RUSSENS „KLEENE KOARKE" HEEFT
BEWOGEN HISTORIE ACHTER DE RUG
RUSSENS MANNENKOOR OP
BEZOEK IN BENDORF
OPEN BRIEF
Rijssense kampioenen van
vele zijden gehuldigd
Dit is
eén van
die leuke
speldjes'
AGENDA
één van
1 die leuke
speldjes
Excelsior recepieerde
Dit is
eén van
die leuke
Ds. Brilman nam
restanten olie mee
naar huis
Köstershoes
Nieuwe ANWB-route's
Armoede
Kin deroperette
Wedvlucht „De Zwaluw
Predikbeurten
Vrijdag 4 juni 1965
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 5
Enthousiast
Afscheid
Élke 14 dagen een ander speldje
bij Van der Plaats thee!
u
SPELDJE
n
Fusie wenselijk
De afscheiding, waartoe ds. De Cock uit Ulrum om maar één van de bekendste pre
dikanten te noemen in de dertiger jaren van de vorige eeuw, de eerste stoot gaf, heeft
ook Rijssen niet onberoerd gelaten.
De Hervormde kerk werd gediend sedert 1819 door ds. H. J. Hattink. Verre tot het
godsdienstig genoegen van de Rijssense lidmaten. Kwamen er werkelijk „hongerige ert
dorstige zielen" dan verwees ds. Hattink hen naar een ouderling, die in deze zaken
van hart en ziel meer troost kon geven, dan de officiële dienaar des Woords.
Er was dus ook in Rijssen alle aanleiding
tot een breuk met de aloude kerk der vaderen.
Aan het ontstaan van de nieuwe gemeente,
die gesteld zal moeten worden tussen 1836 en
1838 is de naam verbonden van Otto Voort-
man.
Immers, zo lezen wij in een „Tabellarisch
overzicht, nopens de woelingen in de Ned.
herv. kerk in bijzonder met betrekking tot
het aantal en de invloed der Seperatisten,
opgemaakt aan het Departement van Ere
dienst 1 april 1836, waar het gaat over de
classis Deventer:
„In geene der gemeenten van dit classikaal
ressort zijn seperatisten. Te Rijssen echter
worden er gevonden, die zeer tot hen over
hellen. Men oefent er 's zondags onder kerk
tijd en er gaat een lijst rond om te tekenen
voor de scheiding. De leider Otto Voortman
is van den geringen stand, gelijk het gering ge
tal, zijner volgers. Het gedrag van hemzelven is
niet geheel onbesproken" zo merkt het tabel
larisch overzicht op over de eerste afgeschei
den gemeente, die in Rijssen voorheen algemeen
als de „kleene kaorke" bekend stond. Haar
instituering had waarschijnlijk plaats om
streeks 1838. Ds. K. Wildeboer uit Oude Pe-
kela, die de opleiding Jjad gekregen van ds.
De Cock en ds. Van Raalte was haar eer
ste dienaar (1839).
Aldus een verhaal gewijd aan de geschie
denis van de „kleene kaorke" te Rijssen, van
de hand van de heer A. Otten, zoals wfj dat op
getekend vinden in de Kerkhistorische kro
niek, waaraan wij ook nog de navolgende in
teressante gegevens over deze kerkhistorie heb
ben ontleend.
De eerste afgescheiden dominee van Rijs
sen preekte meestal in 't Kösterhoes in het
Hangerad. Het valt echter te betwijfelen of
men daar geregeld kerkte. Immers waren
aanvankelijk samenkomsten van meer dan
twintig personen verboden in die tijd. Vast
staat dat er ook diensten werden gehouden
ten huize van de families Jan Baks en Jan
Joos. Ze werden hiervoor meermalen beboet.
Begin 1841 verwisselde ds. Wildeboer de
Rijssense gemeente voor die van 't Zandt in
Groningen.
Omstreeks 1845 vergaderde men in de Bouw-
straat in een pand, dat tot kerkje was ver
bouwd. In 1860 heeft men vervolgens de (ou
de) Walkerk gebouwd. In 1846 onttrok de ge
meente zich aan de Chr. Afgescheiden gemeen
ten en voegde zich bij de Geref. Kerk o.h. Kruis.
