (directeur beiaardschool)
Rien Ritter, Frans Terseeg, Dirk Donker,
Henk Held, Karei Borghuis, Jules Jaeger, Ria
van Viegen-Pieffers, Daan Vanhoecke, Mat-
thieu Steijns, Arie Peters, Bertus Oomen, Sjef
van Balkom, Chris van den Boom, Herman
Bonenkamp, Piet Broerse, Jaap van der En-
de, Ype Höweler, Henk Herzog, Maria Blom,
Mar Bruinzeel, Addie de Jong, Chris Bos,
Gijs Brinks, Willem Mesdag, Jan van Alphen
Anton van Ooik, Peter Bakker, Wim Franken,
Hein de Ligt. En nog meer terwijl de goede
amateurs dan nog niet genoemd worden. De
ze namen leeft men regelmatig in de krant
zowel voor bespelingen als wegens deelna
me aan concoursen en men kan hen boven
dien nog horen via de AVRO-RTN-beiaarduit-
zendingen die vaak op donderdagmiddag
plaatshebben.
En dan enkele Vlaamse beiaardiers die
in ons land ook een goede klank hebben:
Piet van den Broek, Gaston van den Bergh,
André Wagemans, Paul Bourgois, Constant
Versichel, Jo Haazen. Waar is het eind als
ik ook nog aan de Amerikaanse en andere bui-
telandse beiaardiers denk? Voor zomeravond
bespelingen ontvangen gastbeiaardiers in En
schede en Oldenzaal een honorarium van
f 100.-. Zo hoog acht men daar de beiaard-
kunst! In andere plaatsen ligt dit niet vee)
lager, f 80.- waarbij dan ook nog vaak de
reiskosten worden vergoed.
En de opmerking dat beiaarden alleen
maar in historische plaatsen thuishoren
wordt wel door de feiten gelogenstraft. Dit
jaar zal Nederland 131 volledige beiaarden
tellen, dus instrumenten die met een stokkêit-
klavier bespeeld worden. Daarnaast zijn er
nu 32 aütcrmaflsche klokkenspellen
laas ook Nijverdal één zal krijgen nog 130
voorslagen. Verder zjin mij ook nog een
groot aantal plannen bekend. Deze 131 beiaar
den zijn in allerlei torens geplaatst zowel nieu
we als oude. Dat dit in het laatste geval mis-
plaats zou zijn is mij niet duidelijk.
Cultuur is geen statisch begrip, hij is dyna
misch en hieruit blijkt hoe kleurloos onze tijd
geworden is ten opzichte van het vroeger bon
te en rijk geschakeerde leven. Men weet te
genwoordig zijn leven blijkbaar niet meer
te versieren, alleen het materiële mag over
heersen. Cultuur in al zijn vroemen en u,itin-
De heer C. He Vogel heeft deze week in
een eauserie roor de PvdA-afdeling Rijssen
een serieuze aanval ingezet tegen de woning-
politiek van het huidige kabinet. De heer De
Vogel kritiseerde vooral de steeds hoger
wordende huren van de woningwetwoningen,
waardoor de mensen uit de lagere inkomens
groepen zelfs de huur van een w.w. woning
niet meer kunnen opbrengen. Hij noemde de
politiek van minister Schut meer economisch
dan sociaal.
Nu de subsidie op- de w.w. woningen steeds
minder wordt en de bouwkosten stijgen gaan
de huren sterk omhoog. Bovendien wordt de
rente ook nog verhoogd van 4,5 tot 6,5 pro
cent, als de minister zijn zin krijgt en dan valt
een ander voordeel van de w.w. woning bo
ven de premiewoning uit. Als alles wordt
uitgerekend wordt dat een huurverhoging van
zes procent per jaar en dat betekent over
tien jaar met een vaste huurverhoging van
vier procent een totale stijging van het huur
bedrag van 78 procent.
De heer De Vogel, die rayonbestuurder voor
Overijssel en Gelderland is, toonde zich voor
stander van een huursubsidie. Hij wil de sub
sidies op w.w.- en premiewoningen niet meer
geven aan de bouwer, maar aan de huurder.
De grootte van de subsidie moet dan afhan
gen van het inkomen van de huurder.
in de maand april werd bij de Nutsspaar-
bank Almelo met haar bijkantoren te Wierden,
Rijssen, Vriezenveen, Nijverdal en Borne in
gelegd een bedrag van f. 4.633.128,26 en terug
betaald f. 4.778.919,18. In deze maand werden
661 nieuwe spaarrekeningen geopend.
