Jan Heering (oud Rijssenaar) vluchtte
voor Kongolese rebellen
«a
OVER VELDWACHTERS
EN HUN INSTRUCTIE
Purol
AGENDA
Onderwijs aan volwassenen
PREDIKBEURTEN
VEEMARKT RIJSSEN
RIJSSEN IN VROEGERE DAGEN
dient
heel de huid
WISSINK UIT MARKELO
WON RENAULT
DAUPHINE
Vrijdag 16 oktober 1964
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 3
Kongo, land met vele mogelijkheden, doch met een onzekere toekomst
Enige tijd geleden keerde geheel onverwacht in zijn vroegere
woonplaats Rijssen terug broeder Jan Heering van de Missionaris
sen van Scheut (moederhuis in België).
Dat geheel onverwacht geldt zowel voor hemzelf alsook voor zijn
familie, vrienden en bekenden. Normaal zou broeder Heering nog
verscheidene jaren in de voormalige Belgische Kongo verblijven
alvorens naar Europa terug te keren.
Broeder Heering, die in 1959 (na de gebruikelijke vakantie te
hebben doorgebracht in Holland) naar de Kongo terugkeerde, heeft
de onverkwikkel» e zaken, die met de onafhankelijkheid van de
Kongo verweven zijn van nabij meegemaa*.
Alarm
Vlucht
Levenswerk
Fiat in Nijverdal
In de rimboe
J achtavonturen
Onwennig
IRIS
Niet werkloos
Speciale opdracht
Geen privébaantjes
NED. HERV. GEMEENTE
GROTE KERK
De rebellerende groepen tegen de wettige
regering en vooral de acties van gewapende
rebellen tegen het wettige gezag hebben in
Kongo veel leed veroorzaakt. Missionarissen
zendelingen, liefdezusters en Europese bur
gers zijn vaak op beestachtige wijze mishan
deld, vooral kort na de onafhankelijkheidsver
klaring. Na vele verwisselingen in de regering
en in de top van het leger, is Kongo er nog
steeds beroerd aan toe, vooral door de acties
van de rebellen, die gesteund worden door
buitenlandse groeperingen.
Van deze acties van de rebellen is broeder
Heering bijna het slachtoffer geworden.
Geheel onverwacht werd door Kongolese bur
gers groot alarm geslagen en de hele missie
post van Lisala (waar Broeder Heering werk
zaam was) bleek groot gevaar te lopen, toen
men in de nabijheid reeds de schoten van
mitrailleurs en ander geschut hoorde.
Op bevel van de Provinciaal (overste) moes
ten alle missionarissen en kloosterzusters Li
sala verlaten en een veiliger oord opzoeken.
Wat de komst van de rebellen kon beteke
nen, was genoeg bekend. Was niet onlangs
een inlandse bisschop door hen onthoofd?
Binnen 5 minuten vond een overhaaste vlucht
plaats. Met jeeps en andere voertuigen werd,
terwijl de kogels rondom vlogen naar Umangi
gereden om daar te waarschuwen.
Alleen de Provinciaal, de Vice Provinciaal,
2 broeders en 2 zuster bleven in het hospi
taal in bange afwachting van de nadering
van de rebellen, de missiepost geheel weerloos
achterlatend.
In Umangi werden prauwen voor enkele zus
ters en paters gecharterd".
Broeder Heering ging met zijn groep ver
der naar Mondongo. Na ook daar gewaar
schuwd te hebben ging men in de richting
van Binga 100 km. vérder.
Een inlandse bisschop, die bang was, dat
zijn groep spoedig door de rebellen zou wor
den ingehaald zocht via een of andere binnen
weg een goed heenkomen.
In Binga sloten enkele zusters en sociale
werksters zich bij de vluchtelingen aan. Om
6 uur 's avonds werd Akoela bereikt, waar
de Mongalarivier met een pont moest worden
overgestoken, Hiet ontmoette men de para
commando's, die Lisala hadden verlaten en
ook op de vlucht waren geslagen voor „de
onkwetsbare rebellen". Zij wilden ook deze
400 m. brede stroom oversteken. Nu wachtte
de missionarissen een grote teleurstelling.
