Dim niet te vroeg
AGENDA
Rijssen heeft een eenzijdige industrie
Rijssen in vroeger dagen
Enkele benoemingen en beëdigingen
ETIO DOCUMENTATIE
\og steeds veel forensen
A.s. bruidsparen, weet u dat
WINTERGEVAREN
Lichtschakelaar even belangrijk als gaspedaal
Tot op 200 meter
Snuif en wrijf
Niet bevestigd
BURGERLIJKE STAND
Vrijdag 23 oktober 1964
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 5
Hoewel de industriële bedrijvigheid in Rijssen momenteel, (gelet
op de bedrijf skiassen) een grote variatie vertoont moet in Rijssen
worden gesproken van een sterke eenzijdige gerichtheid van het in
dustriële apparaat, vooral gezien de overheersende positie van de
textielnijverheid".
Aldus een opmerking in de recent verschenen „korte documen
tatie van industriële vestigingsfactoren in de gemeente Rijsen".
Deze documentatie is op verzoek van de gemeente Rijssen samen
gesteld door het Economisch Technologisch Instituut Overijssel
(ETIO). In deze keurig verzorgde documentatie, werden vele op
merkingen gemaakt, en tal van inlichtingen gegeven, die van be
lang zijn voor ondernemingen die hun industrieën in Rijssen willen
vestigen.
Naast algemene inlichtingen over de ligging van het stadje wor
den bijzonderheden verstrekt over de industrieterreinen, over
de reeds gevestigde industrieën, over de verkeersverbindingen, over
de samenstelling van de beroepsbevolking en de industriële bedrij-
igheid. Voorts is aandacht gewijd aan het voortgezet onderwijs en
ook aan de huisvesting en recreatie.
Niet objectief
Pro of contra
Bevolking nam toe
Industrie belangrijkste
bestaansbron
Minder gunstig
Onjuist
Bijna 900 forensen
Niet verontrustend
Eén der mooiste gebieden
Via deze documentatie kunnen gegadigden
die belangstelling voor Rijssen hebben als in
dustriestad een indruk krijgen van tal van
facetten en factoren, die van belang kunnen
zijn bij het besluit van hun industrie al dan
niet in Rijssen te gaan vestigen.
Hoewel de documentatie van groot belang
moet worden geacht, kan een zekere sub
jectiviteit aan het werk niet worden ontzegd.
Als er immers wordt gesteld, dat in Rijs
sen een grote culturele activiteit ten toon wordt
gespreid, „met name in het zomerseizoen is
dat het geval" aldus de documentatie zal er
door ingewijden zander tv ij fel een vraagteken
mogen worden gesteld.
Als bovendien in de documentatie wordt
gesteld dat „Rijssen een typisch landstadje
met nog een sterk Overijsselse inslag is en
dat Rijssen vergeleken met de andere Twent
se steden het meest Overijssels is gebleven",
zal de opmerking positief zijn bedoeld. De
vraag is of deze stelling voor de industriële
vestiging in Rijssen een pro of contra is. Ove
rigens worden in de documentatie belangrijke
inlichtingen gegeven en getuigt het werk van
een serieuze (wetenschappelijke) studie.
Het aantal inwoners van Rijssen bedroeg
per januari 1964 15.195 n.l. 7698 mannen en
7.497 vrouwen.
Sedert de Tweede Wereldoorlog blijkt de
bevolking van Rijssen met ongeveer 3700 per
sonen, dit is met ruim 31 pet te zijn toegeno
men. Dit betekent aldus het etio, dat Rijssen
relatief iets sneller is gegroeid dan Nederland,
waarvan het inwonertal met ongeveer 29 pet
toenam.
De migratiesaldi, die tezamen met de ge
boorteoverschotten, de grootte van de groei
bepalen, waren na de oorlog bijna voort
durend negatief. Er is evenwel-met uitzonde
ring van enkele jaren-geen sprake van grote
vertrek overschotten.
De industrie is de belangrijkste bestaans
bron in Rijssen. Medio 1963 vonden in de
18 in de gemeente gevestigde industriële be
drijven met 10 of meer personeelsleden met
minder dan 1931 personen een werkkring.
