Zij is niet belachelijk Stille werkers veranderen in 300 jaar heel de wereld In uw frafa het Van de week naar de maand" Drie eeuwen natuurwetenschap herdacht Z0MERL00PSTAL: PRIMEUR VOOR TWENTE leven van and'ren Royal Society 28 nov. 1660 opgericht Nieuwe bedrijfssystemen in de landbouw Regelmatige climax De geheimen van het leven Een nieuwe visie DESMOND RICHE Zij bepalen de toekomst Minder dure arbeid en toch sociaal verantwoord De „Royal Society" is niet het oudste natuurwetenschappelijk genoot schap. In de notulen van de oprichtingsvergadering van 28 november 1660 lezen we zelfs, dat deze society opgericht werd naar het voor beeld van buitenlandse genootschappen. Ze is echter wel de beroemdste en op de dag van vandaag is het nog voor iedere geleerde op de gehele wereld 'n grote eer lid van de „Royal Society" te zijn. 28 november 1660, na een lezing van Christopher Wren, bleven er 12 mensen napraten en zij besloten een genootschap te stichten. Zij zouden wekelijks bijeenkomen. Ieder zou 10 shilling storten en bovendien elke week nog 1 shilling om de uitgaven te dekken. In 1667 verscheen het eerste deel van da nu zo beroemde serie ver handelingen van de Royal Society. De aarde bestaat misschien duizend miljoen jaar en de menselijke bescha ving nog geen tienduizend jaar. De laat ste driehonderd jaar daarvan lijken op een stormachtige veroveringstocht die nog alsmaar niet ophoudt. De geschiedenis van deze veroverings tocht is voor een deel ook de geschiede nis van de Royal Society. Vanaf de stichting groeide het aantal mensen dat hoofd en hand in dienst stel de van het onderzoek der natuur. Hun arbeid was grotendeels onbekend aan hun tijdgenoten en de historici nemen nauwelijks notitie van deze mensen. Toch hebben zij het aanschijn der aar de blijvend veranderd en niet de konin gen, keizers, presidenten, ministers en veldheren, waarvan de historie ons ver haalt. De jonge Society mocht zich verheu gen in de belangstelling van de Koning, maar voor het overige stond haar werk aan allerlei kritiek bloot. De leden werden openlijk ervan be schuldigd godsdienstloosheid en atheïs me in de hand te werken en hun tijd te verknoeien met het napluizen van nutte loze waarheden. Deze kritiek is nog niet verstomd; ze heeft alleen een andere vorm aangenomen. Men verwijt de natuurkundigen van daag de verwoestende gevolgen van de ontdekkingen van het vrijmaken van stoomenergie. Zij zullen rustig doorwerken, verder zoeken, want deze beschuldiging is al wat milder, dan die in de 17e eeuw toen men hen verweet de mensen in de eeu wige verdoemenis te storten. Dit soort bezwaren blijft leven en be reikt regelmatig een climax, in de 19e eeuw was de evolutieleer een steen des aanstoots, in de 20e eeuw is het de atoomenergie. Er schuilt angst en onwe tendheid achter deze bezwaren, en ze komen nooit van ter zake kundigen. De beschuldiging, dat deze mensen hun tijd besteedden aan het zoeken naar nutte loze waarheden, is verstomd. Het is tè duidelijk dat het schijnbaar nutteloze onderzoek de wereld veran derd en verrijkt heeft. De nieuwsgierigheid naSr de gedra gingen van een stukje barnsteen dat met een kattevel gewreven was, heeft uit eindelijk geleid tot onze machtigste com municatiemiddelen: radio en televisie. Newton was de eerste die wiskundig kon beschrijven waarom en hoe een ap pel viel en daarmee kon hij niet alleen de beweging der hemellichamen ver klaren, maar legde hij tevens de grond slag voor de ruimtevaart. En zo kan men elke belangrijke ont dekking terugvoeren tot de nieuwsgie righeid van de geleerden en hun noeste vlijt waarmee zij net zo lang zochten tot zij weer een deeltje van de wonderlijke schepping ontraadseld hadden. Ijverige microscopisten onderzochten de structuur van de levende wezens en ontdekten de cel als levenseenheid. Het is een zinvol beeld dat de gedachte „In uw handen het leven van and'ren" bij ons oproept. Maar het stelt de zaken ook bijzonder scherp. Het stelt ons name lijk direct verantwoordelijk voor 't leven van onze medemensen. Daarbij gaat het niet om indrukwek