Het werk van het bestuur van de muziek
school verdient veel waardering. Ook- bewon
dering vbor het'feit,'dat na tien jaar'de mu
ziekschool nog bestaat. Al sprak'de voorzitter
van de muziekschool, de heer Otte, zijn grote
waardering uit voor de financiële steun die
men vah de gemeente Rijssen en nu ook van
Holten krijgt, men beluisterde in zijn ope
ningswoord toch ook teleurstelling.
Ónze mening is dat het niet minder dan
treurig is dat een muziekschool die reeds tien
jaar bestaat het niet verder heeft kunnen
brengen dan de mogelijkheid tot het huren
van 1, zegge één lokaal van' de voormalige
christelijke ULO-school. Dat lokaal ziet er
niet -aanlokkelijk uit, zodat het een omgeving
is, die weinig inspirerend kan werken. Een
■onmogelijke toestand' én voor de leraren én
voor de leerlingen. Ook het lesmateriaal, dat
in de muziekschool' vobrhanden is, is ver be
neden de maat.
Een onbegrijpelijke zaak. Vooral in deze
tijd, nu de muziekbeoefening niet alleen is
weggelegd voor de kinderen Uit voorname fa
milies. Ieder kind die aanleg en liefhebberij
heeft moet in een plaats als Rijssen muziek
onderwijs kunnen ontvangen. Wij hebben ons
afgevraagd waaraan deze laakbare toestand
is te wijten. Naar enze mening niet aan het
bestuur van de muziekschool. Deze mensen
moeten de beschikking hebben over de nood-
gen is altijd noodzakelijk, in onze tijd nog
meer dan anders. Het is daarom te prijzen
dat er mensen zijn die anders denken en aan
bestaande schoonheid nieuwe toevoegen. In dit
verband wil dat dus zeggen dat een oude-to
ren door middel van een beiaard een stem
heeft gekregen, en hoe zuiverder die stem
is, hoe groter het kunstgenot. De hierna
noemen plaatsen toonden na 1945 een grote
klokkenhonger (uitdrukking van mr. Rom
ke de Waard) en wisten die ook te stellen.
Hun geschiedenis staat beschreven in het stan
daardwerk de Zingende Torens van Nederland
dat door de Nederlandse Klokkenspel-Vereni
ging in halfjaarlijkse afleveringen wordt uit
gegeven: Veendam, Joure, Bolsward, Meppel,
Assen, Doetinchem, Hengelo (O), Emmeloord
fttiissen, Tiel, Wageningen, Venlo, Heerlen,
óSsterwijk, Drunen (zelfs 2!), Boxmeer,
Cuijck, Etten, Roosendaal, Axel, Bergam
bacht, Woerden, Haastrecht, Vianen, Rijns
burg, Voorschoten, Alfen aan de Rijn
Vlaardingen, Katwijk, Beverwijk. Velsen,
Hilversum, Laren, Heerhugowaard, IJssel-
stein, Kamerik, Zeist. Verschillende plaatsen
verloren in'het vorige hun beiaard, nu is er
weer één: Hulst, Dokkum, Hasselt, Kulem
borg, Hoorn, Sluis, Bergen op Zoom. Men
voelde een zwijgende toren zeer zeker als een
gemis. Hetzelfde kan men zeggen van plaat
sen die in het tijdvak 1900-1949 voor het eerst
een beiaard kregen en deze in de oorlog ver-
De directeur van de muziekschool de heer
G. Kaspersma introduceerde de leraren met
de leerlingen. Er stonden niet minder dan 53
nummers op het programma
De blokfluitgroepjes van de heer Van Rees
kenmerkten zich door ontspannen musiceren,
waarbij, een genuanceerde toonvorming ont
stond terwijl het staccato in het werkje van
Van Beethoven zeer puntig genoemd kon wor
den.
De harmoniumleerlingen van de heer Fid-
den waren nog beginnelingen, toch was het al
aardig wat ten gehore kon worden gebracht.
Arend ten Brinke speelde een etude goed in de
maat. Hans Agteres bewees reeds goed de
zwarte en witte toetsen te kunnen onderschei
den en maakte geen fout.
