Jaarcijfers Centrale Plattelandsbibliotheek
EXCELSIOR-NÏEUWS
K?.S?Dampo
v
c
r
L
Karakas de stroper komt in Rijssen
allen
Dit zijn Lassie en zh vriendjes
f
J
Uitleningen stegen met 20 proeent
Succes op slotshow
WEKELIJKSE PUZZEL
3
sn
n
>3
n
"j~
RUSSEN HAD GROOT AANDEEL
Hoogste aantal in Rijssen
Jeugduitlening zeer groot
Lezers
Excelsior naar Amstelveen?
FILMAVOND
r
L™
M
gf
zi
~1
~ii
i
51
pj
11
li
P
L_
1/
Vrijdag 24 januari 1964
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 5
T*
as
SI
1
ir
rs
L~
i
p
E7
«j
p
BI
FM
sa
p
1
ter
De gunstige ontwikkeling van de Platte
landsbibliotheek voor Overijssel heeft zich ook
in 1963 voortgezet. Het uitleencijfer steeg van
1.074.168 in 1962 tot 1.283.793, een vooruitgang
met bijna 20 pet.
Het grootste aandeel in deze verhoging le
verden de bibliotheken in Balkbrug, Bath-
men, Bome, Diepenveen, Enter, Gramsber-
gen, Den Ham, Hardenberg, Hasselt, Heino,
Holten, Ittersum, De Krim, Lutten, Markelo,
Nijverdal, Ommen, Rijssen, Sint Jansklooster,
Vollenhove, Vriezenveen, Vroomshoop, Wan-
neperveen, Westerhaar, en Wierden.
Van grote invloed blijkt de verbetering van
de bibliotheekruimte te zijn getuige de grote
vooruitgang in de dorpen waar nieuwe bi
bliotheekgebouwen tot stand kwamen. Zo steeg
in Enter het uitleencijfer van 14.586 in 1962
tot 22.133 in 1963, in Ommen van 50.946 tot
56.576, in Rijssen van 72.562 tot 87.110, in
Sint Jansklooster van 14.567 tot 20.774, in Vrie
zenveen van 16.663 tot 21.266, in Wanneper-
veen van 12.588 tot 16.199 in Westerhaar van
17.872 tot 27.180.
Het hoogste aantal uitleningen van alle
bibliotheken werd in 1963 bereikt in Rijssen
nadat Nijverdal jarenlang de kroon gespannen
had. De bibliotheek in Nijverdal leverde wel
het leeuwendeel van het uitstekende resul
taat in de gemeente Hellendoorn. Voor de
eerste maal sinds de oprichting van de CPBO
werden in één gemeente in één jaar meer
dan 100.000 boeken uitgeleend. De gemeente
Hellendoorn bereikte deze mijlpaal begin de
cember. De bibliotheken in Hasselt en in Vol
lenhove, gevestigd in historische gebouwen,
bleven niet achter. Hasselt steeg van 38.780
uitleningen in 1962 tot 45.669 in 1963, Vollen
hove van 16.737 tot 21.266.
Opvallend is ook de goede start van de nieu
we filialen in Blokzijl (12.652 uitl.) Kerk
buurt (8.930 uitl.) en Rouveen (16.316 uitl.).
Het hoogste percentage studieboeken (20 pet
en méér) bereikten Dedemsvaart, Haaksber
gen, Hardenberg, Nijverdal, en Steenwijk ge
volgd door de groep van 15 pet en méér in
Balkbrug, Berkum, Diepenveen, Enter, Hei
no, Holten, Ittersum, Kerkbuurt, Nieuwleusen,
Ommen, Rouveen, Rijssen, Vr'veen, Vrooms
hoop en Wierden.
De bibliotheek in Rijssen steekt ver boven
Op de laatste tentoonstelling van het seizoen
die georganiseerd werd door de Kon. Ned.
