Eigendom dient rechtvaardiger verdeeld
GROTE BELANGSTELLING VOOR
PROTESTANTS MEMORANDUM
10 wolkenkrabbers
vol jonge mensen
Belangwekkende onderneming van
de Ford-fabrieken in Duitsland
TENT
TASMANIË TREKT
INDUSTRIEËN AAN
Revolutie in de kookkunst
W
Mensen
zoeken
vrijheid
Wenken voor bestuurders
van motorvoertuigen
WAAROM GEEN
VALHEEM?
Wenken voor eigenoars
van honden
WONINGRUIL
net MEISJE
WERKSTER
Vrij dag 22 juni 19 6 2
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 7
Niet nieuw
Stap verder
Mijn en dijn
Vasthouden
Nog verder
Het lijkt.
onwaarschijnlijk
inaar het is een
feit, dat er op dit
noment nog
nensen op de
vereld bestaan,
die huis en haard
:n de steek laten
•litangst!
Deze foto werd
tenomen in de
buurt van Indo-
China, waar een
ffroep vluchtelin
gen uit pomm
China tarnen wa
ren gebracht.
mm
Wel nooit tevoren heeft een officiële uit
spraak van de „Evangelische Kerk in Duits
land" - waarin alle evangelische kerken van
de deelstaten zijn verenigd - zoveel belang
stelling gewekt als het memorandum over
„Bezitsvorming en sociale verantwoordelijk
heid", dat door de Kamer voor sociale Or
dening" werd opgesteld en door de Raad van
de Evangelische Kerk - de „regering" ervan
mag men wel zeggen, thans werd gepu
bliceerd.
Niet alleen brachten de Duitse pers, de
radio en de televisie lange uittreksels uit dit
memorandum, dat niet minder dan 30 para
grafen telt, maar ook de fracties in de Bonds
dag, de vakbeweging, de werkgeversorgani
saties en de regering zelf hebben zich uit
voerig met dit geschrift beziggehouden.
En het in het Duitse politieke leven onge
twijfeld zeer zelden voorkomende geval deed
zich voor, dat regering zowel als oppositie,
vakbeweging zowel als werkgevers, verklaar
den in dit memorandum iets te hebben ge
vonden, wat zij zelf reeds lang verwezenlijkt
gezien zouden willen hebben, dat zulks ech
ter tot dusver door geen van deze groepe
ringen zo duidelijk, zo logisch en zo goed
omschreven tot uiting werd gebracht.
Waarom het in dit memorandum gaat?
Heel eenvoudig om het inzicht dat iedere
gezonde maatschappij-ordening in dit hoog-
geïndustrialiseerde tijdsgewricht langzamer
hand uiteen dreigt te vallen wanneeer men
er niet slaagt eigendom rechtvaardiger te ver
delen. Dit inzicht moge niet nieuw zijn.
In wezen is dit hetzelfde vraagstuk, waar
mede eens het Marxisme zijn loopbaan be
gon, toen het verkondigde de strijd aan te
binden tegen het eigendom aan produktie-
middelen. Even zeker is echter, dat noch
het extreme liberalisme noch in het com
munisme verpersoonlijkte moderne Marxisme
bij machte was bevredigende oplossingen aan
te bieden en dat het zoeken naar een „mid
denweg" - die in staat is particulier eigen
dom en eigendom aan produktiemiddelen met
elkaar te verbinden en tot rechtvaardig even
wicht te brengen - tot dusver niet tot vrucht
bare oplossingen heeft geleid.
Het evangelische memorandum gaat onge
twijfeld een belangrijke stap verder en kan
bijvoorbeeld worden vergeleken met de katho
lieke Sociale Encycliek van vorig jaar „Ma
ter et Magistra", weliswaar met dit ver
schil, dat in het protestantse memorandum
niet alleen fundamentele theologische en so-
ciaal-estetische opvattingen zijn samengevat*
maar dat deze opvattingen ook rechtstreeks
op de Duitse situatie werden toegepast en
dat daaruit concrete conclusies worden ge
trokken.
