FiLMNIEUWS De nieuwe Engelse voorjaarsmode X Franse soldaten kregen „buikloop Toenemend lerarentekort in West-Duitsland Vrijdag en zaterdag: TERUG UIT DE HEL Woensdag: AFSPRAAKJE IN SEPTEMBER Oplei'dingsklas HEKA won eerste prijs AANRIJDINGEN RUGGESTEUNTJE VOOR SCHRIJVERS en l'OËTEN Huisvrouwen en vluchtelingen als hulpkrachten Vrijdag 1 maart 1963 WEEKBLAD VOOR RUSSEN Pagina 5 Altijd gaaf huidje In het vaderloze gezin van de familie Mur phy in Noord Texas moet de 12-jarige zoon Audie op alle manieren trachten om de kari ge inkomsten van zijn moeder, die nog voor vijf andere kinderen te zorgen heeft, te vergroten. Met konijnen schieten en het opknappen van allerlei karweitjes verdient de ernstige Audie er iets bij. Als zijn moeder sterft is Audie 17 jaar en hij besluit, na de aanval op Pearl Harbour om zich te melden voor militaire dienst. Zij broertjes en zusjes worden in weeshuizen ondergebracht. De jongeman, klein van stuk en zonder veel schoolopleiding, wordt eerst bij de Mariniers, later bij de Marine geweigerd. Na enige aarzeling neemt het le ger hem aan en na korte oefening gaat hij als infanterist naar een peleton van het 15e Re giment, behorende tot de befaamde Derde Divisie, die deelneemt aan de landing in Afri ka. Eerst lacht men een beetje om het boe renknaapje met het kindergezichtje. Maar Audie blijkt uit het allerbeste hout te zijn gesneden en de oueren nemen hem al spoe dig als een der hunnen in hun midden op Dat zijn o.a. Kovak, de Pool; Valentino, de Italiaan; Swope de Indiaan; Kerringan, van Ierse afkomst; Brandon, de man ut Ken tucky en Johnson, die altijd de Don Juan uithangt. Na de Duitse overgave in Tunis krijgt Audie zijn vuurdoop als de Derde Divisie op Sicilië land. Hij doet zijn plicht en meer dan dat, blijkt handig en kordaat te zijn, een goede kijk op gevechtssituaties te hebben en toont zich steeds een goede kameraad. Er ontstaat een stevige band tussen de man nen van het derde peleton, dat van Sicilië naar Salerno gaat en bij de Volturno voort durend in actie is. De mannen leren eikaars eigenaardigheden kennen en goede eigenschap- Advertentie POEDER-ZALF-OLIE-ZEEP pen respecteren en hoewel ze nooit over vriend schap praten weten ze stuk voor stuk. dat ze enorm aan elkaar gehecht zijn, vandaal dat Audie 't eerst helemaal niet prettig vindt als hij tot korporaal wordt bevorderd en enige tijd later, door bijzondere prestaties sergeant wordt. Hij wenst geen afstand tussen hem en zijn vrienden en overbrugt die steeds. De New-yorkse miljonair Robert Talbot brengt elk jaar de maand september dooi in zijn prachtige Italiaanse villa bij Porto- fino en hij heeft daarbij dan altijd het char mante gezelschap van het knappe en pittige Italiaanse meisje Lisa Fellini. Maar onver wacht, omdat zaken hem plotseling naar Eu ropa dwingen te gaan, verschijnt Robert dit jaar in juli. Hij telefoneert haar en hoewel haar positie als „meisje van de maand sep tember" niet ideaal is, kan ze geen nee zeg gen tegen Talbot, hoewel een mogelijk huwelijk met de Engelsman Spencer hierdoor hevig in de verdrukking komt. Zonder dat Talbot er iets van weet exploi teert zijn huisbewaarder, de onberispelijke maar gladde Maurice Clavell, de villa ge durende elf maanden van het jaar als „Hotel La Dolce Vista", hetgeen hem aardig wat op levert. Maurice heeft nauwelijks tijd om de laatste kentekenen van het hotel te verwij deren als hij van Talbot's onverwachte komst hoort. Hij kan echter zijn gasten, zes toeren de Amerikaanse meisjes met hun chaperone Margaret niet zo snel wegwerken en komt met het verhaaltje, dat de meisjes pech hadden met hun autobusje en dat hij een nacht gastvrijheid had aangeboden. De meisjes