Van dit aantal waren alleen in de textiel
nijverheid reeds bijna 1250 personen (ongeveer
64 pet) werkzaam.
Gelet op het aantal bedrijf skiassen vertoont
de industriële bedrijvigheid een grote variatie.
De positie van de textielnijverheid is over
heersend. De eenzijdige gerichtheid van het
industriële apparaat moet voor de werkge
legenheidsontwikkeling als minder gunstig wor
den beschouwd.
Technische en economische omstandighe
den zullen n.l. leiden tot een afnemen van de
werkgelegenheid in deze bedrijfsklasse; het
gevolg daarvan zal zijn dat een steeds groter
aantal inwoners elders naar een werkkring
moet omzien. Uitbreiding van de industriële
werkgelegenheid in de niet-textielsector zal
hierin verandering kunnen brengen, meent
de ETIO documentatie.
De bevolking van Rijssen behoort voor 45
pet tot een kerkformatie van gereformeerde
signatuur, voor 42 pet tot de Ned. herv. kerk,
voor 10,5 pet tot de R.K. kerk terwijl 2,5
pet tot een ander of geen kerkgenootschap
behoort.
In juli 1963 waren er in Rijssen 18 indu
striële bedrijven, waarin 10 of meer personen
werkzaam waren. De grootte-klasse indeling
wijst aan, dat er 1 bedrijf was gevestigd in
de klasse 50-99 personeelsleden, 2 bedrijven in
de klasse 100-249 personeelsleden en 1 bedrijf
in de klasse meer dan 1000 werknemers.
Bij de 18 Rijssense bedrijven waren medio
1963 in totaal 1931 personen werkzaam t.w.
1509 mannen en 422 vrouwen. In de bedrijfs
klasse „Kleding en reiniging, Textielnijverheid"
waren toen 1503 personen werkzaam.
In januari 1964 was er in Rijssen nog on
geveer 12 ha industrieterrein direct beschik
baar.
Het industrieterrein van Rijssen heeft een
eigen spoorwegaansluiting aldus het ETIO
:pport, een opmerking die als onjuist moet
v rden aangemerkt (Red.).
Na een aantal bijzonderheden omtrent de
aard van de beschikbare industrieterreinen te
'nebben gemaakt, alsmede de aansluitingsmo-
jkheden te hebben belicht vermeldt de ETIO
mmentatie dat de volgende verkoopprijs
v or de terreinen is vastgesteld:
Groot-industrieterrein 6.- A 6.50 per m2
Klein industrieterrein 8.50 a 9.50 per
m2.
Volgens de in mei 1960 gehouden telling al
dus de documentatie telde de gemeente Rijs
sen op een totaal inwonertal van 14.153 perso
nen een beroepsbevolking van 5.308 personen,
n.l. 4157 mannen en 1051 vrouwen.
Van de mannelijke bevolking vonden 222
personen (5,4 pet) in de landbouw, 3024 perso
nen (72,7 pet) in de nijverheid en 911 (21.9 pet)
in de dienstensector een bestaan.
Van de 2.284 in de nijverheid, exclusief
werkzame mannen gingen in 1960 893 dagelijks
naar een andere werkgemeente vooral de
gemeenten Almelo, Hellendoorn (Nijverdal) en
Goor blijken belangrijke werkcentra voor de
inwoners van Rijssen te zijn.
Het aantal mannen, dat in 1960 elders woon
achtig was, maar een werkkring in de Rijssen
se nijverheid, exclusief de bouwnijverheid, had,
bedroeg 304. Uit vergelijking van het aantal
uitgaande en inkomende mannelijke pende
laars blijkt dat er sprake is van een omvang
rijk uitgaand pendelsaldo aldus het ETIO.
Het Overijsselse instituut is overigens van
mening, dat gezien de geringe afstanden,
die door het merendeel van de forensen da
gelijks wordt afgelegd, in het grote uitgaande
saldo niet iets verontrustends kan worden ge
zien.
De huidige mannelijke beroepsbevolking kan
op ongeveer 4300 personen worden gesteld of
wel 150 meer dan in 1960. Een deel van deze
aanwas heeft uiteraard een werkkring in de
nijverheid gevonden aldus het ETIO.