Ver. „Avicultura" in de Houtrusthallen in
Den Haag (de Slotshow 1963-1964") waar
meer dan 3000 hoenders, sierduiven en ko
nijnen waren ingezonden, behaalden enkele
Rijssenaren met hun ingezonden dieren de
volgende prijzen en predikaten. Lajos Luby
met Hollandsehe kriel «blauwpatrijs haan oud
1 ZG en 2 ere prijzen. A. J. Tijhof met Zil
ver Sebright kriel hen oud 1ZZG, idem haan
jong G, idem hen jong G. H. Scheppink met
Brünner Kroppers roodroek doffer oud 2ZZG,
idem duif oud 2ZZG, idem doffer jong
2ZZG, idem duif jong 1ZZG en ereprijs.
Comb. Ter Harmsel-Vos met klein Chinchil
la konijnen ram jong 1 ZG en 2 ereprijzen,
idem voedster jong ZG idem voedster jong
1 ZZG en 4 ereprijzen waaronder één voor
de mooiste klein chinchilla van de show.
de overige bibliotheken uit in de belanstelling
van de jeugd. Uitgeleend werden 44.239 jeugd
boeken.
Het totaal aantal uitleningen verdubbelde
in een periode van zes jaar, in 1958 werden
605.275 boeken uitgeleend, in 1963 totaal
1.283.793.
Het aantal lezers schoot omhoog van 18.237
in 1962 tot 20.743 in 1963, verdeeld in 11.987
jeugdlezers en 8.756 volwassenen. Het groot
ste aandeel in deze vooruitgang leverden
de nieuw gevestigde bibliotheken in Blokzijl,
Kerkbuurt, Kuinre, Oldemarkt en Rouveen als
mede de bibliotheken in de gemeente Vrie
zenveen waar het aantal lezers steeg van 498 in
1962 tot 708 in 1963.
Het in bibliotheekkringen als ideaal be
schouwde cijfer 1 lezer op 10 inwoners werd
bereikt in de gemeente Bathmen, Blokzijl,
Gramsbergen, Hasselt, Kuinre, Nieuwleusen,
Ommen, Steenwijk, Vollenhove en Wanne-
perveen.
Hasselt had zelfs een verhouding van 1 le
zer op 5Va inwoner, Blokzijl 1 lezer op 6 inwo
ners.
Tot slot nog enige cijfers voor wat betreft
de Rijssense bibliotheek: In 1962 had de bi
bliotheek te Rijssen 5595 boeken in 1963 6255.
Het aantal lezers bedroeg in 1962 1073 in
1963 1173.
Het aantal uitleningen bedroeg in 1962 72562,
in 1963 87110.
Het aantal lezers bedroeg 783 jeugdlezers
en 390 volwassenen. Uitgeleend werden in de
jeugdafdeling 12020 studieboeken en 32219 an
dere boeken. In de volwassenen afdeling wer
den uitgeleend 13694 studieboeken en 29177
romans.
Het totaal aantal uitgeleende boeken bedroeg
87110.
Zullen voor a.s. zaterdag door de KNVB
alle wedstrijden weer worden afgelast? Zo
niet, hoeveel terreinen zullen bespeelbaar
zijn en hoeveel bespeelbare terreinen zullen
om andere factoren afgekeurd worden? Zal
de KNVB, indien zij tot afgelasting van alle
wedstrijden besluiten zou, dit vroegtijdig
doen?
Aannemende, dat er toch gevoetbald wordt
en het sportpark in Amstelveen wordt ge
schikt geacht voor een wedstrijd, dan zullen
de Excelsioren zaterdag in alle vroegte naar
Amstelveen vertrekken om aldaar leider CSCA
te ontmoeten.
