Poging nieuw winkelcentrum te bouwen LORD BADEN POWEL-DAG FEESTAVOND K.A.B. LEZING OVER HUMOR Ontwikkeling kleurstoffen fascinerend werk Veilig gebruik Projectering verplichte winkelbebouwing Mond- en klauwzeer nog niet tot staan gebracht OPBRENGST COLLECTE ZONNESTRAAL Voedsel van aap kost zoveel als van een mens 1 AANTAL VERFTECHNIEKEN IS LEGIO Vrijdag 1 maart 1963 WEEKBLAD VOOR RIJSSEN Pagina 3 UITVOERING V.E.K. FORUMAVOND PLANTENSAP SYNTHETISCH FIXEREN ECHTE KLEUREN De raad heeft de behandeling van het voorstel van b en w tot vaststelling van het ontwerp van herziening VE van het uitbreidingsplan uitgesteld, omdat, zoals een der raadsleden,, opmerkte, de teke ningen betrekking hebbende op deze ma terie niet al te duidelijk waren. Inmiddels zijn er betere tekeningen beschikbaar, zo dat in een volgende raadsvergadering, dit ingrijpende plan opnieuw aan de orde zal komen. De bedoelde herziening VE omvat het ge bied, begrensd door de navolgende straten: Elzenerstraat, Oranjestraat (tot no. 35) en Kerkstraat, Rozengaarde. Het plan moet gezien worden als een po ging om in de binnenstad een nieuw winkel centrum te vormen. Aan de Rozengaarde, de Elzenerstraat, Kerkstraat en in de Oranjetraat nabij de uitmonding op de Elzenerstraat is een ver plichte winkel bebouwing geprojecteerd. In het verdere gedeelte van de Oranjestraat is winkelbebouwing toegestaan. Afgezien van het feit of er een aantal men sen door het nieuwe plan gedupeerd worden, (hetgeen overigens geheel valt te bezien, om dat de schadevergoedingsverordening uiter aard van toepassing is), kan worden gezegd, dat het idee van de stedebouwkundige in be doeld gebied een winkelcentrum te vestigen buitengewoon aantrekkelijk lijkt, en omdat hierdoor een sanering van de binnenstad ont staat én omdat ruimte geschapen wordt voor winkels in het centrum van Rijssen. Natuurlijk zal het nog jaren kunnen duren voor het plan gerealiseerd is, maar als de raad met het ontwerp akkoord gaat, is toch de eerste stap in de richting van een win kelcentrum gezet. De eigenaren, van winkelpanden en wo ningen, die in dit plan gelegen zijn, hebben praktisch allen bezwaren ingediend. Vanzelf sprekend zou men kunnen zeggen, omdat ver schillende woningen geheel zullen moeten wor den afgebroken. Anderzijds staat vast, dat diegenen die in het plan een zaak hebben, deze zaak in de toekomst van veel grotere waarde zal kunnen worden. In het navolgende zullen wij trachten een beschrijving te geven van de bedoeling van het plan. Het omhelst het „vierkant" dat ge vormd wordt door de Oranjestraat (bij no. 35) Rozengaarde, Elzenerstraat, Oranjestraat (tot no. 35). De woningen aan het gedeelte van de Ro zengaarde dat hierin is gelegen zullen op de duur moeten verdwijnen. Ook is dat het geval met praktisch alle andere woningen voor zover zij in dit plan aan de Elzenerstraat ge legen zijn, tot en met het hoekhuis van de heer Struik. Natuurlijk betekent dit niet, dat de bestaan de woon- en winkelhuizen zonder meer zullen worden afgebroken. Als gezegd het kan jaren duren voor het plan gerealiseerd is. Als men echter verbouwingen of nieuwbouw zou aan vragen, zal de vergunning daartoe slechts worden geeven, als de plannen passen in het plan. Als boven gesproken is van verplichte winkelbebouwing moet dat zodanig worden geïnterpreteerd, dat hieronder mede is be- Slechts bij uiterste noodzaak kan van het vervoersverbod van herkauwende dieren en varkens ontheffing worden verleend. Als drin gende reden hiervoor kan uitsluitend gelden een werkelijk onoverkomenlijk ruimtegebrek. Aldus het hoofd van de veeartsenijkundige dienst district Overijssel. In januari