Bezien wij het verloop van de personeelsbe
zetting in de Rijssense industrie, dan blijkt,
dat sedert medio 1960 tot medio 1963 het
aantal mannelijke werknemers met ongeveer
90 personen is toegenomen. Aangenomen mag
worden aldus de documentatie dat het pen
delsaldo in dè nijverheid, exclusief de bouw
nijverheid, door deze ontwikkeling in de in
dustriële werkgelegenheid in Rijssen nauwelijks
is veranderd. Of ook in de nabije toekomst
rekening zal mogen worden gehouden met
een nagenoeg gelijkblijven van de uitgaan
de pendelsaldo in de nijverheid moet worden
betwijfeld, meent het ETIO.
De veranderingen, die zich in de textiel
industrie voltrekken tengevolge van techni
sche en economische factoren doen eerder
een toenemen dan een afnemen van dit saldo
verwachten stelt het ETIO.
Een belangrijke opmerking plaatst het ETIO
in de afdeling „Beroepsbevolking en industri
ële bedrijvigheid" welke wij hier citeren:
Alleen in geval in de overige sectoren (bui
ten de textielnijverheid dus) zodanige uit
breidingen tot stand komen - in de reeds
bestaande en in nieuw aan te trekken bedrij
ven - dat én de aanwas van de eigen beroeps
bevolking in de nijverheid, én de mogelijke
teruggang in de textielindustrie worden opge
vangen, zal er geen sprake zijn van een nog
groter uitgaand pendelsaldo.
In het hoofdstuk „Huisvesting en recrea
tie" stelt het ETIO dat ook Rijssen, even
als bijna alle andere Nederlandse gemeenten
kampt met een woningtekort. De na de oorlog
in Rijssen gebouwde woningen waren voor
ongeveer de helft woningwetwoningen.
De verkoopprijs van bouwgrond voor par
ticuliere woningbouw varieert van 13.50 tot
f 16.5o per m2 (voor bungalowbouw van /II
tot 15.- per m2). De omgeving van Rijssen
is met haar bossen, heidevelden, zandverstui
vingen en heuvels, zoals de Rijsserberg - één
van de mooiste gebieden van Nederland, al
dus het ETIO.
Het grote aantal toeristen, dat Rijssen be
zoekt geeft wel aan hoezeer de stad en omge
ving in trek zijn.
In de talrijke sport, toneel en andere vereni-
23 oktober Volksuniversiteit Drs. De Lange
van de Rekkense Inrichtingen over „De no
zems en de hedendaagse santekraam",
Jeruel 8 uur.
24 oktober Amateurfotografenvereniging Al-
dolem, excursie naar de TFE te Hengelo
Station NS, 14 uur.
24 oktober Nationale Hondendressuurwedstrij-
den door de Hondendresseer Club Riessen
Terrein aan de Brekeldlaan.
24 oktober Ledenvergadering Eerste Rijssen
se Kanarievereniging Café 'n Hook 6 uur.
29, 30 en 31 oktober, Bazar Rijssen Vooruit
Café Struik.
31 oktober Zangdienst Kerkhervorming
Geref. Kerk (Boomkamp) half acht.
6 novembei Ledenvergadering CHU Spreker
de heer Boode, burgemeester van Elburg
Jeruel.
6 november Contactavond Amateurfotografen
vereniging Aldolem, 2e les heer des Tombe
Hengelo Neutrale Kleuterschool
13 november A.R Kiesvereniging Nederland
en Oranje. Oud-burgemeester Prinsen uit Al
melo onderwerp: Vragen van de dag Heka
8 uur.
16 november Ledenvergadering PvdA spreker
2e Kamerlid G. M. Nederhorst Café Hegeman
mmv toneelgroep „De Gong" Parkgebouw
20 november Volksuniversiteit Jan Kamper
man Olst met „Kunde der Kosmos" Jeruel
8 uur.
20 en 21 nov. Tentoonstelling van de pluim
vee- en konijnenfokvereniging „De Een
dracht". „De Halte".
23 en 24 nov. Uitvoering Christelijke Ora
toriumvereniging Hosanna. Parkgebouw.
Aldolem, Dia-avond eigen werk Neutrale Kleu
terschool.
4 en 5 dec. Vogeltentoonstelling Eerste Rijs
sense Kanarievereniging Café de Bakker.
