Jans van Mina van de Skeepr
geet met de vrouwe ouwr vear
Opgenomen in Nederlandse
Rundvee-Stamboek
m
Strijd om het behoud der Gereformeerde
Waarheid voor rechtbank
uitgevochten
Zalig zijn
de bezitters
Plirol houdt
Predikbeurten
(26)
Bewogen geschiedenis van Rijssens kleene koarkc" (II)
Pin*
PiGitiaderm f2.
VEEMARKT RIJSSEN
Wedergeboorte
Zondige tradities
Stichting Eskerk
Proces
Vrijdag 11 juni 1965
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 3
Fees in Ahwaz
De Perzische boargen in
- - -v-
'k.
HP
bruinina
55
smetteloos-
- de.huid
smetteloos- zuiver
n Aandrn moam wo w oons waskn, mer n
kraann gaf gin waatr. Evroang en noar nen
aandrn veweezn: ook druege. Nog nen aandrn
heelndal achtr t hoes. 'k Was net kloar toew
dr wür dr erop: „Hee, Ricsnsn boer!"
Ik keek en doarn stuen dr bouwn oarns eenn
op n balkon. „Komt ees achtr den bril hen!"
„Of kende ge mij nie meer?" 't Was nen
Broabaandr, etrouwd met Mina van de Waan-
dr.
Hee zat te wochn biej nen tandarts, wat
nog wal eawn zol doern, mer dan mo'w met
um met komm noar zin hoes. Zoolange he'w
oons vetrean in de stad en de vrouwe, dee't in
de hotelkaamr eblcewn was, dach da'k uer
wat wiesmaakn met de Riesnse kunnegen en
geleuwn t neet ear as toew um wier zagn.
Zin bungalow lear zoowat twaalf kilomeetr
boetn de stad en de vrouwe doar wus ook
neet wat ze zag. Den dag en nog eenn zi'w
dr Riesns bliewn küjrn. Wee ha dat oojt edach.
n Aandrn moarn brag e oons ook nog wierum-
me en hulp oons an nen lif, ne vrachwaage
noar Abbas. 't Is in Riesn gin mode um me-
kaandr de haane te doon, mer doar dee'w t wa.
Bliej met dit algerak van mekoar teeng de
hoed te loopm. veuln viej waejneg van t denzn
ouwr den slimn weg, vol geatr en koeln.
Noa de palmn in n umtrek van Abadan kamme
viej wier ouwr net oetgestrekte kaale vlakte
van klaj, woer't heelndal niks te zeen was en
non ha'w tenmisn wat um ouwr te küjrn. Viej
gungn non wier van de zee of, noar t noord-
oosn, duur t dal van nen Parzischen rivier,
Karun eneumd, met as eerste groote stad
Ahwaz. Doar bleewe viej, dr was fees.
Zooas biej oons dan kroamn stoat woe'j
vis of woafls of slikkerieje küent koopm, stuen
dr doar eene woer't ze earpl en roobeetn kokn
vuur de leu. Viej zagn dat ze rivierwaatr
haaln um dat in te doon en maakn mer leewr
zelf wat terechte, 't Was in t midn van de
stad biej de groote brugge ouwr n rivier.
Viej hadn al edach: wat is der vuile volk
op de stroate en ze kopln hier en doar en op
eenmoal huern viej stemn en kümn ouwr de
brugge allmoale leu, mees jongere keals. Ze
daansn, zweejn met de oarme en zungn, all
moale presies in de moate. Viej stuenn op de
lange betonne brugge, mer den drünn en
bibrn dr van, da'w dr of gungen, bange dat
e in mekaandr zol vain, t Leek wal of ze be-
zetn warn en de moate gafn ze an duur staampn
op de groond. Op ne brulfte zee'j ook mangs
n kopl jongeleu, dee't n betje op hebt en zoo
roonddaanst met mekoar, mer hier ne heele
stad, in de moate of t n bataljon soldoatn
was en ze konn niks aans op hebm as tee of
van dat rivierwaatr.