kende vertoningen: om rally's of snel heidsraces, waar dikwijls het uiterste ge vergd wordt van een autobestuurder en waar het gevaar dat er brokken gemaakt worden vanzelfsprekend groter is dan in het geval van de man, die op z'n fiets van huis naar kantoor en vice versa rijdt. Neen, het gaat om het leven-van- alledag. Om de man op zijn fiets, om de kinderen die van en naar school gaan, om de vertegenwoordiger die zijn vaste klan ten bezoekt, om de huisvrouw die bood schappen doet. In hun handen dragen zij hun eigen leven mee; onverschilligheid, roekeloosheid, onvoorzichtigheid kunnen voor henzelf vreselijke, onherroepelijke gevolgen hebben. Politiemannen, doktoren, verslag gevers staan elke dag ergens in ons land op een plaats waar een winke lende huisvrouw onvoorzichtig over stak, waar een zakenman op een onbeveiligde overweg éven niet op lette, waar een schoolkind ineens met zijn fiets te ver naar links uitweek. De roerloze gestalte, op het wegdek of naast de spoorrails uitgestrekt onder een wit laken of een grauwe deken is de stille getuige van het af- De mens-, plant- en dierkunde en de geneeskunde ondergingen in de afgelo pen drie eeuwen een totale verandering. Men ontdekte dat het leven van de cel door chemische reacties in stand ge houden werd, die men ook bij de dode stof tegenkomt. Ook dit ondervond bij outsiders hef tige tegenstand. Merkwaardigerwijze telde men onder de beoefenaars der na tuurwetenschappen evenveel gelovigen als ongelovigen. De waarlijk wijze mens begint te ontdekken, dat de grote men selijke waarden van Geloof, Goedheid en Schoonheid nooit geschokt kunnen wor den door het zoeken naar de waarheid. En dit inzicht is uiteindelijk waarde voller dan de angstige oppositie van de gelovigen bij elke moeilijkheid die de wetenschap naar voren brengt. Langzamerhand ontdekte men, dat het idee dat wij ons van materie, energie en tijd gevormd hadden niet meer geldt voor de verklaring van de fijnste struc tuur van de schepping. De „Relativiteits theorie" en de „Quantumtheorie" be schrijven de schepping op geheel andere wijze dan de klassieke natuurweten schappen. Men zou het paradoxaal kunnen uit drukken: Hoe meer de natuurweten schap ontdekte, des te meer raakte ze ook verstrikt in de wonderen en gehei men der schepping. De Deense natuurkundige Oerstedt heeft eens gezegd: „De wetten der natuur zijn de gedach ten van God" en de moderne natuurkun dige zou hieraan kunnen toevoegen dat die gedachten van God nu reeds onein dig veel subliemer blijken, dan Oerstedt kon vermoeden. De spelers in het drama van de na tuurwetenschappen zijn enkelingen. De grote nieuwe gedachte ontspringt aan een enkeling. Soms worden deze profe ten geëerd, maar nog meer vinden zij pas waardering na hun dood. De grote scheikundige Avogadro en de bioloog door Mendel zijn hiejvan sprekende, voor beelden. Het is de verdienste van de „Royal Society" dat zij altijd aan deze geniale mensen de nodige steun heeft gegeven: door het uitgeven van niet-commerciële tijdschriften om hun ontdekkingen in te publiceren, financiële steun, voor ideeën die nog niet rijp waren voor prak tische toepassing, de mogelijkheid van vruchtbare onderlinge discussie en voor al door de immateriële beloning van de erkenning ener wetenschappelijke pres tatie. Op het ogenblik telt de Royal So- ciëty meer dan 600 leden, (waaronder vier Nederlanders en een Belg). Terugziende over de laatste 300 jaar is het niet vermetel te voorspellen, dat de toekomst van onze beschaving voor een groot deel bepaald zal worden door het werk van deze eminente geleerden. EEN VROUW achter het auto-stuur is tegenwoordig een normale zaak, on danks het feit dat e:r nog heel wat man nen zijn die blijkbaar weinig vertrou wen hebben in deze combinatie. „Zeker weer een vrouw", wordt er al gauw geconcludeerd wanneer er eens ergens een wagen niet helemaal correct wordt geparkeerd of iets minder vlot wordt gereden dan gewoonlijk. En toch is een dergelijke conclusie meestal wel zeer voorbarig, want de moderne, vrouw en de moderne auto vormen een eenheid