Jaarverslag Lagere Techn. School Koopmans sprak voor Aldolem R.E.O. ging met de prijzen strijken FILMNIEUWS PUZZEL SCHRIKKELBOEKENWEEK Zoöloog herziet stamboom van de fauna 29 februari—7 maart DE BEGRAFENIS Vrijdag en zaterdag: DE LAATSTE AANVAL Woensdag HUIS DER ONTUCHT Vrijdag 28 februari 1964 WEEKBLAD VOOR RIJSSEN pagina 5 Uit het jaarverslag van de Lagere Techni sche School te Rijssen blijkt, dat het aantal leerlingen op 15 oktober 1963 374 bedroeg. Het aantal leraren inclusief de directeur en de adj. directeur bedroeg op 31 december 23. In de vacature ontstaan door het vertrek van de heer C. Batenburg is voorzien door de benoeming van de heer J. v.d. Noort, terwijl voor de heren A. Speek in dienst is getreden de heer B. P. Riemeijer. Wegens uitbreiding van het administratief personeel werd benoemd tot administrateur le klas de heer W. van Brussel. Na de uitreiking van elk rapport, zo blijkt verder uit het jaarverslag werd een contact middag met de ouders van de leerlingen ge houden voor bespreking van diverse aange legenheden, betreffende de leerlingen. Bij de ze contactbijeenkomsten waren alle leraren aanwezig en van de gelegenheid met de le raren van gedachten te wisselen werd een dankbaar gebruik gemaakt. Er werd op de Lagere Technische School on derwijs gegeven aan het algemeen le leerjaar in de algemeen vormende vakken en handvaar digheid in de verschillende vakrichtingen. De timmerlieden, metaalbewerkers, met selaars en schilders ontvingen algemeen vor mend onderwijs, lich. opvoeding, vaktheorie, vaktekenen en schetsen. Bovendien ontvingen de timmerlieden: banktimmeren, machinale houtbewerking en bouwtimmeren. De metaalbewerkers: mach. bankwerken, las sen, vuur en plaatwerk, de metselaars, met selen, voegen en raapwerk en de schilders: huis en decoratief schilderen. In 1963 konden met het oog op de beschik bare ruimte, niet meer dan 3 klassen van het algemene le leerjaar gevormd worden. Studietoelagen: Aan de daarvoor in aanmerking komende leerlingen werd in 1963 een studietoelage uitgekeerd tot een gezamenlijk bedrag van 3.490.70. In het verslagjaar bezochten alle leerlingen van de 3e klassen bankwerken en timmeren het 41ste Genie Bataljon, gelegen in de Prinses Margriet kazerne te Wezep. De leerlingen van de 3e klassen metselen en schilderen brachten een bezoek aan de 931ste afd. Lichte Luchtdoel Artillerie te We zep. Alle 3e klassers ontvingen voorlichting uit gaande van de Land- en Luchtmacht. Er werden diverse excursies gemaakt: de leerlingen van de 3e klas metaalbewerken bezochten de autotentoonstelling in het RAI- gebouw, de 2e klasse metselaars bezichtigden één van de steenfabrieken te Rijssen, de 3e klassers metaalbewerken brachten een be zoek aan de NV Philips te Eindhoven, ter wijl deze leerlingen ook een reisje maakten naar de fa. Dikkers te Hengelo. Door de voorlichtingsdienst voor hout werd aan de leerlingen van de voorbereidende klas sen en alle timmerklassen een film ver toond, en een duidelijke explicatie gegeven van de diverse toepassingsmogelijkheden. De jongelui uit de voorbereidende klassen bezochten het Natuur Historisch museum te Denekamp, waarna een bezoek werd gebracht aan Scholtens Textielfabrieken te Enschede. De gezellen metselen gingen op excursiebe- zoek naar de Russel-Tiglia Bouwaarde werk- fabriek te Tegelen. Door vertegenwoordigers van de NV Phi lips werd voorlichting gegeven aan de 3e klasse metaalbewerken, de leerling metselaars uit de le en 2e klasse bezochten de ENCI fabriek te Maastricht en het oorlogsmuseum te Overloon. De leerlingen van de metselklassen van de dagschool gingen naar een steenfabriek te Westervoort en daarna naar de Westerbouwing met daaraan gekoppeld een tocht door de Ach terhoek. De jongens uit de voorbereidende klassen gingen naar de natuurreservaat de Hoge Ve- luwe, het