Al ear, in Petra ha'w t metemaakt dat jon
geleu hier, zoondr draank, mekaandr an nen
roes helpt duur daansn, zingn en staampm
Was t nog n noaspel van de oertied, toew't
ze noa nen goon jach, de hoed ne keer good
vol, biej t kaampvuer as ennegste mueglek-
haejd um te hoope wille te hebm, net zoo edoan
hebt? Al hadn ze dan non Europeese büejze
meuglek van C A an. Mer viej hoow t non
neet lengr zoo vear terugge te kiekng; as de
Beatles komt, he'j t zelde.
Laatr in de stroate zagge viej ne parade
van tanks en soldaotn vuurbiej goan; ze viern
een of aandre „bevrijding". Toe'w dr steunn
te kiekng, wü'w anesprükn duur n jongkeal,
neet groot van stuk, mer toch wal zowat twen-
teg, met n juenkn biej zik.
Hee vreug o'w met woln goan noar zin hoes,
hee mos alleeneg t juenkn nog ofleawern biej
nen doomie (zendeling), noar 't e zea.
Dat gebuurn en viej kümn in zin wonvetrek
da's te zegng in thoes van zin vaa, mer den
was neet in.
In Parzië wort zoo-r ebouwd, da'j van de
stroate of in de muurn an weerse kaantn allee
neg noe en dan ne duure zeet of ne poorte.
Doarduur kom iej op ne binnplaase, woer't
de vetrekn um hen lignt. n Poar dr van
zeent in de groond oetegreawn um in t heetste
van t zomr in te wonn. Midn op de plaase is
nen waatrbak met nen fontaejn, nen kraann of
in puempken, al noar'j biej welgestelde leu,
midstaandrs of boern kiekt.
Den jongkeal spreuk good Engls en maakn
t oons voort plezeereg, maakn tee den dreejn
t eene plaatjen noa t aandre; hee ha van alle
soortn meziek. Hee vetealn dat e wa vaakr
liftrs oppikn van de stroate umdat e dee
gearne huern veteln. Van n poar aandrn har
e nen rugzak ekreeng en an de waand ehungn,
Hee vreug ook wodueneg o'w raejsn. „Auto
stop!" „He'j dan gin geald?" „Nea, da's te
zegng, wa wat, mer neet zoovulle da'w t vuur
vevoer oet küent geewn". „Mer a'j gin geald
genog hebt, küj wa geald krieng!" „Zi'j non
gek!" „Met ik kan oe wa geald organiseern;
dat heTc was vaakr edoan. Kotns nog met
n meakn oet Zweedn!" „Wo dan?" „Hier is
ne college (midlboare skoole), woer't rieke leu
eure meaks hen stuert; doar he'k uer met hen
enumn en heb ezeg: dat meakn zit in nood, ze
hef gin geald. En biej oe in t hoes küent ze
Advertentie
t allmoale good doon: a'j uer non iedr n poar
seant metbrengt, is dat meakn lüs!" En t
meakn ha n moondorgl biej zik ehad en doar
wat varsjes op espuld. Ze gungn noar t hoes
en in n poar uur was dr dreedoezend gueln
biej, mekaandr. Hee zear: „Ik zal oe moarn
ook wa metnemm noar dee skoole, dan
mur iej zingn!" „Nea" zea'w, „dat doo'w neet
ear as da'w in nood zitt". Zelf har hee ne
keer ne gitaare ,koch en met nen sombrero
op, ezeg dat e Spanjoard was en in de tee-
huuze van Ahwas har e dr good met vedeend.
Mer hee har edoan of e gin Parzisch kon en
t wür um in t lesn te benüwd aaltied op te
munn pasn dat e zik neet vespreuk of wat
oetdee op wat aandrn zearn in t Parzisch.