die zeer goed denk baar is en in het geheel geen aanlei ding behoeft te zijn voor onoordeelkun dig gebruik van de wagen. Integendeel, men heeft al verscheidene malen aange toond dat de gemiddelde automobiliste wat de rij techniek betreft haar echtgenoot de baas is en er is nog nim mer bewezen dat de levensduur van een auto bij een uitsluitend gebruik door het zwakke geslacht ongunstig wordt beïnvloed. In de eerste plaats is de vrouw van nature fijngevoeliger en voorzichtiger, terwijl bovendien vaststaat dat zij op autogebied veel gauwer iets aanneemt dan de manlijke bestuurder. Wie zijn echtgenote: eenmaal op een bepaalde rij-fout heeft geattendeerd, kan er van verzekerd zijn dat deze fout nimmer meer gemaakt zal worden. UITZONDERINGEN NATUURLIJK zijn ook hier uitzonde ringen, doch dit neemt niet weg, dat de vrouw zich doorgaans niet aan drank te buiten gaat of andere risico's neemt. Aan de hand van een aantal in de Ver enigde Staten verzamelde statistische gegevens, heeft men kunnen vaststel len dat vrouwelijke automobilisten be neden de 25 jaar de meest voorzichtige en veiligste weggebruikers zijn. Het ge brek aan technische kennis en technisch inzicht van de meeste vrouwen is daar aan niet vreemd. Ook bij de mannen vindt men de beste auto-bestuurders onder hen, die abso luut niet weten wat er gebeurt wanneer ze de pedalen van hun wagen intrappen of de versnellingshandle bedienen. Deze laten we het maar „onkunde" noemen, heeft een bepaalde mate van voorzich tigheid en „eerbied voor het onbekende" tot gevolg, die de rij kwaliteiten slechts ten goede komt. Het ziet er naar uit, dat een verande ring in de betalingsgewoonten zich in versneld tempo door gaat zetten. Zowel in de overheids- als in de par ticuliere sector gaat het ene bedrijf na het andere er toe over de weeklonen te vervangen door maandsalarissen. Reeds in 1955 werd deze stap gedaan door de Gemeente 's-Gravenhage en reeds toen werd daarbij de medewerking van het Gezins-Begrotings-Instituut ingeroepen. De ontwikkeling gaat nu eerst recht op gang komen: het Staatsbedrijf der P.T.T., de Marine, verschillende gemeen ten, maar ook steeds meer particuliere ondernemingen hebben de maatregel, hetzij in voorbereiding, hetzij reeds uit gevoerd. Vanzelfsprekend is hierbij van bedrijfs- zijde een overgangsregeling noodzakelijk om de gezinnen in staat te stellen, de schok op te vangen. Het is een niet ge ringe pluim voor de huisvrouwen in de Nederlandse arbeidersgezinnen, dat een en ander overal practisch zonder stoor nis verloopt. Want er komt heus heel wat overleg aan te pas. Toch heeft het Gezins-Begrotings-Instituut steeds ontra den maatregelen te nemen, die op be voogding van de gezinshuishoudingen zouden kunnen lijken. Want over het al gemeen zijn de Nederlandse huisvrouwen in hun gezin goede ministers van finan ciën, die van het woord begroten niet meer schrikken. Dit neemt niet weg, dat vele huis vrouwen het toch wel prettig vinden zich eens aan anderen te spiegelen. Dat is trouwens een algemeen menselijke beidskracht. Onder 't oude systeem be liep de verzorging van 16 melkkoeien (tweemaal melken, rantsoen en water verstrekken) 5 uur en 20 minuten arbeid, onder het nieuwe systeem 3 uur en 55 mi nuten. Voor 22 melkkoeien thans is de be nodigde arbeid precies dezelfde als voor 16 stuks vroeger, n.l. 5.20 uur. De melk- gift ligt op het oude peil of daarboven. Het verbruik van een matige kwaliteit hooi bedraagt 3 a 4 kilo per koe per dag. Niet voor niets hebben sommige Ame rikaanse verzekeringsmaatschappij en kortingen op de verzekeringspremies in gesteld wanneer de betrokken auto door een vrouw onder de 25 jaar wordt be stuurd. En dat deze kortingen niet ge ring zijn wordt wel bewezen door de maatschappijen die tot 35 of 40 °/o gaan. KONINKLIJK VOORBEELD In de afgelopen oorlog werd, vooral in Engeland, wel zeer duidelijk bewezen, dat een vrouw in de auto tot zeer veel in staat is. De tegenwoordige koningin van Engeland, destijds nog prinses Eli sabeth, gaf hier het voorbeeld dat door duizenden vrouwen werd nagevolgd