elegant en modern gekleed
Natuurlijk eerst kijk en bij
Klockner-Humboldt-Deutz
vierde eeuwfeest
t
West-Duitsland
krijgt twee
winkelcen trums
DE MENS IS VOORTDUREND IN DE RUI
„EÜ0A"
BEHANG
BAAN
MOTOft-
BRIEWIELER
Fa. J. Tharner
West Duitsland verleent militaire hulp
aan jonge staten
Wij hebben in grote voorraad
BLOUSES KOSTUUMS
DUS MET PASEN
PAKJES
MANTELS
REGENMANTELS
ook in Twen-maten
REGENJASSEN
COLBERTS
PANTALONS
Reclames van de keurslager
voor de week v. 29 mrt-3 april
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag, vrijdag en
zaterdag
De gehele week
Keurslager TER HARMSEL
Heren
landbouwers
Te koop
gevraagd
J. H. P0NGERS
VAN PUTTEN
Gevraagd
WERKSTER
voor halve dagen
MENSINK
WASMACHINE
FORNUISPOT
DE BEEK
Horlogerie
Uurwerken
goud - zilver
werkschoenen
W. R0ZEND0M
KINDERWAGEN
WERKSTER
ZIT-
SLAAPKAMER
KINDERWAGEN
Op aandringen van Washington en Londen
Koop in Riissen
uw
winkelcentrum
Vrijdag 26 maart 1965
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 11
TELEFOON 3036,
ORANJESTRAAT 59.
Geen eenvoudig proces
Mechanismen der regeneratie
Fusie
Ernstige verliezen
L
KOEDIJK JAN HEEDT
De mens is als het ware onafgebroken
in de rui. Voortdurend stoot hij de boven
ste lagen van zijn huid af en vervangt de
ze door de nieuwe huidcellen, die uit de
onderste huidlaag groeien. Hetzelfde gebeurt
met het slijmvlies van de maag en darmen,
van de ademhalingsorganen, van het bloed-
vormende beenmerg en van enkele andere
weefsels. De overige weefsels, zoals spieren
en zenuwen zjjn geen „wisselweefsels".
De cellen van deze weefsels blijven nadat
de groei voltooid is tot het eind van het leven
van de drager onveranderd.
Weliswaar voltrekt zich ook daarin een stof
wisselingsproces, maar zij delen zich niet
meer. Zij zijn „postmitotisch" (mitose cel
deling). Veel weefsels zijn evenwel in staat
wanneer zjj worden beschadigd zichzelf te re
genereren. In dit geval verwerven zij gedu
rende enige tijd het vermogen opnieuw cel
deling toe te passen.
Het proces van vernieuwing van cellen is voor
de biologie en de geneeskunde zeer interssant.
Dit immers verstrekt uitsluitsel over
de fundamentele processen die zich in de
cellen voltrekken. Dr. W. Oehlert, als docent
verbonden aan de universiteit van Freiburg
is de vernieuwing van cellen alsmede enkele
regeneratieprocessen nagegaan met behulp
van radio-actief gemerkte verbindingen. Hij
gaf proefdieren injecties met gemerkte thy
midine. Het thymidine is een bouwsteen van
het desoxyribonukleinezuur, in de wetenschap
DNS genoemd. Het DNS vormt de genen, de
dragers van de karakter- en erf kenmerken.
De genen liggen verankerd in de chromoso
men, de onder de microscoop zichtbare vor
men in de celkern die zich bij celdeling ver
dubbelen, opdat iedere dochtercel -haar aan»
deel mee kan krijgen. Voor deze deling wordt
ter voorbereiding van de verdubbeling nieuw
DNS in de cel gesynthetiseerd. De gemerkte
stof thymidine hecht zich aan het DNS. Het
gaat met iedere dochtercel na de deling mee.
Legt men een dunne coupe van het weefsel
op een fotografische plaat, dan wordt deze
op punten waar zich radio-actieve celkernen
bevinden, zwart. Men kan op deze wijze de
tnek van de cellen volgen. Dit procédé wordt
„autoradiografie" genoemd.