Noa dat verhaal küm zin vaa binn, nen
grootn snorn, met de puentn in de huegte: t
leek wal n dafteg man. Hee har ook n ambt
biej t gerechte. Dr wür eawn eküjrd, hee
gung noar n aandr vetrek en tow wür dr
tee ezat en atn binn ebrach en viej monn
ook met anskikng. En doar kuemp de vaa
wier binnstapn - i n de uendrbokse en met den
grootn snorn, „met zo'n imitatie jaegeronder
broekje an" dach ik, mer dürvn t neet teeng
de vrouwe te zengn. As Riesndrs wa'w aans
op dat puent wa wat eweand. Stuenn ze dr
vroogr neet in ne stal oet te mesn, of te huejn.
En hadn ze neet n poar, dee't an t woark
warn, nen borl anebüen biej de Kroone en
warn dee neet zoo metelop, de gelagkaamr
in, woer't ze skrukn toew 't ze vuur t groote
speegl hen treun.
Mer zoo, an de toafl in n dafteg hoes. De
vrouwe en ik durvn mekaandr neet te ankiekng
of to te sprekng, bange da'w t oet zoln proesn
Laatr weann viej dr wal an, want dat is in
Parzië heel gewoon, t Atn was good en vuur
en noa biej de tee van dee nütn en pitn van zun-
nebloomn en kallebasn. Doar ett ze t binnste
I II I I I I
Veerdoeznd kilomeetr vot en nog Riesnse
kunnegaejd teeng de hoed elop.
van op en doot met de taane n bas dr of in n
„mum", zoln Hollandrs zegng. Viej prebeern
t ook, mer ofwat kawn alls, bas en pit, fien
ofwal t doern vief menuutn vuur'j dr eene
skoone hadn. Viej hadn nen moojn oawnd en
mochn dr ook sloapm.
n Aandrn dag gunge viej met um de stad
in en brachn oök n bezeuk an den „zendeling"
nen Amerikaan, 'k Har ehopt wat van um te
weetn te komm ouwr de Vueranbidrs, mer
doar wus e niks of. 's Nomdags prebeern
oonzn gashear nen lif te organiseern met ne
busse, mer ze zatn allmoale vol. Viej zoln
nog mer nen dag bliewn, wa'w met de wille
deern.
Nog ne keer meziek, t optrean van snorn
en uendrbokse en n bes moal atn too. Den
jongn zol niks leewr doon as ook, zooas eviej
met nen ruggzak en ne gitaare de heele weald
roondraejzn en hee zol zik dr noar t oons
duenkn ook wa met redn. Mer hee kon ginnen
pas krieng. Nen Pars kon dat alleeneg as e
geald genog ha um zik in t boetnlaand te loatn
bedeenn of ne oetnuedege had van leu in t
boetnlaand, dee't zik vuur um garaant stealn.
da's te zegng, zik vebuenn teengnouwr Par
zië, um doarhen wierumme te loatn goan as
e zik zelf neet redn kon.
n Aandrn moarn gunge viej wier noar de wach-
kaamr vuur de busn, den 't lange greun ewes
ha, van binn. Mer dat zol ophóoln. Zonnen toef-
noozem klum op nen ledr, nüm nen kwas en
mos dr lechblauw van maakn. Dat ha wa good
egoan as ze eers n poar vrouwleu t spil oet
hadn loatn kearn. Non stuewn de wolkn van
stof en spinrag vuur en achtr n kwas oet en
t wür blauw met zwatte streepn. Blauw woer
't stof nog biejtieds vot kon komm, zwat as n
kwas rapr was as t stof.
En net as op de binnplaasn van de huuze,
was hier ook in t midn nen bak met waatr. Non
hebt vrouwleu van öolds vebuenn ewes met
waatr, de keals met steen en höolt. t Gennege
m. «k
Voor de fokvereniging „Rijssen en Omstre
ken", werkende in het gebied van de N.V.
Omefa te Rijssen, werden door de inspec
teur de heer D. Terlouw de volgende dieren
in het stamboek ingeschreven.