De evangelische kerk erkent het recht op
eigendom. Het recht op eigendom is voor
haar een geschenk Gods, „dat de mensen
hielp in verantwoordelijkheid en vrijheid met
elkaar te leven". Ieder mens moet, aldus het
memorandum, een werkelijke mogelijkheid
worden geboden, eigendom te verwerven.
„De mens moet „mijn" kunnen zeggen, om
vrij te zijn". Maar ook: „De mens moet
„dijn" kunnen zeggen, om vrij te blijven".
Dit rechte op aardse goederen bevat de
verplichting jegens de naaste, afstand te kun
nen doen en zich het offers-brengen te kun
nen opleggen, en naar Gods wil leeft de mens,
in een spanning „tussen de vrijheid van het
toe-eigenen en van het afstand-doen", aldus
het memoradum.
In de bijbelse-theologische inleiding maakt
het memorandum duidelijk, dat de vaak ge
noeg aan het Christendom toegedichte nood
zaak afstand te doen van eigendom noch in
het Oude noch in het Nieuwe Testament recht
vaardiging vindt en dat de „oerchristelijke
gemeenschap van goederen" geen op de Bij
bel gegrondveste verplichting is, maar een
vrijwillige ontzegging.
In de moderne industriële samenleving
hebben wij te maken met een ordening, die
een eenzijdige opeenhoping van eigedom aan
het produktie-vermogen begunstigt, de grote
massa van de daarmede werkende mensen
echter daarvan in hoge mate uitsluit. Onder
bepaalde omstandigheden kan zulks een ver
sterking van de produktieve kracht van de
economie ten goede komen, maar toch is dit
niet in overeenstemming, aldus het memo
randum, met de grondbeginselen van een
rechtvaardige verdeling van het sociale pro-
dukt.
Ofschoon na de geldsanering teneinde het
economische leven en 't staatsbestel weer op
te bouwen, degenen die eigendomsrechten op
produktiemiddelen konden doen gelden een
voorkeursbehandeling genoten, is een derge
lijke eenzijdige vermogensvorming toch be
denkelijk.
Derhalve komt het er nu op aan het bezit
in ruimer mate te spreiden, in het belang
van het economische leven alsook in het be
lang van de mensen. Wil men in de toe
komst het bezit breder spreiden, zonder te
gelijkertijd de grondslagen voor een gestage
verhoging van 't reële looninkomen in ge
vaar te brengen, zo moeten de ontvangers
van loon-inkomens in groeiende mate zelf
eigendom aan de produktiemiddelen vormen
en dit voortdurend vermeerderen.
Dat is alleen mogelijk, wanneer loon- en
salaris-ontvangers, de aandelen-rechten aan
het produktieve vermogen in handen krijgen,
deze in de regel niet van de hand doen ter
vergroting van hun verbruik, maar vasthou
den".
Wanneer bijvoorbeeld de werknemers aan
delen verkrijgen in de groei-quota van het
produktievermogen van 't economische le
ven en deze gebruiken om woon en le
vensbehoeften te bevredigen, dan worden prijs
verhogingen opgeroepen. De thans bestaan
de eigendomsverhoudingen worden daardoor
nog meer bevestigd, terwijl tegelijkertijd bij
voorbaat al afstand wordt gedaan van toe
komstige verhoging van het werkelijke in
komen der werknemers uit kapitaalopbreng
sten.
Daarom wekt 't memorandum op tot juist
huishouden. Wie rechtvaardigheid in de ver
deling van eigendom eist, moet ook zelf een
instelling tot eigendom aanvaarden, die in
overeenstemming is met de betekenis daar
van en de behoeften van de volkshuishouding.
Een juist huishouden kan dus ook inkrim
ping van het verbruik vereisen om produktief
kapitaal te vormen, waaran zoveel mogelijk
alle werknemers deel zouden moeten nemen.
Omdat echter het inkrimpen van verbruik
moeilijk is zijn bijzondere maatregelen no
dig om het sparen aantrekkelijk te maken.
