Om onderzeeboot-bestrijding draait
alles bij de Nederlandse marine
DRIELEDIGE TAAK VAN NEDERLAND
IN DE NAVO
nr*r
&.-■
POLOVER. DE MORS ONTPLOOIT
GROTE ACTIVITEIT
Een zevental: kans
op kampioenschap
Pracht handen
Tube95ct Hamea-Gelei
POLOCLUB „DE MORS
HAD GEEN SUCCES
Voetbalcompetitie pupillen
Vrijdag 23 juni 1961
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 3
Sp*
„Ga eens na
3000 koopvaarders
Drie manieren
Onderscheppen
Snel, ver en altijd
->
«CiK
mma
„EXCELSIOR"
ORIÊNTERINGSRIT PER FIETS
„Slechts" defensief
En ook overzee
V? -
j
w
DEN HAAG „Er wordt door de ma
rine zelden een oefening gehouden, waar
van niet een belangrijk deel draait om on-
derzeebootbestrijding. Het vliegkampschip
Karei Doorman, de fregatten, de onderzee
bootjagers, de helikopters en de Tracker
S-2-F. vliegtuigen - alleen de twee kruisers,
de mijnenvegers en wat kleinere schepen
niet - hebben een functie in de taak van
de Koninklijke Marine, welke voor de NAVO
de hoogste prioriteit heeft: bestrijding van
het onderzeebootwapen van de tegenstan
der". Met deze woorden wil overste J. A.
Lawson - hoofd van de sectie onderzeeboot-
bestrijding van de Marine-staf - benadrukken
wat hij juist tevoren zei: „Er is voor on
ze marine niets belangrijker dan de be
strijding van onderzeeboten. Daar draait al
les, bijna alles om!"
Overste Lawson heeft bijna twintig jaar,
ervaring in het vak onderzeebootbestrijding
en wanneer hij vertelt dat een vijand on
der water wel een van de meest gevaar
lijke is, dan is dit meer dan alleen maar
een theoretische opmerking, want het ge
vaar in zijn volle (onzichtbare) gedaante kent
hij uit de laatste oorlog in de Atlantische
wateren en uit de Middellandse Zee maar
al te goed.
In zijn smalle pijpela-kamer in het ge
bouw van de Marine-staf aan de Lange
Vijverweg, waar een kaart van de wereld
zeeën één van de lange wanden beslaat,
draait hij niet om het probleem van een
mogelijke oorlog met Rusland heen; hij
zegt: „De Sovjets beschikken over 450 tot
500 onderzeeboten, de meesten van het oce
aantype, schepen met een enorme actie-ra
dius. Deze kunnen van Moermansk uit een
gebied bestrijken over de Atlantische Oce
aan tot de lijn Florida-West Afrika. Deze
onderzeeboten varen reeds nu in vredestijd
al dikwijls ergens op de Atlantische Oceaan,
zij kruisen door de Oostzee en de Zwarte
Zee. Zij kunnen zich overal bevinden in het
Verre Oosten. In ieder stukje zee kunnen
ze in tijd van oorlog onze koopvaardijvloot
aanvallen en overal moet het westen dus
in staat zijn het kwaad te keren".
Een brokje van de NAVO-strategie komt
er op neer dat de uitgangen van de Oostzee
en de Zwarte Zee moeten afgegrendeld. In
de Oostzee ligt hier het werk vanzelfspre
kend voor de Deense marine, terwijl Turkije
en Griekenland hun taak in het gebied van
de Zwarte Zee, de Bosporus en de Darda-
nellen vinden.
Overste Lawson verzamelde in de afge
lopen jaren nogal wat cijfers. „Ga eens
na", zo zegt hij, „wat Duitsland in de af
gelopen oorlog presteerde. Hitier begon met
57 U-boten, waarvan er 20 tot het oceaan
type behoorden. In de jaren tussen 1939 en
1945 zag Duitsland kans er 1100 stuks bij
te bouwen. Dat komt neer op een produktie
van 10 tot 15 per maand. In de oorlog gin
gen er 852 verloren, maar... 14,5 miljoen
bruto register ton aan geallieerde schepen
boorden deze onderzeeboten in diezelfde pe
riode in de bodem. Waartoe zou Rusland
dan wel niet in. staat zijn?"
