ILLEGALE BERICHTEN VAN
LAATSTE OORLOGSMAANDEN
BESTEDINGSBEPERKING REMT
KAPITAALSWERKEN
heneelo's bier
P.v.dA. vergaderde
BIJZONDERHEDEN
DUITS LEGER IN
RIJSSEN
SPIONAGE
Pompvers uit
de fles?.
H.D.C. „Riessen"
Rouwkamer voor
„De Laatste Eer"
Bejaci rdenreizen
Voordelig
kopen 1
in het I
winkelcentrum
van
Rijssen f
BINNENLANDSE
STRIJDKRACHTEN
SABOTAGE
Vrijdag 9 april 1965
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina
Ja, dat is 'm - flengelo'sl
Pompvers Bier uit de beugel-
fles. Bier dat door een spe
ciale brouwmetBode uit da
fles even vers smaakt als
uit de pomp.
Je proeft géén verschil meer.
"Wat een genot; nu óók
thuis pompvers bier! Proost.
c pompvers
Ook in 1965 met goud bekroondf
1. MILITAIRE SITUATIE.
Veldleger. Legering troepen.
Persoonlijk en A 1 (Plaatselijk bekend).
a. 1. Kwartier: Schildschool Haarstraat.
2. 65 man Duitsche militairen in veldgrijs zon
der onderscheidingsteekenen, behoorende tot
de „Bau-Kompanie" Einheit Brinckmann
gevestigd te Almelo.
3. Bewapening: Gedeeltelijk geweer 90 pa
tronen per man, gedeeltelijk pistool.
4. Middelbare leeftijd.
5. Moreel nog niet geheel vast te stellen.
Algemeene indruk: gemoedelijk; oorlogsmoe
de.
6. Waarschijnlijke taak: Afschieten der V. I
in Schwarzwald en toezicht op de daarbij te
werkgestelde Italianen.
8. Bescherming: 1 schildwacht met geweer.
In de school 5 mitrailleurs. In de school zijn
ongeveer 17.000 patronen opgeslagen. In de
zelfde school zijn ondergebracht 160 Italianen.
Deze zijn hoogstwaarschijnlijk krijgsgevan
gen, gezien hun zeer anti-Duitsche stemming.
Ze worden gebruikt voor aanleg startba
nen V. I in Schwarzwald. Staan onder strenge
bewaking en mogen niet met burgers in
contact, treden. Sinds 1 Febr. j.l. loopen ze 's-
avonds eenige uren vrij op straat. Een deel
van hen is bewapend met onbruikbare geweren
(Volgens Duitsch onderofficier).
b. Kleinere kwartieren:
Perceel Boomkamp 23 a; Ortskommandatur
8 man. Perceel Boomkamp 27. Schreibstube
4 man. Villa's Wierdensche Straat 214-216-218
14 man Luftwaffe voor fourage doeleinden.
Bij Koningsbelt zijn gestationneerd 8 man in
veldgrijs.
Taak: Bewaking centrale telefoon, gebruikt
voor doorgeven richting Engelsche vliegtui
gen. Bewapening: machine pistool. Leeftijd:
middelbaar en oud.
In hotels Schutjen en de Kroon totaal ong.
15 man. Veldgrijs. Taak nog onbekend.
c. Landwacht.
Boomkamp 19: Staf landwacht; spoorwacht
20 man. Pistool en/of geweer. Haarstraat 18:
Landwacht 16 man. Pistool en/of geweer. Sta
tionsdwarsweg 15: Landwacht 2 man. Pistool
en/of geweer.
Veerhuis Wierdensche Straat 14 man voor
bewaking spoorbrug.
d. Deutsche Reichsbahn.
In station 6 man. Bewapening pistool. Leef
tijd middelbaar.
Defensie.
Aan station Rijssen staan 12 wagons met
Flak. 10 2 cm; 2 7,5 cm. Bemanning elk
met 6 man Luftwaffe. Zie bijgaande situa
tie tekening. 8.2.45.