Daar de gemeente tot 1862 vacant bleef, heb
ben vele Kruisdominees de gemeente in die
herderloze tijd gediend, zoals ds. J. Plug te
Apeldoorn (later te Zwartsluis), ds. D. Klin-
kert te Zwolle, ds. W. Eichhorn te Zutphen e.a.
In 1860 bracht men een beroep uit op ds. J.
Passchier te 's-Gravenmoer. Of men deze pre
dikant voordien ontmoet heeft, is niet be
kend. Vermoedelijk is het geweest op aanra
den van ds. Plug, die een goed getuigenis van
hem kon geven, daar beiden waren opgeleid
door ds. K. Noorduijn te Noordwijk, de eer
ste Kruispredikant.
Het beroep werd ds. Passchier persoonlijk
bezorgd. Ouderling Baan maakte daarvoor
een voetreis naar 's-Gravenmoer in Noord-
Advertentie
THEE opwekkend
De ANWB heeft weer twee nieuwe route's
samengesteld in de Gelderse Achterhoek n.l.
de z.g. Slinge, en IJssel- en Berkelroute.
Bij de VVV Rijssen zijn deze routes verkrijg
baar, alsmede de volgende routes.
Hamaland route (Gedeeltelijk door het Duit
se grensgebied), Hondsrug route, Beek- en
Brink route, midden Veluwe route, Sail and
route en de Twente route.
Dat de „Kleene Koarke" in de loop der
jaren groeide en bloeide laat deze foto
zien. Op 22 mei 1955 nam de Geref. Gem.
de Noorderkerk in gebruik. Deze kerk
heeft 2400 zitplaatsen.
Brabant. Men zag toentertijd tegen een der
gelijk reisje niet op. Helaas werd het beroep
niet aangenomen en moest men nog wachten
tot 1862.
gemeenten, op 18 19 juni 1862 te Gouda gehou
den, werd door de kerkeraad van Rijssen voor
gesteld om Brilman op grond van art. 8 DKO
tot het predikambt toe te laten. De vergadering
willigde dit verzoek niet dadelijk in, maar
besloot dat hij eerst nog een jaar zou oefe
nen. Eerst de vergadering te Zwartsluis d.d.
28 30 juni 1864 besloot hem tot de volle be
diening toe te laten, doch alleen voor Rijssen:
de vergadering te Zwartsluis dd.. 4 6 juni
1867 verleende hem consent voor alle gemeen
ten.
Ds. Brilman heeft de gemeente tot 1869 ge
diend. Zijn verblijf in Rijssen wordt als zeer
gezegend gekenschetst.
Intussen werden er onderhandelingen ge
voerd om tot hereniging te geraken van de
chr. afscheidenen gemeenten en de Geref
kerk onder het Kruis.
De fusie werd een feit en de naam van de here
nigde kerken werd van toen af aan Christe
lijk Gereformeerde Kerk. Enkele Kruisgemeen
ten zoals Enkhuizen, en Lisse bijv. bleven afzij
dig maar Rijssen trad wel toe met als predi-
kent ds. Brilman.
Op 17 okt. 1869 preekte hij afscheid van de
chr. geref. kerk te Rijssen en hij verbond zich
aan de gemeente van Vroomshoop. Vandaar ver
trok hij naar Wilsum in de graafschap Bent-
heim. (Over de geschiedenis van de Altre-
formierte Kirche aldaar heeft men enige ti id
geleden meer interessante bijzonderheden kun
nen lezen in het Dagblad van het Oosten. Red)
Ds. Brilman bleef slechts twee jaar in Wilsum
In 1873 verwisselde hij deze Duitse gemeen
te met Holten, waar hij op 42-jarige leeftijd
en wel op 21 november 1875 het tijdelijke met
het eeuwige verwisselde.
Hoe het verder verliep met de Kleene Kaorke.
die waarlijk op een bewogen historie kan te
rugzien, hopen wij in een volgend artikel nader
te belichten.
(wordt vervolgd)
Advertentie
In dat jaar werd JAN HENDRIK BRIL
MAN, een eenvoudige boer uit Holten en
aldaar in 1833 geboren, als lerend ouder
ling beroepen en deze antwoordde hierop
gunstig. In de beroepingsbrief werd hem
behalve toezegging van traktement ook
medegedeeld, dat hij de petroleumrestan-
ten uit de lampjes van het catechisatie
lokaal tot eigen gebruik mocht aanwenden.