Als er een oorlog komt, zelfs al wordt het
een massa-vernietigingswereldoorlog, maar
ook als het wat men tegenwoordig eufemis
tisch noemt een conventionele oorlog of een
conflict wordt, dan is de beslissing van het
gevecht ter zee voor de NAVO van door
slaggevende betekenis, want ook in een der
gelijk geval blijven de NAVO-landen voor
de handhaving van hun economisch bestel
en hun militaire kracht volledig afhanke
lijk van de koopvaardijvloot.
Die vloot van civiele schepen, die militair
gezien als enkeling zo zwak zijn, vertegen
woordigen als geheel een ontzaglijk offen
sief potentieel, die moeten blijven varen en
hiervoor moet de marine zorg dragen. De
marine van de vijand, zijn onderzeeboten,
zullen trachten dat machtige koopvaardij-
geheel zoveel mogelijk schade te berokke
nen, want dit zal voor de verdere oorlogs
voering elders zijn nadelige gevolgen heb
ben. Dagelijks zijn er nu alleen al in de
omgeving van Europa 570 grote en 750 kleine
koopvaardijschepen op zee en in de West-
europese havens liggen er gemiddeld per
dag zo'n 1700 te laden of te lossen. Van
daag de dag zijn dus een 3000 koopvaarders
een direct of een potentieel doel voor een
vijand die plotseling uit alle kracht zou kun
nen toeslaan.
Realiseert men zich dat gemiddeld per
maand 2000 koopvaardijschepen de Atlan
tische oceaan moeten oversteken om de voor
West-Europa benodigde invoer uit het Ame
rikaanse
rikaanse continent gaande te houden; dat 60
pet van alle goederen die Nederland impor
teert voor de directe instandhouding van onze
welvaart per koopvaardijschip moeten wor
den aangevoerd: 60 miljoen ton gewicht per
jaar ter waarde van miljarden guldens en
ziet men dat er bovendien per jaar 35 mil
joen ton gewicht aan goederen in Neder
landse havens wordt gelost door koopvaar
dijschepen voor doorvoer naar het achter
land, dan temeer zal men overtuigd raken
van de noodzaak van het bestaan van een
wapen dat de belager van een dergelijk le
vensbelang zal kunnen vernietigen.
Als er dan een conflict uitbreekt, dan zal
het onderzeebootgevaar op drie manieren
worden aangepakt.
De vijandelijke havens zullen worden ge
blokkeerd. Geallieerde onderzeeboten zul
len er op de loer liggen om uitgaande,
maar vooral ook in de basis terugkerende
vijandelijke onderzeeboten te vernietigen.
Getracht zal worden de bases van de
vijand te vernietigen. Men noemt dit de
aanval op de bron. Dit kan gebeuren met
intercontinentale projectielen, die bijvoor
beeld gelanceerd kunnen worden door een
onderzeeboot. De Amerikaanse atoomonder
zeeboten beschikken met hun Polaris-raket-
ten over een dergelijke mogelijkheid.
Met alle beschikbare onderzeebootbestrij
dingsmiddelen zal men trachten de schepen
die op oorlogspad zijn, in de open oceaan
en in de kustwateren te onderscheppen en
Hr. Ms. oiiderzeebootjager Gelderland,
een van de acht jagers uit de A-klasse
(de marine heeft er verder nog vier in
de iets grotere B-klasse) die zwaar be
wapend met o.a. raketdieptebommen en
met een snelheid van 32 zeemijlen per uur
konvooien beschermt, onderzeeboten opspoort
en zo mogelijk vernietigt.
te vernietigen, voordat zij onze koopvaar
dij kunnen aanvallen.