hebben zich in Overijssel ruim 60 gevallen van mond en klauwzeer voorgedaan, vooral onder varkens. Momenteel worden de nieuwe gevallen na genoeg uitsluitend waargenomen in of nabij en kele sterk besmette haarden. Het vervoersverbod geldt in de gemeenten Hellendoorn, Wierden, Tubbergen, Vriezen- veen, Rijssen en Diepenheim. Het hoofd van de veeartsenijkundige dienst doet een dringend beroep op alle veehouders verspreiding van deze ziekte zo veel mogelijk te voorkomen. Men late niemand onnodig op de erven toe. Vooral onnodig bezoek in de varkenshokken en veestallen moet worden voorkomen, daar met het schoeisel zeer gemakkelijk besmette sneeuw kan worden overgebracht. De genomen maatregelen zijn voor velen zeer lastig en schadelijk, een uiterste krachts inspanning van alle betrokkenen is echter nood zakelijk om een veel grotere ramp voor de Nederlandse veehouders te voorkomen. grepen dat de bouw van kantoren, restau rants e.d. De bestaande Hagen is zodanig ge projecteerd, dat deze straat bestemd is voor bedieningsweg voor de achterzijde der win kels. Teneinde een verbinding te krijgen met de Rozengaarde en de Oranjestraat zijn enkele overkluizingen ontworpen. Dat betekent dat er tunneltjes zullen wor den aan gebracht, zodat het winkelcentrum een modern aanzien zal krijgen in de (verre) toekomst. Een van deze overkluizingen is gepland op de plaats van de kapperszaak van de fa Brand. Het bestaande pand zal dus moeten verdwijnen maar de mogelijkheid schijnt aan wezig, dat op de overkluizing zal mogen wor den gebouwd. De Elzenerstraat zal door het nieuwe plan belangrijk kunnen worden verbreed, hetgeen in verband met de verwachte toename van het verkeer naar de toekomstige grote rijks weg de E 8, noodzakelijk wordt geacht. Het voorbereidingsbesluit in het raam van de uitbreidingsplannen Zuid en West, dat door de raad is goedgekeurd, kan voor de sanering van de Rijssense binnenstad van enorme betekenis worden geacht. Het betekent nl., dat de aanvragen van nieuw of verbouw voor de tijdsduur van 1 jaar kunnen worden opgeschort. Door het voorbereidingsbesluit heeft de ste debouwkundige de mogelijkheid om de uit breidingsplannen op te stellen; welke plannen uiteraard door de raad moeten worden goed gekeurd. Door dit besluit heeft de stedebouwkundige dus de mogelijkheid een plan te ontwerpen; door de bevriezing van de aanvragen tot nieuw of verbouw komt hij niet voor compli caties te staan. In het voorbereidingsbesluit vallen de ge bieden voor wat betreft plan Zuid gelegen tussen Wilhelminastraat, v. d. Broekstraat, Tuinstraat, Tabaksgaarden, Hogepad, Elze nerstraat, Bouwstr. (voorste gedeelte), Lent- fertsweg en een gedeelte van de Walstraat. In het kader van het uitbreidingsplan West bevat het voorbereidingsbesluit het gebied ge vormd door Eschstraat, Hogepad, Noachstraat, Walstraat, Bouwstraat, omgeving Eschstraat, Walstraat-uitmonding Haarstraat. De bedoeling van de stedebouwkundige is een zodanige sanering te plannen, dat de af vloeiing van de huidige plannen Zuid en West op een logische wijze tot in de kern kan door dringen. Na de termijn van I jaar, kunnen eventuele bouwaanvragen in het licht van het uitbreidingsplan worden bekeken. Een triest en angstwekkend schouwspel leek maandagavond de scheepsbrand op de Westerschelde, die ontstond na aanvaring van twee tankers Vrijdagmorgen om 7 uur vond in het gebouw „Jeruël" te Rijssen met een vlaggenparade de gezamenlijke viering van Lord Baden Po- weldag plaats. Vanwege de kou vond dit jaar de vlaggen parade, waarbij circa 100 kabouters en Gid sen van beide organisaties (het N.P.G. en de St. Walburgisgroep) aanwezig waren binnen in de zaal plaats. Door een pionierster van de walburgisgroep en 2 padvinsters van het N.P.G. werd al lereerst de vlag gehesen. Vervolgens werd door een padvindster en een gids de wet opgezegd en de belofte her nieuwd. Hierna hield de hoofdleidster van het N.P.G mevr. Roosink een korte toespraak, waarin zij wees op de verjaardag van Lady Baden Powel (74 jaar) die over de gehele wereld gevierd werd, zij vroeg haar in gebed te herdenken. Voots vroeg zij ook te denken aan de padvindsterszusjes in de gehele we reld. 