Dit en het aankweken van de behoefte bij
werknemers om aandelen te verwerven, zijn
volgens het memorandum, een noodzakelijk
en gerechtvaardigd middel om een verre
gaande, eenzijdige vermogensvorming tegen
te gaan.
Het memorandum gaat echter nog een stap
verder: naast het loon waarover men vrije
lijk moet kunnen beschikken, moet nog een
aanvullend inkomstendeel worden toegekend,
dat niet bestemd is voor consumptie maar
voor produktieve bezitsvorming en derhalve
aan bijzondere bindende maatregelen moet
zijn onderworpen.
De dwang tot sparen dient voortaan ook
ten goede te komen van diegenen, die tot
dusver aan de kapitaal-vorming geen deel
hadden. Ongetwijfeld zal op dit punt zeer
veel kritiek worden geoefend. Kan men, zo
zal worden gevraagd, in een vrijheidslieven
de maatschappij-ordening dwang tot sparen
uitoefenen?
Het memorandum tracht te bewijzen, dat
zulks zonder inbreuk op de vrijheidslieven
de beginselen denkbaar is en dat zulks ook
zij het indirect - al het geval was. In ieder
geval acht het memorandum juist langs de
ze weg een rechtvaardiger verdeling en
verdere spreiding van bezit gewaarborgd. Ie
dere werknemer moet aandeel in 't produk
tie-vermogen, in de produktiemiddelen zelf,
verwerven.
(Van een medewerkster)
BUITEN WORDT een motor afgezet, een
autodeur dichtgeslagen, en daarna komt
Werner binnen, een jonge man van 22 jaar,
in werkkleding. „Heb ik post?" vraagt hij,
het hoofd om de deur stekend. „Zelfs een
pakje", antwoordt de man aan de schrijf
tafel en geeft het hem. „Overigens", zegt
Werner B. „zou ik U vanavond even kun
nen spreken alleen? Misschien in mijn
kamer. Mijn collega's zijn in de nachtploeg
dan is het rustig". „Goed, om negen uur".
Werner springt met zijn pakket in de lift
Op de achtste verdieping stapt hij uit en
steekt zijn sleutel in het slot van de deur
van een drie-kamer flat met keuken en bad,
die hij met zes leeftijdsgenoten, die in het
zelfde bedrijf werken, deelt.
Zij werken allemaal bij de Duitse Ford
fabrieken, en dit is hun tehuis. Een van de
tien wolkenkrabbers, waarin gemiddeld 200
jonge mensen zijn ondergebracht. Met elkaar
dus tweeduizend, het merendeel nog onder
25 jaar, ongehuwd, eigenlijk nog jongeren,
hoewel zij goed verdienen en vele van hen
al een eigen auto voor de deur hebben staan.
Koevele ongehuwde jonge mannen en vroo-
wen in de Bondsrepubliek thans in dergelijke
tehuizen wonen, is moeilijk te zeggen, maar
men schat dat het er wel honderdduizenden
zijn. De grote industrie heeft zich in verschil
lende plaatsen geconcentreerd, en de werk
nemers komen vaak uit ver-afgelegen stre
ken en ook heel vaak uit het buitenland.
Zij zouden niet komen, indien hen niet ook
onderdak zou worden geboden. Dus bouwen
de grote bedrijven, die het zich financieel
uiteraard kunnen permitteren, woningblok
ken voor deze werknemers. Of deze gebou
wen ook werkelijk „tehuizen" kunnen wor
den genoemd, is echter de vraag, voorzover
het niet om leerlingen-tehuizen gaat, die
meestal onder leiding van een gezin staan.
De tehulzéti voor ongehuwde jonge werk
nemers houden maar al te vaak het midden
tussen een tweede- of derdeklas hotel en een
kazerne. En concierge zorgt voor de orde,
en de bewoners behoeven zich alleen aan de
huisordening te houden, die vele verbonden
bevat, maar zijn voor het overige aan hun
lot overgelaten. Met de vrije tijd neemt ook
de verveling toe. Geen wonder, dat dergelij
ke tehuizen vaak door de in de omgeving er
van wonenden lastig en storend worden
gevonden, omdat vele jonge mensen met
veel lawaai en alcohol de tijd doden.