Die derde manier van onderzeebootbe-
strijden is die, waar de Nederlandse mari
ne zich mee bezig houdt. De twee nieuwe -
en nog maar kortgeleden in dienst gestel
de onderzeeboten van het Dolfijntype zijn
speciaal voor dit opsporingsdoel ontworpen
en ook de op het programma staande nucleai
re onderzeeboot zal voor deze functie wor
den ingezet.
Overste Lawson maakt een gebaar hele
maal naar boven op de kaart aan de muur.
„Daar, tussen Groenland en de Faroer ligt
een strategische barrière, waarin de Ne
derlandse onderzeeboten zijn opgenomen. In
een zeegebied waar het meestal stormt zul
len NAVO-onderzeeboten er voor moeten
zorgen dat Russische onderzeeboten, nader
bij sluipend diep onder water, zelfs onder
de ijscap van de poolstreek door, niet in
de nabijheid van West-Europa kunnen ko
men om er de militaire objecten, de in
dustriekernen en de handelsvloot te bela
gen".
Maar niet iedere onderzeeboot van het
hamer-en-sikkel-land zal in het net van de
NAVO-onderzeeboten gevangen kunnen wor
den. Er zullen er beslist verscheidene door
kunnen glippen en deze zullen in volgende
stadia onderschept moeten worden.
„Het ligt voor de hand", aldus overste
Lawson, „dat in het geval van het con
ventionele incident, de niet gesnapte onder
zeeboten koers zetten naar de drukke scheep
vaartroutes om daar hun slag te slaan. En
tegen de vijand in opmars richt zich de
tweede fase van de onderzeebootbestrijding
door Nederland. Dan komen de zeer mo
biele onderzeebootbestrij dingsj achtgroepen in
actie.
Deze groepen worden gevormd door een
vliegkampschip met helikopters en vlieg
tuigen aan boord en een aantal onderzee
bootjagers. En zo'n vliegkampschip is de
Karei Doorman met zijn Sikorsky S 58
helikopters en Tracker S-2-F vlieguigen en
de jagers zijn de snelle vaartuigen van de
Holland- en Frieslandklasse.
Zo'n jachtgroep moet er zorg voor dragen
dat de vijandelijke onderzeeboot geen lucht
krijgt van de dan reeds zwaar bewaakte
koopvaardij-konvooien. Dat betekent dus
dat de jachtgroepen snel en over grote af
standen ononderbroken moeten patrouil
leren, dag en nacht en bij iedere weers-
omstandigheid. Daarom werd de „Doorman"
o.a. verbouwd, zodat het schip thans de mo
gelijkheden voor het vliegen van de toe
stellen bij nacht biedt.
Het belangrijkste van zo'n jachtgroep is
dat alle onderdelen volledig gecoördineerd
kunnen werken. Zelfstandige operatie van
de vliegtuigen of de jagers is onvoldoen
de, constant moet er contact zijn tussen
alle onderdelen van de jachtgroep en in
samenwerking met elkaar moet men tot
een zo snel mogelijke lokalisering van de
vijand en zijn vernietiging komen.
Logischerwijs volgt direct de vraag:
Maar op welke afstand kan men met de
huidige middelen, bijvoorbeeld aan boord
van een jager, reeds een onderzeeboot waar
nemen?
Het antwoord van de overste Lawson is
«i
ijïS5<SSwStess
Het grootste schip van de Koninklijke
Marine, Hr. Ms. Vliegkampschip Karei Door
man, reeds dertien jaren in de vaart, en
kele malen vernieuwd en hierdoor steeds
geschikt gebleven voor de taak: onderzee
bootbestrijding. Op deze foto staan nog
schroefvliegtuigen aan dek. Deze werden
vervangen door de Scehawk-straaljagers wel
ke onlangs de „Doorman" hebben verla
ten. De Doorman is thans alleen wat vlieg
tuigen betreft uitgerust met de Grumman
Tracker S-2-F (inzet) en Sykorsky S-58 he
likopters, beiden onderzeebootbestrijders bij
uitstek.