's Avonds hield de N.P.G. groep in haar Onder grote belangstelling hield de K.A.B. afd. Rijssen zaterdagavond in het St. Jozef gebouw haar jaarlijkse feestavond. Was het in het verleden zo, dat een deel van de avond gevuld werd door een der districtsbestuurders, dit jaar had men besloten van deze gewoon te af te stappen. De vorzitter de heer G. Mulder sprak een kort openingswoord en gaf de heer J. Haze- winkel gelegenheid in het kort een uiteenzet ting te geven over enkele mogelijkheden van sparen bij de Centrale Volksbank een instel ling, onderdeel van de K.A.B. De heer Hazewinkel wees op het grote be lang van het jeugdpremiesparen en ook over de toekomstige algemene spaarregeling. Met beide spaarmogelijkheden heeft de Cen trale Volksbank bemoeienis. De heer Hazewinkel gaf tot slot enige cij fers, waaruit bleek, dat vooral de jeugdspaar- wet te weinig werd uitgebuit. Hierna gaf de toneelvereniging van de KAB een uitvoering van het blijspel van Dick van Maasland „Moe der weet 't beter". Deze eenakter is op uitstekende wijze door de toneelgroep gespeeld, en duidelijk is dat deze groep prachtig op elkaar is ingespeeld, en dat ze gevormd wordt door een kern van goede spelers, die met succes een avond als deze kunnen optreden. Er is hartelijk gela chen om de dwaze situaties, die in de een akter ontstonden en de aanwezigen hebben volop genoten van 't pretentieloze maar ge zellige stuk. Onder leiding van de heer J. Hazewinkel, werd er vervolgens een quiz gehouden, waar aan 2 groepen konden deelnemen. Er werden in teressante gevarieerde vragen gesteld, die uiter aard niet alle konden worden beantwoord. De winnende partij ontving een taart, de Advertentie Jaren beproefd en hoog geroemd Mijnhardt's Zenuwtabletten Voor de ver. van Huisvrouwen hield dr. V. d. Wal een lezing over Humor in het le ven. Nadat de presidente van de afd. Rijssen mevr. Thomassen-V.d. Wildt een welkomst woord had gesproken, waarin zij vooral haar voldoening uitsprak over de goede opkomst, nam de heer V. d. Wal het woord. Humor al dus spr. is een niet te definiëren factor in het leven Humor is als een vonk die overspringt van een pluspool naar een minpool. Humor zo ging spr. voort kan alleen maar gedijen op een bepaalde voedingsbodem en komt vooral goed tot zijn recht in een sfeer van zorgeloosheid. Lachen is een zaak van vrije en gelukkige mensen, onder een dictatuur lacht men niet aldus spr. Vele wijsgeeren hebben getracht humor te omschrijven, aldus spr. die aan de hand van anecdotes, rijmpjes en korte verha len de verschillende soorten humor aantoonde. In sappig Amsterdams dialect droeg spr. de Wolf en de zeven geitjes voor terwijl de spottende humor werd teruggevonden in de grapjes over stotteraars. Dat de mensen in vroeger eeuwen harder en ruwer waren als tegenwoordig vindt men in bepaalde zegswij zen en grappen terug. Als de mens, in gedachten verzonken, de din gen automatisch gaat doen spreekt men van verstrooidheid, waarvan spr. enige voorbeelden aanhaalde. In de Middeleeuwen aldus dr. V.d. Wal maakten de verhalen van de Vos Reinaerde gro te opgang. De slimheid