Vruchten „Top-Hints"
GROOT FEEST TE RIJSSEN
L Kosten drie Ion. winst ruim tien miljoen
Excelsior sloeg Putten kansloos
Voorspoed in sommige kleine steden
RIJKS-IDEEENBUS XGOOGOQOOOGOOOOOOGOOGOOGOGGOGGGGOOQOOOOGOOOOOOOOO
Jeugdpuistjes
INZATE WOONHUIS
De lagere Excelsior-elftallen
3539 INZENDINGEN
UITVOERBAAR
Eende-ei in
kwadraat
Vrijdag 25 november 1963
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 5
(Van een onzer verslaggevers)
Er is een briefje binnengekomen
van Jan uit Brabant, oud acht jaar.
Hij schreef dat hij op school wat had
gehoord over de atoombom. „Nu
heb ik een tekening gemaakt van de
noodzakelijke dingen, die elke Ne
derlander zou moeten meenemen
in een tent van plastic: drie flessen
zuurstof, een bed, vijf kaarsen, een
kruisbeeld en een rozenkrans".
Miljoene winst
Taak en functie
Graag meer
GOGGGOOGGGGGOGOGGGOGGOGGOOOOOO
Vorige week zaterdag heeft Excelsior het
gepresteerd om het ongeslagen SDCP een
3-0 nederlaag toe te brengen in Putten. De
Ri.issenaren hebben daarmede bewezen ook
in uitwedstrijden tot daden van groot for
maat in staat te zijn.
De roodbaadjes speelden een sublieme par
tij voetbal, waarbij zij tegenover het te harde
spel van de Puttenaren alleen tempo en tech
niek plaatsten. Met deze wapens hebben zij
de Puttenaren kansloos verslagen. Na 9 mi
nuten opende Kappert de score na een ga
ve combinatie, waaraan de gehele voorhoede
deelnam. De Veluwebewoners konden deze ach
terstand moeilijk verwerken en trokken hier
na heftig met het gehele team in de aan
val. Zij vonden evenwel een uitstekend spe
lende defensie op hun weg, die de situatie
steeds kon klaren. Langzamerhand verover
den de roodbaadjes weer het initiatief en na
men zij op hun beurt de Puttense veste onder
vuur. Met kunst en vliegwerk verdedigden Ten
Brink c.s. hun heiligdom en verder dan
een paar schoten tegen de lat kwamen de
Excelsioren niet.
Na de thee bleef Excelsior het heft in handen
houden. De Puttenaren werden vervelend in
het veld en begonnen op minder prettige wij
ze te spelen, waartegen de scheidsrechter
niet resoluut genoeg op trad. Toen Kappert
na plm. 20 minuten de stand op 2-0 bracht
was het hek van de dam. Leusinkwerd, zon
der in het bezit te zijn van de bal, getrapt
door de rechtsback en moest geblesseerd het
veld verlaten. De rechtsachter speelde (.ge
woon" door en ging nu in de voorhoede ope
reren. Weldra ontstonden er botsingen en
was Excelsior weer een geblesseerde speler rij
ker. Dick Nijland werd van het veld gedra
gen in bewusteloze toestand.
Het pleit voor de roodbaadjes dat zij zelf
geen agressie gingen plegen en zich bleven be
rusten in de onverkwikkelijke situatie. Onge
veer 10 minuten voor het einde maakte Kap
pert de derde goal, waardoor een gehaven-
In hotel Gijsbers vond dinsdagavond de in
nate plaats van een woonhuis met erf en tuin
aan de Klokkendijk 1 voor de erven J. G. P.
Muller. Het werd ingezet door M. J. Men-
sink op 42.000.
de Excelsiorploeg een verdiende overwinning
behaalde.
Voor zaterdag a.s. staat er eindelijk weer
een thuiswedstrijd op het programma. In de
„Mors" ontvangen de roodbaadjes het Vrie-
zenveense Voorwaarts. Het is bekend dat
het voor roodwit een hele kluif zal worden
om te winnen. Indien evenwel een ploeg zal
kunnen worden samengesteld, die niet te veel
invallers telt, geloven we toch wel dat een
zege voor de Rijssenaren .aangetipt moet
worden.
