bij bodemverbetering CANADA'S IJSBREKERS DAGEN KONING WINTER UIT Belangrijke werken op het gebied van de waterbeheersing in ons land Papoea's naar huis Gevonden voorwerpen Toekomstige astronauten IN AMERIKA WERDEN NEGEN NIEUWE RUIMTEVAARDERS GEKOZEN g t Als u kussa kiest Vrijdag 21 september 1962 WEEKBLAD VOOR RIJSSEN Pagina 7 rï 4* Spoorlijn over het ys Blijft uit de handen van het siipspeak t Er wordt wel eens verondersteld, dat op het gebied van verbetering van de bodem in Nederland langzamerhand het punt van „verzadiging" is gereikt. Droogleggingen en inpolderingen vormen een der markantste aspecten in de geschiedenis van ons volk. Waterbeheersing, in de zin van enerzijds be scherming tegen wateroverlast, anderzijds watervoorziening voor droge gronden, is de eeuwen door een probleem geweest, dat de Nederlanders heeft bezig gehouden. De groei van onze bevolking „in tal en last", de gewijzigde levensbehoeften en de toenemende betekenis van onze agrarische export stelden eisen, die een voortdurend pa raat zijn op het gebied van de bodemproduk- tiviteit noodwendig maakte. Maar deze ontwikkeling staat niet stil; in tegendeel: de statistieken wijzen uit, dat de bevolkingsaanwassteeds sneller gaat, waar door niet slechts ontsluiting en verbetering van cultuurgronden een nog steeds actuele aangelegenheid is, maar ook voorziening in de recreatieve behoeften van urgent belang geacht mag worden. Daarnaast dient men bedacht te zijn, op de consequenties die voortvloeien uit de groeien de Europese economische bindingen. GROTE VERSCHEIDENHEID. Dit alles wordt weer eens indringend aan de orde gesteld in het jaarverslag van de Nederlandsche Heidemaatschappij over 1961. Onmiddellijk springt naar voren welk een grote omvang en betekenis de cultuurtech nische werken, die de laatste jaren tot stand zijn gekomen, die in uitvoering zijn en nog vele waarvoor plannen worden gemaakt, hebben. Zij beperken zich geenszins tot een bepaald gebied, maar zij strekken zich uit over het gehele land. Zij geven ook een beeld van aanzienlijke verscheidenheid en 't treft bovenal, van welk een ingrijpende be tekenis zij zijn voor de economische en so ciale vooruitzichten van de streek waar zij worden uitgevoerd, maar óók voor die van ons gehele volk. Bijzondere aandacht wordt gevraagd voor het grote belang van een goede waterbeheer sing. De bescherming tegen de zee was van zelfsprekend een eerste eis en onder leiding van de Deltadienst van de Rijkswaterstaat worden de grootste plannen voor de delta werken uitgevoerd. Maar het verslag be toogt, dat de jaren 1960 en 1961 hebben ge leerd, dat de strijd tegen het binnenwater ze ker niet naar de achtergrond mag worden verdrongen. Van vele streken weten wij nu weer heel goed dat de waterstaatkundige toe stand nog veel te wensen overlaat. Niet alleen» in de gebieden als het stroom gebied van de Berkel, het stroomgebied van de Overijsselse Vecht, de streek om Meppel, maar ook in Noord-Holland, Groningen, Dren te, Brabant en op zoveel andere plaatsen in het land is wateroverlast opgetreden, waar tegen op korte termijn maatregelen zullen moeten worden genomen. Daarnaast blijkt hoe langer hoe meer, dat door een doelma tige drainage het produktievermogen van de grond nog belangrijk kan worden vergroot. Het verslag vermeldt, dat bij de werken in het binnenland vrijwel geheel werd over gegaan tot machinale uitvoering. In het voor jaar waren op de zgn. aanvullende werken nog vrij belangrijke aantallen arbeiders uit de arbeidsreserve terwerkgesteld, maar in de loop van het jaar verdwenen deze werkkrach ten. De N.H.M. is daarom steeds verder ge gaan met de rationalisatie en mechanisatie van het werk, dat zich nog steeds uitbreidt. SPREIDING OVER HET GEHELE LAND In grafieken is aangegeven het aantal in 1961 gereedgekomen grotere objecten, resp. naar soort, naar opdrachtgever en naar sub sidie. Het betreft: ruilverkavelingen bij over eenkomst, wettelijke ruilverkavelingen, wa- terbeheersingsobjecten (inclusief drainage), andere cultuurtechnische objecten en sport velden. De „andere cultuurtechnische wer ken", in totaal 318, resp. 110 in Overijssel en Gelderland, 77 in Groningen, Friesland en Drenthe, 60 in Utrecht, Noord-Holland en Z.