In de wisselweefsels vindt de vorming van
nieuwe cellen alleen in de onderste, de kiem-
laag plaats. Meestal voltrekt deze vorming
zich zeer snel, in tijdvakken tussen 10 en 100
uren. Vaak ook vergt zij enkele weken. De
wisselweefsels hebben gewoonlijk „indifferen-
tie-zones" als kiemlaag. De hierin liggende
cellen zijn naar men aan hun inwendige struc
tuur zien kan, minder gedifferentieerd dan de
cellen der bovenste lagen. Na de deling trek
ken de cellen naar boven en tijdens deze tocht
differentiëren zij zich. Daardoor eerst worden
zij in staat gesteld hun functies uit te oefe
nen. Tegelijkertijd verliezen zij echter hun
vermogen om zich te delen. Zij worden gauw
ouder sterven af en worden tenslotte afgesto
ten, zodra zij de bovenste laag hebben be
reikt. Van ondèren komen voortdurend nieuwe
cellen, die binnen 48 tot 96 uur hetzelfde lot
ondergaan.
Het autoradiografisch onderzoek van Dr.
Oehlert toonde aan, dat het proces niet een
voudig is. De cellen in de indifferentiezone
delen zich namelijk ongelijkmatig, zulks in
tegenstelling tot andere cellen, waaruit steeds
twee precies gelijke dochtercellen ontstaan.
De ene cel blijft in de indifferentie-zone en
bereidt zich voor op de volgende deling, de an
dere cel begint de tocht naar boven en diffe
rentieert zich. Normalerwijze staat de le
vensduur van de beneden gebleven oei, gemid
deld 24 uur tot de volgende deling, in een be
paalde verhouding tot de levensduur van de
weggetrokken cel, die het dubbele tot het vier
voudige bedraagt. Deze verhouding tussen
kort-levende en relatief langlevende cellen in
hetzelfde weefsel wordt vermoedelijk gere
geld door een remmende stof die afkomstig
is van de langlevende cellen en de celdeling
bij de kortlevende cellen binnen bepaalde gren
zen houdt. Bij een verwonding, bijvoorbeeld
wanneer men zich in zijn vinger snijdt, ver
dwijnt de bovenste langlevende cellen. Daar
door vermindert ook de remmende stof. De
cellen in de lagere indifferentie-zone delen
zich dientengevolge sneller, dat wil zeggen,
dat de regeneratie van het verwonde weefsel
op gang komt. Is het geregenereerd, zijn er
dus weer voldoende bovenste cellen aanwezig
dan heeft ook de produktie van de remmen
de stof weer de oude stand bereikt en zet de
indifferentie-zone de overproduktie stop. Dit
is een eenvoudig, maar zinvol mechanisme.
Het kan echter ook gebeuren, dat de rem
mende stof vermindert ofschoon in het aantal
der bovenste cellen geen verandering komt.
Dan kan verandering in de stofwisseling van
de cel de differentie van de bovenste cellen
verhinderd hebben, zodat zij niet voldoende
remmende stof produceren. Het gevolg is dan,
dat het weefsel van onderen af gaat woekeren.
Een verschijnsel, dat men bij kanker kan
zien. Dr. Oehlert leidt uit het feit dat be
paalde stoffen huidkanker kunnen verwekken
af. dat zij de differentiëring en de vorming
van remmende stof in de bovenste cellen
storen. Kenmerkend voor kankercellen is, dal
zij weinig gedifferentieerd zijn. Ook de onaan
gename en hardnekkige, zij het niet carcino-
gene huidkwaal psoriasis schijnt op der
gelijke wijze te ontstaan.
Bij de regeneratie bijvoorbeeld van lever-
of spierweefsels, nemen de hoog-gedifferen
tieerd e cellen de taak op zich die bij de wis
selweefsels door de indifferentie-zones wordt
vervuld. Zij ontdoen zich daarbij van hun dif
ferentiërend vermogen, omdat juist alleen de
weinig gedifferentieerde cellen in staat zijn
zich te delen. Hun inwendige structuur wordt
in hoge mate afgebroken. Dan deelt de cel
zich en wel in twee gelijksoortige dochtercel
len, die zich door wederopbouw der ontbonden
structuren opnieuw differentiëren, dat wil zeg
gen dus echte lever- of spiercellen worden. Zij
verliezen dan echter hun vermogen tot verdere
deling. D. Oehlert vermoedt, dat de differen
tiëring op de een of andere wijze de DNS-syn-
these blokkeert, die nodig is voor de celde
ling. De weefsels hebben nog een tweede re
generatie mechanisme paraat. Zij bezitten
een aantal „polyploide" cellen met een dubbele
of meervoudige chromosomen-reeks. Deze cel
len zijn nog uit de groeiperiode in de jeugd
in het organisme overgebleven en zijn on
voltooide delingen, die nu snel weer op gang
komen.