van de kleine burger staat hier tegenover de macht van de adel en geestelijkheid. Dan komt de Don Quichotte figuur, die de ridderromans uit die dagen hekelde. Zelfs in oorlogstijd bleef er iets van humor ontstaan, waarvan spr. ook een aantal aardige voor beelden had. Tenslotte had spr. voorbeelden van z.g. galgenhumor, welke soort humor niet door iedereen gewaardeerd kan worden. v Met humor en scherts bereikt men vaak meer, dan met boze woorden zo eindigd» spr. deze interessante lezing, die in een plezierige stemming werd beluisterd. De presidente me vrouw Thomassen bracht de heer V.d. Wal dank voor de wijze waarop hij deze cause rie had gehouden en hoopte, dat de aanwe zigen vooral de laatste woorden van de heer V.d. Wal ter harte zouden nemen. De Chr. Gymnastiekvereniging Vlugheid en Kracht (VEK) zal op 4 en 5 maart in het Parkgebouw een uitvoering geven onder lei ding van de heren Bolk en Dekker. verliezende partij een koek. De quiz was zeker een goed onderdeel van deze feestavond. Na de pauze kwam de toneelgroep weer op de planken nu met de eenakter „De kaarten op tafel". Ook dit stuk werd .ji;et grote aandacht ge volgd, ook hier werd uitstekend gespeeld en bewees de groep, dat men tot zeer behoorlijk toneelspel in staat is. De geestelijk adviseur kapelaan D. van der Hoorn, richtte zich met een enkel woord tot de aanwezigen. Spr. constateerde, dat de geest in de KAB goed is, waarvan het feit, dat men 'n feestavond als deze geheel met eigen krachten kan vullen een bewijs werd genoemd. Spr. hoopte dat deze geest bestendig zou blij ven en riep ieder lid op, daaraan ieder op eigen wijze medewerking te geven. De heer Mulder sprak een slotwoord. blokhut kampvuur met installatie van nieuwe leden De Walburgisgroep hield in haar Kringhut een z.g. Bonte Ring, die bestond uit toneel stukjes, dansjes en voordrachtjes. Tijdens deze bijeenkomst werd afscheid genomen van Guido Tijhuis (12 jaar dienst, Kapi Holt- kamp (5 jaar dienst) en Rea Kiestra (5 jaar leidster) Guido Velner groepleidster dank te hen voor het vele, dat deze leidsters voor de r.k. jeugd gedaan hebben, en vooral ook voor de prettige wijze van samenwer king Aalmoezenier D. van der Horn sprak woorden van dank namens de parochie. Hij wenste hun 't allerbeste bij hun nieuwe le venstaak. Alle drie leidsters ontvingen een cadeau. Namens de leidsters sprak ex-Guido Tijhuis nog een dankwoord. Zij wees op het grote nut van de blijvende samenwerking. De in Rijssen gehouden huis aan huis collec te ten bate van het NVV tbc fonds „Zonne straal" heeft opgebracht een bedrag van 891.75. Grote legertentoonstelling tel 3, In de week van 18 tot 22 juni, zal in Rijssen een grote legertentoonstelling worden gehou den. Deze tentoonstelling beoogt, een inzicht te geven van de opbouw, van he|, .Nederlandse leger; ook de nieuwste onderdelen van het leger zullen in de tentoonstelling naar voren worden gebracht. Enkele officieren, die met de organisatie van deze tentoonstelling zijn belast, hebben contact opgenomen met de burgemeester, en men kwam tot de conclusie, dat de ligging van Rijssen zodanig was, dat de tentoonstel ling hier kon worden gehouden. Een hal van zeer grote afmetingen zal wor den gebouwd op de driehoek Rozengaarde, El zenerstraat Kerkstraat. Ter opluistering zal de bekende Johan Wil lem Friso kapel in de tentoonstellingsweek een taptoe verzorgen. iiiiiiiiittuiiiaiifiiiiiiiiritHaiiiiitiiiHiiifüitiiiiiitriiiiininiiiaiiiniiinii:!;1! Onder de exploitatie-uitgaven van een dierentuin zijn salarissen en lonen het 5 belangrijkste: met 0,6 tot 1,5 min =j maken zij ongeveer 50 pet der totale - uitgaven uit. Dit komt omdat een die- 7 rentuin arbeidsintensief is wat op zich- zelf weer 'n gevolg is van het feit dat - men met een uitgebreide levende ha- 2 ve te maken heeft. - Daarna volgen behalve de reeds hier- voor genoemde vaste lasten resp. de voeding der dieren ad. 150.000.