- Holland, 52 in Noord-Brabant en Limburg en 19 in Zeeland, nemen hierbij de eerste plaats in. Zij vertegenwoordigen ook een grote ver scheidenheid van werken: van verhogi'ng van de bodemproduktiviteit, ontsluiting van ge bieden, verbetering van de bosstand, schep ping van recreatieterreinen, waartoe ook de sportvelden (in totaal 40) gerekend mogen worden, tot ontgraving ten dienste van het oudheidkundig bodemonderzoek, met name de legerplaats van 't Xe Romeinse legioen te Nijmegen, daterend van omstreeks 70 tot 103 na Christus. Op de tweede plaats komen de waterbe- heersingsobjecten (inclusief drainage) waar van Overijssel en Gelderland wederom het leeuwenaandeel hebben. Vervolgens Gronin gen, Friesland en Drenthe. Het betreft hier de provincies die in bijzonder natte perioden veel overlast van het binnenwater ondervin den. Ruilverkavelingen kwamen gereed in de provincies Noord-Brabant, Limburg, Overijs sel, Gelderland, Groningen, Friesland en Drenthe. Opdrachtgevers zijn: het Rijk, provincies Een grijze regenjas. Eelktriciteit kabel. Een passer. Portemonnaie (rood) inh 2,25. Portemonnaie (bruin) inh. 1,24. Munt biljet van 2,50. Een armband. Portemon naie met inhoud ƒ4,-. Een bruine schoen (rechts) Een stallantaarn. Een kinder schoentje bruin (rechts). Huissleutels in etui. Paar bruine damesglace's. Een winter jas. Paar bruine kinderhandschoenen. Inlichtingen over bovenstaande voorwer pen zijn te verkrijgen aan het groepsbureau der rijkspolitie te Rijssen, Wierdensestraat 7 op werkdagen tussen 18.00 en 20.00 uur; niet telefonisch. en gemeenten, plaatselijke en contactcom missies, waterschappen en polderbesturen, in stellingen en particulieren. De in het verslagjaar gereedgekomen ob jecten zijn te onderscheiden in gesubsidieer de door de Cultuurtechnische Dienst, waar onder de Aanvullende Werkgelegenheid is be grepen (259) en die zonder subsidie, in vrij werk (174). Van de hierboven opgesomde objecten zijn er verscheidene die een uitgave van miljoe nen vergen. BELANGRIJKE WERKEN. Van enkele belangrijke werken wordt in het jaarverslag een overzicht gegeven. Het ploeg- object Deurne heeft de leefbaarheid van dit vroegere veengebied aanzienlijk bevorderd. De aanleg an het sportpark Biesland te Delft voorziet in een sterk levende behoefte en vormt een aardevolle bijdrage tot een zinvolle vrijetijdsbesteding en recreatie. Verder het bosplan van Delfzijl, indeling en beplanting van een groenstrook voor re creatie in een uitbreidingsplan en herinde ling en uitbreiding van het sportpark aan de Valentijnkade te Amsterdam, in gebruik bij de Algemene Sportver. „Shell". De ruilverkaveling Montfort (L.) is een zeer omvangrijk en in de structuur van de streek sterk ingrijpend project. Het is ont staan door een initiatief van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond. Verhoging van de welvaart in samenhang met de omliggende woon- en industriegebieden was daarbij het einddoel. Hierbij is gestreefd naar ontwikke ling in de richting van grove tuinbouw. Een ander belangrijk object was dat van Kleine Geest, een gebied ten westen van het hoofdzakelijk uit zandgrond bestaande pla teau in midden-Drenthe, westelijk-Groningen en oostelijk-Friesland. Een gebied, dat door de slechte waterbeheersing, slechte verkave ling, vele voor de landbouw onbruikbare gronden en door de bijzonder slechte bereik baarheid van de boerderijen, een ruilverka veling, uitgevoerd als vrij werk, zeer hard nodig had. Het werk werd in 1956 begonnen, waarbij een deel van het gebied werd gere serveerd voor recreatie. Eén der bereikte