Veldleger Legering troepen. Administratie.
Persoonlijk.
Ortskommandatur onder Hauptmann Brinck
mann sinds 8.2.45 verplaatst naar Boomkamp
12. Telefoon 352. Telefoon Schreibstube 425.
Veldpostnummer: 402167. Einheit Brinck
mann behoort tot Luftwaffe met zwarte kraag-
spiegel.
Luchtwapen B. I.
Ligging startbanen V.I in Holl. Schwarz
wald: Zie bijgaande schets. Flak in de nabij
heid: Zie bijgaande schets.
Aanvoer van materiaal per vrachtauto's uit
richting Markelo. Opslagplaats van ongeveer
20 V.I's in tent bij startbaan. Zie schets.
Het afschieten geschiedt door speciaal opge
leide manschappen van de Luftwaffe. Andere
gevraagde bijzonderheden nog onbekend.
9.2.45.
Administratie. A. I.
Waarnemend burgemeester Blom gaat iede-
ren morgen 9 uur naar het gemeentehuis; blijft
er tot ong. 12.45 dan terug door Torenstraat
en Enterstraat. Ong. 14.15 weer naar gemeen
tehuis, blijft tot ong. 17.30 en gaat dan via
Op het Schild was de belangstelling
het grootst.
Hoe groot de vreugde der Rjjssenaren
was toont deze foto van de Smittenbelt.
Grootestraat Enterstraat naar zijn woning te
rug. De laatste week niet meer 's avonds na
8 uur op straat gesignaleerd. Gekleed in zwart
leeren jas, zwarte laarzen en donkere hoed.
Zondags is hij sporadisch op straat.
Depot: A. I.
Garage Ter Horst; Hoek Molendijk-Stations
dwarsweg le vat 2 zware tractoren voor
transportdoeleinden.
Luchtwapen transport. B. 1.
De V. I's worden getransporteerd vanuit
Goor, vanaf oud spoor op groote vrachtauto's
met 2 losse aanhangwagens, via Markelo en
Elzen naar startplaatsen. Benzineaanvoer met
op wagens gemonteerde tanks komen uit
richting Wierden.
Veldleger. Legering troepen. B. I.
In de villa van van Beel, Wierdensche
Straat bij voetbalveld van RV is gevestigd het
springcommando, dat zorgen moet voor even
tueel vernietigen van bruggen enz. Aan de rech-
tervoorkant van de villa is een stuk licht
luchtafweer opgesteld.
10.2.45.
Veldleger. Persoonlijk.
Op de Enterscheweg gevorderd door de Hol-
landsche S.S. de huizen met de nummers 158
t.m. 178. De huizen moeten om 11.2.45 18.00
u. ontruimd zijn.
B. I.
Deze huizen zouden betrokken worden dooi
de staf SS uit Deventer. Schildwacht die pa
trouilleerde, was gekleed in groen uniform,
epauletten zwarte grondkleyr met zilveren
draden afgezet, gewapend met karabijn.
A. I.
Huishoudschool met keuken, aan de Wier
densche weg t.o. fabriek Fa. Ter Horst, is
compleet gevorderd door de weermacht. Zal
vermoedelijk bezet worden door Kranken-
lazarett uit Apeldoorn.
11.2.45.
Gevorderd door de S.S. de Banisschool en
de RK jongensschool. Bijzonderheden en juis
te ligging volgen.
Rumour.
Op vliegveld worden werken uitgevoerd, o.a.
deel van gracht gedempt. Doel onbekend.
Rauter, General der Polizei, zou zich in Rijs
sen vestigen. Volgens Duitsche militairen ver
wacht men iedere dag groot alarm en En
gelsche luchtlandingstroepen.
Cornelis 19.2.45.
Rjjssen.
Luchtwapen. Persoonlijk.
Beschrijving met bijgaande schets betref
fende opslagplaats van 58.000 L. benzine en
ruwe olie alsmede munitie.