Het pont vertrok met de troepen van het
gouvernement een keerde die avond niet
meer terug, aangezien de schemering was
ingevallen.
De hele nacht moest nu in grote spanning
in en rond de auto's worden doorgebracht.
Gelukkig deden zich geen incidenten voor en
kon de volgende ochtend de tocht worden
voortgezet.
De missiepost Mbaya werd aangedaan. Hier
werd verslag uitgebracht, waarna men, nadat
een maaltijd was gebruikt in de richting van
Gemena reed.
Bij deze plaats was een vliegveld. De bedoe
ling was van hieruit met een vliegtuig naar
Leopoldstad verder te reizen.
Maar er verscheen geen vliegtuig. De span
ning werd met de dag groter, ook al doordat
iedere dag het aantal vluchtelingen toenam.
Eindelijk na 5 zenuwslopende dagen landde
een groot Amerikaans toestel, dat hen veilig
naar Leopoldstad bracht.
Broeder Heering vertrok enkele dagen la
ter met een gedeelte van het gezelschap naar
het vaderland. Hij kon aan z'n vervroegd ver
lof beginnen.
Broeder Jan Heering, die in 1934 intrede
deed bij de missionarissen van Scheut, is het
Rijssense dialect nog niet vergeten. Een en
kel Frans, of Vlaams of Kongolees (Lingala-
dialect) woordje geeft hem soms moeilijkheden
maar verder zegt hij „Riessens det ver-
leart nen Riessendr nooit".
In 1937 werd broeder Heering (op 27 jarige
leeftijd) uitgezonden naar de Missie van Bel
gisch Kongo en werd tewerkgesteld in Lisa
la (Midden Kongo).
Mijn levenswerk ligt in Lisala, meent de oud
Rijssenaar. Jongens die hij vroeger op school
Donderdag 8 oktober heeft het Autocentrum
N.V., onder direktie van de heer Bakker, (voor
heen gevestigd te Rijssen), haar deuren geopend
en zij kon terstond aantreden met een grote
serie automobielen van het bekende Italiaanse
merk. Fiat is op dit gebied al een oude ver
trouwde naam, een merk dat altijd goed heeft
kunnen meekomen.
De show van Autocentrum gaf een duide
lijk beeld van de ganse produktielijn van Fiat.
Daar waren de zeer kleine auto's, die minder
dan 4 mille kosten, maar daar waren even
eens de grotere modellen, supersnel en sier
lijk van lijn, maar die bedragen van 10
mille of meer deden horen.
Fiat brengt met recht voor „elk wat wils".
Men moet al een bijzonder exclusieve wens
uiten of er is bij Fiat 'n model dat aan de
verwachtingen en de wensen kan beantwoor
den. De belangstelling voor auto's zal door
daaa ggfeag nog fltastixseid warden.
heeft zien gaan, zijn nu al grootvader".
Aan het klimaat heeft broeder Heering zich
uitstekend kunnen aanpassen en met de in
landers heeft hij altijd goed kunnen opschie
ten." Na de onafhankelijkheid werd het wel
wat moeilijker" voegt hij hieraan toe.
Na een 12-jarig verblijf in de Kongo, keer
de hij voor de eerste keer met verlof naar
Nederland terug in 1949, vertrok in datzelfde
jaar weer na een halfjaarlijkse vakantie en
kreeg toen weer vakantie in 1959.
Na vele jaren in Lisala met een gecivili
seerde dorpskern werkzaam te zijn geweest,
kreeg Broeder Heering opdracht een missie
post op te bouwen in IJalosemba. Midden
in de rimboe moest met behulp van vele
inlanders een kerk en andere gebouwen wor
den geplaatst, met primitieve middelen. Het
verhaal van deze moeizame arbeid, onder
het moordend klimaat van de Kongo, is niet
erg opwekkend want zelfs de idealist die
broeder Heering is erkent, dat dit werk „on
menselijk zwaar is geweest".
Toen de missie
st gereed was kwam hij
weer in zijn 2e vaderstad Lisala, waar hij
belast werd met de z.g. procuur, het zorgen
voor voedsel, kleding medicamenten enz.
voor de gehele missieprovincie.