18 en 19 dec. Vogeltentoonstelling „Zanglust"
Café de Bakker.
15 januari '65 Volksuniversiteit Shell Neder
land film „Van plankton tot plastic", Jeruel
8 uur.
22 januari '65 Amateurfotografenvereniging
Aldolem le cursus D. Helfrich Neutrale Kleu
terschool.
22 januari '65 A R Kiesvereniging Nederland
en Oranje, mevr. Brinks-Bijleveld, Gezin
en Pers Heka 8 uur.
19 februari '65 Ledenvergadering PvdA.
Spreker oud-minister Café Hegeman J G
Suurhof.
5 maart '65 A.R. Kiesvereniging Nederland en
Oranje. Wethouder J. A. Scholman. Onder
werp: Gemeente Politiek Heka 8 uur.
5 april '65 Ledenvergadering PvdA café
Hegeman.
Opgaven voor deze rubriek kunnen geschie
den op het gemeentehuis, afdeling Algemene
Zaken, kamer 7 (Boven).
Advertentie
een geslaagde reportage maakt van
uw huwelijk.
Niet duurwel goed.
Ook komen wjj vrijblijvend bij u thuis.
Haarstraat 48 - telefoon 2777 - Rijssen
Regen en gevallen bladeren maken de
wegen in de herfst spieglglad. Goede
banden zijn dan onontbeerlijk om slip
partijen te voorkomen. Controleer zelf
het profiel van uw banden, of laat dat
doen. adviseert u het Verbond voor
Veilig Verkeer
Een ongeluk een bewusteloze scoo-
•erberijder. De ziekenbroeder van de
geneeskundige dienst vindt in de bin
nenzak van de bewusteloze man een
medische informatiekaart. Dankzij de
gegevens op deze kaart weten hij en
de politie nu wie de man is. En de
dokter straks in het ziekenhuis kan uit
de kaart aflezen, welke medicijnen hij
het slachtoffer kan toedienen en welke
niet. De op de kaart vermelde gege
vens vormen bovendien een extra con
trole op zijn eigen waarnemingen. Het
Verbond voor Veili» Verkeer beveelt
iedereen, voetganger, bestuurder of
passagier van een voertuig, het gebruik
van de medische informatiekaart aan.
gingen wordt door de bevolking een grote ac
tiviteit aan de dag gelegd. Het verenigingsle
ven, dat in vele gevallen naar confessie is
georganiseerd, vertoont een gebonden ka
rakter.
Erkend moet worden dat het ETIO met
deze documentatie een belangrijke dienst aan
Rijssen heeft bewezen. Zonder twijfel is het
een waardevol document, dat belangstellenden
voor industrievestiging in Rijssen goede dien
sten kan bewijzen.
Het cijfermateriaal en de structuurstudie
van Rijssen neemt een belangrijke plaats in de
documentatie in, waarvan het alleen jammer
is, dat er enkele onjuiste opmerkingen in zijn
verwerkt.
Advertentie
Uw verkoudheid van neus,
keel of borst weg met
Na het overlijden van de stadsschrijver Abra
ham ter Harmsel, die ook burgemeester van
Rijssen is geweest, 'trad als secretaris op,
de eerste burger Jan Janssen, die als zodanig
werd benoemd bij besluit van de burgemees
ters der stad van 14 november 1730.
Janssen is niet lang de penvoerder geweest
Op 12 januari 1732 werd tot zijn opvolger
benoemd Goswin Lucas Volding, geadmitteer
de procureur van de provincie Overijssel. Eén
van de benoemde burgemeesters was Jan
Joost.
Anno 1739, de 29 ste januari, kwamen alle
burgemeesters en gemeensluidea, „uitgeno
men Arend van Sijzen, die niet wel gedispo
neerd was", naar het stadhuis. Zij waren tot
de ontdekking gekomen, dat de zeven jaar
geleden benoemde Volding niet was „beves
tigd". Daarom legde hij alsnog de eed af en
verklaarde hij de stad Rijssen en de zaken
van de „gerigte trouw en eerlijk te bedienen"
In dezelfde vergadering werden als burge
meester beëdigd Henricus Heimig en Jan Joost
De andere burgemeesters Arend Janssen, Arend
van Sijzen en Gerrit ter Weel hadden de
eed al eerder afgelegd. Op dezelfde dag heb
ben Abraham ter Harmsel, Lambert Mas-
man en Jan ter Weel, gemeansluiden, een
eed tot God gezworen, dat zij „de stad wil
den voorstaan en alle regt en geregtighe-
den wilden doen handhaven en helpen bewa
ren".