In Rijssen hebben de roodbaadjes aan het
begin der competitie na een zeer spannen
de en bovendien uitstekende wedstrijd met
2-1 gewonnen. Zullen zij dit resultaat tegen de
ongetwijfeld beste ploeg uit de afdeling weer
kunnen bereiken? Kansloos hoeven ze niet
te zijn en we menen zelfs wel een gelijk
spel te mogen aantippen. Voorwaarde is ech
ter dat niet roekeloos met de kansen wordt
omgesprongen en dat alle spelers zich ten vol
le zullen geven!
Indien de gesteldheid der terreinen het toe
laat en het weer niet als spelbreker op
treedt, zijn voor zaterdag voor de lagere Ex
celsior elftallen de volgende wedstrijden vast
gesteld. Excelsior 2 heeft een uitwedstrijd
in Almelo tegen ON 2. Het derde elftal
gaat op bezoek bij Enter Vooruit 2, terwijl
Excelsior 4 op eigen terrein het Nijverdalse
SVVN 4 ontvangt. Doordat de speelsterkte in
being, ally j,unjpffip. ftfdelipgen sterk uiteenloopt
i:. door de TVB een nieuwe elftallen indeling
vast gesteld, om een betere verhouding in de
sterkte der elftallen te verkrijgen. Alle reeds
gespeelde wedstrijden vervallen hierdoor. Het
is de bedoeling een normale competitie te
spelen. De Excelsior-junioren zijn nu als
volgt ingedeeld met de volgende elftallen.
Advertentie
Op dinsdagavond 28 januari a.s. houdt Ex
celsior voor haar leden met medewerking van
de TVB een filmavond in het gebouw Jeruël.
Voor deze avond die veel zal te zien geven
op het gebied van de voetbalsport zijn ook uit
genodigd de junioren van Rijssen Vooruit.
Sportclub Rijssen en RKSV.
Groep I No 21.: Excelsior a, DES a, Hol
ten a, De Zweef a, Haarler Boys a, SVVN a.
Groep I No 22: Excelsior b, DES b, De
Zweef b, SOS a, Nijverdal a.
Groep II No 48: Excelsior c, SVVN c, DES c,
RV a, Haarler Boys b SVZW b.
Groep II No 49: Excelsior d, Hulz. Boys a,
Vesos a, Wierden b, De Zweef c, Omhoog b.
Broep III No 70: Excelsior e, Enter c, DES
e, Haarler Boys d, Hulz. Boys b, De Zweef d.
HORIZONTAAL:
1 spie
4 weggetje
deernis
zangnoot
algemeen voorschriften
voorzetsel
tineiland
grap
bovenwinds eil.
rivier in Rusland
kleur
inkeping
nadeel
meisjesnaam
uitroep van herkenning
bekoorlijk
vluchtig
oneindig getal
karaat
alpenbloempje
geit
zot
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
7
10
11
13
14
16
17
19
21
22
23
25
27
28
29
30
31
32
39
40
3
6
T~
10
SI
STB
SU9
UI
W-
a
iT
15
T2T
-1*
TT
W
31 FT
2^
li
i
i
3r
35"
n
VERTICAAL:
1 pers. voornaamwoord
2 idem
3 pers. voornaamwoord
4 monnikskleed
5 ten bedrage van
6 lidwoord
7 alleen heerschappij
8 natie
9 ternauwernood
10 gedekte tafel
12 langs
14 galanterie winkel
15 meisjesnaam
Bohemen (afk.)
samentrekking van edel
vruchtennat
24 ongekookt
zangstem
titel
vogelprodukt
maanstand
voegwoord
dierengeluid
oudste
RUSSEN buiten de w
Hij kwam uit de contrijen van Hellendoorn.
Daar had de jonker van de Schulenborg
hem de dood laten aanzeggen indien hij niet
verdween. Dit was, voor Mannes Karakas
ellendig. Hij was vogelvrij. Dat wilde dus
zeggen dat volgens hem ieder ogenblik een
kogel in zijn raap geschoten kon worden.