Op het dagsanatorium te Rijssen, gelegen
aan de Enterscheweg is opgeslagen ten behoeve
van de V.I 58.000 liter benzine alsmede ruwe
olie en in het gebouw zelf munitie. De benzine
en olievaten zijn in het bosch rondom het ge
bouw gerold en liggen nu tusschen de boomen
en struiken verspreid in het rond. Er wijzen
reeds enkele teekens op, dat de vaten inge
graven zullen worden. Op de teekening (op
schaal) is het dikomlijnde gedeelte het te
bombardeeren doel; de oppervlakte is 170x
75 meter.
Als oriënteeringspunt heb ik de R.K. kerk
genomen, welke toren 48 m hoog is; het is de
hoogste, spitste en tevens de meest Oostelijk
gelegen kerk in Rijssen. Van hieruit is de af
stand naar het doel rechtlijning 1000 m; de
richting van kerk naar doel is precies Oost.
Vanaf de kerk zijn de zuivelfabriek en de kerk
hoftoren opvallende richtlij npunten om naar
het doel te vliegen, alsmede de Entersche
straat, welke een betonweg is.
De paden rondom het sanatorium zijn alle
zandwegen. De geteekende punten zijn boomen.
Achter het kerkhof in Oostelijke richting be
gint een rij huizenblokken welke loopen tot aan
de bosschen van Holl. Schwarzwald.
Zooals de schets aangeeft, bevindt zich het
i
In café Hegeman werd een ledenvergadering
gehouden van de afd. Rijssen van de Par
tij van de Arbeid, waarin door de leden van
de raadsfractie verschillende aspecten van
het gemeentelijk beleid werden belicht, en
vragen, die door de leden werden gesteld
werden beantwoord.
De fractievoorzitter de heer Pluimers be
gon met een overzicht te geven van de fi
nanciële aspecten van de gemeentebegroting
over het jaar 1965.
Uitvoerig stond spr. stil bij de beperking
van de bestedingen, ten gevolge waarvan
een aantal kapitaalswerken worden afgeremd.
In dit verband werd gewezen op o.a. de
aanleg van de Banisweg, die gestagneerd
is door de „bestedingsbeperking" en door de
vertraagde aanleg van de nieuwe weg na
bij de nieuwe Lagere Technische School.
Deze stelling was niet bedoeld als kri
tiek op het beleid van b. en w. De gemeen
tes liggen teveel aan banden, zodat hoogst
urgente taken niet of niet tijdig kunnen worden
uitgevoerd. De mening van onze fractie is,
dat in een tijd van welvaart de uitkeringen uit
het gemeentefonds moeten stijgen, omdat ook
voor de gemeente de lasten steeds hoger
worden.
De compensatie, die de gemeentes vaak
noodgedwongen gaan zoeken, is verhoging
van de plaatselijke belastingen. Dit nu acht
onze fractie niet de juiste weg, omdat de
plaatselijke belastingen niet progressief zijn,
waardoor de man met de kleine portemon-
naie het meest de dupe wordt.
Sprekende over de recreatiemogelijkheden
in Rijssen betreurde de fractie van de P. v.
d. A. dat men nog steeds niet verder gevor
derd is met de bouw van een goed geoutil
leerd kampeercentrum. Zulk een centrum zou
belangrijk zijn voor de gemeenschap en men
stelt mensen van elders in staat mee te ge
nieten van de bijzonder fraaie omgeving van
Rijssen. De fractie had er geen behoefte aan
zo diep op deze affaire in te gaan, mede door
dat deze kwestie de laatste tijd voldoende be
sproken en gepubliceerd is. (Uitlating weth.
Scholman).
Dat men het centrum zou plannen op een
terrein in het Noorder bos acht de fractie
geen gelukkig besluit. Het recreatiecentrum
zou in de nabijheid moeten komen van het
zwembad de Koerbelt.
Er moeten in Rijssen toch een aantal ter
reinen te vinden zijn, die dit geschikt maken
voor een recreatiecentrum en de gemeente
zou de stichting de „Gaolne Ketne" meer
steun moeten geven, om de plannen binnen
afzienbare tijd te kunnen realiseren.