Excelsior 2 stelde haar aanhang zaterdag
wel erg teleur door in Daarlerveen van
DW I te verliezen met 4-3 waarmee haar
trotse ongeslagen record verloren ging.
Ook Excelsior 3 moest een nederlaag in
casseren. In Nijverdal werd met flinke cijfers
8-3 verloren van DES 3. Als excuus mag
gelden dat men met 4 invallers moest uitko
men. Het vierde elftal hield de eer van de
Rood-Witten hoog en won van SVVN 5 in
Nijverdal met 5-2.
Na een reeks van nederlagen won Excel
sior A eindelijk weer eens en klopte in Wier
den Omhoog A met 6-0. Het B elftal bleef
de bovenste plaats behouden en stuurde Hol
ten B met een 5-0 nederlaag naar huis.
Excelsior C dat na 5 wedstrijden nog geen
enkel verliespuntje had, kon het op eigen
terrein niet bolwerken tegen SVVN c en ver
loor met 4-1.
De D-junioren pasten beter op en wonnen
verdiend met 2-0 van De Zweef C, terwijl
Excelsior E in Nijverdal met 2-2 gelijk speel
de tegen het C elftal van de club van dien
naam.
Voor a.s. zaterdag wordt het programma
van 5 oktober afgewerkt. Excelsior 2 heeft
een thuiswedstrijd en ontvangt Vesos I uit
Hellendoorn, evenals Excelsior 3 dat Ve
sos 2 op bezoek krijgt. Over de uitslagen
valt na de teleurstellingen van vorige week
weinig te zeggen. De A-junioren gaan naar
Haarle en ontmoeten daar Haarler Boys A,
terwijl Excelsior B een thuiswedstrijd heeft
tegen De Zweef B en zeker zal proberen
ongeslagen te blijven. Alle andere lagere
Excelsior elftallen zijn vrij.
Druiven pruimen en meloenen zijn op het
ogenblik weer volop tegen een redelijke prijs
te verkrijgen. We twijfelen er dan ook niet
aan of u zult deze vruchten juist nu kopen.
Wist u dat ze niet alleen heerlijk smaken in
hun „natuurstaat", maar ook verrukkelijk zijn
in een slaatje, een bowl, en zelfs bij vlees?
Probeert u maar eens de combinatie van
Varkenslapjes met pruimen.
Bij 4 varkenslapjes kunt u plm. 500 g
pruimen en Va eetlepel suiker nemen.
De pruimen wassen, met een scherp mes
door midden snijden en ontpitten. De suiker
in de holle halve pruimen strooien en even
erin laten trekken. Het vlees bruin en gaar
bakken. Op het laatst de pruimen, met bolle
kant naar boven, aan het vlees toevoegen en
even mee verwarmen. Waneer de pruimen
goed warm (maar nog wel stevig) zijn, de
velletjes eraf nemen. Het vlees op een schaal
leggen en garneren met de pruimen. De jus
desgewenst afmaken met water.
Heerlijk als nagerecht is een
Pruimensoufflé (recept voor personen).
500 g pruimen plm 85 g (8Vs eetlepel) suiker
plm 30 g (4Va eetlepel) maizena, l i 2 eieren
(slagroom).
De pruimen wassen, met aanhangend water
opzetten en gaar stoven. De massa door een
zeef wrijven. Het moes aan .de kook brengen
en de suiker erin oplossen. Het moes met
aangemengde maizena tot een vrij dikke vla
binden.
Van het vuur af de eierdooiers erdoor roeren.
De eiwitten zeer stijf slaan en luchtig door
de vla mengen.