Hieruit blijkt wel dat men in die tijd geen
weelde kende; de meeste mensen en ook
de predikanten hadden het niet breed.
Op de Algemene Vergadering van de Kruis-
M a n ih b it a u s i m>:
Het Rijssens Mannenkoor heeft een 2-daags
uitstapje gemaakt naar de Rijnstad Bendorf,
waarover in deze vereniging nog lang zal wor
den gepraat.
Vrijdagmorgen om 5 uur vertrok het Rijs
sense gezelschap in de richting Winterswijk om
via de autobaan te arriveren in Dusseldorf en
daar voor de eerste keer „aan te leggen".
In Königswinter bracht men o.a. een bezoek
aan de Drachenfels waarna men een boottocht
je maakte over de Rijn naar Remagen. Via de
romantische rivier, die de Rijn toch altijd
blijft reisde het gezelschap via het Brohdal
naar Maria Laach, waar een historisch kloos
ter het hele jaar door enorme belangstelling
trekt. In de namiddag werd het reisdoel be
reikt.
In Bendorf werd men begroet door enkele
bestuursleden van de „Mannersarigverein St.
Caecilia" bij welke vereniging de Rijssense
zangers te gast zouden zijn.
In Bendorf werd men ondergebracht bij le
den van het Bendorfer Mannenkoor dan wel
in pensions of hotels.
's Avonds werd in het prachtige hotel Bendor
fer Hof een gezamenlijk concert gegeven. Het
Rijssens Mannenkoor zong hier onder leiding
van de dirigent de heer Ber Joose enkele
prachtige werken uit haar veelgeroemde re
pertoire o.a. het Rebellenkoor van Verdi, het
Merck toch hoe sterck van Henk Badings,
en het Priesterkoor uit de Zauberflöte.
De prestaties van het Rijssens Mannenkoor
werden in Bendorf zeer gewaardeerd, waar
van het enthousiaste applaus en andere bij
valsbetuigingen duidelijk bewijzen waren
De Rijssenaren werden toegesproken dooi
de voorzitter van „St. Caecilia en door de
burgemeester van Bendorf. De voorzitter van
het Rijssens Mannenkoor de heer J. Rozen-
dom bood een 2-tal poppen in Rijssense
klederdracht aan. Na afloop van het concert
werd de avond in een zeer gezellige stem
ming doorgebracht waarbij door verschillen
de Duitse en Nederlandse zangers, zij het niet
in koorverband uit colle borst gezongen
werd.
Zaterdagochtend werd afscheid genomen
van Bendorf. Op het plein in het centrum
van Bendorf werden enkele werken gezon-
7 juni Gymnastiekuitvoering DOS, na afloop
openluchtfilm Volkspark 7.30 uur.
9 juni Orgelconcert Feike Asma Westerkerk.
19 juni Ronde van Rijssen plan Zuid, 6 uur.
I juli Orgelconcert Dirk Jansz. Zwart Schild-
kerk.
21 juli Orgelconcert Jan Bonefaas Schildkerk.
31 juli Internationale ren wedstrijden door
windhondenrenvereniging, Nieuwe terrein
aan de A. Baanstr 12 u.
II augustus Orgelconcert Piet van Egmond,
Westerkerk.
Opgaven voor deze rubriek kunnen geschie
den op het gemeentehuis, afdeling Algemene
Zaken, kamer 7 (boven) voor woensdag 12 uur. de juiste instelling zou bijbrengen.
gen voor de patiënten van het ziekenhuis en
werd het pas in gebruik genomen nieuwe ca
rillon beluisterd.
Via Erenbreitstein werd gereden naar Aren-
berg waar men een beroemd kerkgebouw be
zichtigde.
Na in Keulen de reis nog even te hebben
onderbroken zetten de autobussen koers naar
Winterswijk waar het afscheidsdiner werd ge
bruikt.
Boordevol met aangename herinneringen ar
riveerde het Mannenkoor in het „aole Ries-
sen" na een zeer gevarieerd uitstapje, dat
de onderlinge band ongetwijfeld zal hebben
verstevigd.