Als het college van b en w er werkelijk voor
de volle 100 pet achter had gestaan, had men
meer vorderingen kunnen boeken op dit (re
creatie) terrein.
Uitvoerig werden de (goedgekeurde) uit-
breidinsgplannen besproken, en de consequen
ties belicht. Ten aanzien van het door b.
w. gevoerde beleid over de woningbouw werd
door de fractie gesteld, dat men hier zeer
positief tegen over stond. Een vraag uit de
vergadering, dat er tekort zou zijn aan bouw
terrein werd onkennend beantwoord.
Als de gemeente een toewijzing zou krij
gen van b.v. 100 woningen zou de bouw in
Rijssen wel doorgang kunnen vinden De moei
lijkheden, tekort aan bouwterrein, waarmee
elders wel gekampt wordt, zijnin Rijssen
Advertentie
Zaterdag staat Rijssen in het teken van de
hondendresseersport. Op haar terreinen aan
de Brekeldlaan houdt de HDC Riessen Na
tionale dressuurwedstrijden. Er komen hon
den aan de start in de lichte en zware klas
se. In de zware klasse komt o.m. de kam
pioen van vorig jaar van de heer Pierik uit
Hengelo aan de start. In de lichte klasse
staan o.m. appel en springoefeningen op het
program. In de zware klasse speuren, pak-
werk, stok en rijwiel. Om 8 uur 's morgens
beginnen de wedstrijden 's avonds om 6 uur
vindt in café Struik de prijsuitreiking plaats.
Gezien de deelname uit o.m. Oldenzaal, Goor
Hengelo en Borculo beloven het interessante
wedstrijden te worden.
In café Beumer hield de begrafenisvereni
ging „De Laatste EEr" haar jaarvergadering.
In zijn openingswoord wees voorzitter R. Smelt
erop dat de vereniging reeds 38 jaar de be
langen der leden heeft behartigd. Vanwege de
steeds stijgende kosten op ieder gebied gaat
men op meerdere plaatsen tot contributie
verhoging over. De „Laatste Eer" zal dit even
wel niet doen, ofschoon haar contributie
zeer laag is. Winst maken is niet ons doel.
Is er een batig saldo, dan zal dit de leden
ten goede komen. Zo zullen de leden voortaan
tegen een zeer geringe vergoeding de be
schikking krijgen over een rouwkamer. Mo
gelijk zullen er nog meer voorzieningen ge
troffen worden aldus de heer Smelt.
Uit het jaarverslag van secretaris-penning
meester J. Weersink bleek, dat er het afgelo
pen jaar 22 begrafenissen uitgevoerd werden.
Het ledenaantal was aanmerkelijk groter ge
worden. De lijkwagen was niet meer gebruikt.
Algemeen werd de rouwauto geprefereerd.
Het financieel gedeelte gaf een behoorlijk
batig saldo aan. Bij de bestuursverkiezing
werd de heer H. Oldekamp herkozen.
Het Comité Organisatie Bejaardenreizen
heeft aan het bestuur van de UW verzocht
haar taak over te nemen.
Ook het aanwezige kasgeld van dit comité
werd overgedragen aan de penningmeesteres-
se van de UW.
Zoals wellicht bekend organiseert de UW
jaarlijks een reis voor de bezoeksters en be
zoekers van de bejaardensociëteit. De kosten
van deze reizen worden gedekt door een
kleine wekelijkse bijdrage van de sociëteits
bezoekers.
De UW stelt nu ook andere bejaarden (bo
ven de 65 jaar) - die niet de sociëteit in het
Parkgebouw bezoeken - in de gelegenheid
aan deze reis deel te nemen. Deze zal ge
maakt worden eind mei, de kosten bedragen
7,50 per persoon, (broodmaaltijd inbegrepen.
Men kan zich opgeven voor 1 mei a.s.
bij de heer Mensink in het Parkgebouw.
voorlopig niet aan de orde aldus de heer Jan
sen.