Wanneer men niet in het bezit is %-an een
oven, de massa weer op het vuur zetten. On
der omscheppen het eiweit gaar laten worden,
zodat de vla later niet meer uitzakt. De vla
koud opdienen. Heeft men een overn, dan
de massa in een ingevette vuurvaste schotel
of in soufflépotjes overdoen. De schotel of pot
jes mogen niet meer dan voor de helft ge
vuld zijn. De schotel in een vrij hete oven
plaatsen en de soufflé in plm 25 minuten gaar
laten worden. Voor kleine soufflé's plm 15 mi
nuten rekenen. De soufflé afgedekt opdienen,
bij geven.
Desgewenst half stijf geslagen slagroom er-
Meloenbowl.
Voor 8 glazen: 1 meloen, 150 g (1V« kopje) sui
ker 3U liter water, de schil van 1 citroen, stukje
pijpkaneel, zo mogelijk 3 blaadjes kruizemunt
sap van 1 citroen.
De meloen door midden snijden en het zaad
verwijderen. Uit de meloen met een moule
met een theelepeltje halve balletjes steken,
of het vrucht vlees in nette blokjes snijden.
De meloen met de helft van de suiker
bestrooien en enige tijd afgedekt laten staan.
Het water met de citroenschil, pijpkaneel
(en 1 blaadje kruizemunt) plm. Vs uur la
ten trekken. De rest van de suiker erin oplos
sen en het vocht laten afkoelen. Het aftreksel,
met het citroensap (en 2 blaadjes kleinge
sneden kruizemunt) door de meloen roeren.
De bowl zeer koud opdienen.
Slaatje van vis en druiven (voor 4 personen)
250 g kabeljouwmoten of -filets, zout, plm.
25 g (2 eetlepels) boter of margarine, 250 g
druiven, 1 kleine appel, 2 lepels mayonaise of
slasaus. 1 theelepel tomantenketchup, sap van
1 2 citroen, suiker, peper, peterselie,
margarine met een scheutje water en enkele
De vis wassen, zouten en in de boter of
druppels citroensap in plm 5 a 10 minuten
gaar stoven. De vis uit de pan nemen, koud
laten worden (van graten ontdoen) en in niet
te kleine stukjes verdelen. De druiven was
sen en pellen (en ontpitten). De appel schillen
en in nette blokjes snijden. Een sausje maken
van mayonaise of slasaus, citroensap, to
matenketchup, peper en een mespuntje suiker.
De vis, appel en druiven door het sausje
mengen. Het slaatje in schaaltjes overdoen
en garneren met fijngehakte peterselie.
Rijst-druivenpudding (voor 4 personen).
Voor een vorm van liter: 5 dl melk, 75 g
(6 eetlepels) rijst, enkele stukjes schil van
een citroen, plm 50 g (5 eetlepels) suiker, 1
afgestreken eetlepel maïzena; 500 g blauwe
druiven, plm 25 g (2'/s eetlepel) suiker, 9 g
(4 blaadjes) gelatine (slagroom).
De melk met de citroenschil aan de kook
brengen. De gewassen rijst door de melk roe
ren en op een laag vuur in plm 1 4 1V« uur
gaar koken.
De gelatine plm. 10 minuten in ruim koud
water weken. De druiven van de tros plukken,
wassen en met aanhangend water even verwar
men tot ze stuk zijn. De druiven door een zeef
wrijven. Van het vuur af de goed uitgeknepen
gelatine en de suiker in het warme sap op
lossen. De massa in een met koud water om
gespoelde vorm gieten en stijf laten worden.
Wanneer de rijst gaar is de suiker erdoor
roeren en de rijst bijbinden met de maïzena,
die met een weinig melk is aangeroerd. Het
citroenschilletje verwijderen. De rijstpudding
iets laten afkoelen en op de druivengelei in
de vorm scheppen. De pudding koud en stijf
laten worden. De pudding keren en desge
wenst garneren met slagroom en enkele drui
ven.
RIJSSEN buiten de wallen
In het oude Twente leefde men bij de dag.
Men was geheel afhankelijk van het weer.
Was het een goed voorjaar en een voor
spoedige zomer, dan was men tenminste een
jaar onder de kap. Het jaar 1600 zoveel was
wat men noemt een royaal jaar. Veel en goed
gras in de Rijssener Mors. Dit,, werd gevolgd
door een goede roggeverbouw. Ook het vlas en
de boekweit brachten goede oogsten op.