De polovereniging de Mors ontplooit nog
steeds een grote activiteit, en het is verheu
gend, dat men van supporterszijde zulk een
grote belangstelling toont voor de verrichtin
gen van de jonge Rijssense vereniging. De
resultaten van het herenteam zijn zeer be
vredigend en zelfs is de hoop op het be
halen van het kampioenschap opgevlamd,
weten te bereiken werd bewezen in de wed-
Dat men reeds een behoorlijk peil heeft
strijd tegen de Bornse polovereniging Heidel-
berg, welke vereniging 2 klassen hoger speelt,
dan de Mors. Desondanks wisten de Rijs-
senaren een gelijk spel in de wacht te
slepen.
't Damesteam kon tegen Heidelberg niet
tot een bevredigend resultaat komen, hoe
wel het begin van de wedstrijd op goed
peil stond. Een tekort aan uithoudingsver
mogen was ook nu de reden, dat men
het onderspit moest delven. De Bornse da
mes wisten de stand geleidelijk in haar
voordeel op te voeren tot 70.
Ook het 2e damesteam dat haar le wed
strijd speelde, ging tegen een team van
Heidelberg Borne ten onder. Ondanks de
goede geest in dit team moesten het 2e
ook met een nederlaag genoegen nemen
(2-4).
Het 2e heren team had een voortreffelijke
start en het was Walstra, die de Mors aan
een voorsprong wist te helpen. De rust ging
in met 11-
Na de rust kwam tot uiting, wat routi
ne betekent. Er werden enkele fouten ge
maakt in de achterhoede, die de Bornse
club wist af te straffen. Bome wist te
winnen met 42.
Het le zevental ging voortreffelijk van
start, men ontplooide veel actie en er werd
goed samenspel te zien gegeven. De rust ging
in met 22. Na de rust was 't initiatief aan
vankelijk voor de Rijssense zwemmers, die
vlak achter elkaar 2 doelpunten wisten te
scoren. Toen bleek, dat de Mors mentaal
goed is ingesteld. Men wilde een eervol resul
taat behalen en men speelde nu en dan als 't
ware boven zijn krachten. Dat bleek dui
delijk, toen Borne niet alleen de achter
stand had weten in te lopen, maar zelfs een
5-4 voorsprong had weten te nemen. In een
laatste offensief was het Hans Brouwer,
Advertentie
Vorige week zaterdag speelde Excelsior
de eerste van een serie oefenwedstrijden ter
voorbereiding op de competitie. Als eerste
tegenstander ontving rood-wit het Hengelose
B. W. O., waarvan met 2—1 werd gewon
nen. De Rijssense ploeg is aangevuld met
enkele goed spelende junioren en ongetwijfeld
zal met een weinig overleg en inzicht weer
een hechte formatie gecreëerd kunnen worden
zoals die ook bestond voor de pechperiode
van vorig jaar.
De wedstrijd van zaterdag jl. stond voor
de thee op behoorlijk peil, doch na de rust
werd er spel van mindere kwaliteit ver
toond. Hieraan zal de temperatuur wel
niet vreemd zijn geweest. De B.W.O.-ers
scoorden ver in de tweede helft, nadat
Excelsior voor de rust reeds met 2-0 leid
de.
Voor zaterdag 24 juni a.s. staat de neder
laagwedstrijd tegen Vroomshoopse Boys op
het programma. De roodwitten vertrekken
om 3 uur vanaf het Schild, terwij! de wed
strijd aanvangt om vier uur. Een overwinning
zit er zeker voor de Rijssenaren in, doch
of deze er uitkomt valt nog te bezien.
Wel hebben de Vroomshopers reeds enkele
flinke nederlagen geïncasseerd, en zullen zij
zaterdag met groot elan de strijd tegen Ex
celsior aanbinden.