Tot slot werd nog aandacht gewijd aan het
subsidiebeleid van de gemeente, ten aanzien
waarvan gesteld werd, dat de fractie van de
P.v.d.A. ieder jaar opnieuw weer geconfron
teerd wordt met een betreurenswaardig in
zicht van b. en w. en van de meerderheid van
de gemeenteraad.
Als een vereniging hetzelfde doel nastreeft
en niet gebaseerd is op een bepaalde Gods
dienstige richting wordt een subsidie afgewe
zen. In dit verband wees men op het afwij
zende standpunt inzake de subsidie voor het
Humanistisch. Thruisfront, de Volkshogeschool
Diependaal en Het Witte Huis in Borne. Aan
de orde werd nog gesteld het streekplan Twen-
the, dat wellicht ook voor Rijssen grote con
sequenties heeft.
Na afhandeling van een aantal huishoude
lijke zaken werd de vergadering door de heer
Joh. Janssen gesloten.
doel bijna recht tegenover het laatste huis;
de Oostelijkste 10 huizen van deze blokken zijn
door de S.S. bezet. In het dikomlijnde ge
deelte, dus het doel zijn de geteekende stre
pen bosschen en struiken, waar de vaten zich
bevinden. By het doel bevindt zich geen
Iuchtafweerwapen.
C. Willie. 3-3.'45.
Duidelijkheidshalve, en naar aanleiding van
nog steeds binnenkomende vragen, geef ik
nogmaals een totaal overzicht van de taak,
de organisatie, de bewapening, de uitrusting en
het operatieve gedeelte van de Nederlandse
Binnenlandse Strijdkrachten.
Deze order vervangt alle voorgaande, zodat
U die kunt vernietigen.
A. Taak van de NBS.
Te verdelen in drie phasen:
1. Geall. op grote afstand.
a. Sabotage van weg-, spoorweg-, telefoon-
en telegraafverkeer.
b. verschaffen van inlichtingen aan geall. op
perbevel en commando NBS.
c. Voorbereidende werkzaamheden voor vol
tooiing organisatie, bewapening en uitrusting
der NBS, en voorbereiden der uit te voeren
operaties.
d. Krachtdadige steun aan het algemeen
verzet.
2. Geall. in de nabijheid.
a. Opvoering der bovenvermelde sabotage
daden.
b. Storende aanvallen: Vuurovervallen op gro
te afstand op colonnes, transporten en treinen.
Vuurovervallen en overvallen op kleine trans
porten, troepenafdelingen, ordonnansen, koe
riers e.d. Overvallen op depóts, magazijnen,
lagers, kwartieren, staven.
c. Verschaffen van inlichtingen aan de gealli
eerden.
d. Voorkomen van vernielingen.
e. Maatregelen voor het schuilhouden, zo no
dig beschermen van technisch personeel.
f. In voorkomend geval contact zoeken, voor
lichten en steunen van luchtlandingstroepen.
3. Onmiddellijk na de bevrijding.
a. Opruimen van achtergebleven vijandelijke
verzetskernen.
b. Bewaking van belangrijke objecten.
c. Tijdelijke overname van het gezag.
d. Ordehandhaving door arrestatie van oor
logsmisdadigers en verdere staatsgevaarlijke
elementen, en door patrouillegang.
e. Zo spoedig mogelijk herstel der openbare-
diensten.
B. Organisatie.
Om deze taak zo goed mogelijk te vervul
len, zijn de NBS als volgt georganiseerd:
Zij bestaan uit een Strijdend Gedeelte (SG),
en een Niet Strijdend Gedeelte (NSG). Het
SG wordt gemobiliseerd op het moment
dat phase 2 ,het NSG op het moment dat phase
3 intreedt. Gedurende phase 1 en 2 vormt het
NSG de algemene reserve van het SG. Beide
gedeelten hebben hun eigen commandant tot
het moment, dat phase 3 intreedt. Op dit
moment komt de gehele NBS onder eenhoof
dig bevel, ook plaatselijk. Overleg en samen
werking ook nu noodzakelijk en daarom ver
plicht.