Leidens museum, Scheveningen, Ma- durodam, Panorama Mesdag en het Automu seum te Driebergen. De adspirant timmerlie den uit de 2e klas gingen naar de Afsluitdijk, Alkmaar de Velsertunnel, IJmuiden en Schip hol, de schildersleerlingen maakten een reis naar Tecklenburg. De afdeling metselen bezocht de Russel Tiglia Bouwaardewerkfabriek en de N.G. I. Gresbuizen te Belfeld. Een groep leerlingen van de klasse leer lingenstelsel timmeren 2 ging naar Bredero's Bouwbedrijf. De leerlingen van de klas leerlingenstelsel timmeren 1 ging op excursie naar de kalkzand steenfabriek te Kloosterhaar, de Groot's Hout bouw te Vroomshoop en knoopte er een be zoek naar het museum Natura Docet te Dene kamp bij aan. De 3e klas timmeren maakte een reisje naar de afsluitdijk, Alkmaar, IJmuiden, Zandvoort en Schiphol. De leerlingen van het leerlingenstelsel en ge zel schilderen reisden naar de Fordfabriek en naar de luchthaven Schiphol. De 2e klasse metaalbewerken hield een ex cursie naar de DRU fabriek, en naar de Ga zelle en Empofabrieken. De leerlingen van het leerlingstelsel timme ren bracht een bezoek aan Bredero's Bouw bedrijf. Door een vertegenwoordiger van Ne- hobo's Holle bouwsteenfabr. werd voorlichting gegeven aan de leerlingen van het leerlingen stelsel timmeren en metselen. In augustus werden op de Lagere Techn. School de examens uitgaande van de Stichting Vak opleiding Bouwbedrijf gehouden. Van de afd. timmeren slaagden er van de LTS Rijssen 27 en van de afdeling metselen 9. Het leerlingenstelsel examen, uitgaande van de Stichting schildersbedrijf werd aan de LTS De Boekenweek heeft dit jaar geen speciaal motief zoals vorig jaar „Europa en het Boek" en het jaar daarvoor „Het Boek in Nederland en Vlaanderen". Wel is in verschillende uitga ven wat gespeeld met de omstandigheid dat de Boekenweek op schrikkeldag opent. De Openingsavond De Gala-avond ter opening van de 29e Ne derlandse Boekenweek wordt gehouden in het Concertgebouw te Amsterdam op vrijdagavond 28 februari. Het programma vermeldt het optreden van het Nederlands Dans Theater begeleid door gehouden, waarbij aan 8 leerlingen een di ploma kon worden uitgereikt. Op 3 mei kwam de goedkeuring af tot het bouwen van de nieuwe school aan de Wier- densestraat. Met de bouw werd zo spoedig mo gelijk daarna een aanvang gemaakt. Dat het ruimtegebrek aan de LTS nog steeds groot is,"en dat een nieuwe school zeker geen overbodige luxe is, bewijst het aantal noodhuis- vestingen waarin onderwijs moet worden ge geven. Men moest n.l. van niet minder dan 6 noodlokaliteiten gebruik maken. Het aantal leden van de vereniging bedroeg op 31 dec. 1963 144. Het bestuur van de school is samengesteld als volgt: Burgemeester C. B. J. Landweer, voorzitter, J. R. Eshuis secretaris, E. J. Be- verdam, penningmeester, J. Jansen, 2e voor zitter, J. H. Roosink, 2e secr. J. Leusink 2e penningmeester, E. Paauwe, G. J. Smeijers, ge delegeerde van de gemeente, J. Wiggers te Hol ten en J. Welink te Enter, Leden. Aan de Avondnijverheidsschool werd onderwijs gegeven in de vakken timmeren, metaalbe werking, schilderen metselen en lassen. Het aantal leerlingen bedroeg op 15 okt 333. Tot leraar schilderen werd benoemd de heer A. Klumpers en tot leraar tekenen en theo rie de heer H. H. de Goeijen. „Fotografeer wat je zelf aardig vindt; als je denkt dat je wat van een ander kunt le ren, doe het dan; pleeg desnoods eens een keer plagiaat". Deze gezegdes en nog vele andere kwamen uit de mond van de heer Koopmans, een bekend amateurfotograaf uit Delden, die voor de A.F.V. ALDOLEM een le zing hield over „algemene beschouwingen over de fotografie". Aan de hand van vele, door hem zelf ver vaardigde foto's, liet de heer Koopmans zien, dat men in de fotografie zich niet een bepaal de stijl behoefde aan te meten om „op den duur" een goed