De predikant spoorde de mensen aan God
innig te danken voor de goede gaven. Nou
dat deden de meeste Rijssenaren van zelf wel.
Maar In Rijssen huisden ook ongelovigen.
Satanskinderen zoals de Goldvinke ze noem
de. Maar dat nam niet weg dat de Goldvinke
wel van die satanskinderen profiteren wilde.
Maar nu was het veertien dagen na Sint
JOapik. Het hooi en de rogge zat onder de
kap. De knollen waren gezaaid, en men zag
met een zekere gerustheid de toekomt tege
moet. De heer van de Grimberg was naar
Rijssen gekomen om aan het volk van Rijssen
te vertellen. Dat men zuinig moest zijn op wat
men had. Het was een goed jaar geweest een
goed oogstjaar dan. Maar verder stond het
er niet mooi voor er dreigde oorlog met Enge
land. En met andere buurlanden. De predikant
preekte 's zondags in de kerk van oorlogen en
geruchten van oorlogen en nog was het einde
niet nabij. Ik vind dat de man daar schoon ge
lijk in heeft gehad want het is vandaag de dag
nog precies zo. Maar de heer van de Grim
berg had nog een ander ernstig woord te rich
ten tot het volk van Rijssen. Tot het vooraan
staande volk dan. De heer van de
Oosterhof wendde zich in de eerste plaats tot
Pot.-Willem, De Pot, was eigenaar van drie
huizen en daarom stond hij in Rijssen zeer
in aanzien. Het was weliswaar, dat hij 3 hui
zen had, maar daar was je er al
leen niet mee. De Pot had iets
wat een ander niet had. Hij was meer heer
in houding en manieren. Het was een zonder
ling spel van het noodlot. Want nauwelijks
honderd jaar geleden was de oude Pot Harm
uit de Markelose Pothoek om zonderlinge gun
ste door de Rijssener vroedschap als kleigra-
ver te Rijssen gekomen. Het vreemde was
daarbij geweest dat een invloedrijk heer, grif
de vijf en twintig goudguldens had betaald
om de burgerschap te winnen voor Pot Harm.
Hij was gaan wonen ergens bij de Water
molen. Harm had twee zoons Jannes en Hein.
Het waren zeer bekwame jongens, die niet
aan het klei graven begonnen. Zij hadden
meer gevoel voor de handel. Dat ging niet
zo een twee drie. Hein en Jannes, of ter on
derscheiding de grote en de kleine Pot gehe
ten moesten eens op een zomerse door de
weekse dag zekere boodschappen doen voor
de oude mevrouw van de Oosterhof. Zij wilde
iets laten halen uit Almelo. Vader Pot Harm
was een man van durf en moed en de zonen
deden voor hem niet onder. Wel vertelde hij
dat de oude dame aan het malen was gesla
gen. Maar hij oordeelde dat zijne zonen dat
niet weigeren konden. En daarbij vader Pot
was een ondernemend man. Hij had geen geld,
anders zou Rijssen nog wat zien. Maar Harm
werd kleingehouden. Kleigraven was geen goud
graven en daarbij hielden hem de kinderen
klein. Na een beraad van drie dagen zou het
wezen. De Grote en de Kleine Pot zouden
met de kruiwagen naar Almelo met een ge
heimzinnige opdracht, naar de stad. Nu was
Almelo in die dagen bepaald geen wereldstad.
Maar een stad in de Heerlijkheid Almelo.
Daar woonden bedrijvige kooplieden. En
wat meer was, Pot Harm had er een zuster
wonen. Die woonde in de gang. Denkelijk
(Hantermansgang) Die zuster heette Leide.
In de Pothoek heette zij altijd Pot Leide
maar in Almelo was zij getrouwd met Derk
de voerman van het hoge huis van Almelo.
De dag was daar. Om zes uur werden de
jongens geroepen. Voor hun vertrek kregen
zij zat brood met pap en een paar dikke
sneden roggebrood mee, voor onderweg voor
het geval dat Leide meuije niet thuis was.