resultaten is, dat de kinderen van de boer derijen niet meer, zoals tot voor enkele ja ren het geval was, vele weken onderwijs ver loren, wanneer bij hoge waterstanden in de Friese boezem de verbindingen werden ver broken. STIMULERENDE INVLOED. Tenslotte mag, wat de activiteiten ln Ne derland betreft, de aandacht worden geves tigd op de ruilverkaveling Peize-Bunne in het noord-westen van Drenthe. In de eerste plaats ging het erom een betere ontsluiting van het gebied te verkrijgen. De slechte afwatering was een tweede re den tot ruilverkaveling. Ook de gehele ver snippering van het grondbezit maakte dat alleen in het kader van een ruilverkaveling het agrarische bedrijfsleven gasaneerd kon worden. Grondverbetering vindt eveneens in de ruilverkaveling plaats. Een gebied van 50 ha is voor natuurre servaat bestemd. Het graven van de hoofd stroom vanaf het Peizerdiep tot aan de weg Bunne-Lieveren werd gevolgd door de aan leg van 50 km waterlopen. In het plan is de bouw van een 20-tal boerderijen opgenomen, waarvan er twee in het verslagjaar gereed kwamen. Het wegenplan is vrijwel geheel gerealiseerd, waarbij 50 km verharde weg werd aangelegd. Opmerkelijk bij dit werk, waarmede ln 1958 werd begonnen, is de stimulerende in vloed die er van uitging op de directe om geving, waardoor nieuwe objecten in voor bereiding zijn. De vijf Papoea's, die onlangs een be zoek aan Indonesië hebben gebracht en bij hun terugkeer tn Nederland vo rige week van het ministerie van Bin nenlandse Zaken de mededeling ont vingen, dat zij naar Nieu-w-Guinea moesten ren, zijn donder dagochtend van Schiphol naar Dja karta vertrokken. Op de trap van hei vliegtuig zien wt hier van boven naar beneden, dt heren Al Ongge A. P. Indey, Ansanay, M. lel man en E. Somisu MONTREAL - Voor de mensen, die wo nen langs de oevers van de St. Lawrence ri vier in Canada, is de aankomst van de ijs- brekers een jaarlijkse gebeurtenis van groot belang. Net als de trek van de wilde gan zen kondigen de schepen het naderen van de lente ~>an en het einde van het langdurige isolement van de Canadese winter. Hun ge stage vorderingen door het ijs stroomop waarts naar Montreal worden gemeld via de radio en in de kranten. Vaak gaat men met het hele gezin op zondag op stap naar de oever van de rivier en brengt daar uren door met kijken naar de in het ijs zwoe gende schepen. De ijsbreker, een krachtig, klein en ge drongen schip, valt aan op de massieve hori zontale muur, die door de dikke ijslaag wordt gevormd. Zijn boeg raakt de rand van de muur, glijdt er bovenop totdat het ijs, onder het gewicht van het schip, begint te scheuren en in grote schotsen uiteenvalt, die door de stroom worden meegevoerd. De machines slaan volle kracht achteruit en de ijsbreker trekt zich terug voor een nieuwe aanval, voor weer een houw in de wit te vlakte, die zich voor hem uitstrekt en waarin hij met zijn herhaalde aanvallen uit eindelijk een vaarweg maakt. Een ijsbreker is uiteraard geen gewoon schip. Hij heeft een zeer sterke huid met stalen platen van bijna vijf centimeter dikte - de stalen platen van een koopvaardijschip zijn nog geen anderhalve centimeter dik-. Zijn vorm is ook anders; de boeg is lang en schuin, zodat het schip op het ijs kan schuiven. Zijn machines zijn net zo sterk als die van een schip, dat verscheidene malen groter is en zij drijven hem door ijs, dat elk ander schip tot staan zou brengen. Het gebruik van ijsbrekers heeft het scheep vaartseizoen op de St. Lawrence rivier ver lengd. Tot voor enkele jaren hield het ijs de haven van Montreal in zijn winterse greep tot eind april. Tegenwoordig beginnen de kaden al in maart té brüisen van activiteit, klaar voor de aankomst van de eerste vracht schepen uit zee, die waarschijnlijk dan al ver scheidene dagen in de Golf van St Lawrence hebben liggen wachten tot de vaarweg was vrijgemaakt. Soms verzamelt zich een hele vloot in de Golf en zodra dan he' sein wordt gegeven begint de race naar Montreal. Het winnen de schip krijgt een triomfantelijk welkom en de kapitein wordt onderscheiden met de wandelstok met de gouden knop, een tro fee, die schepen van velerlei nationaliteit elkaar ieder jaar betwisten. Het openmaken van de rivier voor de scheepvaart is echter niet de enige taak van de ijsbrekers. Dankzij hun inspannin gen zijn de overstromingen, die vrijwel elk jaar de oevergebieden teisterden, een her innering uit het verleden geworden. Nog niet zolang geleden was het normaal, wanneer 4£i£.I..I..f..j.