amateurfotograaf te wor den. Of men nu een romantische foto maakt of één die naar het abstracte neigt, ze kunnen even mooi zijn, aldus de heer Koopmans. Wel kwam op deze avond naar voren dat tech- Prompt veertien dagen was hij op de Grimberg gelogeerd geweest. De jonker Wil lem Hendrik van Gulick. Hij was erf.heer geweest van de Be verborg bvj Dene kamp en had verder goederen in net Bent- heimse. Hij was een neef van de vrouwe van de Grimberg. Hij was de eenzaamheid en het vrijgezellen leven zat. Hij was trouwens helemaal levensmoe. En de laatste dagen zijns levens zocht hij nog enige beschutting op de Grimberg. Daar vond men hem na veertien dagen dood in zijn bed. Mannes Karakas had geen groveneuger mo gen zijn daar was zijn vrouw zeer tegen ge weest. Na al wat Glas Jan in Rijssen had verteld, kwam haar Mannes niet meer op Backenhagen. En nu was daar de dag van de uitvaart. De vrouwe van de Grimberg zorgde voor de nodige belangstelling en zo was er veel volk op de been. Op de Grimberg waren geen stallen genoeg. Vele edelen die nog in de pormentasie waren met de familie op de Oosterhof stalden daar hun paarden. De jon ker van Backenhagen was ook naar de Grim berg gereden. Alleen zijn vrouw was na de laatste bevalling nog niet weer zo ver, dat zij kon reizen. De heer van Backenhagen stel de al zijn rijkdom ten toon, dat deed hij vaker. Het statierijtuig bespannen met vier paarden, met de Schreeuwerd op de bok en Jan met de lippe rts palfrenier. Vier schim mels trokken de krstbare lading, die de heer van Backenhagen "-as. Nou het gebeuren had in Rijssen veel bek'jks. Mannes Karakas stond als een paal zo recht ter rechter zijde van Rijssens kerkdeur en Kamer Hein de eerste huisknecht aan dc. linkerkant. Daar ging de stoet achter de lijkkist aan. Mannes Karakas stond stram in de hou ding. Daar passeerde hem de jonker van Backenhagen. De oolijkerd gaf Mannes zo waar een knipoog. Mannes raakte er een ogenblik ondersteboven van. Alles verliep oidelijk. Zeer tot tevreden heid van de vrouwe van de Grimberg. Haai hoge gestalte keek gelijk een vorstin over de hoofden van de Rijssenaren heen. Des mid dags om drie uur gingen de edelen weer naar hun huizen. De jonker van Backenhagen informeerde waar Mannes Karakas woonde Hij w-ilde deze beslist opzoeken. Nou tegen half vier, Mannes had het verdere gedeelte van de dag vrij. Het was vrij warm weer en Karakas liep naar de Rijssener trant dier dagen, m de blote onderbroek. Hij was aan het mestkruien en zijn vrouw zat kindergoed te vetstellen. Het twee-jarige Keesje de trou we waakhond begon geweldig te keffen. Man nes keek uit de staldeur, gooide de greep aan de kant en snorde naar de oude niet meer in gebruik zijnde weefkamer, en schoot in der haast hl de broek. De jcnge Karakassen stoven als patrijzen het Kunstmaandorkest. Het Danstheater zal ondermeer het speciaal voor deze gelegenheid ontworpen ballet „Omnibus" opvoeren. Het geschenk. Een schrikkelboekenweek vraagt om een bij zonder Geschenk. Voor het eerst in de geschie denis is het Boekenweekgeschenk een detec tiveroman en wel „Vier vingers', een Rech ter Tie-verhaal door Robert van Gulik. Dit boek wordt cadeau gegeven aan iedereen die in de Boekenweek 5,- of meer aan boe ken besteedt. Oplage: 220.000 ex. Omslag en typografie: Jurriaan Schrofer. Een groot aantal leden van de Kynologen- club „R.E.O." toog zaterdag naar een club match te Emmen, waar zij met hun honden zeer goede resultaten boekten. In de kampioens klasse werd de heer G. J. Slagman met zijn Duitse staande zelfs eerste. J. Holtkamp ein digde hier met zijn Dwergkeesje op de 3e plaats. De Cocker-spaniel van de heer G. Kamp huis kreeg een le u en was de beste jacht hond en de beste van de club-match. De op één na beste hond van de t.t. was van G. Holtkamp n.l. een Doberman Pin