Bovendien had hij een groot gezin. Behalve
Ante z'n vrouw, dat 'n zeer kwalijk wijf was,
had hij vier zonen en die groeiden volgens
Ante op voor galg en rad. Dan waren er nog
de bestevaar, de vader van Mannes met zijn
vrouw Triene, en dan zijn schoonvader een
zeer net man die zich bezig hield met alle
vrome werken zoals hij zelf zei. Dat vrome,
werk bestond Jn he.t drgaien vanhonderden
wildstrikken. Het maken van manden en wie
gen en het béwferken i'an het weinige land dat
zij hadden.
Grootvader Karakas dat was de oude Fre-
riek geweest, die om zonderlinge gunste, om
dat hij drie rovende soldaten de nek had ge
broken een muddeland grond in de marke in
bruikleen had gekregen, en de oude Freriek
had er geen gras over laten groeien maar
had in de nacht een kielspit om zijn muddelands
grond gegraven en de andere armen in de
Marke hadden hem in de nacht geholpen een
hut te bouwen en toen er voor zonsopgang
rook uit de hut kringelde mocht men hem
naar oude zede niet verjagen. Freriek woon
de nu in de wildernis. Spoedig regende het
klachten over stroperij. De drost van Salland
werd gewaarschuwd.
Maar deze zocht een uitweg uit de moei
lijkheid. Want moeilijk was het. De drost
was feitelijk de vader van Freriek.
En dat wist de stroper. Hoe komt
het dat je zo verwoed op het stropen bent. Ze
Lassie, de grote herdershond van de familie Klabbers uil Well aan de Maas in Limburg, heeft getoond de naam van de be
roemde film- en televisiehond waardig te zijnToen de vijfjarige Arno Simons, die aan het schaatsen was op de Kasteel
gracht van Well, plotseling in een wak verdween /aide Lassie het jongetje onverschrokken weer op het droge. De roem
van Lassie gaat nu door het gehele Limburgse lam Foto: Las sie tussen links) Arno Simons, die hi] zo dapper uit het ijs
redde en (rechts) zijn baasje, Vietei Klabbers, die al tot tweemaal toe door Lassie uit de Maas is gevist.
""■IIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIilllllllIIIIIIHIinililHIIIIIIIIIIItlllllllltlltllil II II
i i i r i; ii i ie, i i i li iii minimi.iiii.n minimin i minimin i i i i imm nmmm mimi
waren onder vier ogen de drost en Freriek en
de laatste antwoordde dat heb ik van jou vader.
Jij bent ook een reuzen jager.
De drost riep met verheffing van stem.
Ga heen en zondig niet weer. Tot grote erger
nis was het zo gebleven. De zoon Graads had
er zijn leven gesleten maar een zekere jonker
had hem geschoten toen Graads bezig was
te stropen en had hem daar geraakt van ach
teren daar waar juist de rug ophield.
Daardoor was Graads altijd mank blijven
lopen en was Mannes al vroegtijdig aan het
stropen geslagen. De drost was opgevolgd
door zijn zoon en er was nog verwantschap.
Maar nu was er een nieuwe drost gekomen
en die had kort en bondig besloten de familie
"Karakas te verwijderen. Op de eerste oktober
van 1641 kreeg Mannes een verzegelde brief
van de schout.
De schoutsdienaar bracht hem.
Geen van allen was de leeskunst machtig.
De schoutsdienaar las de brief voor. Deze
hield in, dat op bevel van de drost, van Sal
land binnen veertien dagen de veldhut ontruimd
moest worden. Ging het gezin gewillig dan
wilde de schout 't muddelands grond en de hut
wel kopen.
Zo niet, dan moest er geweld gebruikt wor
den, en dan werden zij met verbeurd verkla
ring van alles verjaagd. Nou, dat was wat,
de oude Jan Pik de schoonvader van Mannes
Karakas zat te wippen op de wormstekige
stoel. En Graads de oude Karakas riep als
ik maar niet geschoten was, gebeurde het
niet.