Zo is het bij de Ford-fabrieken echter niet.
Dit bedrijf besloot de leiding van deze te
huizen voor jonge werknemers niet zelf in
handen te nemen, maar aan „deskundigen"
over te dragen, en wel aan het „Jugendso-
zialwerk", dat vele sociale pedagogen in
dienst heeft en grote ervaring heeft op het
gebied van leiding geven aan jongeren,
o.m. aan jeugdige vluchtelingen.
„Wij weten het een en ander van auto's
jullie weet het een en ander van mensen", -
dit was ongeveer de opvatting van de be
drijfsleiding. toen zij een contract met dit
instantie uitsluitend en alleen verantwoor
delijk is voor deze wolkenkrabbers voor
jonge mensen.
Een voorbeeld: in deze woningblokken
heeft niemand van het Ford-bedrijf ook maar
iets te zeggen. Wordt een werknemer ziek,
dan kan de fabriek van de leiding van de
huizen geen inlichtingen verlangen. Het „Ju-
gendsozialwerk" zegt hieromtrent: „Wij ver
richten algemeen opvoedend en karakter
vormend werk, dus wij streven er ook
naar dat zij zich niet ziek melden wanneer
zij het niet zijn. Wij zijn echter geen spion
nen of controleurs.
Wij werken op de grondslag van vertrou
wen, dus moet men ook vertrouwen in ons
hebben".
Ford ging hiermede akkoord. Het resultaat:
het aantal ziekte-meldingen bedraagt nog
maar een derde van het aantal, dat Ford bij
Verdeling van het aantal slachtoffers
qnder cfe bromfietsers en hun duo_
passagiers naar aard van het letsel
1december 1961 en januari 1962)
1044-
u
hoofd-
"verwondingen
ander, en
onbekend
letsel
\ferb Veilig Vërtec-
Loslopende dieren, voornamelijk honden,
kunnen groot gevaar opleveren. Zij zijn dik
wijls de oorzaak of de inleidende oorzaak van
een ongeval.
Denk ook aan Uw aansprakelijkheid en
tracht een aanrijding met dieren zoveel mo
gelijk te voorkomen door: tijdig signaal te
geven, tijdig gas af te sluiten, uit te wijken
resp. te remmen doch te zorgen daarbij geen
mensenlevens in gevaar te brengen.
Houd, na een eventuele botsing met een
dier stil, indien zulks zonder gevaar moge
lijk is, en verleen het zo mogelijke hulp. Laat
het dier niet op de rijbaan liggen.
In ons land worden jaarlijks niet alleen dui
zenden honden in het wegverkeer gedood of
erstig gewond, maar ook is een deel van
de min of meer ernstige verkeersongevallen,
waarbij menselijk letsel wordt veroorzaakt,
te wijten aan loslopende honden waarvoor U
als eigenaar of houder wettelijk aansprake
lijk kunt worden gesteld.
Leer Uw hond dus gehoorzaam te zijn en
leer hem U zoveel mogelijk aan de voet te
volgen. Laat hem niet alleen rondlopen.
Oefen Uw hond daar waar weinig of geen
verkeer is en houd hem op drukke wegen en
straten aan de lijn.
Mocht Uw hond zich aan de overzijde van
de rijbaan bevinden roep hem dan niet bij
nadering van rijverkeer.
Indien U zich bedient van een rijwiel en U
door een hond doet begeleiden, fiets dan niet
te snel en te lang achtereen; een overver
moeide hond levert extra gevaar op voor het
verkeer. Laat hem rechts van U lopen, met
zijn kop niet voorbij uw benen, dan is de mo
gelijkheid uitgesloten, dat hij onder de U
links passerende vervoermiddelen geraakt en
bij stuurwending tegen het voorwiel van Uw
rijwiel komt.