Ter afsluiting van het seizoen werd door
een aantal kinderen, van het club en buurt
huiswerk in gebouw Jeruel de operette „De
„sneeuwkoningin" opgevoerd.
Deze kinderoperette is een vrije bewerking
van een sprookje van Andersen en ingestu
deerd door Lugtigheid en door mevr. Steen
huizen.
Welhaast indrukwekkend was de grote zorg,
die aan het welslagen van dit gebeuren was
besteed o.a. aan de kostuums, die aan
de operette een feestelijk cachet gaven. Het
was een feest voor oog en oor de verschillende
taferelen te zien spelen en te horen zingen.
De vlinders, de kabouters, de toverheks maak
ten het geheel tot een echt sprookjesachtige
gebeurtenis. Er werden door enkele kinderen
goede prestaties geleverd, maar ook anderen,
die een minder opvallende plaats in de operet
te innamen dansten, zongen en spèelden vol
Advertentie
overgave, zodat het een plezierige avond werd
voor jong en oud.
De dames, die zich hebben ingespannen om
dit in Rijssen mogelijk te maken verdienen
daarvoor een woord van warme hulde.
Aan
De Nederlanders die het RECHT en de VRIJ
HEID liefhebben.
Zeer geachte Nederlanders,
Op 16 mei 1964 heeft Soekarno zijn reeds
vanaf 17 augustus 1962 „Het jaar van tri
omf" begonnen intimidatie pogingen en on
derdrukkingsmaatregelen ter vernietiging,
van de New York overeenkomst tussen In
donesië en Nederland inzake de toekomst van
het Papuase Volk en hun zelfbeschikkingsrecht
afgesloten. Ceremonieel, door middel van een
„Proclamatie", voorgelezen door zijn puppet
„gouverneur Eliëzer Bonay", in bijzijn van de
U.N.O. functionaris de heer José Rolsz-Ben-
nett. Hiermee heeft Soekarno de eerste pha
se van zijn N. Guinea politiek inwendige
strijd geëindigd. Voor het eventuele poli
tieke verval van binnen uit heeft Soekarno
niet meer te vrezen. Hij weet immers heel
goed dat door de aanwezigheid van meer dan
zijn 20.000 rode soldaten in Westelijk Nieuw-
Guinea, geen Papua sterveling tegen Soe
karno zal durven opkomen. Soekarno voelt
zich evenals Hitier, sterk en machtig.
De tweede phase uitwendige strijd ter
voorkoming van de zowel politieke als juri
dische aanval van uiten, op grond van inter
nationale moraal en internationaal recht, heeft
Soekarno ook klaargespeeld. Op 1 januari 1965
treedt Soekarno rustig uit de Verenigde Na
ties. Nog gunstiger voor Soekarno vooral ook
omdat Indonesië sinds het land vrij werd, het
internationale Hof van Justitie te Den Haag
nooit erkend heeft.
Het voordeligst van de New York Over
eenkomst was voor Indonesië dat er geen en
kele passage in die Overeenkomst voorziet in
de, mogelijkheid dat wanneer de ene partij die
Overeenkomst weigert na te komen, de be
nadeelde of bedrogen partij (in dit geval Ne
derland) zich kan beroepen op de door de
beide partijen van tevoren goedgevonden en
aangewezen instantie of arbiter; en het gevolg
is:
Advertentie
tij del ij k met
1 JAARGETIJDE
Uit serie van 4
tube van f 1.-
1. M. Geuzendam, 13.20.17, 2 A. Struik, 13.51
54, 3 M. Geuzendam, 13.55.11, 4 F. Dommer-
holt, 13.59.29, 5 J. Brinks 14.07.40, 6. J. Bakker
14.12.10, 7. H. Brinkman 14.14.24, 8. J. Pijffers
14.15.47, 9 A. Struik, 14.15.50, 10 G. Velnaar
14.20.25.
De voetbalvereniging Excelsior, die vorige
week op min of meer verrassende wijze dc
kampioensvlag kon hijsen hield in Hotel W'ei-
tering een drukbezochte receptie, waarvan het
hoogtepunt was de aanbieding van een cadeau
onder couvert (inhoud 1000.) door de heer
P. Smeijers namens de supportersvereniging.
Nadat de voorzitter van Excelsior de heer
J. Harmsen een welkomstwoord had gespro
ken, feliciteerde hij de spelers van het le elf
tal met het behaalde succes.