vin den Talbot's autoritaire houding onmogelijk en een van hen, de studente in de psychologie Sandy, tracht hem zelfs te analyseren. Maurice wordt ontslagen, maar blijft rus tig en Lisa vindt de situatie die Talbot en haar belet te souperen bij kaarslicht met champagne amusant. Zij kiest de kant van Maurice en de gasten, die echter de volgende dag ook niet weggaan, omdat de leidster uit glijdt over een champagnekurk en haar en kel verstuikt. Pakje van geruite wol uit de collectie van Charles Creed. Aardig is de wit lederen vestblouse. De hoed is eveneens van leder. Een avondjapon van Norman Hartnell. die ook voor de Engelse koningin ontwerpt. Voor de japon in tule gebruikt Het minkjasje is in dezelfde kleurnuance gehouden. Een tweedelige zijden japon, bedrukt met marineblauwe hartjes. De mantel is ook van zijde. Het ontwerp is van Mattli. aiiaiiaiiaiiaiiaiiaiiaiiiiiini iiiiiiiiaiiiniiiauiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiaiiiuiiiaiiiiiaiiaiiiiiiiiiiiaiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiaiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiaiiaiiaiiaiiaiiaiiaiiiiiiüBiiiiiiiiaiiiiiiii Het echte vuurwerk begint echter pas als de nogal vrijmoedige Amerikaanse medische student Tony met drie vrienden in een jeep ariveert en de voor hen gereserveerde ka mers opeist Talbot weigert dat, waarop de jongens nadat ze de meisjes hebben gezien hun tent in de buurt van de villa opslaan Van dat moment af zijn de conflicten niet RUSSEN builen de wollen Rijssen heeft vanaf de tijd van Karei de Grote vaak buitenlands bezoek gehad. Reeds de romeinen lieten er hun sporen na. Gelderse, Bentheimse en Munsterse ben den kwamen zich in Rijssen vergastten en aten er de koppen van de garven. De he mel weet alleen hoeveel Spaanse troepen er zijn geweest, maar de zeventien jaren Franse overheersing heeft wel heel diep ge sneden. Daar wisten ouden van dagen in onze kin derjaren nog van te vertellen. Zij hadden het gehoord van hun grootvaders. De baron van Van Tuyl van Serooskerken was prefect van het departement van de monden van de IJssel. Dat was ongeveer dezelfde positie als nu de commissaris der koningin. De heer Tuyl beijverde zich vol gens dr. Benthem zeer, om de bezetter ter wille te zijn. De kampboer te Rijssen had een mooi paard het was een sieraad van de stad. De bekendmaking kwam, dat de Rijssenaren met hun paarden naar Almelo moesten. (Wij kennen dat nog wel van veer tig-vijfenveertig) maar de Kampboer vertik te het om zijn paard af te leveren. Na lang prakkizeren maakte hij het aan een oog blind. De goede man was er een maand lang kapot van. Maar het gebeurde en het paard bleef in Rijssen. Gloep Berend, moest net als iedereen een haveloze uitgehongerde soldaat in de kost nemen en daarbij als zo vele Rijssenaren een frank per dag betalen. Gloep Berend kon geen frank betalen. Hij vertelde aan Van Wijngaarden dat hij geen cent in huis had. En dat was ook zo, want Berend had al zijn geld in de grond gegra ven en daar een mesthoop opgezet. Goed, een tweede verschooierde Franse soldaat kwam. De beide gasten eisten veel en lekker eten. Maar Berend vestond zich met de onder grondse en die vonden er wat op. Berend moest schraapsel zien te krijgen van onder een peerdezellen, zoals men dat in Rijssen noemde. Nou dat ging aan. De ondergrondse de goochemerd, verschafte het en Trui,1 die deed het de beide Franzozen in de pap Tegen negen uur liepen de beide vijanden op de Haar, ze hadden geen tijd de broek op te knopen want dan kwam er al weer wat. Aangemoedigd door dit succes pro beerden meerdere Rijssenaren het beproef de middel, maar met de drie dagen namen de bezetters maatregelen. Zij haalden