Dat deze taak vooral de laatste laren, na
de diverse onlusten grote moeilijkheden met
zich heeft gebracht spreekt vanzelf
Met passen en meten en met behelpen sloe
gen wij ons er doorheen aldus broeder Hee
ring, die ernstig betreurt, dat het regerings-
gezag in de Kongo, onvoldoende wordt erkend.
Door het optreden van de rebellen wordt
paniek gezaaid en wordt het functioneren van
het regeringsapparaat volledig ontwricht. Een
staaltje daarvan? Het is meerdere malen
gebeurd, dat wij op het postkantoor van Li
sala geen postzegels meer konden kopen
Geen woorden genoeg kan broeder Heering
vinden om zijn teleurstelling over deze gang
van zaken in de Kongo te uiten.
Het is een land met vele mogelijkheden,
een land, dat een grote bijdrage zou kun
nen leveren aan de voortgang van Afrika,
maar zoals het de laatste jaren gaat is het
totaal mis, zegt broeder Heering met een be
denkelijk gezicht.
Als het gesprek met broeder Heering over
een andere boeg is gegooid en hij op zijn
praatstoel komt over de Kongo, over de na
tuur, over de bevolking, over de flora en de
fauna en vooral over zijn jachtavonturen,
spreekt hij met overtuiging en ook met
liefde over dit Afrikaanse land, dat zijn 2e
vaderland is geworden.
Het beoefenen van de jacht is zijn grootste
hobby geweest. Meerdere malen school broe
der Heering een luipaard een dier, dat door
de negerbevolking zeer gehaat is.
Enkele malen in het missieleven van broe
der Heering is het gebeurd, dat een luipaard
een kind heeft gedood. Als een luipaard was
overmeesterd was er feest in de omgeving
tot in verre omtrek werd via de tam tam het
verhaal verteld van 't doden van een luipaard.
Vele mooie herinneringen heeft broeder
Heering aan de Kongo en als de situatie wat
veiliger wordt hoopt hij weer terug te gaan.
Je kunt niet zo gemakkelijk meer wennen
zegt hij, alles is hier zo welvarend, zo mo
dern en vooral zo schoon.
Als ik in de huiskamers bij de mensen zit
of in de trein, vergeet ik vaak dat ik de as
van mijn sigaar in een asbak moet „stoppen"
In de Kongo heb ik dat wel eens vergeten
zegt broeder Heering lachend.
Een onzekere toekomst ligt voorlopig voor
hem, maar hij hoopt, dat de rust spoedig in
de Kongo mag terugkeren, want dat is de
eerste voorwaarde voor de vooruitgang en
voor de welvaart die in de Kongo nog geen
begin heeft. Tenminste geen goed begin meent
broeder Heering.
s
23 oktober Volksuniversitet Drs. De Lange
van de Rekkense Inrichtingen over „De no
zems en de hedendaagse santekraam" Je-
ruel 8 uur.
24 oktober Amateurfotografenvereniging Al-
dolem, excursie naar de TFE te Hengelo.
Stations NS 14 uur.
24 oktober Nationale Hondendressuurwed-
strijden door de Honden Dresseer Club
Riessen Terrein aan de Brekeldlaan.
24 oktober Ledenvergadering Eerste Rijssen
se Kanarievereniging.
29, 30 en 31 oktober Bazaar Rijssen Vooruit
Cafe Struik,
31 oktober Zangdienst Kerkhervorming. Ge-
ref. kerk. (Boomkamp), half acht.
6 november Contactavond Amateurfotogra
fenvereniging Aldolem 2e les heer des Tom
be, Hengelo Neutrale Kleuterschool.
13 november A.R. Kiesvereniging Nederland
en Oranje. Oud burgemeester Prinsen uit
Almelo, onderwerp: Vragen van de dag.
Heka 8 uur.
16 november Ledenvergadering PvdA
Spreker 2e kamerlid G. M. Nederhorst café
Hegeman.
17 november Feestavond „Volksonderwijs" m.
m.v. toneelgroep „De Gong" Parkgebouw.
20 november. Volksuniversiteit Jan Kam
perman Olst met „Kunde der Kosmos"
Jeruel 8 uur
20 en 21 nov. Tentoonstelling van de pluim
vee- en konijnenfokvereniging „De Een
dracht" „De Halte".