en vele officiële regerings- en legerdiensten waren voor een groot deel afhankelijk van de vrouw achter het stuur. En dat e:en dergelijke combinatie in een drukke stad niet op haar plaats is, is al evenzeer onjuist. In Parijs b.v. (en als er sprake is van een drukke stad denkt men toch in de eerste plaats aan Parijs) zijn dagelijks vijftig vrouwelijke taxi-chauffeurs in dienst en de resulta ten die hierbij worden verkregen doen beslist niet onder voor die van hun man lijke collega's. Dat het onderwerp „de vrouw achter het stuur" in de loop van de jaren een dankbaar object is gaan vormen voor spotternij en kritiek, is zeker niet te wij ten aan de onmacht van de vrouw om naar behoren een auto te besturen. Veel eer ligt de oorzaak hier bij de man, die nu eenmaal graag op technisch gebied zijn meesterschap wil tonen. Overal worden fouten gemaakt, zelfs door be roepschauffeurs met jarenlange erva^ ring en ook de vrouwelijke automobilist maakt fouten. Maar belachelijk is deze combinatie zeker niet, alle moppentap- perij ten spijt. Kennedy kiest minister van buitenlandse zaken. De toekomstige Amerikaanse presi dent John Kennedy heeft de 51-jarige Dean Rusk gekozen als minister van buitenlandse zaken van Amerika als opvolger van Christian Herter. De foto toont Kennedy (links) en Rusk in Palm Beach, Florida, na de bijeenkomst, waarna de benoeming werd bekend gemaakt. neiging waardoor het zelfvertrouwen kan worden versterkt. Voor overgang van weekloon naar maandsalaris komen velen ook te staan in individuele gevallen van overgang naar een andere werkkring of bij pro motie. Bovendien kan er ook, als men op week-inkomen blijft, een voordeel van moeite- en soms ook geldbesparing in gelegen zijn, zich daarvoor lenende be talingen niet wekelijks maar maan delijks te doen. Al deze kanten worden bekeken in de nieuwe brochure van het Gezins-Begro tings-Instituut „Van de week naar de maand", die voor 15 cent verkrijgbaar iis bij de plaatselijke Spaarbanken en Boerenleenbanken; op de postkantoren zijn kaarten verkrijgbaar waarop men de uitgaven kan bestellen door bijplak king van de prijs in postzegels. Men krijgt het bestelde dan per post toege zonden. LOUIS JOXE werd in een door De Gaulle nieuw in gestelde ministerspost voor Algerije tot minister benoemd. Een fraai staal van boerenonderne- mingsgeest vond kortgeleden ziin bekro ning in de officiële ingebruikstelling van de zgn. zomerloopstal op het bedrijf „De Sumpel" te Almelo, waarmede de boer- eigenaar B. H. Versteeg een proef met een nieuw bedrijfssysteem, althans voor ons land, heeft geïntroduceerd. De directeur van de Akker- en Weidebouw, ir. H. T. Tjallema, gewaagde dan ook van zijn waardering voor deze primeur, die Twente voor zich mag opeisen en sprak de ver wachting uit, dat hier een belangrijke bij drage aan het onderzoek naar de verdere ontwikkeling van de rundveehouderij in ons land wordt geleverd. In zijn bij de ingebruikstelling vooraf uitgesproken rede merkte ir. Tjallema ten aanzien van de verhoging van de arbeids- produktiviteit in het gemengde bedrijf o.a. op, dat mechanisatie in het algemeen tot vermindering van het aantal produk- tietakken per bedrijf zal leiden. Daar staat dan groter omvang per productietak tegenover, een zeker proces van bedrijfs- vereenvoudiging dus. Zo is op „De Sum pel" dan ook de laatste jaren het bouw land geleidelijk met gras ingezaaid en tot een zuiver graslandbedrijf uitgegroeid, waarnaast alleen nog de varkensmesterij van betekenis is. De directeur van de Akker- en Weide bouw memoreerde, dat naar mate het aantal koeien per bedrijf groter wordt, de arbeidsbehoefte per koe afneemt. De in vloed van de grootte van de veestapel op de arbeidstijd per koe is boven een aantal van 25 gering; beneden de 20 koeien is deze invloed belangrijk, hetgeen dus wil zeggen, dat de arbeidskosten per koe bo- schuwelijke moment, waarop de dood volkomen onverwacht toesloeg. Maar het is niet alleen ons eigen leven, ons eigen bestaan dat in het geding is. Wij hebben mét het stuur van onze auto, scooter of fiets ook de