Met betrekking tot het oefenprogramma
kan worden medegedeeld dat Excelsior in
de Mors de volgende wedstrijden voor de
competitie zal spelen:
1 juli Excelsior I tegen Hengelo I
12 augustus Excelsior I tegen E. Boys II
19 augustus Excelsior I tegen Heracles II
26 augustus Excelsior I tegen Tubantia II.
die de eer wist te redden en met een goed
schot de stand op 55 wist te brengen.
De junioren moeten nog veel oefenen.
Dat bleek in de beide wedstrijden die dins
dagavond gespeeld werden. De dames as
piranten A speelden tegen Z.P.H.C.
uit Enschede en verloren met 30. Er
zit na enkele wedstrijden al duidelijk ver
betering in het spel.
De adspiranten B verloren met 30.
Vooral hier moet aandacht worden besteed
aan de zwemtechniek; er wordt nog onvol
doende snelheid ontwikkeld.
Niet minder dan 3 zeventallen van de polo
vereniging „De Mors" hebben gistervand een
uitwedstrijd gespeeld. Geen der teams kon het
helaas tot een overwinning brengen, hetgeen
natuurlijk geen schande is, omdat men nog'
maar zulk een korte tijd gelegenheid heeft ge
had onder goede leiding te treainen. De nood
zaak van deze training wordt door deze ne
derlagen uiteraard duidelijk geaccentueerd.
Vooral grote aandacht dient te worden be
steed aan de zwemtechniek en de balbehande
ling, want in alle 3 wedstrijden schoot men
juist daarin te kort.
Het damesteam speelde in Borne tegen het
2e van Heidelberg.
Men kwam in een nieuwe opstelling uit met
o.a. mej. Boxem als keepster, die goed werk
heeft verricht. Echter kon zij niet vookomen,
dat „De Mors" met een 4-0 nederlaag naar
huis werd gestuurd.
Het jongens A-team ging naar Enschede,
voor een wedstrijd tegen Z.P.C.H.. Het enige
optimistische was het goede keeperswerk van
Dick Eshuis, die zeker schijnende doelpunten
wist te voorkomen. Ook dit team moest echter
een 4-0 nederlaag tegen Enschede incasseren.
Nog slechter verging het het jongens B-team,
dat tegen de Whee uit Goor geen schijn van
kans had Met 7-0 gingen de knapen van „De
Mors' ten onder.
De pupillencompetitie, waaraan werd deel
genomen door Rijssen Vooruit, Excelsior
(2 elftallen) en Sportclub Rijssen, is een
sportieve krachtmeting, geworden, waar
aan de jeugdige voetballers veel plezier
hebben beleefd. Het A. elftal van Excelsior
heeft zich de sterkste getoond en neemt
de le plaats in met 3 punten voorsprong
op Rijssen Vooruit. De 3e plaats was voor
Sportclub Rijssen en de 4e voor Excelsior
B.
Het vorig jaar is met deze competitie
begonnen. Jongens van 8 tot 12 jaar mo
gen aan deze wedstrijden deelnemen, en
dat het een goed initiatief is geweest, be
wijst de toeloop van nieuwe leden bij ver
schillende verenigingen.
De winnaar van het toernooi kreeg een
draagmedaille aangeboden. De competitie
heeft een spannend verloop gehad en het
enthousiasme van de voetballende jeugd
heeft de initiatiefnemers veel vreugde be
zorgd.
Men heeft het voornemen het volgende
seizoen weer een soortgelijk toernooi te or
ganiseren.
In samenwerking met de BDO organiseer
de de afdeling Notter-Zuna-Rijssen van
P.J.G.O. voor hun leden een oriënteringsrit
per fiets in de omgeving van Rijssen.
De start was bij 't café Derksen op het
Veer, terwijl de finish was aan de klokken-
dijk.
Het prachtige weer om te hooien was
waarschijnlijk wel de oorzaak dat de deel
name niet groot was, wat wel jammer was,
gezien de mooie route welke door de organisa
toren was uitgezet.
De voornaamste prijswinnaars waren:
1. J. Rotman en J. Mensink 44 straf punten.
2. mej. Leidi Boode en mej. Gerda Klein-
jan 45 strafpunten.