23 en 24 nov. Uitvoering Christelijke Orato
riumvereniging Hosanna Parkgebouw.
Aldolem, dia-avond, eigen werk, Neutrale
Aangevoerd: Runderen 60, Varkens 1.192.
Totaal 1.252.
Prijzen: 32 melk- en kalfkoeien van 1.200,
tot 1.350,- per stuk, 20 pinken van 700
tot f 825 per stuk, 8 graskalveren van 325,
tot 375, per stuk, 5 drachtige zeugen van
350,- tot 425 per stuk, 1187 biggen van
62,- tot 75 per stuk.
Overzicht handel: Rundvee: Handel kalm,
prijzen staande. Biggen: Handel zeer vlot, prij
zen hoger. Zeugen: Handel weinig, prijzen
staande.
Kleuterschool.
4 en 5 dec. Vogeltentoonstelling Eerste Rijs
sense Kanarievereniging (Café de Bakker
18 en 19 dec. Vogeltentoonstelling „Zanglust"
Café de Bakker.
15 januari '65 Volksuniversiteit Shell Nederland
film „Van plankton tot plastic" Jeruel 8 u.
22 januari '65 Amateurfotografenvereniging
Aldolem, le cursus D. Helfrich Neutrale
Kleuterschool.
22 januari '65 A. R. Kiesvereniging Neder
land en Oranje. Mevr. Brink-Bijleveld, Ge
zin en Pers. Heka 8 uur.
Spreker oud-minister J. G. Suurhoff Café He
geman.
5 maart '65 A R Kiesvereniging Nederland
en Oranje, Wethouder J. A. Scholman. On
derwerp: Gemeentepolitiek Heka 8 uur.
5 april '65 Ledenvergadering PvdA. Café
Hegeman.
Opgaven voor deze rubriek kunnen geschie
den op het gemeentehuis, afdeling Algemene
Zaken, kamer 7 (boven).
De heer A. F. M.
Paauwe. 2e voorzit
ter Marktwezen, fe
liciteert hier de heer
Wissink met zijn
nieuwe aanwinst. Op
de foto ziet u v.l.n.r.:
L. Bakker (dealer),
twee „belangstellen,
den" uit Markelo,
de winnaar van de
Dauphine. de heer
Wissink, J. Th. Gijs-
bers (penningmees
ter Marktwezen), A.
F. M. Paauwe (2e
voorzitter Marktwe
zen) en de heer Koe
dijk (lid aankoop
commissie).
1
Op woensdag 14 oktober hield de afdeling
Rijssen van de NVV-vrouwenbond een verga
dering in café Hegeman. Na afloop van het
huishoudelijke gedeelte hield de heer W. Gel
dof, afjunct-directeur van de Leidsche Onder
wijsinstellingen een lezing over „Mogelijkhe
den van schriftelijk onderwijs".
Spreker gaf een overzicht van het ontstaan
van dit onderwijs en wees er op, dat in Ne
derland jaarlijks rond 800.000 personen het in
een of andere vorm volgen. Er is echter goed
en slecht schriftelijk onderwijs. Goed onder
wijs mag men verwachten als men studeert
De gouverneur van de provincie Overijssel,
thans commissaris der koningin geheten, be
noemde op 29 maart 1830 uit een hem door
de burgemeester van Rijssen aangeboden
voordracht van drie personen een veldwach
ter voor de stad. De keus viel op Christiaan
Gerrit Maat. Voordat deze in functie kon
treden moest hij de eed afleggen in handen
van de vrederechter in het kanton Goor van
het arrondissement Almelo.
Dit vond plaats op 6 april d.o.v. Maat werd
de opvolger van Jozef Pressé. die bij besluit
van 15 februari tevoren was ontslagen. Op
21 augustus 1818 had Pressé ten overstaan
van de plaatsvervangend vrederechter Arend
ten Zijthoff te Goor de voorgeschreven eed
afgelegd en beloofd zijn taak overeenkomstig
de voor de veldwachter vastgestelde instruc
tie te zullen uitoefenen.