£,j..i.4i44444444444444444444444444444444444444444444444444444| •d •H •H •H •H •H •H •H 4» 4» 4» 4» 4» 4» 4» •H •H 4» 4» •H •H 4» •H 4» 4» •H 4» 4» •H 4» 4» 4» •b •b •b •b •b •b •b •b •b •b •b •b •b •b •b *H •b •b •b •b •b «b •b •b •b De directeur van het centrum voor bemande ruimtevaart, dr. Robert Gilruth heeft in Houston medegedeeld dat er negen nieuwe toekomstige Amerikaans» ruimtevaarders zijn gekozen. Foto boven v.I.n.r.: majoor Frank Borman (34), Luit. ter Zee James A. Lovell (34) en Neil A. Armstrong (32). Midden v.I.n.r.: Luitn. ter Zee Charles Conrad jr. (32). Lnit. ter Zee John W. Young (31) en Kapt. James A. Modivitt (33). Onder v.Ln.r.: Kapt. Thomas P. Stafford (32), Kapt. Edward H. White (32) en Elliot M. See jr. (35). rï* d* 4* d* d* d* H* H* d* d* d* d* d* d* d* d* d* H* d* d* d* d* d* d* K* d* n* d* d< d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d« d* d* d* d* d* d< d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* d* H* d* d* d* d* d* rï* H* d* d* d* d* d* d* d* K* d* d* d* d< JÉ* de dooi inviel, dat enorme ijsblokken zich verzamelden in de bochten of in nauwe ge deelten van de rivier, op die manier dam men vormend, waarachter het water steeg tot de rivier buiten haar oevers trad. Met dit overstromingswater werden ijsschotsen évan het kruiende ijs meegevoerd, die huizen, houten landhuisjes, die zij op hun weg ontmoetten, vernielden en die zelfs voor raadschuren en grote gebouwen van hun grondvesten afsloegen. Wanneer het water weer zakte, bleven de ijsschotsen op de gekste plaatsen in vel den of op wegen liggen, soms de verbin dingen dagenlang blokkerend. De oude methode, waarmee men het krui ende ijs in de rivier te lijf ging, was op blazen met dynamiet. Tegenwoordig is dat de taak van de ijsbrekers en het moet ge zegd, dat verstoppingen niet langer voorko men, aangezien „deze schildwachten van de rivier" de zaak nauwlettend in de gaten hou den en indien enigszins mogelijk de hele win ter een smalle geul openhouden, zodat de ijsschotsen stroomafwaarts drijven. Deze ijsvrije vaargeul heeft anderzijds jammer genoeg een eind gemaakt aan de „bruggen" over het ijs, die men elk winter placht te improviseren tussen Quebec en Montreal. Op het hele 160 mijl lange stuk rivier tussen deze steden is de enige ma nier om van de ene naar de andere oever te komen per veerboot, maar deze varen 's winters niet. Vroeger reden auto's en boerenkarren over wegen op het ijs, die met bakens waren aangeduid. Zelfs was er vijftig jaar geleden een spoorlijn, die nabij Montreal het ijs overstak. De boeren, die wonen op de eilandjes in de rivier, zijn tegenwoordig verplicht hun oogst in de zomer per schip te vervoeren in plaats van per slede in de winter. Als zij naar het dorp op de vaste wal willen, moeten ze gebruik maken van „gepantserde" sloe pen, die ter bescherming tegen het ijs een versterkte huid hebben. Gedurende de zomermaanden, wanneer het werk op de rivieren erop zit, liggen de ijs brekers niet werkeloos. Zij kiezen zee en varen naar het noorden om de kust van Labra dor naar de Noordelijke IJszee. Op deze reis escorteren zij vrachtschepen, die duizen den tonnen voorraden vervoeren voor de weerstations, handelsposten en Eskimo-dor pen rond de Hudson Baai in het verre noor den. Deze Pool-reizen beginnen in de eerste helft van juli