Pot Harm had de kruiwagen goed gesmeerd
en daar ging het. Om half negen waren de
jongens in Almelo. Zij hadden de boodschap
mei -an tae
woord moesten zijn. Zij kwamen bij een in
hun ogen deftige koopman die Venekamp heet
te en woonde in het oude einde. De tante was
thuis en de jongens maakten er een dag van.
Toen zij 's avonds hun geheime opdracht had
den uitgevoerd kregen zij een fooi waar va
der twee dagen voor moest werken. Hein zijn
besluit was genomen. Driemaal per week zou
den "zij voor de burgers der stad Rijssen
boodschappen doen in Almelo. Het viel eerst
nog wel eens tegen want niet iedere tocht naar
Almelo leverde veel op. Maar na een jaar ij
verig volhouden moesten zij iedere dag op stap
en met ieder een kruiwagen. Moeder beheer
de hun verdiende geld zuinig en weer een jaar
later kochten zij in Enter een wagen en van
de Jode Jacob te Goor een paard dat aan een
oog blind was. Nu hadden zij meer armslag en
vader Pot Haim legde zich op het boeren toe.
Na zes jaar kochten Hein en Mannes de
Verdeling, het was een oud groot huis in de
Walstraat. In de loop der jaren werd het opge
knapt en toen de oude kleigraver Pot Harm
de ogen sloot hadden zijn zoons een bloeiend
vervoer bedrijf. Hein bleef vrijgezel. Hij was.
zwaar op de hand. Hij geloofde dat de wereld
op haar laatste benen stond. Jannes die
dacht laat de wereld maar draaien en wij
draaien mee. En de zoon van Jannes onze
Pot Willem eerste burger van Rijssen boerde
en rustte verder op de louweren van zijn voor
vaderen en het was bij deze dat de heer van
de Oosterhof kwam.
De drost van Twente zou spoedig zijn vijf
entwintigjarig ambtsjubileum vieren en nu
hadden verschillende kleine steden van Twen
te besloten om niet achter te blijven. Pot Wil
lem moest daar eerst over denken. Want de
drost was niet gemakkelijk geweest. Dat was
jonker van de Oosterhof niet met Pot Willem
eens. Gezag moest er zijn dat was vast, waar
moest het heen als kerk en drost het volk niet
in toom hielden. Maar Pot Willem stribbelde
tegen.
Maar het gezag! Riep de jonker met ver
heffing van stem. Willem dacht na, hoeveel
honderden mudden haver hij in die vijfentwin
tig jaar de Rijssenaren uit de zak geklopt had.
Van Pot Willem was er geen enkel mud
bijgeweest. Willem had net als zijn voorvade
ren een hekel aan het gezag. Hij kocht zich
zijn vrijheid door op tijd zijn heren lasten te
betalen. De vergoedingen het schoorsteen geld.
De belasting op de turf, op het hoornvee en
op de gezaaide landen. Dat noemde hij een
dure plicht. Maar hij herinnerde zich nog heel
goed hoe die boer die even buiten Rijssen
woonde hoe heette de man ook weer?
zes vrachten stennen in plaats van zeven
vervoerd had. Het was aangebracht door lie
derlijke lieden, en de drost had de man een
hoge boete opgelegd. Na drie dagen bracht
hij de heer van de Oosterhof de boodschap
dat hij op het verzoek niet in kon gaan. De
heer van de Oosterhof verst ond zich met de
heer van de Grimberg en deze ontbood Pot
Willem. De generaal majoor nam hem flink
onderhanden en noemde hem een plebeijer.
Wat is dat? Wilde Willem weten. Dat is het
minste soort volk wat er is.
Pot Willem dacht even na. Nu dan wil zich
heer droste door plebeijers laten eren.
Jonker het is mij wel. De beleefdheidsvor
men in acht nemend vertrok hij naar Rijssen.