De inhoud van de instructie was zodanig,
dat de veldwachter niet werkloos behoefde
te zijn. Om te beginnen moest hij erop toe
zien, dat de inwoners voorzichtig met vuur
omgingen. De as moest op veilige afstand
van woning, schuur of ander gebouw worden
gedeponeerd. In geval van nieuwbouw of
verandering van een woning moest de veld
wachter letten op de inrichting van de stook
plaatsen en de burgemeester van de vorde
ringen der werkzaamheden op de hoogte hou
den.
Ook was de veldwachter gehouden de eerste
burger onmiddellijk te rapporteren over de
vestiging van nieuwe inwoners in de „stads-
jurisdictie".
De politieman had voorts tot taak bedelaars,
landlopers en vagebonden buiten het stads
gebied te houden. Wanneer deze lieden zich in
Rijssen ophielden liepen zij de kans te wor
den gearresteerd sis sij sich niet behoorlijk
konden legitimeren. Dag en nacht moest
worden gesurveilleerd om ontvreemding van
goederen te voorkomen.
Op zon - en feestdagen had de veldwach
ter een speciale opdracht uit te voeren. Tij
dens de godsdienstoefeningen moest hij bij de
kerken een oogje in 't zeil houden. Lawaai
schoppers werden ingerekend. De dagelijkse
werkzaamheden moesten blijven rusten. Ge
durende de kerkdiensten moest de dienaar van
tijd tot tijd de herbergen en tapperijen bezoe
ken om te kunnen controleren of het tap- en
speelverbod niet werd overtreden.
In het veen mocht geen turf worden gegra
ven of gebaggerd binnen de afstand van
vier voet van de daar gelegen dwarsdijken.
Aan de oost- en zuidzijde van de Gesker-
dijk lagen onverdeelde veengronden, waarop
de turfwinning was toegestaan. Het was ver
boden „schadden en plaggen" te steken op het
overige Markeveen en deze aan anderen dan
ingezetenen te verkopen. Vervolgens moest
erop worden toegezien, dat geen schapen on
rechtmatig werden geweid, „in den Esch", in
de gaardens of in hooiland aan anderen toebe
horende". Op de stadsweide mochten geen
ganzen worden gedreven en evenmin „onge-
krampte" varkens zonder oppasser.
Zonder permissie mocht geen grond worden
aangegraven. Dit verbod is in Rijssen ettelij
ke malen genegeerd. De overtreders werden
aangeduid „als schenders van „stads eigen
marktengrond".
De veldwachter had ook na te gaan of de
waterleidingen behoorlijk werden schoonge
maakt en of de eigenaren hun landerijen
wel voldoende hadden afgescheiden. In de wa
terlopen mocht geen vlas ter rotting aanwezig
zijn, tenzij aan de noord-oostzijde van
Rijssen, waar zulks van ouds was toegestaan.
Overigens moest de politieman alle bevelen
van da burgemeester opvolgen, voorzover zij
bij een instelling die erkend is door de Inspec
tie van het Schriftelijk Onderwijs.
De L.O.I. is de grootste, erkende instelling
in Nederland en België. Haar onderwijs ken
merkt zich door twee bijzonderheden. Aller
eerst wordt bij tal van vakopleidingen aan
vullend mondeling onderwijs gegeven. Op de
tweede plaats werken vele tientallen organisa
ties samen in de L.O.I., die dan oök 'n instelling
zonder winstdoel is. Zeer vele opleidingen
staan onder auspiciën van erkende en grote
organisaties. Een voorbeeld daarvan is de
nieuwe cursus „Toeristisch Informatrice-Infor-
mateur" die door de drie grote verkeersorga-
nisaties, ANWB, ANVV en NRV bij de L.O.I.
is ondergebracht.
Met de vijf grote, politieke partijen wordt
samengewerkt in een óbject,dat de staats
burgerlijke vorming van ons volk ten goede
zal komen. Bij de vorming van vrijwilligers
op het gebied van de maatschappelijke hulp
verlening wordt nauw samengewerkt met alle
betrokken organisaties, onder supervisie van
de Nationale Raad voor Maatschappelijk Werk.