Gerry b 76 R G. J. Hegeman Rijssen. Elsje 5
b pl. 82 KS B. J. v. d. Riet Enter, Koosjë 6
B pl. 80 KS B. J. v. d. Riet Enter, Maatje 7
b 78 S B. J. v.d. Riet Enter, Riek 5 b 79 S Hil-
de 4 b pl 80 R, Riek 7 b 78 S H. ten Brinke En
ter. Zwartkop 101 b pl 81 S G. A. ten Berge
Enter. Trijntje 3 b 78 R G. A. ten Berge Enter.
Bertha 55 ab 85 KS en Jantje 10 b pl. 80 A. j.
Peppels Enter. Boukje 21 b pl. 83 S, Boukje
dat hat is en vaste steet teengouwr wat geduu-
reg bewüg.
Zoo gaf de vrouw dr ach op wait'r in
dat waatr allmoale gebuurn. Van n restaurant-
jen dr teengouwr waskn ze dr de pann in of,
eene van de oobrs ook zinnen noasekdook.
Van n aandr restaurantjen küm dr eene met
nen katl um tee te zetn. Dr kümn zik wat in
waskn en eawn laatr aandrn, dee 't düs hadn
en dr oet druenkn n Poar vrouwleu waskn dr
uere maane met andiewie in.
t Was good dat ze zik doar met ha künn ve-
maakn, zoolange a'w wochn monn, mer neet
good da'w dr zoo met de gedachn bièj warn,
dat oons de busse vot gung. Mer t lukn oons
nen hear in nen jeep zoovear te krieng, dat e
met oons biej zik in, wol prebeern de busse in
te haaln. n Weg was good genog: doar
zat üllie achtr en hee ree ook ouwr de hondrd.
Hier en doar zagge viej de vlamn op de
piepn woer't „petroleum" met aneboord was en
viej dachn: dr is n niej soort vueranbidrs
binn ekümn. De Mohammedaann hadn de
öoldere zoowat in nen hook edrok, mer met
disse niejn zeent ze zoo neet kloar; t niéje
vuer breg uer dinge dee't ze zik vroogr allee
neg in n heeml edach hadn.
Woe'w duurhen jagn was preenspoal onlaand,
mer tlukn oonzn lif-spurtr um de busse in te
haaln.
Vergclekn met auto's, as biejn, zeent dat de
troagere homls. Viej würn oetelaan en in ne
busse'dmk, en viej warn bliej. Mer op een-
maol gung e van ne weg of, zo mer oarns
t laand op. tWas ook gin vegis of n maanke-
meant an t stuer. Viej jagn duur onlaand hen
-rech verdan - dat was t ennegste woe'w oons
bic.i hóoln monn. Oarns gunge viëj langs ne
muure hen en doar monn wonnegen wean, want
de busse stopn en leu gungn dr oet. Wier rech
vedan; iej konn jaang woe'j woln, alls was plat
en hat. Noa nen zet kümme viej wierop n
grootn weg. Viej dachn; woer zoln ze toch
dat stuk stroate vuur emaakt hebm? Of zoln ze
hier ook stroatanlegbelastege hefn?
Oonzn sjoofuer mos e.jag hebm op de zunne,
noarns aans har e zik noar künn riehn. Mueg-
lek dat doarumme de volgelingn van Zoroastr
de zunne zoo hooge hebt.
Mer non was n weg wal nuereg. Hee was tb-
net op tied wier op ekümn, want non gunge
viej de boargn in. En dan mu'j heel bliej wean
jda'.j n weg hebt: leenks is rots en rechs is
ofgroond. In n plaesken wür oons wier tee
anebüun. viej weett egee'n't duur „wel". Én
wier vedan, htiegr de boargen in!.
19 b £1. 80 KS, Rika 6 b 78 S, G. Kuipers (Ja-
gersweg) Enter. Dientje b 78 S en Anna 13
b 79 S Mej. G. F. van Uitert Enter.
Winke 14 b 77 S, Winke 13 b 78 S, Winke 12
b-72 S G. Kuipers (Stokrêefsweg) Enter.
Beitske 11 b 78 S en Nienke 9 b 78 S H. A. J.
ter Stèége Enter.Leidie 2 b 70 R W. Rohaan
Enter. Dienie 28 b-74 S G. Pluimers Enter.