de adjunct maire op en stelden hem aanspra kelijk voor de buikloop, die de soldaten had den. Geholpen heeft het intussen wel want de soldaten moesten naar Lonneker. Maar voor Rijssen was het middel erger dan de kwaal. Een nieuwe bekendmaking volgde Alle jonge mannen uit Rijssen moesten naar Hoorn en Medemblik. Maar de Rijssenaren kwamen daar niet, althans heel weinige De Plagge die het leven zuur was gemaakt, ging naar de verzetsman G. J. O. D. Dikkers. Men kende de familie Dikkers in Rijssen goed, maar vier Fransozen volgden de Plag ge. Zij wilden de ondergrondse beweging in Rijssen de kop indrukken. De Plagge stapte naarstig voort en ontliep zijn achtervolgers. Maar op Bornerbroek werd hij verraden en kreeg men hem weer in de lamp. De heer Dikkers was mulder op de Born- se molen. Zonder ongelukken kwam de Plag ge er aan. De achtervolgers waren goed ingelicht want een half uur later betraden zij de molen. Nu was Frankrijk wel groot en sterk, en Napoleon oppermachtig, maar tegen de mulder van de Bornse molen wa ren zij toch niet opgewassen. De mulder schopte en sloeg alle vier vij anden van de molen af. En hij gaf de Plagge 55 een onderduikadres op het Welveld. De ene dag kwamen ze om haver en dan om hooi De Fransen werden met de dag brutaler en op een middag sloegen zij bij Bril Be- naads de glazen in. Nu was Bril Benaads een vurige patriot geweest. Juichend had hij de Fransen helpen inhalen en nu hadden zij pannekoek met worsteplakken willen heb ben. Zij hadden gedreigd Benaads aan de bajonet te steken. Nou dat nam een recht geaard Rijssenaar niet. Daarom brulde hij er uit allemacht van schorum! De Fransen gingen naar de Oosterhof en klaagden, dat zij karnemelksepap moesten eten met grof roggenbrood Nu de comman dant vond dat ook niet wat. Dat was geen vrijheid gelijkheid en broederschap. Van Wijngaarden moest komen. En de comman dant gaf hem een flinke schrobbering. De Fransen waren voor niemendal ons land niet binnen gevallen, als de adjunct maire dat maar wist. En anders, brulde de com mandant, zou hij alle Rijssenaren de kop pen kort en klein laten slaan. Ingerukt mars schreeuwde de commandant, schoof van Wijn gaarden achter de deur heen en schreeuw de hem nog na dat hij er wel om denken moest, dat Napoleon zou komen om van Wijngaarden in hoogst eigen persoon het hoofd af te slaan te Rijssen op de Schild Als een afschrikwekkend voorbeeld voor alle stramphorige Rijssenaren. De Flikkert was een soort spion. Hij was van het hand je, zou men in de laatste oorlog zeggen De Flikkert nam vrijwillig dienst. Maar de Franse soldaten vertrouwden hem niet. De commandant droeg hem voor, om in de eer ste linie te vechten en veertien dagen later was hij al begraven. De Rijssenaren lachten er om. Er waren ook zwarthandelaars. Maar in Goor had de bezetter een rechtbaak in gesteld die noemde men het kanton Goor. Daar hoorde Rijssen ook onder en Sabel Jannes de stadsdiender moest de woekeraars naar Goor brengen. Die Zwarte Pieten had den geld genoeg, zij betaalden hun boete die hen was opgelegd en gingen daarna naar de herberg de Engel en bestelden zich een maaltijd. Daar werd deze jongens een le lijke poets gebakken. De teelt van eigen ta bak werd verboden en met een boete van duizend frank bestraft. In Rijssen kwamen Franse gendarmen die het volk op de vin gers moesten kijken. Dit gaf maar soesa met de maire van Wijngaarden. Die des daags op en neer moest lopen naar de Oosterhof. De Rijssener jonge mannen raak ten slaags in de Bouwstraat met de gen darmen. Zij riepen de bezetting te hulp maar de Rijssenaren waren in een zeer voorde lige positie. Toen het donker werd was het nog zeer roerig En Pepper Tone een geweldig