Het is verboden een hond te geleiden, rij
dende op een bromfiets. Houd nimmer met
Uw hand tegelijk het stuur van Uw rijwiel
en de lijn van de hond vast, want elke on
verwachte beweging van het dier kan U de
macht over het stuur doen verliezen.
Vervoer Uw hond in of op een voertuig zo
danig dat hij er niet uit, of af kan vallen.
Geef Uw hond een identiteitspenning aan
zijn halsband met naam, adres en telefoon
nummer van de eigenaar.
de overige arbeiders van dezelfde leeftijds
groep vasstelde. Met dé fluctuatie is het net
zo: de in de tehuizen ondergebrachte jonge
ren wisselen thans veel minder van werk
kring dan degenen, die op zichzelf wonen
of thuis. Het contract met deze in jeugdwerk
zo ervaren instantie bleek een goede gooi
te zijn. De oorspronkelijke drie woonblokken
werden al gauw uitgebreid tot tien en daar
werken thans 23 pedagogen.
Niet alleen voor Ford is dit systeem prettig.
Ook en juist voor de jonge werknemers
biedt het wonen in deze tehuizen vele voor
delen. Om te beginnen voor de jonge vluch
telingen, die in vele gevallen geen afgeslo
ten schoolopleiding of beroepsopleiding had
den.
Zij kunnen deze alsnog verwerven in een
bedrijfsschool, waar zij iedere zaterdag wer
ken en na een jaar een vakschool-examen
kunnen afleggen.
En dan kunnen deze vakscholen ook wor
den bezocht door degenen, die verder willen.
Een groot aantal jonige werknemers neemt
per week liefst 16 uur les in deze cursussen
en maakt ook nog huiswerk. Omdat bij Ford
in een drie-ploegensysteem wordt gewerkt,
zijn er in de tehuizen eigen klassen, waar
de lestijden in overeenstemming zijn met de
werktijden. Bovendien heeft iedere leider
van zo'n tehuis zelf de bevoegdheid tot
onderwijs in het een of andere vak.
De man die het team van 10 leiders der
woontehuizen bij Ford leidt, een socioloog,
die zelf vroeger een tehuis heeft opgeleid,
is door jarenlange observatie van 200 jonge
mensen tot de overtuiging gekomen, dat de
thans bestaande „publieke opinie" over de
huidige jeugd volmaakt onjuist is en dat
het aan de volwassenen ligt, wanneer vele
jongeren zich eenzaam en verlaten voelen.
„Ik ben in de twintig jaren, dat ik op dit
gebied werk. nog nooit "•weel eenzaamheid
gezien als thans en hier", zegt hij. „Natuur
lijk zijn de jongeren er blij mee, dat wij
Grote woning rand Rijssen
met kleine woning centrum
Rijssen. (Uitsluitend eigen
dom, geen huurwoning).
G. NIJLAND
Holterstraatweg 112.
Te huur 4 pers. dubbeldaks
en 2 opvouwbare bedden
A. J. TEN HOVE
Boomkamp 15
Gevraagd een
of een
voor enkele dagen per week
Slagerij
J. EBBING
Julianastraat 24
-
REPARATIES
KUNSTGEBITTEN
Sneller, beter an
goedkoper I
Drogisterij J. TER HARM-
SEL, ten Berge, Eschstraat
4, Rassen.
Het met succes aantrekken van industrie-
en door de staat Tasmanië (Australië) is
voor een belangrijk deel te danken aan het
feit, dat door waterkracht opgewekte goed
kope elektrische energie aanwezig is.
Andere factoren, zoals de aanwezigheid van
delfstoffen, bosbouw, voldoende watervoor
raden, spelen hierbij eveneens een belang
rijke rol, evenals de goede havenfaciliteiten
waarover men beschikt.
Belangrijke industrieën voor de produktie
van krantepapier en kwaliteitspapier, zink,
aluminium, carbid, e.d. zijn in deze staat
gevestigd. Er zullen zeer binnenkort nieuwe
papierpulpfabrieken en ijzerindustrieën In
Tasmanië worden gebouwd.