Tegelijkertijd belooft de tot stadsdienaar
benoemde Jan Gerritsen de stad in alle za
ken trouw te zullen zijn en al datgene te doen
wat een getrouw en eerlijk man betaamt „soo
lange hij stadsdienaer van Rijssen sal wesen"
Jan Gerritsen was als zodanig de opvolger
van zijn vader Anthony. Hij werd voor „le-
venslank" benoemd, onder voorwaarde, dat
hij zijn drie minderjarige broers zou onder
houden en verzorgen „met kost, drank, lin
nen en wullen totdat zij in staat zijn de kost
zelfs te gewinnen en indien zij ziek of rugtig
mogen worden deselve op en aen te nemen,
ook die kinderen een vrijen in- en uytgang
in het huys te vergonnen".
H. W. O.
Het steeds dichter wordende verkeer
is er de oorzaak van, dat wij automobilisten
in steeds hogere mate van elkaar afhankelijk
worden. Afhankelijk met het oog op de veilig
heid van onszelf en anderen. In het duiste
re jaargetijde is die veiligheid nog minder ze
ker dan in de andere seizoenen van het jaar
en dientengevolge eist het najaar en de win
ter nog meer onderlinge samenwerking van
de weggebruikers dan normaal al za
kelijk is.
Het gaat evenwel niet alleen om respect
en vriendelijkheid, niet alleen om het beheer
sen van de eigen zucht naar prestige. Ook de
rijtechniek is van groot belang! Ieder goeduit-
gerust motorvoertuig heeft tegenwoordig re
delijke verlichtingsmiddelen, maar geen enke
le auto is zo goed uitgerust dat zijn verlich
ting dezelfde veiligheid garandeert als het
daglicht. Daarom is het noodzakelijk voor
iedere automobilist om te weten hoe hij
ook het licht van zijn medeweggebruikers kan
benutten - om zich een speciale rijtechniek
voor rijden in duisternis eigen te maken.
De lichtschakelaar is eigenlijk even belang
rijk als de gaspedaal als men ritmisch en
veilig wil rijden. Helaas hebben we allen een
GEBOREN:
Jannes zv H Schulenburg en A Voortman
Graaf Ottostraat 84, 12 okt;
Marianne dv M Boerman en G van der Swa-
luw Prins Mauritsstraat 10, 14 okt;
Geertje dv G de Wilde en J Getkate Bleek-
straat 20, 15 okt.
Johan zv G Jansen en W ter Harmsel Bleek -
straat 28, 15 oktober.
Helena Marina dv J W Gerritsen en M G
Smeijers Walstraat 45, 18 okt;
Willemina dv H Tempelman en G J ten Ber
gen, Brekeldlaan 13 18 okt.
Jan zv J Dangremond en P'Wisselo Lentfers-
weg 72, 19 okt,
Gerritdina dv H W Poffers en G van den
Dijk Schoolstr 14, 17 okt;
Marcel zv H Troost en H Peters Vennekes-
gaarden 18, 19 okt;
Gerritdina dv A Jansen en G Kosterbok
van den Broekestraat 20 a, 15 okt te Almelo.
ONDERTROUWD:
Hendrikus Schuitert 24 j Markeloseweg 83 en
Jenneken Dangremond 21 j Haarstraat 131,
14 okt.
Jannes Keizer 25 j Graaf Ottostraat 24 en
Hendrika Nijsink 20 j Haarstraat 171, 15 okt;
Antonius Hendrikus Rekers 27 j Tubbergen
Albergen Teggelweg 2 en Hendrika Maria
de Baas 29 j Middeldijk 2, 15 okt;
Jacques Gerard Zuhorn 32 j Almelo Hofstraat
3 en Geertruida Regina Nijhof 26 j Enterstraat
22 16 okt.