en de schepen keren niet terug naar hun thuishavens voordat de maand oktober alweer een eind op streek is. In die paar maanden moeten voldoende voorraden worden gebracht naar de inwoners van de Pool-gemeenschappen, die daarop moeten te ren tot de schepen hun volgende jaarlijk se bezoek brengen. Wanneer de ijsbrekers zich in het Pool-ge- bied bevinden, moeten zij varen door streken waar ijsschotsen, soms vijf meter dik en zo groot als een tennisbaan, zich uitstrekken zo ver als de blik reikt. Als ijs van een der gelijke dikte aaneengevroren zat, zoals gedu I rende het grootste deel van het jaar het I geval is, zou geen schip er doorkomen, j. Zelfs wanneer het is gebroken en ronddrijft moeten de zwaarste ijsbrekers nog langzaam en met omzichtigheid vooruitgaan. Tijdens hun reizen door deze vreemde en troostelo ze oorden zien de zeelui herhaaldelijk rob ben, walrussen en poolberen, vaak de enige tekenen van leven in het rond. Wanneer het einde van de korte Poolzo- mer nadert, zetten de ijsbrekers weer koers naar het zuiden, opnieuw naar de rivieren en de steden, waar zij gedurende nog eens twee of drie maanden helpen de aan vallen van de winterse koude te keren. GEORGES CARTIER. Heeft uw groentehandelaar kussa's en hebt u er al een paar maal omheen gedraaid, weifelend of u zich er wel of niet aan zoudt wagen. U kunt het gerust eens met kussa proberen. Zij hebben weinig smaak en veel mogelijkheden: zoet of hartig, rauw of gekookt of gebakken kunt u ze opdienen. De voedingswaarde is niet bijzonder hoog maar ook weer niet echt laag. Het schoon maken is heel eenvoudig: u kunt de kussa met of zonder schil verwerken (schillen gaat gemakkelijk met een dunschiller), de pitten behoeft u er niet uit te nemen. Voor een kussa-slaatje de groente in plak ken of blokjes snijden en met slasaus of olie azijn of citroensap, zout en desgewenst pe per, mosterd, een gesnipperd uitje, toma tenketchup en-of verse tuinkruiden vermen gen. Het verdient aanbeveling de sla niet al te kort voor het gebruik klaar te maken; de kussa is lekkerder wanneer de saus een tijdje heeft kunnen intrekken. Desgewenst kunt u de kussa tevoren met wat zout be strooid wegzetten (weliswaar zal dit de voe dingswaarde niet ten goede komen). Een smakelijk gemengd groenteslaatje kan gemaakt worden van bv. blokjes of plakken kussa met plakken tomaat of blokjes kussa met grof geraspte wortel. Ook vruchtenslaatjes kunnen met kussa- blokjes worden gemaakt, bv. een slaatje van kussa met rode bessen en suiker. Voor het koken van kussa dient men slechts kort te rekenen, plm 5 minuten. Bij lang ko ken gaat de kussa ni. gemakkelijk stuk. De gekookte kussa-blokjes kunnen vermengd worden met boter of margarine en: peper of nootmuskaat of paprikapoeder of zeer fijn gesneden peterselie- oi selderij- groen of geraspte kaas of kleine gehaktballetjes. Smakelijk is het ook om op het laatst plakken tomaat met de kussa mee te ko ken. Houdt u van groente in een saus, dan kunt u de kussa opdienen in een bloemkoolsaus (of een peterselie-, tomaten-, kerrie- of mosterdsaus). Het is ook smakelijk om de kussa in plaats van in water te koken-, zachtjes gaar te smoren in boter of margarine of met blokjes uitgebakken spek. Het smoren duurt 5 a 10 minuten. Desgewenst kunnen kerrie, nasi-goreng-kruiden, wat gesnipperde ui of één of meer der bovengenoemde toevoegsels meegesmoord worden. Bakken kunt u de kussa ook al: in de koekepan of in frituurvet of -olie. In het laatste geval haalt u de cm-dikke plakken door een dik beslagje als voor appelbeignets (1V2 dl melk op 125 g bloem of bakmeel met wat zout) en u bakt de plakken in heet vet vlug bruin. Weet u wat lekker is: een beetje geraspte kaas door het beslag men gen en dan na het bakken nog wat kaas over de warme beignets strooien. Meteen opeten! VERBOND VOOR VEILIG VERKEER 1

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1962 | | pagina 7