Slechts één celsoort bezit niet zo'n reserve
en is niet in staat tot differentiatie: de gargli-
oncellen van het centrale zenuwstelsel. Deze
cellen zijn niet in staat tot reparatie en rege
neratie. Zij kunnen geen DNS vormen en zich
evenmin delen. Het brein is niet bij machte
zich te vernieuwen. De ganglioncellen laven
even lang als hun eigenJar. Een deel gaat te
gen het eind van het leven langs geweldda
dige weg te gronde, daardat deze ganglioncel
len door plotseling „wildgeworden" andere
cellen, de glia-cellen uit het weefsel dat het
brein beschermt opgevreten worden. Eén voor
deel hebben de ganglioncellen echter boven de
andere cellen, zij kunnen geen kankercellen
worden. De cellen van de hersentumor komen
uit andere weefsels.
I kg DOORREGEN RUNDVLEES3.50
'/2 kg RIBSTUK 2.70
l/t kg MAGER RUNDVLEES 2.90
150 gram BOTERHAM WORST 0.42
t kg VERSE WORST 3.40
kg MAGERE SPEKLAPPEN1.38
'/2 kg HACHÊVLEES 2.00
150 giaim LEVERKAAS 0.67
1 kg GEHAKT met MERGPIJP3.00
•/s tag. RAUWE LEVER1 48
150 gram SNIJWORST 0.tt7
kg MAGER RUNDVLEES 2.90
l/s kg RIBSTUK 2.70
kg DOORREGEN RUNDVLEES 1.75
250 gram GEHAKT en 250 gram POULET 2.00
150 gram GEKOOKTE HAM 0.79
150 gram BOERENMETWORST 0.67
150 gram NIERBROOD 0.67
3 BIEFSTUK TARTAAR 1.50
3 SLAVINKEN L20
Halve kg VET GEZOUTEN SPEK 0.78
OOK UW VOORKEURSLAGER. BOUWSTR 3
Wij hebben grote voorraad
in
Populieren, Inl. Eiken.
Larix, Grove Den,
4 j. kerstdennen,
Vruchtbomen
in alle soorten.
Zeer voordelig.
BORNE
Direct achter 't station
TE KOOP
49 cc. Pas gereviseerd.
Bakkerü VOORTMAN
Boomkamp 17, Rijssen,
tel. 2752.
kabinetten, ladekastjes,
bureaux, lampen enz.
Esstraat 69, (N.o.z.)
RUIME KEUZE
Ook in betere
kwaliteiten.
Lage prijzen.
BOUWSTRAAT 37
RIJSSEN
Enterweg 168a.
MOEILIJKHEDEN?
Vraagt vrijblijvend
inlichtingen
Sohoonmaken van
Fabrieken - Scholen
Gebouwen - Glazenwassen
schoorsteenvegen, enz.
Schoonmaa kbed rij f
Oosterhofweg 12, tel 3053
of Holterweg 42
TE KOOP
z.g.a.n. MIELE
EN MUVERO
Ijzerhandel
VOOR
HAARSTRAAT 20
NIEUWE
MILITAIRE
van m. 44 tot 48 f 23.90
2e PAAR GRATIS
BRUINE RIJGLAARZEN
f 36.90, nu f 24.90
2e hands f 8.50. alle maten
Elsenerstraat 32, tel. 2797
Te koop z.g.a.n.
SCHIPPERS
Witmoesdijk 12, Enter
Voor zo spoedig mogelijk
gevraagd
voor een paar hele of
halve dagen per week.
Elsenerstraat 16, tel. 2477
Jong echtpaar zoekt
tijdelijk
met kookgelegenheid in
Rijssen of omgeving.
Woning komt eind van dit
jaar beschikbaar.
Brieven onder no. 125,
bureau van dit blad.
TE KOOP z.g.a.n.
Stationsdwarsweg 34,
Rijssen
De wereldbekende machinebouwfabriek
Klöckner-Humboldt-Deutz vierde onlangs zijn
honderdjarig bestaan. Hij is ontstaan
uit een fusie van verschillende bekende bedrij
ven in de motor-vaartuig en machinebouw.
Het begon allemaal met oprichting van de
eerste motorenfabriek ter wereld. Dat gebeur
de in 1864 op initiatief van Nikolaus August
Otto, de uitvinder van de uiteraard naar hem
genoemde verbrandingsmotor. Uit deze aan
vankelijk zeer bescheiden fabriek groeide bin
nen enkele jaren de firma Deutz, die zijn naam
ontleende aan de stadswijk van Keulen waar
in hij was gevestigd. In die tijd werkten ver
maarde uitvinders als Gottlieb Daimler en
Wilhelm Maybach bij Deutz N.V. Daimler
had de fabricage in handen en Wilhelm May
bach was chef-constructeur. Later gingen zij
naar Stuttgart om aldaar samen met Carl
Fried rich Benz de Mercedes-automobielfabrie-
ken in het leven te roepen.