Annie Hietland speelde aardig in het werkje
van Folk Dean getiteld ..Zondagmorgen", ter
wijl Gerrit Bouwhuis, die nog maar kort les
heeft in het Stukje Vakantiedag ook een
goede beurt maakte.
Goed Ritmisch was het spel van Mannes Kip
pers in het werkje De Winter is vergangen.
Heidi v.d. Duijn had goede vorderingen ge
maakt en haar Ariëtta kwam goed uit de
verf.
Het spel van Come van Steenwijk (electro-
nisch orgel) wai in haar Arietta nog wat aar
zelend, maar het was wel leuk wat ze kon.
Goed op dreef was Ina v.d. Laan in het
Scherzo van Moolenaar terwijl haar broertje
Bert de Koekoekwals in een licht verend rit
me vertolkte Rebecca de Ridder, een le-erlin-
ge van de heer Schotanus liet een Romance ho
ren met een boeiende voordracht.
De accordeongroep, vlak na de pauze met
leerlingen van Rijssen. Holten en Nijverdal
had veel succes met haar optreden. Uit de
vioolklas van mevr. Van Schooten-De Witt
kwam Peter Fokker met een Allegro waarbij
de zuiverheid hem soms in de steek liet, hij
speelde echter goede fragmenten evenals Ans
Stoker, die een forse streek heeft en ook een
Allegro, begeleid door haar lerares veel vaart
gaf. De gitaarleerlingen van de heer Ter
Brugge hebben aardige vorderingen gemaakt,
waarbij Gerharda Bosman erg leuk een Ma
leis liedje met melodie en begeleiding op het
moeilijk® instrument liet horen. Truus Plui-
mers speelde een Liebeswalz nog wat klein
van toon.
Het duo Jan en Jeanne Bronsvoort bracht
een leuke afwisseling in het muzikale program
ma. Zij zonden ,,Ist er war, wenn du sagst"
en begeleidden zichzelf ritmisch en ontspan
nen op de gitaar.
De pianoleerlingen waren verdeeld in be
ginners, gevorderden en meer geroutineerden,
Nanda Gottlieb begon met een Duikelaartje en
speelde dit werkje goed van toon. Anja Pas
voerde een sonatine van Bolck uit, vrijwel
tonder iouiea.
Erj arme Wilriiink maakte haar debuut met
«®n goed ingestudeerde melodisch uitgevoer
de etude. Endrij en Wiek® Nijhuis, die ook in
dé blokfluitgroepjes meespeelden deden het
in hun vierhandig pianospel goed én ze be
wezen dat zij goed op elkaar waren inge
speeld.
Mieke Jansen speelde ,,Tonstücke" van
Gzernij serieus, terwijl haar broer Henk-Gijs
al verder was gevorderd en dat liet horen in
een Ronde van Kuhlau.
De quatre-mains waren niet van de lucht.
Gerrit Markvoort en zijn zusje Alide speèlden
béiden parmantig, zonder fouten het ,,Goe-
dennacht". De meisjes. Rouwen dal lieten dui
delijk horen dat ze al een tijdje spelen. Ze
speelden „De gelaarsde kat" zeer beweeglijk,
waarbij zowel Herma als Wilma haar partijen
goed uitvoerden. Janneke en Magdalena Ger
ritsen speelden uitstekend een wals in een
mooi ritme.
Leidij en Tineke Kaspersma lieten moderne
klanken horen in dansen -van. Hengeveld.
Henk en Gerrit .ter Horst speelden een wals
goed gelijk, terwijl Margreet de Boer het al
leen deed in een menuët van Pleijel, zij het
nog wat aarzelend. Marga Huls speelde niet
geheel feilloos maar zij maakte overigens een
goede indruk met de „T'anz der Puppen". Niek
Borghuis, een leerling van de heer Schotanus
deed het. uitstekend, hij speelde met veel aan
leg het Alb.umblatt für Elise, mooi van
toon en technisch zonder fouten. Joke Capel-
le speelde een leuke Rondo. Tineke Kaspers
ma voerde een moeilijke wals van Chopin
uit met veel kwaliteiten.
Ook het optredenvan Harry Rozemuller
was boven de middelmaat. Al met al was het
een goed geslaagde uitvoering. Duidelijk
waarneembaar Was dat de leerlingen goede
vorderingen hadden gemaakt en nogeens
weer heeft de muziekschool Rijssen en Om
streken haar bestaansrecht duidelijk bewezen.