Enkele van deze ondernemingen zijn in
het gebied van het zuidelijk halfrond enig
in hun soort.
Fabrieksgebouwen, destijds voor oorlogsdoel
einden opgericht, zijn door de regering van
Tasmanië overgenomen. Er is een afdeling
„Industrial Development" opgericht, waar
men zich intensief bezighoudt met de indus
triële ontwikkeling. Behalve de diensten-
die worden verleend door de „Industrial
Development Branch", krijgt men alle steun
en medewerking van gespecialiseerde afde
lingen voor bosbeheer, mijnbouw, publieke
werken en van de commissie voor hydro-
elektriciteit.
De regering staat tevens klaar voor tech
nische onderzoekingsgroepen, die de staat
een bezoek brengen.
De „Industrial Development Branch" heeft
de wettelijke bevoegdheid om behulpzaam
te zijn bij: aankoop of pacht van grond voor
industriële doeleinden, het verschaffen van
leningen en vergunningen, alsmede waar
nodig, daarvoorgaranties te geven aan ban
ken.
Een belangrijke vorm van medewerking die
de regering verleent, bestaat uit het oprich
ten van fabrieken die aan bedrijven worden
verhuurd, met een optie op aankoop na een
vastgestelde termijn, waarbij de huurder
aansprakelijk is voor de plaatselijke belas
tingen, verzekeringen en reparaties.
De laatste tijd geeft men de voorkeur
aan het verschaffen van directe leningen
voor de bouw van fabrieken.
Subsidies worden uitgekeerd, teneinde spe
ciale problemen die zich bij de vestiging
voor kunnen doen, op te lossen, terwijl even
eens subsidies worden verstrekt om aan ves-
tigings- en verhuiskosten tegemoet te komen.
De „Industrial Development Branch" van
Tasmanië is ogezet om de industrie van
dienst te zijn en doet dit op zeer uiteenlo
pende manieren, die er op zijn gericht de
aan een bepaald bedrijf inhaerente proble
men waar mogelijk te helpen oplossen.
Deze veelzijdige instelling is in staat om
technische rapporten samen te stellen en
zich bezig te houden met produktie- en
marktonderzoek, gegevens te verzamelen
betreffende grondstoffen, grond voor te ves
tigen industrieën, werkkrachten en arbeids
voorwaarden en afzetmogelijkheden.
Het beroemde Franse Luxe pas-
sagiersschiep Liberté (51.480 ton)
heeft zijn laatste reis gemaakt. Het ko
mende half jaar zal het door slopers
onder handen worden genomen. In 1930
kwam de Liberté onder Duitse vlag
en naam in de vaart; na de oorlog werd
zij als herstelbetaling door Duitsland
aan Frankrijk overgedragen.
hen veel amusement en sport bieden - mu
ziek- en fotogroepen, voetbal, handbal,
judo, boksen, sinds enige tijd volley- en
basketball, bovendien excursies en tochtjes
op zondag. Daar nemen zij allemaal graag
aan deel.
Maar wat zij het meeste zoeken is het ge
sprek onder vier ogen, belangstelling voor
hen zelf, en zij zijn voor niets zo dankbaar
als wanneer zij zondag-namiddags bij ons
kunnen zitten, inplaats van aangewezen te
zijn op café's en cafetaria's. Hun bereidheid
ook buiten hun lessen en hobbies te helpen,
is groot, of zij nu planten verzorgen of
oude mensen in de buurt helpen. Toen ik
onlangs een cursus voor eerste hulp wilde
organiseren, meldden zich honderden jon
geren aan. Wat ik niet vond waren voldoen
de cursusleiders.
Wie faalt dus: de jongeren of de ouderen?
De bijna volwassen jonge mensen hebben,
naar de mening van deze ervaren man,
geen bevoogding nodig, maar wel raad en
advies.
Ieder van de tweeduizend longeren krijgt
een huissleutel en vertrouwen. Het resul
taat: er gebeurt helemaal niets.
•i