Getrouwd:
Hendrik Klein Leetink 26 j en Arendina Brinks
25 j Markelo Rijssenseweg 15 okt,
Willem Oplaat 25 j en Hermanna Kreijkes
24 j Wierden Enter Hogebrink 3 15 okt,
Johan Paalman 25 jr en Janna ter Keurst
19 j Rijssen Lentfersweg 46 15 okt.
Berend Dinant Nijland 26 j en Hermina
Jans Strokap 26 j Rijssen de Bleijdestraat
19, 16 okt.
te gebrekkige opleiding gekregen in het Hit
den in duisternis. Degenen die zomers hun rij
bewijs halen hebben praktisch helemaal geen
training op dit gebied, en de meeste automo
bilisten zijn ten opzichte van de rijtechniek
in duisternis dan ook grotendeels afhanke
lijk van de ervaring, die zij zelf en anderen
hebben opgedaan. Deze ervaringen kunnen
duur geweest zijn.
Bij duisternis is het zicht altijd beperkt - hoe
vaardig we ook onze eigen lampen en die van
anderen benutten. Krijgen we een tegenligger
dan is het zicht nog korter. Een voetganger
in donkere kleding is bij groot, ongedimd
licht pas zichtbaar op ca 100 m afstand.
Bij een ontmoeting tussen twee auto's op een
rechte weg wordt het zicht op de voetgangers
reeds beperkt tot ca 75 meter wanneer de
voertuigen zich op ongeveer 600 m afstand van
elkaar bevinden. Wanneer de bestuurders van
de wagens dan voor elkaar gaan dimmen wordt
volgens proeven het zicht verder verminderd
tot 32 meter Men verliest dus ca. 40 meter
aan zicht wanneer men in zo een vroeg sta
dium gaat dimmen. Dit kan de veiligheid uiter
aard niet bevorderen. Met een goede rijtech
niek kan men echter het zicht vergroten.
Ontmoetingen met tegenliggers zijn altijd ris
kant. Ontmoetingen in duisternis zijn levens
gevaarlijk als niet beide bestuurders de grond
regels goed beheersen.
Dim op tijd - maar nooit te vroeg. Wel
kan het verstandig zijn om vlak voor de bocht
of voor een heuvel in de weg even op en neer
te dimmen om met behulp van het Mcht van
de tegenligger het silhouet van een mogelijke
hindernis, b.v. een voetganger, te ontdek
ken,
Bij een ontmoeting met een tegenligger dient
men groot licht, ongedimd, te blijven voeren,
totdat de lichtbanen elkaar ontmoeten d.
w.z. totdat de wagens elkaar tot op ca.
200 m zijn genaderd. Wanneer men reeds af-
dimt op een afstand van ca. 600 m neemt
men te grote risico's, want dan wordt het
zicht in een veel te vroeg stadium beperkt met
alle mogelijke gevolgen vaindien.
Er zijn automobilisten, die worden geïrriteerd
door de verblinding van tegemoetkomende
medeweggebruikers.
In de meeste gevallen hebben ze die ver
blinding echter aan zichzelf te danken - door
dat ze recht in het licht blijven kijken inplaats
van de rechterkant van de weg in het oog te
houden - niet alleen voorzover hun eigen licht
dat toelaat, maar zo ver mogelijk daarbuiten
ook.
De lengte van het zicht bij een ontmoeting
met een andere auto bij normaal gedimd
groot licht vereist, dat de snelheid althans
op smalle, bochtige wegen, dient te worden
gematigd. Hoe dan ook, mag men nooit snel
ler rijden dan dat men kan stoppen binnen de
afstand, die men kan overzien.
Bij ontmoetingen met tegenliggers is het
verleidelijk om zover mogelijk aan de kant
te gaan rrijden. Dat is niet helemaal veilig. Laat
altijd zoveel ruimte aan de wegkant over, dat
onverwachts opduikende objecten - b.v. voet
gangers op wegen zonder trottoir of rijwiel
pad, wielrijders, enz - niet door u worden ge
schept!
Wanneer iedere automobilist deze regels ter
harte neemt, is er gerede kans, dat het hui
dige donkere seizoen niet zoveel slachtoffers
van het verkeer in duisternis oplevert dan we
de laatste jaren helaas gewend zijn.