Voor de vrouw is er een speciaal instituut
met pedagogische cursussen van de Stichting
K O en tal van huishoudelijke leergargen
alsmede de opleiding tot schoonheidsspecialis
te onder auspiciën van de STIVAS (Stichting
Vakexamens Schoonheidsspecialiste). De oplei
dingen tot dokters, tandarts-en apothekersas
sistente staan onder auspiciën van de drie ko
ninklijke maatschappijen op dit gebied, zodat
men een diploma kan behalen dat erkend is.
L.O.I.-diploma's bestaan zelfs in het geheel
niet.
Uiteraard konden niét alle opleidingen (er
zijn er ruim 400) besproken worden. Wel werd
uiteengezet hoe de huisvrouw van vandaag
gebruik kan maken van deze moderne vor
men van onderwijs en. voorlichting, en kan
dit ook in groepsverband en in samenwerking
met de eigen organisatie doen. Voor deze le
zing bestond veel belangstelling.
Advertentie
in het belang van de veiligheid der gemeente
waren. Hij mocht geen particuliere werk
zaamheden verrichten voor de burgemeester,
de leden van het gemeentebestuur of het
stadhuispersoneel. Bij overtreding verbeurde
hij drie gulden „telken reize, zullende bij
meer dan twee reizen gestraft worden met
verbeurte zijner bediening".
Uit het bovenstaande blijkt, dat het werk
van de veldwachter ook toen niet eenvoudig
is geweest. De besproken instructie correspon
deert met het „Algemeen Reglement van de
Stad Rijssen en derzelver jurisdictie". Op dit
reglement hoop ik nog terug te komen.
H. W.O.
De spanning rond de Rüssense Marktver-
loting vond woensdagmiddag zijn einde, toen
zich bij het VVV kantoor meldde de eige
naar van het lot waarop de Renault Dauphi
ne was gevallen.
De gelukkige was de heer H. Wissink Sta
tionsweg 34 Markelo.
De wederverkoper van het winnende lot,
die bij het openbaar worden van de trekkings
lij st zeker wist, dat hij het winnende lot moest
hebben verkocht vond het vreemd, dat de
winnaar zich niet kwam melden.
De heer Leeftink besloot de gang, die hij
bij het verkopen van de loten had gemaakt te
herhalen.
Zo belandde hij bij het landbouwersgezin
van de heer Wissink met de vraag of hij hier
het belangrijke lot had verkocht. De heer Wis
sink, die zich inderdaad herinnerde, dat hij
1 lot had gekocht wist eigenlijk niet meer,
waar hij het lot gelaten had, maar na on
derzoek van kleren, busjes en doosjes en na
een hele kast „op zijn kop te hebben gezet"
kwam het Rijssense marktlot te voorschijn.
Nommér 9818? Is dapr néri auto op evuln?
Jao non jongs dan muwwe mer eawn nao
Riessen hen.
In het anders zo rustige gezin heerste uiter
aard grote vreugde waarin ook de wederver
koper van het winnende lot de heer Leeftink
deelde. Onmiddellijk maakte de heer Wissink
zich reisvaardig en kon in Rijssen een gloed
nieuwe auto in ontvangst nemen. Een auto,
die hem de luttele prijs van 1 gulden had
gekost.
Als winnaar van de vette koe meldde zich
reeds maandagavond de heer G. J. Eshuis
Opbroekweg en als winnaar van de centrifu
ge de heer H. Muihof Schapendijk Notter.
9.30 uur Ds A. Kool
15.00 uur Ds J. Vos
WESTERKERK
9.00 uur en 10.45 uur Ds W. van Tuyl
19.00 uur Ds A. Kool
GER. GEM. NOORDERKERK
9.30 uur en 15.00 uur Ds A. Bregman
19.00 uur Ds J. van Haaren
GER. GEM. IN NED. ESKERK
9.30 uur en 19.00 uur Ds Aangeenbrug
14.30 uur leesdienst
GEREF. KERK BOOMKAMP
9.30 uur en 15.00 uur Ds Brinkman
OUD GER. GEM. BEVERVOORDE
9.30 uur en 19.00 uur Ds Vosman
14.30 uur leesdienst
OUD GER. GEM. IN NED. ORANJEKERK
9.30 uur en 15.00 uur leesdienst
NED. PROTESTANTENBOND
10.45 ma Ds II Blom van