- tot - 250.000 onderhoud gebouwen 100.000 I onderhoud beplanting en wegen 100.00 a 150.000, verwarming en verlichting 100.000 a 150.000 en propaganda 75.000 a 100.000 als voornaamste jjj uitgaven. I Het voedsel der dieren moet van jj goede kwaliteit zijn en kan niet zoals velen menen uit mindere kwaliteit of I zelfs afval bestaan. Het kostbaarste in onderhoud zijn de i „grote" eters zoals olifanten nijlpaar- I den en neushoorns die mede omdat zij zulke slordige eters zijn en veel vex- - e morsen dure kostgangers zijn die voor circa 8.- 12 per dag verbruiken 1 aldus Blij dorpgeluiden. Duur in onder- houd zijn ook de robben die al naar de soort en het seizoen per dag per dier voor 3.- tot 6.- aan vis verslin- 2 den maar gelukkig niets vermorsen. I I Het menu der mensapen is uitge- - breid en is vooral in de wintermaan- den duur door het grote bestanddeel - - aan vruchten. De voeding van een vol- '2 wassen mensaap kost dan ook zeker I niet minder dan die van een mens. En zo zijn er nog vele andere dieren groot en klein wier speciale voedseleisen be- langrijke uitgaven met zich brengen, iiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiua. De Rijssense Middenstandsvereniging HABI zal op 26 maart met afgevaardigden van de Rijssense vrouwenverenigingen een z.g. forum avond houden, waarin de middenstanders met de huisvrouwen van gedachten zullen gaan wisselen teneinde een indruk te verkrijgen in de beoordeling van het Rijssense winkelappa raat dor de Rijssense huisvrouwen. I!|>:|il|l!litlnllllllll!|:i||||l!|!i|l!|||||||i||i|| I111111 11 ■■■■■■iiiiiihiiiiiii i iiii iiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiHiiuininiiiiiiiiuiuiiiiiiniiiHiinmiiiiutuiniuitiiinuiiuuniiiinitunii Over de vraag welk land de eer toekomt de aniline-kleurstoffen te hebben ontdekt, bestaat enig verschil van mening. Het schijnt echter, dat de eerste aniline kleurstof in 1856 door de jonge Engelse chemicus Per kin werd ontdekt, tijdens proeven in het laboratorium van de Duitse che micus Hofman. Perkin was bezig te onderzoeken of hij het in de genees kunde zo nuttige chinine uit aniline kon produceren. Zijn experiment leverde hem echter geen chinine op maar een kleurstof, waarmede men zijde een prachtige paarse kleur kon geven. Dat was het „Mauveine", de eerste synthetische kleurstof. Perkin zag onmiddellijk de betekenis van zijn toevallige ontdekking. De tech nische ontwikkeling van de aniline- kleurstoffen voltrok zich voornamelijk in Duitsland. Hier ontstonden in 1863 de „Höchsler Farbwerke", die thans hun honderdja rig bestaan herdenken en de „Farben- fabrik Bayer", en enige tijd daarna de „Bardische Anilin- und Sodafabrik" en de „AGFA". Een eeuw geleden werd textiel nog met plantensap geverfd, met indigo (blauw) en met extract uit de mee krapwortel (rood) Deze kleur was als „turksrood" zeer in trek. Adolf von Bayer (1835-1917) wist in 1880 de che mische structuur van het indigo vast te stellen. Hij wist hieruit de eerste, zij het ook wetenschappelijk onbruikba re, synthese van de kostbare kleurstof samen te stellen. De „B.A.S.F." en „Höchst" staken dertig miljoen mark, gemeten naar de tegenwoordige koop kracht het vijfvoudige van dit bedrag, in de ontwikkeling van de indigo-syn these. In 1879 was het zover, dat het eerste synthetische indigo op de markt gebracht kon worden. Zoals bekend waren de gevolgen van