Bertha fi b 76 S G. Pluimers Enter. Jetske
2 b pl 80 KS B. J. Kornegoor Enter. Zwartje
4 b- 74 R Wed. J. H. v. d. Riet Rectum.
Zwarte Boukjè b 78 R, Jet 4 b 75 S, Hendri-
ka 11 b 79 S Emma 3 b-72 S J Mokkelencate
Rectum. Hovinga 61 b pl 80 S, Hovinga 59
b 76 S, Hovinga 58 b 79 S H. van Pijkeren
Grimberg. Augusta 22 b 78 S J. Pluimers En-
tér. Jannekê 3 b '78 S G. Peddemors Rectum.
Piètje 4 b-74 S G. Peddemors Rectum. Emma
2 b 78 S, Wiepkje 15 b 78 S, Wed. A. J. Eertink,
Grimberg, janke 57 b 76 S, Janke 54 b 79 S
Jénké 47 b 77 S, Janke 63 b pl 80 S, Janke
4l b, 78 S Wed. H. J. Bloemendaal Enter.
Bontje 8 b pl. 80 KS H. J. Borkend Rijssen.
Dieka 7 b 77 S Wed. F. H. Kerkhof Enter.
Johanna 11 b 79 S A. Roesink Enter. Roza
5 b 75 S, Aafke 2 b 78 S, Tienie 3 b 77 R,
Marie 6 b 78 S Wed. J. Vossebeld Rijssen.
Klara 24 b 70 S B. E. J. Altena Rijssen.
Doottje 12 b 79 S, Liesje 5 b 77 S, Doortje 10
b pl. 80 S H. ter Haar Zuna. Annie 2 b 76 S
Aaltje 2 b 78 S H. Bolink Nijverdal. Dina 19
b-72 R, Bontje 6 b pl. 80 R Gebr. Beunk
Notter. Aaltje 13 b pl. 82 S, Reintje 5 b 79 S
Roösje 11 b 79 S, Trijn 39 b 77 S Trijn 40
b 78 S H. J. v. d. Riet Notter. Dora 18 b 76 S
G. H. Hofman Notter. Mina 13 b 79 S Naatje 2
b pl. 80 S, Mina 12 b 75 S, Bontje 10 b-71 S
J. Kamphuis Zuna,Bertha 10 b pl. 80 S A. H.
Dekkers Zuna, Lutske 3 b 77 S, Jannie 4
b 70 S, Lutske 2 b pl. 80 KS J. Nuysink Zuna.
Corrie 9 b 76 S J. W. v. d. Berg Enter.
Marie 5 b 77 S Wed. J. H. Bloemendaal Not-
tèr. jantje 6 b 78 S J. A. Koedijk Rijssen.
Dina 5 b 76 S J. A. Koedijk Rijssen. Maaike
6 b pl. 82 KS G. J. Asbroek Enter.
Stieren:
Sjoukje's Adema 11 b 77 S G. H. Hofman
Notter. JaiVnie'S Adema b V G. J. Asbroek
Enter. Elsje's Woutér b V H. ter Haar Zuna.
Johan b-V J. Nüysink Zuna. Jetje's Adema
2 b-V J. Mokkelencate Rectum. Boukje's Ade
ma 3 b-V J. Mokkelencate Rectum.
Advertentie
en bescherming
.95
AANGEVOERD:
Runderen 20, varkens 1017, totaal 1037.
PRIJZEN:
4 vette koeien 4.204.60 per kg slachtgew.;
11 melk_ én kalfkoeien 10501300 per stuk;
4 pinken 7Ö0900 per stuk; 1 graskalf 600
750 per stuk; 1017 biggen 65—75 per stuk
OVERZICHT HANDEL:
RundVeé: Handel redelijk, prijzen staande.
Biggen: Handél vlot, prijzen staande. On.
danks verzette markt, toch een geanimeerde
markt.