Een van de meest succesvolle industrieën
van die tijd was Peter Klöckner. Hij was nog
maar net 25 jaar toen hij al aan het hoofd
stond van de IJzer- en Staalfabrieken Hagen
Haspe. In 1906 richtte hij met zijn broer de
firma Klöckner en Co. op. Dit bedrijf werd
in Dui burg gevestigd en nam al gauw de
vooraanstaande plaats in bij de zware indus
trie van het Roergebied. Het hieild zich voor
al bezig met de levering van staal en ijzer
en stond daarom in nauw contact met de ver
werkende industrie. Klöckner trad toe in de
raad van commissarissen van de motorenfa
briek Deutz en de machinefabriek Humboldt.
In 1930 bracht hij een fusie tussen beide be
drijven tot stand en in 1938 wist hij hen ten
slotte definitief aan zijn eigen firma te ver
binden.
Aldus ontstond de Klöckner-Humboldt-Deutz
A.G. Door de aansluiting van verschillende
andere fabrieken werd de produktiviteit van
deze grote onderneming nog opgevoerd en
afgerond. Reeds in 1921 had de motorenfa
briek Oberursel contact gezocht met Deutz,
in 1935 sloot Magirus in Ulm zich ook aan bij
het concern. Laatstgenoemde fabriek is voor
al bekend om zijn brandweerauto's, ladder
wagens en vrachtauto's. In 1959 kwamen de
„Vereinigte Westdeutsche Waggonfabriken
A.G." de Klöckner-groep versterken.
De Tweede Wereldoorlog bracht ernstige
verliezen met zich mee. Driekwart van de be-
drijfsinstallaties werden verwoest. De wei
nige machines die waren overgebleven moes
ten op last van de Geallieerden worden gede
monteerd. Maar er werd al gauw weer be
gonnen met de wederopbouw van het concern.
In 1947 liepen de eerste tractors en motoren
van de band Tegenwoordig bezit dit concern
9 grote fabrieken: 4 in Keulen, 2 in Ulm,
1 in Berlijn, Mainz en Oberursel. Daarin zijn
in het totaal 31 000 arbeidskrachten tewerkge
steld.
De omzet 1963-1964 bedroeg 1,6 mil
jard D.M. De jaarproductie van het concern
bedroeg in die periode meer dan 100 000 mo
toren in alle klassen, 33 000 tractors en trek
kers met rupsbanden, 16 000 motorrijtuigen
alsook een omvangrijk progamma van an
dere voetuigen als locomotieven, spoorweg
wagons, turbines, motoren, aggregaten, fa-
briekinstallaties, stalen onderdelen voor de
hoogbouw, bruggenbouw en nog veel meer.
Ongeveer een derde gedeelte van de productie
wordt naar het buitenland verkocht, voor
al naar ov rzese landen. In 135 landen be
staan op het ogenblik 250 agentschappen. De
Deutz-tractorenfabriek bouwt filialen in Ar
gentinië en Brazilië. Andere bedrijven ont
staan in Pakistan, Japan, Kongo en Grieken
land. In talrijke landen wordt onder Keulse
licentie gebouwd, bijvoorbeeld in Joegosla
vië en Egypte.
Sedert twee jaar verstrekt de bondsrepu
bliek militaire hulp in de vorm van oplei
ding en materiaal aan verschillende jonge
staten in Afrika. Voor dit doel werd in 1964
ruim 125 miljoen D.M. uitgegeven; op de be
groting voor 1965 zijn hiervoor 167,2 miljoen D.
M. uitgetrokken De Duitse militaire hulpverle
ning is vergeleken met die van de Ver. Sta
ten en de Sowjet-Unie bescheiden. Alle ver
dragen over deze materie worden pas aan
gegaan nadat de betrokken organen van de
N.A.T.O. zijn geconsulteerd. Het is overigens
geen geheim, dat Washington zowel als Lon
den regelmatig bij Bonn aandringen op het
aangaan van grotere verplichtingen op dit ge
bied.