3. Mevr. G. Westra-Baan en mej. H. Wes-
tra en de heer W. Hiek 63 strafpunten.
In 't café Derksen reikte de voorzitter
van de P.J.G.O. na afloop de prijzen uit,
waarbij hij dank bracht aan allen die had
den meegewerkt aan het welslagen van
deze rit.
voorzichtig, want het gaat hier om vanzelf
sprekend een streng geheim gegeven. „In
de tweede wereldoorlog was detectie van
een onderzeeboot op 2000 meter een heel
mooi resultaat. Met de huidige sonar-appa-
ratuur, die o.a. bij Van der Heem N.V.
steeds wordt verbeterd, bereiken wij nu en
zeker in de toekomst een veelvoud van de
ze afstand. Hoeveel maal die afstand wil
de de heer Lawson niet zeggen, maar de
nadruk bij het woord veelvoud lag wel
sterk op veel.
De laatste barrière tussen vijandelijke
onderzeeboot en het konvooi wordt ge
vormd door het escorte, door Nederland ge
leverd aan de NAVO in de vorm van de
fregatten van de Piet Hein- en Van Amstel-
klasse. Deze schepen hebben „slechts" tot
primaire taak er voor te zorgen dat het
konvooi behouden en op tijd de haven van
bestemming bereikt. Zij hebben een defensie
ve taak en de vernietiging van een onder
zeeboot is voor déze schepen dus eigenlijk
maar een bonus. Echter, in de laatste
oorlog bleek dat de meeste Duitse onder
zeeboten werden vernietigd door.... de es
cortevaartuigen.
„Dit is ook logisch", zo redeneert overste
Lawson, „want als men een rat wil vangen
zet men de val uiteraard zo dicht mogelijk
bij het lokaas en niet tientallen meters ver
der op. Past men dit simpele voorbeeld toe
op de onderzeebootbestrijding dan volgt dat
men nabij de konvooien de meeste „kills"
mag verwachten. Dit impliceert natuurlijk
niet dat men „de rat", i.o. de onderzeeboot
niet te voren behoorlijk moet afmatten
teneinde het vangen of doden te vergemak
kelijken. Zo ziet men dat de Karei Door
man-jachtgroep en de escortes van het kon
vooi een „team" vormen. De eerste mat
de vijand af, doodt hem zo mogelijk, en
de tweede vormt tenslotte een laatste bar
rière die mocht de eerste falen het werk
voltooit.
In het geheel van de onderzeebootbestrij
ding past ook het werk langs de kust, met
de fregatten van de Wolf klasse en de pa
trouillevaartuigen van de Queen Wilhelmi-
na en Balderklassen en de maritieme ha-
venverdedigingsorganisatie. „Het gevaar
van de vijandelijke onderzeeboten voor de
Nederlandse kust wordt minder groot geacht
vanwege de natuurlijke bescherming in de
vorm van zandbanken, maar, „zo vertelde
overste Lawson, „De Russen beschikken ook
nog over een niet te verwaarlozen aantal
kleine onderzeeboten van zo'n 250 ton en
dus zijn kustkonvooi- en havenbescherming'
beslist noodzakelijk.
Ook buiten het NAVO-territor heeft de
Nederlandse marine haar taak op het ge
bied van de onderzeebootbestrijding te ver
vullen. Op Curacao is een Tracker S-2-F
squadron gestationeerd, ter bestrijding
van de olieraffinaderijen en de tanksche
pen. En in Nieuw Guinea moeten, zo meen
de overste Lawson, de drie fregatten die
daar gestationeerd zijn zeker gehandhaafd
blijven, want Indonesië beschikt thans ook
over Russische onderzeeboten, die slechts
met de modernste apparatuur te detecteren
en aan te vallen zijn. Voorts heeft men in
dit gebied een squadron opsporingsvlieg
tuigen, dat spoedig door de veel betere
P2V7 Neptune type vliegtuigen zal wor
den vervangen en uiteraard een maritieme
havenverdediging.