Nadat ds. Brilman in 1869 afscheid had genomen wegens zjjn vertrek naar Vrooms-
hoop hebben nog verscheidene predikanten uit de afgescheiden gemeenten de kansel
van de voormalige „Kleene Kaorke" te Rijssen beklommen.
Men was niet steeds even enthousiast over het geluid dat er uit de „houten broek"
tot de gemeente doorklonk. De Rijssense kerkganger is gewend scherp te luisteren of
de leer recht wordt gepredikt, da's algemeen bekend.
Men ving andere uitleggingen, interpretaties exegeses en misschien ook wel inleg
kunde op. dm men niet gewend was van ds. Brilman te vernemen. Hoe het zö men
kwam tot de conclusie dat men er niet juist aan had gedaan tot een fusie te besluiten.
ZONDAG 13 JUNI 1965
NED. HERV. GEMEENTE
GROTE KERK
9.30 uur Ds. W. van Tuyl (voorber. H A.)
15.00 uur Ds. A. Kool
WESTERKERK
9.00 uur en 10.45 uur Ds. J. Vos
(voorber. H.A.)
19.00 uur Ds. W. van Tuyl
GER. GEM. NOORDERKERK
9.30 uur, 14.30 uur en 19.00 uur leesdienst
GER. GEM. IN NED. ESKERK
(BEVERVOORDE)
11.00 uur en 17.00 uur Ds. Aangeenbrug
GEREF. KERK BOOMKAMP
9.30 uur en 15.00 uur Ds. Van Swighem
van Kampen (voorber. H.A.)
OUD GER. GEM. BEVERVOORDE
9.00 uur en 19.00 uur Ds. H. A. Vosman
14.30 uur leesdienst
OUD GER. GEM. IN NED. ORANJEKERK
OJiO uur en 15.00 uur leesdienst
Zo lezen wij in de voortreffelijke documen
tatie, die de heer A. Otten in de „Kerkhis
torische Kroniek" aan de geschiedenis van
her kerkelijk leven te Rijssen heeft willen wij
den, Een kerkhistorische bijdrage, waarvan wij
ook weer de gegevens voor dit tweede arti
kel dankbaar hebben ontleend.
Een bezwaard lid uit 1883 bracht zijn kri
tiek met een uiteraard analoog geval in Is
rael in verband. Hij vatte zijn bezwaren al
dus samen:
„Het ging onze gemeente gelijk ten tij
de van Jozua. De Gibeonieten kwamen
tot hem op eene listige wijze en zei
den: Maak nu een verbond met ons
(Joz. 9:6). Zoo kwamen ook de Afge
scheidenen tot ons, om ook zo hier als
elders, een verbond te maken met de
Kruisgemeenten en ofschoon al eenige
bezwaren zich opdeden, liet men zich
bepraten. Ook onze gemeente deed als
Jozua en gaf de hand aan de Afge
scheidenen en we ontvingen dien
mooien naam van Christelijk Gerefor
meerd. Al spoedig bespeurden wij,
dat de grondleer ter zaligheid op onze
preekstoel ook niet gepredikt werd zo
als weleer en kwamen er die de waar
heid verminkten".
De heer Otten zegt terecht in zijn studie, dat
het niet gemakkelijk valt deze kritiek op zijn
juiste waarde te toetsen. Bezwaren heeft hij
wel tegen het feit dat in het verloop van deze
aanval nog wordt gezegd het de predikers
euvel te moeten duiden, dat zij de mens als
een redelijk schepsel willen voorstellen. Im
mers zo merkt de heer Otten op „Gods Woord
zelf leert ons toch wel anders" Reden, waarom
de schrijver geneigd is de juistheid van de
bezwaren niet al te serieus te nemen.
In 1871 werd ds. Jan Diephuis uit het „af
scheiden kamp" beroepen. Ds. Diephuis nam
het beroep aan en de gemeente verzorgde zelf
de verhuizing. Op vier boerenwagens werd
het gehele hebben en houden van ds. Diep
huis en de zijnen naar Rijssen getranspor
teerd.