Ik zou al de machthebbers het mes presen
teren. Het was nog wel bekend dat Graads in
zijn jonge jaren het mes los in de schede
had zitten.
De schoutsdienaar was vertrokken en tien
mensen staarden vol schrik en ontzetting om
het ambtelijk schrijven. Ante was het eerste
die doortastte Zij bond haar Mannes de broek
op.
Hij moest eerst naar de schout om te accor
deren. Heel zacht ging dit niet. De schout
wilde blijkbaar de lap grond voor een habbe-
krats inpikken. Graads was echter nog wel
zoveel koopman dat hij niet dadelijk op het
voorstel van de schout inging.
Maar op de vierde dag kwam er ontzet.
De Hobbeler uit Zuna had van een overle
den tante 'n huis geërfd in 't Hangerad te
Rijssen met een schepellands grond, en die
wilde wel ruilen voor het muddelands in de
Hellendoorner marke. Dat kon mooi. Want de
lap grond van de Karakassen sloot precies
aan de gronden van de Hobbeler.
Ante stuurde Graads naar Rijssen om het
huis te bekijken in het Hangerad. Toen Man
nes daar aankwam waren er al meerdere kij
kers. Haneman de jager van de Oosterhof zag
Mannes. Haneman hield van gemak. Wanneer
deze aartsstroper zich te Rijssen vestigde,
dan was het met de rust van Haneman ge
daan. De heren van de Oosterhof stonden zeer
op hun jachtrecht en hun wildstand en dan
zou Haneman vele nachten op pad moeten
zijn om Mannes Karakas bij de kladden te
krijgen en hij wist vooruit dat hem dat nooit
zou lukken.
Dus liep Mannes schielijk naar de Hobbeler
Hij was nog zo bijdehand dat hij de overver-
huizing er bij bedong. Ook het meubilair
mocht hij houden. Want de tante was aan een
zeer besmettelijke ziekte gestorven.
Toen de koop gesloten was moest hij ander
maal naar Rijssen om de burgerschap te win
nen. Er kwamen natuurlijk protesten van de
Oosterhof en van de Grimberg. De burgemees
ter De Bokse van Rijssen was op het land
van Graads Karakas.
Op de vraag of hij een eigen huis had ant
woordde Graads bevestigend. Hij had de Moe-
zenkauwe in het Hangerad gekocht. Hij toon
de de koop of ruilakte.
De overige burgemeesters lieten zich overre
den door de Bokse. En Mannes tekende een
stuk dat hij nooit wat van de arm zou ont
vangen en dat hij zich behoorlijk zou gedra
gen zoals een goed burger van Rijssen het
betaamt.
Toen alles in kannen en kruiken was kwam
Haneman de koddebeij er van de Oosterhof om
te verzoeken dat aan Mannes Karakas ver
boden mocht worden, om Karakas een ver
gunning te geven om een schietgeweer in
huis te hebben.
Daar kon het stadsbestuur niet op ingaan,
want in tijd van nood moest ieder burger van
Rijssen een geweer in huis hebben.
De burgemeester de Bokse liet Mannes nog
eens bij zich komen, en waarschuwde hem
in de Rijsseneres niet te stropen. Dat deden
de Rijssenaren zelf. Verder moest hij zelf maar
zien hoe hij het in de Grimberg en de Ooster
hof versierde. De burgemeester de Bokse had
een hekel aan de familie op de Oosterhof. Als
jonge man, je kunt dat zo hebben, had hij
verkering gehad met de linnenmeid van de
Oosterhof. Het was een knappe meid ge
weest en hij ging er iedere zaterdag heen.