cher, kwalificatie lu en beste der pinchers en Schnauzers. De op twee na beste hond der t.t. was weer van een Rijssenaar n.l. de St. Bemhard van A. v.d. Belt, le pr. en beste der Dogachtigen. Ook een eerste prijs behaalde de heer H. Boerman met zijn Dalmatische hond, dit dier was de op één na beste jachthond der t.t. De heer G. Vrugteveen behaalde een lu. met zijn Belgische herder, dit dier was op twee na beste van alle herderrassen. De heer B. van Heek behaalde met zijn Groenendaler 1 z.g. De heer J. Gerritsen tenslotte behaalde een 2e prijs met Schotse herder Colli. OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO niek nummer één is in de fotografie. En deze techniek kan men leren, evengoed als men fietsen kan leren, zo vervolgde spreker. Aan het slot van zijn betoog stelde de heer Koopmans voor dat ieder lid van ALDOLEM enkele objecten zou fotograferen, waarvan één verplicht onderwerp. Deze opnamen zouden moeten worden vergroot op het formaat 18 x 24 cm en alle op hetzelfde soort papier worden af gedrukt. Aan het eind van het seizoen wilde de heer Koopmans zich gaarne disponibel stellen om al le ingeleverde foto's kritisch te bespreken. Wel stelde hij als voorwaarde dat in dit geval niet enkele, doch alle leden van ALDOLEM, hieraan meededen. Op de heden (vrijdag)avond te houden be spreking van het werk van eigen leden zal het voorstel van de heer Koopmans door het bestuur nader worden toegelicht en besproken. naar de oovendeur onder de kersenboom en vrouw Karakas, haar naaiwerk aan de kant en liep met de kinderen mee. En daar voor de niendeur van het vierde gebod, zo had Ka rakas zijn auis genoemd, stond de Schreeuwerd te bieren. Hij vroeg of de meesterjager ook thuis was". Nu die kwam juist de deel af geüniformeerd en wel en liep naar 't portier. Want Mannes wist nu wel hoe het moest. De Jonker cpende het portier en de begroe ting was joviaal. De jonker vroeg of Mannes hem een plezier wilde doen. Of hij even de weg wilde wijzen naar Glas Jan, dat was een arme man en die moest geholpen worden. Karakas was gewoon te gehoorzamen waar het adel betrof. Hij wilde juist bij de Schreeuwerd op de bok klimmen toen zijn vrouw hem bij de jaspanden pakte en riep, keerl bin iej neet wies? eers'n stal in orde. Maar toen keek de sikbaard van de heer van Backenhagen door het portierraam en dit maakte zo'n indruk op haar, dat zij haal kinderen om zich heen verzamelde. Even later ging zij naar de Gele Kever een buur man in het Hangerad en smeekte hem even de stal in orde te willen maken. Zij vertelde huilend dat haar Mannes onder de adel zat. Dat is beter dan onder de luizen! riep de Gele Lever. Ja, jankte de vrouw maar hij gaat kapot. Trots als een pauw knikkend naar links en rechts zat Mahnes op de bok van het mooie rijtuig. Een troep kinderen liep er juichend achteraan en schreeuwde Mannes zit op de bok. Dat begon de jonker van Backenhagen te vervelen. Hij opende het portier en schreeuw de schorum! De jeugd week een ogenblik verschrikt achter uit maar toen er verder niets gebeurde begon het lieve leven van voren af aan. Halt! riep de baron. Mannes riep hij, waar is hier het raadhuis? Mannes wees de Schreeuwerd de weg en weldra stond men voor het oude raadhuis. De staddiender haastte zich de deur open te gooien en onaangediend snorde de jonker de burgemeesterskamer binnen, waar de bur gemeesters onder een borrel in vergadering bijeen waren. Wat is dat hier voor een prut tel? riep de jonker van Backenhagen. Prut tel! riep de burgemeester Bats de Bone. Wie zijt gij man? Ik ben de heer van Backen hagen een heer van zeer ouden en ordentelijken adel! Bats de Bone maakte hem duidelijk dat het hier een besloten vergadering be trof en of de baron of wie hij dan was zo gauw mogelijk vertrekken wilde. Een jonker die zich boos maakte op de heel ordentelijke