Het SG is reeds thans gesplitst in stationai
re en mobiele troepen. Stationaire troepen, zijn
troepen, die door hun opdracht aan de plaats
van operatie gebonden zijn. Dit zal hoofdza
kelijk het geval zijn bij de troepen, die be
schermingsopdrachten hebben. Mobiele troe
pen kunnen ook buiten de plaats worden in
gezet. Inzet buiten de kring zal echter niet
voorkomen.
Na de bevrijding een nieuwe indeling in
bewakingstroepen en stoottroepen. De be
wakingstroepen doen plaatselijk dienst voor
bewaking van vitale objecten, spoorwegen,
depots e.d. De stoottroepen komen na herbe
wapening en hergroepering ter beschikking
van de geall., om aan de verdere operaties deel
te nemen.
Voor ons Gewest Overijssel der NBS be
staat reeds eenhoofdig bevel wat betreft SG
en NSG. Deze zal na de bevrijding de perso
nen benoemen, die als Districts en Kringcat
der NBS zullen fungeren.
Voor U is verder de organisatie van de
NBS voor mijn kring van groot belang. Het
is niet onmogelijk, dat hierop door toevoeging
van meer wapens, of verandering van de mi
litaire situatie veranderingen zullen komen.
Voorlopig dient U echter naar deze order te
handelen.
Bevel.
1. Ten spoedigste moeten de bovengrondse
telefoon en telegraafverbindingen worden ver
nield. Na herstel weer vernielen.
In de bij centrales en versterkerstations door
deskundig personeel kleine sabotagedaden la
ten uitvoeren. Mogelijke archieven die in deze
centrales aanwezig zijn moeten verborgen wor
den. Aantekening houden van de verrichte sa
botage.
2. Ik verwacht dagelijks om 11.00 -uur een
koer, met uitvoerig verslag der poeraties,
en de militaire situatie in Uw gemeente.
Daarnaast verwacht ik vanaf heden elke avond
om 6 uur een koerier met een overzicht van
de militaire situatie op dat moment. De ID
is thans van het allergrootste belang. Ik ver
zoek U 't Plaatselijk Hoofd dienovereenkom
stig te instrueren.
3. Hedenavond tussen 21.00 en 23.00 Versper
ringen aanbrengen op de wegdh Holten-Rij s-
sen en Nwd-Rijssen, zo mogelijk bommen
laten vallen.
4. U moet thans klaar zijn voor mobilisatie
der groepen. Zorg dat de leden der NBS hun
standplaats niet meer verlaten.
5. Hierbij nog een exemplaar tactische wen
ken voor de gr. cn. Zo spoedig mogelijk ver
menigvuldigen en elke gr. c. een exemplaar
geven.
6. Na het sein Storende aanvallen, onmid
dellijk een ordonnans ter mijner beschikking
stellen. Geen koeriersters meer gebruiken
na dat sein. De ordonnansen moeten mij be
reiken.
7. Tenslotte wijs ik nog op het volgende: Het
is noodzakelijk, dat alle leden van de NBS
met nadruk wordt gewezen op het feit, dat zij
onder de krijgstucht staan. Alle bevelen moe
ten nauwgezet worden opgevolgd. Wij moeten
een voorbeeld nemen aan de ijzeren discipline
van de geallieerde legers. Iedere comman
dant is persoonlijk verantwoordelijk, dat zijn
bevelen worden opgevolgd. In geen geval
mag onze actie ontaarden in een moordpar
tij op Duitse militairen, landwacht, NSBers e.d.
Het doel is, het stichten van zo groot mogelijke
wanorde onder de terugtrekkende Duitse
troepen, en het ontwapenen en gevangen ne-
gewapende" tegenstanders. Voorts
het arresteren en in verzekerde bewaring stel
len van anti-Nederlandse elementen.
Even pauzeren met een pilsje en een pijp