Na de middag spande hij het paard voor de
kar en reed naar Arckelstein bij Holten en
vroeg een onderhoud aan bij de drost. Dat
was een heel waagstuk. Maar Pot Willem
had mazzel. De drost was in een merkwaar
dig goede bui. Wie zijt gij man. Vroeg de drost
van Salland. Naast hem zat zijn fiscaal, dat
is ongeveer zo iets als tegenwoordig onze of
ficier van justitie. De drost dacht zeker dat er
een manslag of nederlaag was gepleegd. Maar
de man met een heel fatsoenlijk gezicht
keek er niet naar uit alsof hij voor enkele
uren een moord begaan had. En dus herhaalde
de drost wat voert u hierheen? Heer droste ik
wilde u vragen of ik een plebeijer ben. Een
plebeijer? Hoe kom je daar bij? Volgens de
brieven die gij hebt overgelegd zijt gij een
fatsoenlijk burger van Rijssen.
Dus geen plebeijer! Neen riep de drost. Hoe
komt gij daarbij? De jonker van de Grimberg
zei dat ik een plebeijer was. Is er onenigheid
tussen u beiden? Neen er is niets. Word gij
ook verdacht van stroperij, diefstalof aanran
den van vrouwen, of brandstichten.
Niets van dat. alles riep Pot Willem. Ik woon
te Rijssen in de Walstraat, in het huis de Ver
deling. Ik heb drie koeien en tien schapen
en zeven mudden lands grond in eigendom.
En dit alles zonder een cent hypotheek.
De fiscaal bladerde in de boeteprotocollen.
De naam van Pot Willem stond er niet in.
Gij zijt een welvarend burger van Rijssen en
een heel ordelijk mens. De drost van Salland
zond nog dezelfde dag een bediende naar
de Grimberg om eens te horen wat er met
de Rijssenaar aan de hand was. De bediende
was een ambtsjonker van de drost, met name
jonker Appeldam van Druivenhuis. Een keu
rig en zeer net jong mens maar zo arm als
de mieren. Hij hoopte bij de drost een flinke
promotie te maken. De jonker van de Grim
berg nu, gedwarsboomd in zijn plannen om
in Rijssen van het vijfentwintigjarig ambts
jubileum eens een flinke dag te maken. Hij
vertelde aan de jonge jonker Appeldam dat
'n Rijssenaar, met 'n afkomst als een koeien-
hoop het weigerde medewerking te verlenen
aan de huldiging van de drost. De heer van de
Grimberg noemde hem 'n eigenwijze praam.
Kortom een plebeijer. Jonker Appeldam vond
dit zeer mooi gezegd. De ambts jonker reed
naar Rijssen en vroeg naar Pot Willem. Men
wees hem de weg. En tegen drie uur in de
middag kwam hij te paard bij de Verdeling
aan. Hij stapte van het paard en de Potboer
zoals men hem te Rijssen noemde stond breed
uit in de niendeur van zijn woning.
De jonker vertelde dat hij verbonden was
aan het hof van de drost. Willem antwordde,
dat hij dan verkeerd was aangesloten, want
hij was de drost niet. De ambtsjonker werd
vuurrood. De heer van de Grimberg had wel
gelijk gehad, het was de onbeschaamdste ke
rel uit Overijssel. De ambts jonker vroeg of
hij Pot Willem alleen kon spreken. Spreek
maar op! Wij zijn hier alleen. Zoiets dat was
nog nooit vertoond daar moest wat aan ge
daan worden, de kerel liet je niet eens bin
nen.
VAN COEVERDEN.
OOOGGGGOGOGOOGOOGOOGOOOOOOOOOOOOOOOOOGGOOOOOOOQO
O
O
O
O
O
O
OOGOOO
Hij kreeg als antwoord: „Beste Jan, daar
je nog jong bent, en naar ik aanneem, nog wel
op school zal zijn, lijkt het mij het beste dat
je zulke nare dingen maar aan de grote men
sen overlaat, beste kerel en met mij hoopt
dat de mensen nog wel eens verstandig zullen
worden en dat al het gepraat over atoomge
varen overbodig zal zijn gebleken. Dag Jan,
het beste en word een grote flinke jongen".