Namens de gemeente Rijssen werd het woord
gevoerd door de locoburgemcester de heer J.
A. Scholman.
Het is buitengewoon moeilijk voor mij aldus
de heer Scholman om over voetbal te spre
ken, omdat ik van voetbal geen verstand heb.
Toen we vroeger in dienst moesten voet
ballen en zo ging de heer Scholman verder
behoorde ik bij de partij, die angstig werd als
de bal in de buurt kwam.
Niettemin kon de heer Scholman zich de vreug
de over het behalen van het kampioenschap
zeer goed indenken en hij wilde de vereni
ging en de spelers van het le elftal graag van
harte gelukwensen namens het gemeente
bestuur.
De heer Scholman kon verder nog medede
len, dat de gunning voor de bouw van de
kleedkamers in het sportveldencomplex was
afgekomen zodat deze bij de aanvang van het
nieuwe seizoen in gebruik kunnen worden ge
nomen.
De heèr W. Averink feliciteerde Excelsior
namens de afd. Twenthe van de KNVB „Ex
celsior is het hele seizoen in de running ge
weest, en nu gaat onze belangstelling uit
naar de prestatie die door de Rijssense vere
niging in de kampioenswedstrijden zullen wor
den behaald".
Spr. attendeerde op het feit, dat het spelen
van kampioenwedstrijden „nog iets anders is,
dan competitiewedstrijden afwerken".
De heer Averink was er van overtuigd, dat
de trainer de heer Leo Halle de spelers wel
Spr. was verheugd, dat Rijssen de beschik
king krijgt over een fraai sportpark. De be
oefenaren van de voetbalsport hebben lange
tijd „in het donkere hoekje gezeten", maar ge
lukkig, aldus de heer Averink, dat deze tijd
voorbij is.
De heer H. Vosman, lid van het huldigings
comité, bood een huldeblijk aan, waaraan
door 20 Rijssense verenigingen medewerking
was verleend.
De heer Vosman feliciteerde Excelsior met
het behaalde succes dat hij voor een groot
deel toeschreef aan de toewijding waarmee trai
ner Leo Halle zijn werk had verricht.
Naast de spelers van het le elftal heeft
het bestuur met, het behalen van het kampioen
schap zeker een grote hulde verdiend aldus
de heer Vosman. Spr. wees voorts op de goede
verstandhouding tussen de 4 plaatselijke voet
balverenigingen en brak een lans voor een fu
sie. De heer Vosman zei voorstander te zijn
van 1 zaterdagvereniging en 1 zondagvere
niging in Rijssen.
Dat zou in het belang zijn van de voetbal
sport en in het belang van de verenigingen.
Tot slot wenste de heer Vosman Excelsior
veel succes toe in de kampioenswedstrijden.
Namens de grote rivaal van Excelsior in de
competitie (W.H.C.) bood de heer Wolf een fles
cognac aan, die van man tot man ging. Spr.
respecteerde zeer de opvatting van het Nij-
verdalse DES, dat volgens spr. „zijn sportie
ve plicht gedaan had".
Namens DES sprak de heer Bekkeriet en
namens Voorwaarts de heer Dijk. We moeten
ons wachten, aldus deze spr., voor sportver-
dwazing, het moet een oase'zijn, een verfris
sende douche.
Er kwamen gelukwensen binnen van de
KNVB, van JUNO, Oranje Nassau, Groningen
en Sneek, Be Quick, DETO en de Zweef.
Op de 20e april 1965 kondigt Soekarno aan:
„Dat er geen behoefte bestaat om een ple
bisciet overeenkomstig de New York Agree
ment van 15 augustus 1962 in Westelijk N.
Guinea onder toezicht van de Verenigde Na
ties te laten houden".
Op de 24e mei j.l. heeft Soekarno in een
vraaggesprek met dr. Korteweg van de N.C.
R.V. nog eens met nadruk gezegd: „dat voor
hem de verhouding Nederland-Indonesië en de
voordelen daarvan veel belangrijker te ach
ten zijn dan de gehele „Irian" kwestie".