oranjeklant smeet per ongeluk zo hij vertelde de hoofdman van de gendar merie met een flinke greep koemest om de oren. Toen probeerden de Fransen de men deur te forceren. Maar Tone kwam met een biddemans gezicht naar buiten en vroeg om stilte er was een dode binnen. Toen werd Sabel Jannes opgehaald om te con troleren. Hij constateerde dat er een var ken was doodgegaan. Dit had tot gevolg dat de volgende dag alle jongemannen zich moesten melden om elders vestingwer ken aan te leggen. Pepper Tone had met zijn zonen tijdig de plaat gepoetst. Op de Lichtenberg had Tone familie wonen en daar doken zij onder. De overheersers schrok ken echter voor krasse maatregelen met terug en de oude Pepper-Fenne twee-en tachtig jaar oud, werd als gijzelaarster mee genomen. De Fransen eisten dat zij de schuilplaats van haar man verried Zij werd meegevoerd naar de Oosterhof, waar „De Bokse", een trouwe oude huisknecht haar in 'n onbe waakt ogenblik in een geheime bergplaats verborg. Zo gingen de jaren voorbij; het was 1809 geworden Men was in Overijssel na twaalf jaar aan de Franse tirannie ge woon geraakt Maar de 'tijd .schoot op. In Rijssen tenminste. Er waren haast geen paar den meer, geen geld meer, geen mannen meer en steeds werd de druk groter. De Oranjegezinde groep hield zich ogenschijn lijk koest. De patriotten hadden het zwaar te verduren. Over en weer gaf men elkaar de schuld, van de ellendige toestand. Soms raakte men slaags Maar uit plaatselijk nationaal gevoel hield men de Fransen er buiten. De markenvergaderingen hadden nog wel eens plaats Men ging daarvoor in Rijs.- sen naar het leegstaande bouwhuis van het kasteel de Grimberg. Men had wachten langs de weg opdat geen verkeerd volk bin nen kwam. Men sprak er over alles behal ve over markezaken. De roomsgezinden hoopten te Rijssen net als overal op een overwinning van Frankrijk. Dan zouden de oude Roomse rechten hersteld worden De hervormden hoopten op een terugkeer van de prins van Oranje Een gejuich ging op. Koning Lodewijk zou recht doen, weder va ren. Maar het liep met een sisser af. De hervormden behielden de oude grote kerk Men wenste koning Lodewijk heel ver weg. En die bede werd verhoord Hij werd terug geroepen en Nederland werd bij Frankrijk ingelijfd. Rijssen bofte toen met zijn school meester die vloeiend Frans sprak en onder wees. De brave man heeft er niet veel fidusie van gehad. De kinderen bleven thuis of maakten alleen het Nederlands goed De oude Braken Jan een kippen koopman ver telde aan de jongens, dat Frans, Duits en Engels niks was, maar Riessens en goshem daar kwam het op aan. Het was het jaar 1810. De oudejaarsavond van 1809 was somber voorbij gegaan even als zijn vele voorgangers. Men wenste in stilte elkaar een voorspoedig nieuwjaar en Napoleon de dood. Met 't nieuwe jaar kwa men er nieuwe geruchten Napoleon verloor paarden en manschappen. Zo erg; er was geen stoppen aan. De loting werd ingevoerd en ook de Rijssener jongelingschap moest er aan geloven. De prefect vaardigde van allerlei besluiten uit. Leveringen van hooi, haver, jenever en kleren werden uitgevaar digd. Ook droeg de prefect aan alle maires op om voor de keizer twee prachtige paar den te leveren met tuig en al. Van Wijn gaarden vertelde kort en bondig dat er in Rijssen geen paarden en zadels meer wa ren. Toen liet de Franse commandant hem op de Oosterhof komen. Er moesten 2 paar den komen anders zou er met strenge hand doorgetast worden Zijne hoogheid de keizer kon men toch niet voor het hoofd stoten. Twee echte Rijssener paardenkenners, to gen naar hengsten Bats in Hellendoorn daar kochten zij een mooi paard voor niet te veel geld. Maar Hengsten Bats leverde het zadel