Was getekend: de secretaris van de Rijks
Ideeënbus Organisatie, J. Walraven. Inge
sloten was een boekje over veiligverkeer.
Jans briefje is opgeborgen in het dossier
„onzin", maar het antwoord dat hij ontving
typeert de sfeer waarin de Rijks ideeënbus
commissie werkt. .Ovambtelijk" zegt vice-
voorzitter H. Spanjaard.
Want Jantjes brief had helemaal niet be
antwoord hoeven worden. Omdat hij geen idee
had mogen inzenden. Hij is geen rijksambte
naar. Vervolgens is er de restrictie dat de rijks
ideeënbus alleen open staat voor de ministe
ries, het Centraal Bureau voor de Statistiek,
de Centrale Dienst voor de In- en Uitvoer,
de rijksuniversiteiten te Utrecht en Leiden en
voor de Rijksmunt. Andere overheidsdiensten
zoals bijvoorbeeld de PTT, hebben eigen idee
enbussen- of geen.
Vanwege het onambtelijk karakter van de
Rijksideeënbus kreeg Jantje dus een ant
woord. Ook de dame die voorstelde alle rijks
ambtenaren te onderwerpen aan een „sexuele
opleiding". Eveneens de meneer, die verheugd
berichtte een middel te hebben gevonden te
gen malaria. Brandewijn! „Want ik heb er mijn
konijn mee gevoerd en dat is er beter van
geworden".
Vrijdag a.s., 18 oktober, bestaat de Rijksi
deeënbus negen jaar. In Amersfoort wordt
dan een vergadering gehouden, waarbij o.a.
prijzen zullen worden uitgereikt aan het de
partement, dat het afgelopen jaar de meeste
ideeën heeft ingezonden. In die negen jaar
zijn er in totaal 12543 ideeën in de bus gede
poneerd. 1794 inzenders kregen een aanmoe
digingspremie voor ideeën, die wel leuk waren,
maar niet uitvoerbaar, gemiddeld 25.-.
3539 ideeën bleken te realiseren en werden
beloond.
De ideeënbus heeft tot dusverre ƒ275.000
gekost. Daar staat tegenover dat de gereali
seerde ideeën het rijk een winst hebben op
geleverd van tien a vijftien miljoen gulden.
Precies weet men het niet want het is niet
uit te rekenen wat het voordeel is van bij
voorbeeld een verbeterd veiligheidssysteem.
De man die voorstelde de meeuwen van de
vliegbases te verjagen door opgezette meeu
wen tegen de grond te pinnen in de houding
alsof ze door roofvogels waren gedood, kreeg
een beloning van 6000. Een fors bedrag, maar
een straaljager, die een meeuw in zijn motor
zou krijgen en zou neerstorten, kost vele mil
joenen.
„De beloning lijkt velen toch nog niet in
overeenstemming met het behaalde voordeel",
zeggen de heren van de rijksideeënbus, „maar
vergeet niet dat die opgezetto meeuwen niet
afdoende zijn. Scholeksters trekken zich er
niets van aan, ze worden juist aangetrokken
door die dode vogels. En ook 's nachts helpen
ze niet. Er is nog nooit een bruikbaar idee
gekomen om de meeuwen te verjagen, die 's
nachts op de warm aanvoelende startbanen
gaan zitten".
Een eerste criterium is de originaliteit van
de idee. De man die voorstelde de patrouille
wagens van de rijks-politie geel-zwart te schil
deren kreeg wel antwoord, maar geen pre
mie, want de rijkspolitie heeft dat idee zelf
al eens gehad. Het werd niet doorgevoerd om
dat er al teveel zwart-gele auto's rondrijden
Ook het denkwerk aan een idee besteed,
wordt berekend. De man die een verfijnde
berekening van de rijkspremies voor woning-
formule inzond voor een meer genuanceerde
verbetering zette alle directeuren-generaal aan
het werk. Ze kwamen tot de conclusie dat
het idee voortreffelijk was, maar praktisch
niet uitvoerbaar. Er werd, vanwege het vele
denkwerk dat aan de idee ten grondslag lag,
een aanmoedigingspremie gegeven van 100.-
Ook de rpan, die een identiteitsbewijs voor
bromfietsen ontwierp kreeg te horen „aan
trekkelijk, maar praktisch niet uitvoerbaar".