De nieuwe cursus 1968-1969 begint op maan
dag 19 augustus. Er wordt op de muziek
school les gegeven in: Algemene muzikale
vorming, blokfluit, gitaar, accordeon, piano,
kerkorgel, harmonium, viool en electronisch
loren. Ook hier. kwam een nieuw spel terug:
Almelo, Enschede, Tilburg, Eindhoven,
Vught. Inderdaad zijn er wel eens Bezwaren
geuit tegen een beiaard die pas in gebruik
was genomen maar. deze verstomden na enige
tijd omdat man nu eenmaal aan elk nieuw
element dat in een samenleving wordt opge
nomen gewend moet raken.
Er zijn mensen die niet van een beiaard
houden. Dat is hun goed recht. Osk ik kan
niet voor alle dingen dezelfde belangstelling
opbrengen maar dat wil niet zeggen dat ik
eén ander dan zijn genoegen wil onthouden.
In plaatsen waar de Klokkenspelvereniging
haar bijeenkomsten hield, bleek mij telkens
weer de trots van de overheid over hun zin
gende toren, maar ook de trots, de belang
stelling en het medeleven van de burgerij die
na verloop van tijd zeggen dat ze hun
beiaard niet meer willen missen. En wat te
zeggen van de vele geëmigreerde Nederlan
ders die mij telkens om toezending van lijs
ten met beiaardplaten vragen? Nederland is
men in de vreenrte gauw vergeten, schrijven
ze, maar w® missen hier wel erg de zingende
torens.
En hoe heeft de beiaardkunst na 1918 maar
meer nog na 1945 wortel geschoten in het bui
tenland? Nieuw-Zeeland, Australië, Filippij
nen, Zuid-Afrika, Brazilië, Curagao, Mexico,
VSA, Canada, Zweden, Denemarken, Duits
land, Zwitser-land, Noorwegen, Spanje heb
ben deze voor hun vreemde cultuuruiting op
genomen en geven daaraan hun eigen vor
men. In enkele van deze landen zal binnen
kort zelfs een eigen beiaardschool opgericht
worden. De in beide oorlogen in Frans-Vlaan-
deren (oud-Nederlands cultuurgebied in
Frankrijk) vernielde en geroofde beiaarden
zijn alle door nieuwe vervangen, maar is het
niet merkwaardig dat plaatsen in deze streek
die in hun geschiedenis hun beiaard verlo
ren thans ook wéér een zingende toren wen
sen? Hazebroek. Toerkonje, Roobeke, en dat
zulks ook in Vlaanderen geschiedt, Veurne,
Menen, Mechelen (OLV-Dijle), afgezien nog
van, de talrijke nieuwe opstellingen daar.
Weet 'de heer .Colmjon dat in Amerika
13.009 toehoorders bij één enkel beiaardcon
cert op een zomeravond geen zeldzaamheid is
maar een vanzelfsprekendheid? Dat men hier
voor mijlen per .auto reist, een uur lang
met zijn allen stil luistert en de beiaardier
na afloop met donderend applaus en luid ge-
klaksoneei' bedankt? En waarom dit alle
maal? Omdat de beiaard het instrument van
de gemeenschap is, van het volk, het meest
democratische muziekinstrument dat men zich
denken kan, zoals een burgemeester eens
zei. En de Lage Landèn waren vanoudsher
democratisch en zijn dat nog, Is het dan zo
verwonderlijk dat nu in onze tijd de demo
cratie zich steeds meer. uitbreidt, hét- muziek
instrument, de beiaard, hiermeede gelijke
tred houdt?
Het is nu aan, de Rijssenaren om te laten
zien of hun nieuwe toren een beiaard zal krij
gen. In hün kleine en nog hechte gemeen
schap is een klokkenspel zeer reker op zijn
plaats. Eéngoede verstandhouding en wis
selwerking tussen beiaardier, burgerij en ge
meentebestuur kan de gemeenschap Rijssen
versterken. Dat bewijzen de feiten iD onder
andere Oldenzaal en Schoonhoven. Men dient
de Rijssenaren evenals in andere plaatsen «k-
tief bij het beiaardspel te betrekken en de
jeugd op school hierover voor te lichten. Op
deze wijze bestaat er geen enkele gevaar en
hangt hun iets goeds boven het hoofd. Hope
lijk zingt op korte termijn de stem- van de de
mocratie ook. over Rijssen al betreur ik het
dat het slechts 33 klokken zullen zijn en
geen 47 zoals veelal gebruikelijk. En wellicht
kan Rijssen het naburige Nijverdal aansporen
om ook een volledige beiaard aan te schaffen.