straatjeugd van Rijssen en die bovendien grapte met Mannes uit het Hange rad een kerel die de burgemeester op het punt van de jacht het leven moeilijk maakte daar kon niet op ingegaan worden. De heer van Backenhagen kreeg weer een van zijn driftbuien. Hi.i had een stevige wan delstok en gaf een klap op de tafel met de massief gouden knop van zijn stok, zodat hij door het tafelkleed sloeg en de jeneverfles kapot. Met vereende krachten werd de jonker buiten de deur gezet. De Schreeuwerd en Mannes zaten nog op de bok. Toen de jonker buiten het raadhuis was werd hij razend van woede. Eerst het schreeu wen van straatjongens, en nu die ongelikte be ren van burgemeesters. De straatjeugd stond toe te kijken en opeens in een woedeaanval sloeg hij de glazen van het raadhuis in. Dit bracht de nodige opschudding. De jeugd koos het hazenpad. De klappen op de ramen kwa men hard aan. De burgemeesters Bats de Bone en anderen vlogen de glasscherven om de oren. Toen de ruiten er uitwaren stak de heer van Backenhagen het hoofd door het raam en riep kom maar op! De burgemeesters waren wijselijk naar een andere kamer ge ducht. Zij dachten er over aan de nood klok te trekken maar zover kwam het niet. De jonker wipte kwiek in zijn statiekoets en September 1943 in Italië. De Geallieerden zijn in Anzio geland en de Duitsers trekken langzaam terug voor de opdringende Ameri kaanse en Engelse troepen. In een militaire gevangenis, gevuld met ge- desillusionneerde Italiaanse officieren en man schappen, die weten, dat Italië de oorlog al ver loren heeft, wordt ineens een vreemdeling ge bracht. Hij heet Jack en hij is een Amerikaan se parachutist, afgeworpen achter de Duitse linies om een belangrijke brug te vernieti gen. Een opstand in de gevangenis, waar de bewa kers bang geworden zijn voor de oprukkende Amerikanen, leidt tot een algemene uitbraak. Jack wordt door de officier - die hem onder vroeg - in vrijheid gesteld en komt in contact met een groepje medegevangenen, die in de trein naar Napels ook een aantal gevluchte meisjes ontmoet hebben. Deze mannen en één van de meisjes ont moeten Jack die nog steeds zijn plan om de brug op te blazen moet uitvoeren. Igho, een boerenzoon uit de omgeving van Florence, gaat als zijn vader moeilijkheden krijgt door een erfeniskwestie, naar de stad om bij zijn oom te werken. Deze oom beheert tij delijk de grond, die door Igho's vader be werkt wordt en dus krijgt Igho van zijn va der de opdracht mee om zijn oom zo gunstig mogelijk te stemmen. Igho maakt in Floren ce echter kennis met Bianca, een meisje van lichte zeden, dat in een „huis" werkt. Igho wordt op haar verliefd en wordt nu een ge regelde bezoeker van het huis, waarvoor hij geld steelt van zijn oom. De Westduitse zoöloog professor Ceasar Boettger heeft een succesvolle poging gedaan, de dierenwereld opnieuw, overzichtelijk en volgens de moderne wetenschappelijke op riep tegen de Schreeuwerd: Rijden! Naar Glas Jan! riep hij. Spoedig waren zij onderweg. De jeugd van Rijssen vluchtte. Kasjes Man nes had de jeugd van de straat geveegd. Hij had goed onthouden wat de drost van Twen .te gezegd had. Luien bliksum en van geese- len had de drost gesproken. In de eenvou dige steeg waar Glas Jan woonde kon de koets haast niet passeren. Er stond van al lerlei op de weg. De Schreeuwerd zette zijn schreeuworgaan open en dat hielp. Glas Siene stond voo, de deur de armen over elkaar met twee l uurvrouwen te praten. Het rijtuig stond stil het portier ging open en een heer met een jikbaard riep om Jan. Baron hij mest de konijnen hokken uit. Dade lijk hierkomen! Was het bevel. Daar kwam Jan aan. Glaszetten in het raadhuis van Rijs sen! k.onk het bevel. Maar de burgemeesters willen mij niet! jammerde Jan. Niks mee te maken, riep de jonker het is voor mijn reke ning! Jan pakte de mars met