Aanmoedigingspremie:/ 25.-
Een werkster, die voorstelde achterlichten
te hechten aan de staarten van honden, kreeg
niets. „Kreten belonen we niet".
Met voorstellen, die liggen in de beleidssfeer
ook al zit er nog zo veel denkwerk achter, is
evenmin wat teverdienen. Hetgeen de man er
voer die voorstelde de pensioengerechtigde
leeftijd te verleggen naar 68 jaar en voorreken
de wat dat het rijk zou schelen.
Van invloed op de hoogte van de premie of
de beloning is voorts de taak en de functie
van de inzender van de idee. Hoge ambtena
ren krijgen minder dan een laaggeplaatste.
Het is de taak van hoge ambtenaren ideeën
te hebben ter bevordering van de efficiency
van 's rijks dienst.
De man die een vereenvoudiging voorstelt
van een formulier dat jaarlijks in honderdui
zend exemplaren de deur uitgaat, krijgt meer
dan iemand die een beter formulier ontwerpt
waarvan jaarlijks maar tienduizend exempla
ren worden gebruikt. Echter niet tien keer zo
veel. Maar in verhouding weer meer wanneer
hij een volkomen outsider is en een formu
lier ontwierp voor een dienst, waarbij hij
niet zelf werkzaam is.
„Mogelijk zijn de criteria die we aanleg
gen voor een buitenstaander onduidelijk. Ze
ker voor ambtelijke begrippen voeren we een
stoutmoedig beloningsbeleid", zegt vice-voor-
zitter Spanjaard. „Van alle ideeënbussen liggen
alleen de premies bij Philips hoger".
Ongeveer 12.500 inzendingen in negen jaar
is niet veel. Dal erkent ook de heei Span
jaard. „We zouden graag meer willen heb
ben. Elke ambtenaar, die onder de Rijksidee-
enbus ressorteert en dat zijn er honderddui
zend, krijgt dan ook vijf keer per jaar het
blad Bus-kruid. Je zou zeggen: kan het niet
wat minder en dus goedkoper. Maar van circu
leren van het blad komt niets terecht. Bo
vendien zit in elk blad een inzendformulier
en daarmee hopen we meer ideeën binnen
te krijgen.
We speculeren op de zucht van de ambte
naar om formulieren in te vullen". Het is
een grapje. Serieuzer is dat elke ambtenaar,
die onder de Rijksideeënbus ressorteert, in
staat moet zijn zijn ideeën te luchten. De idee
enbus is een veiligheidsklep „want iedere
ambtenaar heeft het idee, meer waard te
zijn".
Voor de commissie van hoge ambtenaren,
die de Rijksideeënbus bestiert, is dat een
serieus uitgangspunt. Daarom ging ook een
keurige brief terug naar de ambtenaar, die
een dik boekwerk inzond inhoudende 462 stel
lingen ter vernieuwing van het godsdien
stig en wijsgierig denken. Een premie ech
ter niet, ondanks het vele denkwerk dat on
getwijfeld aan de stellingen ten grondslag
lag.
Advertentie
drogen In met Purolpoeder.fi.6Qenfi.-
GGOOGOOGGGGGOGOOGOOGOGOOOGGOGO
G G
G ENTER g
O
i 2.
Wat een ei dacht de heer H. Pluimers
toen hij gf Vavond een kolossaal ei uit
het nest van zijn tamme eenden haalde.
Het was dan ook bijna 10 cm lang. Maar
zijn verbazing werd nog groter, toen hij
de schaal stuk sloeg (hij zou eens genie
ten van een heerlijk spiegelei) en tussen
de gele dooier nog een normaal eenden-
ei ontdekte. Buren werden er bij ge
haald om van dit niet alledaagse voor-
va! mede getuige te zijn.