Aldus kan Overijssel de achterstand ten op
zichte van de andere provincies inhalen.
Waarschijnlijk, zal aan het eind van dit
jaar een door mij geschreven, boekje met
als titel Klokkenspellen in Overijssel ven-
schijnen waarin ik naar ik hoop gunstige mei
dedelingen over Rijssens beiaard kan doen.
Wellicht willen, vel# Rijssenaren het boekje
kopen zodatzij zich na lezing ervan verder
in deze buitengewoon interessante cultuurui
ting kunnen verdiepen die mij contakten over
de gehele wereld heeft bezorgd en mij een
dieper inzicht in de algemene menselijke om
standigheden en verhoudingen .heeft gegeven
en aldus mijn levensbeschouwing universeler
heeft gemaakt.
RINUS DE JONG.
Bestuurslid der Nederlandse
Klokkenspel-Vereniging
Diakelateaat 1 - Enschede
zakelijke middelen. En die ontbreekt hen.
Een - jaarlijkse subsidie van de gemeente,
waarmee men. zegt blij te zjjn, is onvoldoen
de. Dat is namelijk net genoeg om de school
te laten draaien op de wijze die wij nu juist
kritiseren. Dat kan in andere plaatsen anders.
Recent is het voorbeeld van Doetinchem
waar Z.K.H. prins Claus dezer dagen een mu
ziekschool opende, die 1 miljoen gulden heeft
gekost. De financiën zijn ergens los te pulken.
Daar zal wel veel activiteit voör nodig zijn.
Maar als deze activiteit, dan bekroond wordt
zoals men dat in de zojuist genoemde Achter
hoeks# stad heeft ervaren, dan is dat de
moeite waard te naemen.
Belangstelling is. er zelfs in deze primitieve
omstandigheden genoeg én in Rijssen én in
Holten. Samen „leveren" deze plaatsen bijna
160 leerlingen. Dat aantal zou natuurlijk
belangrijk hoger zijn als men in een andere
omgeving, met beter lesmateriaal zou kunnen
werken.
Van het gemeentebestuur is kennelijk niet
veel activiteit in dezen te verwachten. In de
afgelopen tien jaar is niet meer uit de bus ge
komen dan een jaarlijkse schrale subsidie.
Zo mag een subsidie van f 3.009,- per jaar
toch wel genoemd worden. Daar het gaat om
iets zo belangrijks als muziekonderwijs waar
aan de Griekse wijsgeer Aristoteles (384 tot
322 voor Christus) reeds uitzonderlijk grote
betekenis toekende. Aristoteles kende aan de
muziek niet alleen een rol toe als opvoedings
middel, maar aanvaardde deze ook als ont
spanningsmiddel, waarbij zoals hij het stelde
het schone en het goede samengaan.
Natuurlijk kunnen tientallen uitspraken van
historische figuren worden -aangehaald, waar
uit blijkt welk een grot# plaats de muziek in
alle tijden heeft ingenomen. Dat lijkt ons in
dit bestek overbodig. Wij hebben alleen maat
willen pleiten voor een verantwoorde moge
lijkheid voor Rijssense kinderen (en die van
Holten liggen ons niet minder na aan het
hart) om het wonder van de muziek te kunnen
ontdekkén. Als het gemeentebestuur denkt
dat deze school kan floreren op een jaarlijkse
subsidie van f 3:000,- dan vraagt men zich
toch wel wat af. Vooral als men weet dat de
leraren geen vorstelijke salarissen genieten.
Deze mensen die op enkele uitzonderingen na
van elders naar Rijssen moeten komen, geven
les vóór ....f 8,- per uur. De directeur van de
school, de heer Kaspersma, verricht zijn vele
werkzaamheden geheel pro Deo.
Dat is een toestand die niet goed kan wor
den gepraat. Er ligt een groots terrein braak,
niet alleen voor de bestuursleden van de mu
ziekschool. Ondèr de'zaterdagavond in Jeruël
aanwezige ouders waren verschillenden die
hebben kunnen constateren, dat voor het mu
ziekonderwijs iets moet gebeuren. Misschien
waren er enkelen die zich hiervoor willen in
zetten. De mogelijkheid is aanwezig. Er zijn
voldoende leerlingen, de gemeente en het rijk
kunnen helpen. Als de goede wil er maar is.