er bij. Dat kon, omdat Hellendoorn het dorp was van de leerbewerkers En van een boer uit Eisen, kocht men ook niet voor te veel geld een klophengst. Een mooi paard maar een kreng. Hengsten Bats had voor alle zekerheid een zakje mat buskruit on der het zadel verborgen 'Twee Franse ser geants zouden de paarden naar Deventer brengen. Vlak voor Holten stak de ene Fransman die op het Hellendoornse paard zat zijn pijp aan. Hij sloeg vuur, een vonk kwam bij het zakje kruit en paard en man vlogen aan flarden in de lucht. De Elsenei brak de nek Zie dat waren glorieuze licht punten in een eeuwig durende bezetting VAN COEVERDEN van de lucht en ze worden nog heviger als Tony verliefd wordt op Sandy, als Talbot de vaderlijke zedeprediker gaat uithangen te genover de jeugd en Lisa hierdoor geïrri teerd wordt De jongens trachten tevergeefs Talbot klein te krijgen, eerst bij een scoo ter-tocht, dan bij het dansen, daarna in een alcoholische wedstrijd aan de bar, maar Tal bot blijft overwinnaar. Tenminste, dat lijkt zo. Want Lisa, die van Sandy hoort, dat Talbot haar adviseerde om Tony af te wij zen, omdat „liefde geen produkt is, dat je verkoopt door gratis monsters te verstrek ken", is verontwaardigd en verlaat het huis na een uitermate hevige scene. Een prachtige prestatie werd geleverd door de leerlingen van de opleidingsklas van de NV Heka. door in eep landelijke wedstrijd waarvoor werkstukken gemaakt ih de oplei dingsklas werden ingezonden de eerste prijs werd toegekend. De wedstrijd werd georganiseerd door de Stichting VOC (vakopleiding confectieindustrie Aan de Heka is een bedrijfsschool verbon den, waar de toekomstige arbeidsters een op leiding krijgen onder leiding van een 3 tal instructrices. Met het behalen van de eerste prijs werd bewezen, dat de opleiding op gedegen wijze gebeurt, en uiteraard werd het bericht met grote vreugde ontvangen. De opleidingsklas van de Heka kreeg als prijs een uitnodiging op kosten van de Stich ting VOC tot een bezoek aan de 18e inter nationale Huishoudbeurs te Amsterdam, waar na de stichting de winnende klas een diner aan zal bieden. Door het afslaan van de motor van een trekker met aanhangwagen waardooi het voertuig naar achteren schoot, werd een volks wagenbusje bestuurd door H. M. J. uit Olden- zaal beschadigd. De chauffeur van de trekker de heer H. moest komende uit de Boomkamp voorrang verlenen aan het verkeer op de Wierdense- straat. De berijder van een bromfiets de heer P J. F. reed komende van de Dannenberg tegen een VW busje rijdende op de Nijverdalseweg. De bromfiets werd ernstig beschadigd Per soonlijke ongevallen deden zich niet voor. Beginnende Overijsselse dichters en schrij vers wil de Culturele Raad voor Overijssel èen steuntje in de rug geven. Met name de genen, die tot nog toe weinig of niets van hun hand gedrukt zagen. Deze raad heeft name lijk een aanmoedigingsprijs van f 500.- inge steld, die gewonnen kan worden met een bun del gedichten, korte verhalen of novelles, es says of een combinatie hiervan. Ook met een roman, en toneelstuk, een luister- of televi siespel. Zowel in de streektaal als in het Nederlands mag het werk geschreven zijn. Het bijzondere van deze prijs is dat de Culturele Raad ook nog eens 500.