deze ontwikkeling voor de wereldeco nomie nogal ingrijpend. De produktie van natuurlijk indigo stortte ineen. De prijs tuimelde van 15 op 6 gulden per kilogram. De kosten van de behande ling van textiel met de synthetische kleurstof bedroegen nog maar een vier de deel van die met de natuurlijke kleurstof. Met de meekrap-aanbouw ging het dezelfde weg Sindsdien is een ongelooflijk aantal synthetische kleurstoffen, die chemisch gezien echter geenszins de verzamel naam „aniline-kleurstoffen" verdienen, ontwikkeld. De voortdurende verande ringen, die zich in de mode en in de kunstvezeltechniek-sector voltrekken, stuwen de kleurstof-ontwikkeling voort, zodat zonder meer mag worden aange nomen, dat de kleurstoffen-industrie ook in de komende decennia genoeg te doen zal hebben. De ontwikkeling van kleurstoffen is in elke fase nauw verbonden met de eigen schap van het te verven materiaal Ve zels met een hoog eiwitgehalte moeten anders worden bewerkt dan cellulose- houdende vezels of kunstvezels. Het baanbrekende onderzoek van Fmil Fischer naar de structuur van eiwitmoleculen en van Hermann Stau- dinger naar de macromoleculaire bouw var de cellulose-vezels is van onschat bare waarde geweest voor de verg- en kleurentechniek. Het aantal verftech nieken is dan ook legio. De klassieke verftechnieken worden daarom telkens vermeerderd met ge heel nieuwe. Zo'n nieuwe techniek is het fixeren van pigmenthoudende kleurstof fen met synthetische bindmiddelen op textiel. Dit procédé wordt eveneens toegepast bij het verven van hout. metaal en papier Het is een soort lak- procédé. Daarbij worden de dunne la gen „lak" op het textiel aangebracht en door synthetische kleurstoffen met de betrokken vezel zo hecht verbonden, dal de stof uitermate licht- en kleur- echl is. De chemische natuur van de kleurstof komt hierbij geheel op de ach tergrond. Volkomen het tegendeel van dit pro cédé zijn de z.g. reactiestoffen. Dit prin cipe werd al in 1914 door een chemicus van de B.A.S.F. in formule gebracht. Het werd echter pas in 1952 in Höchst toegepast in een kleurstof voor wol. De ze kleurstof speelt onder de naam re- malan-brillantblauw thans een belang rijke rol in de kleurstoffenchemie. De ze nieuwe kleurstoffen bezitten chemi sche atoomgroepen, die tot ionisering bereid zijn en met de betrokken vezel een volwaardige, „convalente" chemi sche verbintenis aangaan. De kleurstof wordt een chemisch bestanddeel van de vezel en kan alleen nog maar uit de vezel worden verwijderd, wanneer de ze wordt vernietigd. Deze nieuwe groep kleurstoffen boekt vele successen. Bij de voorts in „Höchst" ontwikkelde re- mazolkleurstoffen wordt een atoom- groep, „vinylsulfongroep" als chemische brug tussen kleurstof en vezel gebe zigd. Daarmede kunnen wol, katoen, polamydevezels en regeneraat-cellulose gekleurd worden. De acetyl-cellulose, die een grote rol speelt in de kunstzij- de-produktie en kunstvezels van de po lyester- en polyacril-klasse kunnen, om dat zij andere reacties oproepen, met deze reactie-kleurstoffen niet aorden behandeld. Voor deze groep kunstvezels bestaan weer geheel andere, zeer doeltreffende verftechnieken. De stoffen worden te ruggebracht tot „sintels" of korrels, dan worden zij met pigmentkleurstoffen verbonden. Dit proces voltrekt zich om dat de oppervlakte moleculen van de vezels in beweging komen en met de moleculen van de kleurstof een vaste verbinding aangaan. Men kan zelfs pig ment-kleurstoffen regelrecht in de tex- tielstoffen spinnen; de kleuren zijn dan zo echt, dat zij er niet meer kunnen worden uitgewassen.

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1963 | | pagina 3