De huisknecht de Pille had ook zin aan de
linnenmeid en deze had geprobeerd de Bokse
van de meid te vrijen. Maar Berendina was
trouw. Dus toen dat niet hielp sloeg hij op
een avond de Bokse met een tolhout in het
gezicht. Toen had hij de meid laten schieten
en een eeuwige haat gezworen tegen alles
wat er op de Oosterhof woonde. De boeren
brachten de spullen en het volk van Mannes
Karakas. De naobers in het Hangerad maak
ten er 'n vrolijke dag van. Na een week al con
stateerden zij, dat Mannes het werk niet had
uitgevonden. Zijn schoonvader die men te Rijs
sen het Snoekje had genoemd, was bezig in
de goorn.
Zo noemde hij het lapje grond dat er bij
hoorde.
Natuurlijk was het nachtwerk wat Mannes
verrichtte. En het jonge Graadsken wat elf
jaar oud was, was zo mogelijk nog een erger
stroper dan zijn vader. Het volgende geval
speelde zich in het veld van de Oosterhof af.
Daar zat een haas in de strik. Er zaten er
wel veel meer, maar Haneman lag hier extra
bij, om Karakas te betrappen. Haneman had
de moeite kunnen besparen. Want reeds op ver
re afstand wist Mannes dat het daar in de
struiken niet pluis was. Want de vogels ver
telden het hem reeds.
Maar Graadsken bracht uitkomst.
De jongen liep langs een achterwal raapte
iets op sloeg het achter de jas en ging aan de
haal.
Hee aap wacht! Riep Haneman maar de
jonge Karakas liep door zo hard hij kon. Don-
derskind sta! riep hij buiten adem Toen't ver
genoeg was liet hij de plag achter de jas weg
glijden en bleef staan toen Haneman dreigde
te schieten. De koddebeijer betastte de jongen,
maar geen haas of zo iets.
Hij ging met Graadsken mee naar het Hange
rad. Daar zat Mannes aan het vuur een pijp
rokend tussen zijn vader en zijn schoonvader
in. Ga der bijzitten Haneman! noodde Mannes
uit. Maar Haneman bleef staan en vertelde
dat de oudste jongen een gemene vlegel was.
Den van oeuw is nog völl gemener!
kreet Ante. De oude Graads spuwde in het
vuur en riep wiej hebt met oeuw schorem-
commieses nikt te maken, versta je dat?
Wij zijn vrije burgers van de stad Rijssen!
Begrijp dat goed! Ondertussen waren alle
vier jonge Karakassen de deur uit ge-
sliept, zij waren in de bossen van de Ooster
hof aan het strikken nakijken.
De buit die ging naar de schuur van 't
Jewerken, een handelaar in wild en pluim
vee. Haneman kon niets bewijzen. Maar hij
wist zeker dat hij beetgenomen was. Een
oude boom moet men niet verpoten. Dit is een
oud en wijs spreekwoord. Eerst werd de
oude Graads Karakas ziek en sukkelig. Toen
op een morgen zijn kleinzoon aan het bed ver
scheen om half vijf en hem een grote haas
liet zien, die de jongen eigenhandig gevan
gen had, sprak de oude Graads zacht en
gebroken. Het is good mien junksken, maar
ik kan urn neet meer broeken, en om half ze
ven was hij dood. Vier dagen later bracht de
noaberschop het Hangerad hem naar het kerk
hof. Er waren nogal wat vreemden. Men
kende ze niet. Het waren de stropers uit Twen
te en Salland die Graads naar de laatste
rustplaats brachten. Een maand later volgde
de schoonvader. De laatste wieg die hij aan
het maken was heeft hij nooit afgekregen.
•En volgende winter stierven de beide ou
de vrouwen met een tussenpoos van acht we
ken, beide aan de roze in de hoed.
Toen hij een jaar in Rijssen woonde knapte
hij de moezenkouwe op. De jonker van de
Grimberg die er langs kwam, vroeg aan Man
nes waar hij de timmerage van deed. Lako-
niek antwoordde hij dat komt van de zak
of van de band maar meestal van een ander
zijn schade.
VAN COEVERDEN.