existentie van anderen in onze hand. Het gaat er maar om hoe we dat stuur draaien, in hoeverre we ons er van bewust zijn dat we hij elke wending, ondoordacht of onverschillig verricht, iemand onherstelbaar kunnen treffen. Het beeld dat we hierboven opriepen is tragischde stille gestalte op wegdek, of spoorwegovergang, terwijl politie en medische dienst druk bezig zijn met het verantwoordelijke werk, dat elk ernstig ongeval met zich brengt. Het kan nóg anders, nóg erger zijn: U staat er ook bijde roerloze gestalte is uw slachtoffer, het ongeval is te wijten aan uw gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef. Een schoolkind keert niet terug, een vader ziet zijn gezin niet meer, een huis vrouw zal niet meer voor haar man en kinderen kunnen zorgen. En het was uw schuld: u hield het leven van anderen in uw handen, maar u hebt u dat niet of te laat -gerealiseerd. Moge het u nooit overkomen, dit mo ment dat u uw leven lang als een schrik beeld zal blijven achtervolgen. U hebt het in uw eigen handen: het leven van and'ren! PUBLIKATIE VAN HET VERBOND VOOR VEILIG VERKEER. ven de 25 stuks niet meer belangrijk da len. Per op een bedrijf aanwezige koe wordt momenteel gewoonlijk een gemiddelde norm van 200 uren arbeid per jaar (exclu sief veldwerk) aangehouden. Er zijn even wel, aldus ir. Tjafftma, gegevens van pro- duktiesystemen bekend, waarbij slechts 80 uur per koe per jaar, nodig zijn. Ook voor varkens en kippen liggen overeenkomstige arbeidsproduktiviteit-verhogende moge lijkheden voorhanden. In Amerika en En geland vindt men het streven naar het houden van gemiddeld 25 melkkoeien per man, incluis alle veldwerk, niet te hoog Durven en doorzetten Het aan de Windmolenbroeksweg 4a te Almelo gelegen bedrijf „De Sumpel" van de heer B. H. Versteeg beslaat 8,8 ha gun stig verkaveld grasland. Een in dit ver band bijkomstige omstandigheid, die ei genlijk toch ook weer een rol heeft ge speeld in de reorganisatie van het bedrijf is, dat de heer Versteeg al elf jaar met het landbouwkundig bureau van de Ned. Stikstofmeststoffen Industrie samenwerkt. „De Sumpel" is dus tevens stikstofproef bedrijf. Jaarlijks wordt 1400 a 1500 kalk- ammon per ha grasland gestrooid. Door deze voor de streek vrij hoge gift bedroeg de veebezetting, in grootvee omgerekend, 20 a 22 stuks of wel 2,3 stuks per ha. Toen de heer Versteeg uitbreiding van de bedrijfsomvang overwoog is er nog een moment gedacht aan de mogelijkheid van het zgn. stalvoeren. Hierbij wordt het rundvee het gehele jaar op stal aan de ketting gezet. De veebezetting zou dan tot 3 id stuks per ha kunnen worden verhoogd. Maar afgezien van het bezwaar dat deze methode tenslotte funest voor het been- werk van de dieren wordt en de bestaande stal toch tegen belangrijke investering zou moeten worden uitgebreid, zou het hier aan verbonden werk voor de beschikbare arbeidskracht niet meer totaal verant woord zijn. De mogelijkheid van het stal- voederen werd dus van de hand gewezen. Uit het contact met de rijkslandbouw- voorlichtingsdienst te Hengelo kwam ver volgens bij de heer Versteeg de gedachte op van de zomerloopstal, waarvoor het Instituut voor Landbouwbedrijfsgebouwen een nader plan heeft uitgewerkt. De nieuwe bedrijfsomvang De kosten van de zomerloopstal bedra gen f 23.000,a f 24.000,met inbegrip van de sleufsilo, de doorloopmelkstal en de mestafvoerinrichting. De prijs van de maaikneuzer is f 3000,en van de speciaal geconstrueerde voederwagen f 3000,a f 3500,Totaal is dus f 30.000,ge ïnvesteerd. De vaste kosten (gebouwen en werktui gen) per melkkoe nemen met 24% toe, maar de arbeidskosten nemen 32% af. De veebezetting is met 50% uitgebreid. Zoals gezegd, is het aantal stuks grootvee van 22 op 30 gebracht of van 2,3 tot 3,4 stuks per ha. De rundveestapel wordt nu voor de varkensmesterij gebruikt. Het jaarlijks aantal af te leveren mestvarkens wordt zodoende van 100 tot 200 stuks ver hoogd. De arbeidsbezetting op het bedrjjf be droeg en bedraagt 1,7 volwaardige ar-

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1960 | | pagina 2