Of die er is, dat is geen zekere zaak. Dat moet
worden onderzocht en afgetast.
Maar als een comité uit de grond kan wor
den gestampt, dat zich beijvert voor een ca
rillon in de toren van de Schildkerk, dan is
het wellicht ook mogelijk een ander comité
uit de grond te stampen, dat zich beijvert
voor een volwaardige muziekschool in Rijs
sen. En wij hopen dat hun activiteiten met
succes zullen worden bekroond.
Mark en Joanna Wallace, een modern jong
echtpaar, rijden in hun witte Mercedes door
Frankrijk op weg naar het Zuiden, Uit de
onplezierige manier waarop zij met elkaar
praten, blijkt dat hun huwelijk niet geluk
kig is. Zij hebben elkaar twaialf jaar geleden,
eveneens in Frankrijk, leren kennen. Joan
na was met de leden -van een meisjeskoor
op weg naar Menton in een VW busje. Onder
weg ontmoeten ze Mark die met hun mee
rijdt. Als de groep wordt getroffen door een
epidemie van waterpokken, reizen Joanna en
Mark alleen verder. Na een zorgeloze week
zijn ze dolverliefd op elkaar.
Twee jaar later maakt het jonggetrouwde
paar weer een reis door Frankrijk, nu in ge
zelschap van het echtpaar Maxwel Manches
ter en-hun lastige dochtertje Ruth. De vier
volwassenen kunnen niet goed met elkaar over
weg en gaan spoedig uit elkaar.
Mark en Joanna zijn nog steeds erg ver
liefd als ze aan hun volgende reis naar
Frankrijk' beginnen in een MG, die zijn beste
dagen heeft gekend en al spoedig aan ouder
dom bezwijkt. Op deze reis kondigt Joanna
aan dat ze Zwanger is en maken ze kennis
met Maurice Dalbret, de man die Mark zijn
eerste belangrijke opdracht geeft als archi
tect.
Het jonge paar moet zich nu zien aan te
passen aan twee nieuwe en zwaarwegende
elementen: hun kind en hun plotselinge rijk
dom. Het gaat hün niet gemakkelijk af en op
den duur groeit de spanning tussen hen. Tij
dens de volgende reizen naar Frankrijk vin
den zij beiden tijdelijke uitkomst in. een kor
te liefdesaffaire.
Maar uiteindelijk vinden Mark en Joanna
eèn beter begrip voor 'elkaar en hun rijper ge
worden huwelijk.
De omgeving van het stadje Miramonte
wordt gèteisterd - door de desperado's van
Cyrus.' (HARALD LEIPNITZ), maar de inwo
ners krijgen hulp van het Apachenopperhoofd
Winnetou (PIERRE BRICE) en diens vriend,
de prairiejager Old Firehand (ROD CAME
RON).
Cyrus broer Billy (WALTER WILZ) zit ge
vangen in Miramonte wegens valsspelen en
moord en Cyrus dreigt met bloedige wraak
als Billy niet direct wordt losgelaten. Poli
tiechef Mendoza (RIK BATTAGLIA) vindt
dat het recht zijn loop moet hebben, maar
bij een deel der inwoners overheerst de
vrees.
De vreesachtigen laten Billy los, maar tij
dens zijn vlucht wordt deze neergeschoten door
een van Old Firehands helpers. Een deel
van de bevolking trekt Miramonte uit om
hun gezinnen in veiligheid te brengen maar
zij worden door Cyrus' bandieten opgevangen
en dood teruggezonden, vastgebonden op een
dynamietlading die half Miramonte verwoest.
Nu zijn de overlevenden eensgezind in hun
besluit tot verzet. Ravenhurst (VIKTOR DE
KOWA), Engels ex-officier, die naar de hand
werft van de mooie Michele (NADIA GRAY)
helpt de verdediging organiseren. Bij Miche
le maakt hij niet veel kans, want zij is een
vroeger liefje van Old Firehand en diens on
verwachte verschijning heeft de oude vlam
weer doen oplaaien. Haar zoon. Jason (JORG
MARQUARD) is. in feite Firehands zoon.. Ja»
son toont een grote bewondering' voor de jas
ger, maar kómt er pas in de* loop-van het
beleg echter dat Firehand zijn va dee ie.
4