glas en liep naar hei raadhuis en begon te werken onder lei ding van de jonker van Backenhagen. Voor zichtig kwamen de straatjongens nader. De jonker mepte een paar maal met zijn stok en f-ioeg de veertien-jarige Jacob de Bone, zoon van burgemeester de Bone een flinke bloed neus. De vader verscheen met een mestgreep maar r'"' vonden zowel de Schreeuwerd en Mannes Karakas het welletjes en deden een aanval op de burgemeester. De Schreeuwerd sloeg hem drie straten ver met de greep over de rug. De stadsbode moest met een klaag brief naar de drost van Twente. Hij nam het gewisse voor het ongewisse en nam afscheid van vrouw en kinderen en van vrienden, voor het geval de drost hem eens doodsloeg. Toen hij bij Binnen Garrit over de brug der Regge liep, dacht hij er een ogenblik aan om in de Regge te springen. Maar de daar aan wezige schippers lachten hem uit. Een recht geaard Riessener sprong voor een drost van Twente niet in het water. Toen de bode over de slotbrug ging bij het kasteel Twickel deed hij nog een schietgebed. Dit bleek echter he lemaal niet nodig. De drost bleek in een zeer milde stemming en zond de bode zelfs voor bier en een maaltijd naar het onderhuis. Terwijl hij in die tijd een brief liet opstel len voor Rijssens burgervaderen. Het Kasjen had de buik geducht op de leest gezet en liep tevreden met de brief in de richting Rijssen. De jonker van Backenhagen bleef zolang bij het raadhuis tot Glas Jan gereed was, be taalde het glas en meestertoon en ging toen met de Schreeuwerd Karakas en Glas Jan naar de herberg van de Walnötte waar hij voor allen een goede maaltijd liet opdienen Het duurde lang. Daarom besloot vrouw Karakas haar man te halen. Glas Jans Siene deed het zelfde. Dat zijn onze vrouwen, riep Karakas. De beide vrouwen vroegen wanneer de mannen thuis kwamen. Voorlopig nog niet. Het kan zijn dat ik ze meeneem naar Backenhagen. Siene riep, maar mijn man moet vannacht op de stropers passen! Dat was inderdaad zo. Want het Kluntjen en zijn maats hadden het weer op de heupen. De draken gingen weer op wilddieverij uit. Wij gaan eerst even naar mijn huis Mannes en Jan moeten mijn nieuwe vollière zien. Er hielp geen lieve moederen aan. Karakas bij de Schreeuwerd voorop en Glas Jan op de achterbank. De Schreeuwerd hield de zweep er geducht over heen. Maar het Kluntjen een deugniet eerste klas zat verscholen in de struiken met een paal in de handen Hij zou die edelman eens leren en die koddebeijer ook. Het was jammer dat Glas Jan er bij was maar daar was niks aan te doen. In het Grimbergse bos plotseling een bons en een kraak. Karakas en de Schreeuwerd slingerden van de bok. VAN COEVERDEN. HORIZONTAAL: VERTICAAL: 1 woedende vrouw 1 verdichtsel 5 zuivelprodukt 2 tijdsdeel 9 soort papegaai 3 netwerk 10 dringend verzoek 4 deel van getij 12 Eng. bier 5 timmergereedschap 13 prima 6 waterreservoir 14 hevig 7 hogepriester in Silo 16 aanhoudend tikken 8 gewoonte 17 aardsoort 11 wild zwijn 20 hertensoort 15 nog ongebruikt 21 oosterlengte 18 gravure 22 stap 19 overrijp 24 luier 21 bid a)lat.) 26 motorschip 23 heerlijk bezit 27 loterijbriefje 25 dringend 29 resten van gestrand26 zeer veel schip 28 aantal losgegane ste 31 één van de kleine 30 schiereiland in Azië Soenda eil. 31 gevoel 32 vleeshouwer 33 haarkrul 34 pont 35 voordat 36 noodsein 38 luitenant 37 ontkenning 40 hoofddelen v. toneelstuk 41 luierstof. vattingen te ordenen. De vroegere ordina rius voor zoölogie aan de Berljjnse univer siteit, die sinds zijn pensionering in Bruns- wjjk woont, heeft daardoor in wetenschappelij ke kringen over de gehele wereld levendige belangstelling gewekt. De zoölogische systematiek berust ook thans nog voor een groot deel op het in 1758 ver schenen „Systeem der natuur" van Carl von Linné. Maar Linné kende in totaal slechts 4236 soorten levende