Men ziet het, de politieke horoscoop van Soe
karno is vrij gunstig. Zijn ster schittert on
eindig. Soekarno en zijn rood wordende landge
noten zijn waarlijk „Merdeka" op deze aarde.
Soekarno en zijn volk behoeven geen reken
schap te geven van internationale leefre
gels, dat lapt Soekarno rustig en ongehinderd
aan zijn blote voeten.
Niemand(?) zal Soekarno en zijn volk voor
vreemde schepselen op aarde uitmaken, wan
neer zij andere volkeren rondom Indonesië
schaamteloos, grenzeloos en dan nog straffe
loos intimideren, tiranniseren, verkwanselen
en onderdrukken.
De gehele mensheid(?) schijnt deze wanor
de en mensonwaardige activiteiten van Soe
karno mooi(?) te vinden. De wereld schijnt
geen(?) rechtgeaarde mannen en vrouwen
meer te bezitten die durven op te komen te
gen dit mensvijandig monster zoals zij 20
jaar geleden tegen het monster Hitier gerea
geerd hebben. Moeten we maar liefst achter
de feiten aanlopen en pas gaan treuren als
alles weer achter de rug is? Zou deze houding
niet als een achter de gebeurtenissen aanlo
pende vooruitziendheid betekenen?
Dat er in de New York Overeenkomst geen
juridisch aanwijsbare clausule is opgenomen
is wel waar. Maar het zelfbeschikkingsrecht
van het papuase volk, stoelend op de uni
versele mensenrechten, bestaat veel langer
dan de New York overeenkomst. Deze Over
eenkomst moet beschouwd worden als een
theoretische mogelijkheid voor het in praktijk
brengen van dat zelfbeschikkingsrecht van het
Papuase volk. Bij het niet nakomen door In
donesië van die theoretische mogelijkheid,
veranderen in wezen de fundamentele men
senrechten die ook voor de Papua's van
toepassing zijn niet.
Wij Papua's hopen dat het Nederlandse volk
in het algemeen en de Nederlandse regering
in het bijzonder niet zal zwichten voor Soe-
karno's pogingen om Nederland te verla
gen tot het peil van alleen voor de Indonesi
sche natuurprodukten geinteresseerd zijnde
en beginselloze agitator.
Wij Papua's hopen dat Nederland geen koe
handel met ons Papua's zal drijven, immers
wij Papua's zijn niet aan een dergelijke mo
raal van Nederland gewend.
Ns. Het bestuur van het Vrijheidscomité
West Papua West Nieuw-Guinea.
N.B. Iedere Nederlander, die ons Papua's wil
steunen, kan zich als donateur opgeven
bij ons Secretariaat Vrijheidscomité West
Papua, Theresiastraat 3 te Den Haag.
Jaarlijkse bijdrage als donateur minimum
f 2.50 per jaar. Giro 604714.
Advertentie
>VAX DER Pt AATH
NED. HERV. GEMEENTE
GROTE KERK
9.30 uur Ds. J. Vos
15.00 uur Ds. W. van Tuyl
WESTERKERK
9.00 uur en 10.45 uur Ds. A. Kool
19.00 uur Ds. G. Westland van Wierden
ELSEN
10.00 uur Ds. W. van Tuyl
GEREF. GEM. NOORDERKERK
9.30 uur 15.00 uur en 19.00 uur
Ds. A. Bregman
GER. GEM. IN NED. ESKERK
(BEVERVOORDE)
11.00 uur en 17.00 uur Ds. Aangeenbrug
GEREF. KERK BOOMKAMP
9.30 uur en 15.00 uur Ds. Bos
van Almelo
OUD GER. GEM. BEVERVOORDE
9.00 uur en 19.00 uur Ds. H. A. Vosman
14.30 uur leesdienst
OUD GER. GEM. IN NED. ORANJEKERK
9.30 uur en 15.00 uur leesdienst
NED. PROTESTANTENBOND
10.45 uur Dr. J. W. Samberg van Delden
MAANDAG 7 JUNI TWEEDE PINKSTERDAG
Grote Kerk 9.30 uur Ds. J. Vos
Noorderkerk 9.00 uur Ds. A. Bregman
Bevervoorde 9.00 uur Ds. H. A. Vosman
Bevervoorde 11.00 uur Ds. D. L. Aangeenbrug