Op 17 dec. van datzelfde jaar preekte ds.
Diephuis intrede. De verheugenis over het
geen deze nieuwe herder en leraar bracht
aan Woord en Getuigenis was alom groot.
Immers zo werd er geschreven: „Hij
behoorde tot die kerk met wie wij la
ter waren vereenigd." Deze leeraar
bracht de leer zo zuiver dat eenige ou
den zelf zeiden: Nu hebben wij toch
een leeraar van den ouden stempel.
Zijn Eerwaarde preekt wat wij vroe
ger gewoon waren".
Het genoegen was wederzijds en de gemeen
te groeide in „tal en last" om met Vondel te
spreken. De kerk werd zelfs te klein zodat
zij verbouwd moest worden. Na de renovatie
telde het bedehuis zelfs 500 zitplaatsen.
Ds. Diephuis bleek een figuur te zijn vol
van initiatieven. Hij was ook de man, die Rijs
sen in 1878 deed deelnemen aan het z.g. „Volks
petitionnement", een poging van de voorstan
ders van christelijk volksonderwijs de koning
te weerhouden het wetsontwerp-Kappeijne te
tekenen".
Ondanks de Rijssense steun is het toch mis
lukt. Maar het initiatief is vermeldenwaard.
Na 1880 begonnen echter de moeilijkheden.
Het veelomstreden punt der wedergeboorte
werd in het geding gebracht.
Ds. Diephuis leerde namelijk, dat die we
dergeboorte een eenzijdig werk was, van
Gods zijde alleen uitgaande, maar middel
lijk gewerkt door Woord en Geest. In 1883
heeft hij dit aan een tekst uit Jacobus (1 18a)
uiteengezet, waar we lezen: „Naar zijn wil
heeft Hij ons gebaard door het woord der
waarheid)
Een groot gedeelte van de kerkeraad was
het niet met die opvatting eens. Zij was van
mening dat de wedergeboorte een volstrekt
onmiddellijk werd Gods was.
Actie verwerkt reactie en zodoende ging ds.
Diephuis nog scherper de nadruk leggen op
's mensen verantwoordelijkheid, terwijl de te
genpartij tot grote lijdelijkheid verviel.
Dit had weer tot gevolg dat zondige tra
dities burgerrecht in de gemeente verkregen.
Men legde een grote zorgeloosheid aan de
dag in zijn levenswandel. Logisch was het dat
ds. Diephuis hiertegen op de kansel fel van
leer trok.
Inplaats dat men echter van de dwalingen
zijnsweegs terugkeerde werd ds. Diephuis „in
de ban gedaan" m.a.w. men ging hem haten
en verketteren.
Gezegd moet worden dat er stokers waren
mensen, die niet tot de kerk behoorden en die
ds. Diephuis meer en meer gingen opzetten
tegen zijn eigen kudde.
De toestand werd steeds meer gespannen
en zo kon het gebeuren, dat er in 1882 een
groepje leden uit de kerk trad. Zij warén
„vermoeid door de strijd". Overtuigd dat ds.
Diephuis een geroepen leeraar was konden ze
toch niet meer geheel met zich zienswijze in
stemmen.
Niet lang daarna werd ten huize van Arend
Kippers in de Walstraat een nieuwe „Gere
formeerde Gemeente" geïnstitueerd. Dit ge
schiedde door ds. E. Fransen, predikant van
de Dordts-Gereformeerde gemeente te Kam
pen. Deze gemeente staat in Rijssen thans nog
bekend als de „Eskerk".
Ook kwam ds. F. Meijer, predikant van de
Vrije Ger. Gemeente te Vlaardingen, hier pre
ken. Na nog in een tabaksfabriek in de Bouw-
straat te zijn samengekomen, werd in 1895
een kerkje gebouwd. In die tijd sloot de ge
meente zich aan bij de in verband levende
Kruisgemeenten.
In de achtergebleven gemeente was men
door dit uittreden niet uit dé moeilijkheden
geraakt. Integendeel, het kwam tot een hoogte
punt!