- voor de winnaar reserveert, die hij kan benutten als daardoor uitgave kan worden verzekerd. De termijn van inzending is van 1 maart tot 1 oktober 1963. De Sectie Literatuur van de Raad treedt op als jury Wie er meer van weten wil wende zich om inlichtingen of om een inschrijvingsformulier tot de Culture le Raad voor Overijssel, Stationsweg 5, Zwol le (telef 05200-12863,). Reeds vele jaren vormt het lerarentekort een ernstig probleem in de Westduitse Bonds republiek. Er is gebrek aan ongeveer 40.000 leer krachten, dat wil zegen een vijfde gedeelte van de op dit ogenblik aanwezige leerkrach ten. De ministers van onderwiji van de deel staten worden voortdurend geconfronteerd met de vraag, hoe men bi; dit gebrek en even tuele verdere afneming van 't aantal leraren het onderwijspeil in stand kan houden. Deskundigen hebben uitgerekend, dat er tot 1970 en vooral wanneer het negende verplich te schooljaar in alle deelstaten ingevoerd zal worden, een behoefte aan 180.000 leerkrach ten zal bestaan. Daarentegen kan men slechts het vrijkomen van 100.000 leerkrachten ver wachten, gezien het aantal eindexaminandi die besloten hebben een loopbaan bij het onderwijs te kiezen Van alle vrouwelijke eind- examinandi zullen slechts 70 tot 80 procent deze loopbaan kiezen en men mag nauwe lijks verwachten dat dit aantal nog zal toe nemen. Ook voor mannelijke eindexamen-kandida ten schijnt de aantrekkingskracht van een lerarenloopbaan niet groot genoeg te zijn. Slechts twee Duitse stadstaten vormen daar in een uitzondering: In West-Berlijn komen uit de examinandi voldoende leraren voort, evenals in Hamburg, zodat aldaar geen te kort aan onderwijzers voor de lagere school ontstaat. Daarentegen zal het tekort in Rijnland- Palts tot 1970 naar schatting stijgen van 2200 tot meer dan 4000, in Hessen van 2000 tot 4800, in Nedersaksen van 3100 tot meer dan 7000, In Beieren van 4500 tot meei dan 15000, in Baden-Wurtemberg van 9000 tot 17.000 en in Noordrijn-Westfalen van meei dan 13.000 leerkrachten tot ongeveer 29.000. Daarbij wordt nog niet eens reke ning gehouden met het wenselijke gemid delde aantal van 28 leerlingen per klas, maar met het tegenwoordig bestaande aantal, dat over het algemeen 37 leerlingen per klas bedraagt en vaak zelfs meer dan 40, soms zelfs 50 leerlingen. Alleen a' uit deze getal len blijkt hoe ernstig de zorgen van de Duitse minister van onderwijs moeten zjjn. In Noordrijn-Westfalen besloot het minis terie van Onderwijs, dat geleid wordt door Prof. Dr. Paul Mikat (CDU), zijn heil te zoeken in een tussenoplossing. Leraren en schooladviseurs zullen geschikte mannen en vrouwen tussen 31 tot 51 jaar gedurende een jaar op vier weekdagen op leiden tot hulponderwijzers voor het lager onderwijs Enkelen uit hen zullen daarna om leraar te worden en te blijven een pe dagogische hogeschool bezoeken, maar moe ten voordien tenminste twee jaar als hulp krachten werkzaam geweest zijn. De eerste van deze cursussen zouden nog in januari in Dortmund, Aken, Dusseldorf, Essen, Herford, Keulen en Munster een aanvang nemen. Er zijn onverwacht veel aan meldingen binnengekomen (4000) en niet al leen het aantal maar eveneens hun kwaliteit heeft alle verwachtingen overtroffen. Van de sollicitanten hebben bijna 80 pro cent hun eindexamen, velen zelfs hur, studie afgesloten. Verrassend is vooral het grote aantal huisvrouwen, die hulponderwijzeres en daarna lerares willen worden. Vaak zijn het vrouwen, die hun man verloren hebben, wier kinderen reeds volwassen zijn en daarom geen vaste taken meer hebben. Ook hebben zich vluchtelingen uit de Sovjet-zone aange meld. Natuurlijk heeft deze actie protesten opge leverd, aangezien de lerarenorganisaties er een devaluatie van het lerarenberoep in za gen, en de studenten kritiek leverden op de verkorte studie voor hulpkrachten op een pedagogische hogeschool. Ongetwijfeld komen sommige tegenwerpingen voor uit oprechte zorg om het lerarenberoep, maar alle cri tici wisten ook niets beters voor te stellen dat tot een onmiddellijke verlichting van de situatie zou kunnen bijdragen.

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1963 | | pagina 5