Een bijzondere positie neemt Nigeria in, dat
de steun van de bondsrepubliek voor de op
bouw van de luchtmacht in de vorm van
adviezen bij de opleiding door Duitse officie
ren en onder-officieren alsmede van de voor
genomen leverantie van tachtig vliegtuigen
opleiding- en transportmachines zelf be
taalt. Alle andere landen van Afrika krijgen
echte hulp". Het door Bonn ter beschikking
gestelde materieel en uitrusting worden e-
venmin berekend als de kosten verbonden aan
de opleiding der diverse deskundigen. De mili
taire hulp aan de Soedan staat bovenaan.
Een half dozijn Soedanese bataljons wordt
uitgerust met motorrijtuigen.
De Soedan kreeg echter geen zware wapens
of tanks. In Guinea worden bataljons van de
genie uitgerust met Duits materiaal, met mo
torrijtuigen communicatiinstallaties en répara -
tiewerkp) atsen. Somalië krijgt eveneens mo
torrijtuigen en communicatie-installaties
voor de politie. Deze republiek aan de
Rode Zee heeft zich voor het leger van Rus
sische hulp weten te verzekeren. Ethiopië,
het nabuurland van Somaliland, dat door pre
sident Lübke werd bezocht, wil van Bonn hulp
voor de uitrusting van zijn politie.
Madagaskar kreeg vijf schepen voor de
kustbewaking. Tanganjika kreeg twee sche
pen van hetzelfde type. Acht Noratlasvlieg-
tuigen moeten dienen voor de opbouw van een
luchttransport-eenheid. Deze leverantie ter
waarde van veertig miljoen D.M. is echter
afhankelijk van de vraag of op Zanzibar, dat
met Tanganjika een unie is aangegaan, een
ambassadeur van de Sowjet-zone geaccredi
teerd blijft.
In politieke kringen in Bonn wijst men er op,
dat het aantal landen dat deze militaire hulp
zal krijgen waarschijnlijk nog groter wordt.
Dit betekent echter ook, dat de omvang van
de hulp per land vermindert.
Tussen Essen en Dortmund, de beide centra
van het Westduitse industriegebied, werd de
zer dagen Duitsland's tweede „winkelcentrum
in het groen" geopend. Direct aan een brede,
vierbanige autosnelweg, die de beide steden
met elkaar verbindt, wachten nu een waren
huis, een supermarkt en 25 aparte winkels op
de gemotoriseerde huisvrouwen van het in
dustriegebied tussen Rijn en Ruhr.
Wat de kopers uit de omliggende steden
moet lokken om te gaan winkelen in het groen,
zijn 2 a 303 parkeerplaatsen, die de klanten
gratis ter beschikking worden gesteld.
Ais het rekensommetje van de Amerikaan
Roberts belangrijkste financier van dit pro
ject opgaat, maken de huisvrouwen van deze
streek liever een ritje van een kwartier, dan
dat zij in de overvolle stadcentra een half
uur of langer naar een partaeerplaatsje moe
ten zoeken.
Alleen op de supermarkt, die met verkoop
oppervlak van 1.400 vierkante meter als de
grootste van de Bondsrepubliek geldt, worden
meer dan 6.000 artikelen aangeboden.
Tijdens het winkelen kan de klant bij een
stand zijn totoformulier invullen of in het reis
bureau van deze winkelstad zijn volgende
vakantiereis vastleggen. Wie zijn kinderen
niet wil meenemen naar de misschien wel zeer
drukke winkels en verkoophallen, kan ze aan
dhe kleuteronderwijzeressen toevertrouwen.
Voor hongerige en dorstige bezoekers heeft
men vijf restaurants ingericht.
Ongeveer 23 miljoen D.Mark heeft de bouw van
deze winkelstad gekost. Ondanks een in ver
houding hoge huur van 20 Dmark per vier
kante meter konder de eigenaren binnen twee
jaar bijna alle winkels verhuren. De gebouwen
zelf verrezen op het 145.000 vierkante meter
grote terrein in een tijd van 12 maanden.
Hoewel dezelfde produkten bij dezelfde ser
vice en net zo geconcentreerd in de centra
van de naburige steden aangeboden worden,
zien de eigenaren de toekomst van dit winkel
centrum vol vertrouwen tegemoet. Bij een in
wonertal van 2.7 miljoen waaronder 375.000
autobezitters in 'n omtrek van 16 kilometer,
mag men wel aannemen dat deze winkelstad
tussen Dortmund en Essen, waar men zeker
is van een parkeerplaats je, vooral op zater
dag talrijke kopers zal trekken. Men rekent
voor het gehele winkelcentrum op een jaar
lijkse omzet van 100 miljoen Dmark.