dieren en ook de af stammingsgeschiedenis van de levende wezens van de enkelvoudige cel tot de gewervelde dieren werd pas veel later ontwikkeld. Voor hem bestond er, afgaande op het scheppings verhaal in de Bijbel een eenmalige schep ping, waarbij de zoogdieren de vogels en - in tegenstelling hiertoe - het hele overige die renrijk en de plantenwereld ontstonden. De zoölogie kent echter tegenwoordig meer dan een miljoen soorten levende dieren, om precies te zijn 1017700. Naar de mening van profes sor Boettger is dit zeer grote aantal echter naar schatting slechts de helft van alle die ren die werkelijk op aarde leven. Men dient te bedenken, dat er voortdurend nieuwe, weliswaar meestal kleine en onbeduidende soor ten ontdekt worden, dat vele landen in zoölo gisch opzicht nog onvoldoende werden onder zocht en dat ons bovendien op zeer grote diep ten van de zee naar alle waarschijnlijkheid nog talrijke verrassingen wachten. De moderne wetenschap brengt de levende wezens onder in drie grote rijken: het primi tiefste van de bacteriën en algen, dus de we zens zonder celkern, dan dat van de eencellige levende wezens met een kern, dat van de die ren en tenslotte dat van de planten. Binnen het dierenrijk is de grootste klasse die van de insecten, die met ongeveer 600000 tot 700000 soorten twee derde van de levende fauna uitmaakt. Men kent tot nu toe 240.000 kevers, 105000 vlinders, 65000 vliesvleugeligen (bijen, mieren, enz) en 60000 tweevleugeligen (vliegen en muggen). Onder de 60000 ver schillende gewervelde dieren zijn de vogels met 28000 soorten het sterkst vertegenwoor digd, gevolgd door de vissen met rond 20000 soorten. De reptielen echter zijn ten opzich te van vroegere tijdperken sterk teruggelo pen: er leven nog slechts 4000 tot 5000 soorten. En dan bestaan er op aarde ook nog 7000 soorten zoogdieren. „Aan het begin van de stamboom van ieder dier staat het wormpje", zegt profes sor Boettger, die zich vooral met de stam boom van de fauna heeft beziggehouden. Vol gens de door hem opgestelde indeling ont spruiten uit de gemeenschappelijke wortel van dieren- en plantenrijk, de eencellige we zens, twee dierenstammen: de kleine van de zwammen (ongeveer 4500 soorten) en het hele overige reusachtige dierenrijk. Dit is weer onder te verdelen in drie groepen: de „Moru- ladieren" (met zeer weinig soorten), de hol- tedieren, waarvan het organisme kringvormig is opgebouwd (ongeveer 9000 soorten) en de „bilaterale dieren", die tweezijdig symmetrisch georganiseerd zijn (1004150 soorten). Het „dier" ontstond volgens professor Boett ger door de vorming van de „gastrula" uit een groep bijeenhorende cellen, voortgekomen uit de zich vermenigvuldigende enkele cel. De gastrula is derhalve een ontwikkelingssta dium van alle veelcellige dieren en bestaat uit cellen gegroepeerd rond een holle ruimte (oerdarm), met vorming van een opening (oermond). Deze cirkelvormig gebouwde wezens strek ten zich naar boven uit, konden zich dikwijls niet overeind houden, vielen om en lagen dan op de grond. Zij werden langzamerhand plat ter, vormden een boven- en een onderkant, rechts en links voor en achter. Door verlen ging van de lengte-as van de zo ontstane worm veranderde ook het inwendige van dit wezen en daar het achterste deel niet meer op de grond vastzat was hier de mogelijk heid ontstaan voor een doorbraak van het spijs verteringskanaal. Het „dier", zoals wij ons dat voorstellen, was geboren. Brieven Medewerkers van het Ernst-Haeckel-Huis van de universiteit van Jena konden in Duitse en buiten landse archieven bijna duizend brieven van de fysicus Haeckel achterhalen. Daaronder bevinden zich 200 aan zijn eerste biograaf, de natuurwetenschappe lijke schrijver Wilhelm Bölsche. RUSSEN buiten de wallen

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1964 | | pagina 5