De kerkeraad bedankte op één na, waarop
ds. Diephuis een dubbeltal aan de classis voor
stelde om ingevolge art. 22 DKO gekozen te
worden.
Op 23 aug. 1883 was er een gemeentever
gadering, waar slechts een minderheid van de
leden een nieuwe kerkeraad koos. Mede aan
wezig waren de genabuurde predikanten ds.
Brunemeijer van Enter en ds. Slager van
Nijverdal. Maar de meerderheid koos vervolgens
ook een nieuwe kerkeraad.
Zondags daarop kondigde ds. Diephuis zijn
kerkeraad af, waarop een ouderling de andere
kerkeraad afriep. Toen ds. Diephuis tot be
vestiging overging, liep de kerk leeg. De
scheuring was dus een feit geworden.
Temidden van al dit geharrewar kreeg ds.
Diephuis een beroep uit Huizen (NH), dat hij
aannam. Nu hij zich in Rijssén niet meèr kon
handhaven, was dit een welkome gelegenheid
voor hem om uit het moeras te komen.
Inmiddels was ouderling Schutmaar in con
tact gekomen met ds. Joh. van den Broek
Djz., predikant van een vrije Oud-Geref. Ge
meente te Den Helder. Deze heeft zich in de
strijd geworpen en naderhand een verslag
het licht doen zien, onder de titel: „De strijd
dér Kerk om het behoud der Gereformeer
de Waarheid, verwezenlijkt in de Gerefor
meerde Gemeente te Rijssen, uitgegeven
in het belang der waarheid".
Ds. Van den Broek had de gemeente zover
weten te bewèrkén, dat besloten werd met het
kerkverband te breken bij het vertrek van ds.
Diephuis.
Hij speelde het zelfs klaar de kansel van
de Walkerk te beklimmen nog voordat ds.
Dièphuis uit Rijssen was verdwenen. Om de
zaak juridisch zo gunstig mogelijk te kunnen
voorbereiden wist hij als advocaat mr. Wielinga
Gratèma te Assen voor de toestand te interes
sen.
Immers had deze pleiter in een soortge
lijke kwestie te Nw.-Amsterdam ook de over
winning weten te behalen!
Toen ds. Dlephnis op 19 september 1883 af
scheid preekte was de kerk vrijwel leeg. De
dienst was nog maar nauwelijks beëindigd
of de tegenpartij besette de kerkbanken. Ze leg
den eenvoudig beslag op de kerk, die dag en
naeht wérd bewaakt.
De zondag na het vertrek van ds. Diephuis
wilde ds. Bavinck uit Kampen voorgaan in
een diénst van het kleine kuddeken, dat er
nog van ds. Diephuis restte. Het gelukte ds.
Baxdnck niet de preekstoel te bereiken. Ook de
volgende zondag haalde ds. Kuiper van Den
Ham de kansel niet
Der* raak werd aanhanging gemaakt bij de
Reehtbank te Almelo. Een tiental Rijssena-
r«n werd opgeroepen. Tegen zes beklaagden
werd tot 43 dagen gevangenisstraf en 50 boe
te geelst, tegen de overige vier 21 dagen resp.
8. Op 11 dee. 18*3 volgde vrijspraak, 't O.M.
tekende appél aan maar ln hoger beroep volg
de ook ln Arnhem vrijspraak door een fout
van ds. Diephuis. Kerk, en pastorie bleven
eigendom van d* gedagvaarde partij.
Mr. Wielinga Gratema riep triomfantelijk door
de rechtzaal. wijzende naar ds. Diephuis e.s.:
Zalig rijn de bezitters".
Hiermée was dit pleit althans beslecht. Van
nu af aan was men een zelfstandige gemeen
te. Zelfstandige Chr. Geref. Gemeente onder
hét Kruis oök genaamd „de Zelfstandige ge
meenten van de Gereformeerden onder het
Kruis".
Hoe het vérder de gemeente verging hopen
wij in een slotartikel nader uiteen te zetten.
(Wordt vervolgd)
1
