Planten
margarine
„Hosanna" staat op de drempel van
groots evenement
Plan luid van veel betekenis
voor Rijssens toekomst
Boordevol Gezondheid
p.i.m. Margarinefabriek-Bolswarcl
Chr. Oratoriumvereniging „Hosanna" leverde
prestatie van belangrijk cultureel niveau
„Kuist naar Kracht" deed haar
reputatie eer aan
Sint Nicolaas
vertrok met stille trom
Jaargang 38. No. 46 (Tweede Blad).
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1960
Weihnachts-oratorium van Joh. Seb. Bach
Een van de belangrijkste werken van deze grote componist
Plaats voor ruim 900 woningen
"1
Met musicus Henk Dul sloeg men een nieuwe (moeilijke) weg in
Tanhs onder energieke leiding van Gerrit Peuscher
Geroutineerd ensemble, aangevuld met jonge krachten
Weekblad voor Rijssen
Reeds lange tijd is de Chr. Oratoriumvereni
ging Hosanna intensief bezig met de repe
tities van het bekende Weihnachtsoratorium
van Joh. Seb. Bach, een oratorium waarmee
deze vereniging veel eer kan inleggen, om
dat het werk van Bach zoveel schoons,
zoveel mogelijkheden in zich bergt, dat de
aandachtige luisteraar getroffen moet wor
den door de verbeeldingskracht en de mu
zikale capaciteiten van deze klassieke
componist, maar vooral door zijn gelovige
overtuigingskracht, zonder welke het niet
mogelijk ware geweest zulk een groot aan
tal werken na te laten, die getuigen van
zijn groot geloof.
Tot Bach's meest bekende werken kunnen
worden genoemd de Mattheus Passion, de
Johannes Passion, het Weihnachtsoratorium
(datgene dus wat de Chr. Oratoriumvereni
ging Hosanna op 13 December gaat uitvoe
ren in het ParkgeBouw te Rijssen) en een
veelheid van fuga's, sonates, toccata's, ko
raalvoorspelen voor orgel, vier suites en de
(beroemde) 6 Brandenburgse concerten voor
orkest, concerten voor 1 en 2 violen, con
certen voor 1, 2 en 3 en 4 klavieren enz.
Is de muzikale nalatenschap van Johann
Sebastiaan Bach (geboren in 1685 en over
leden in 1750) buitengewoon groot, typisch
is het feit, dat slechts een klein deel van zijn
werken tijdens zijn leven in druk is versche
nen. De Bach-gesellschaft heeft het onder
nomen een zoveel mogelijk volledige op
gave van zijn werken uit te geven en in
een tijdsverloop van een halve eeuw (1851-
1900) alle werken (voor zover bekend) van
de grote componist in een editie van 59
delen te doen drukken.
De propaganda voor de kunst van Bach is
voornamelijk gevoerd door de Duitse (in
1900) opgerichte „Neue Bachgeseljschaft",
hetgeen in andere landen navolging heeft
gevonden, ook in Nederland, waar een
Bachvereniging bestaat, die zich ten doel
stelt de verbreiding en zo volmaakt moge
lijke weergave van de veelzijdige musicus.
De Chr. Oratoriumvereniging Hosanna, die
sinds 1953 afgestapt is van het zingen van
al of niet moeilijke werken, waarmee niets
misprijzends gezegd wil zijn, heeft in die
jaren bewezen een grote bijdrage te kun
nen leveren aan het brengen van verant
woorde culturele werken van hoog niveau.
Daarmee heeft deze vereniging zich (wel
licht onbewust) een taak opgelegd, die van
uitzonderlijk grote betekenis moet worden
geacht.
Het uitvoeren van werken zoals de Lukas
Passion in 1954, der Tod Jesu in 1955, Die
Schöpfung ('56), de Judas Maccabeus ('57),
Die Jahreszeiten ('58) en de Elias in 1959,
hebben n.l. duidelijk een 2-ledig doel, waar
mede deze ook beantwoorden aan de in
tenties waarmede zij door Handel, Haydn,
Mendelssohn enz. moeten zijn gecompo
neerd, n.l. de onuitsprekelijke schoonheid
van de relatie tussen de mens en zijn Schep
per te demonstreren. Werken als de ge
noemde confronteren de mens via 'de vocale
en instrumentale mogelijkheden met het
Evangelie, dat hierdoor op diegenen, die
dit aanvaarden, een bijzonder relief en be
tekenis krijgt. Hef andere doel, dat met de
uitvoering van dit soort werken wordt be
reikt, is de onderkenning van de klassieke
meesterwerken, de confrontatie dus met
culturele edelstenen, die kunnen schitteren
op een wijze, die wel zeer bijzondere in
druk moet maken.
Daarmee wil gezegd zijn, dat de Chr.
Oratoriumvereniging in Rijssen een groots
doel heeft gediend en nog steeds de inge
slagen weg blijft volgen, waardoor de be
tekenis van deze vereniging slechts moeilijk
in woorden is uit te drukken, vooral omdat
in Rijssen alles wat met cultuur te maken
heeft al te lang is verwaarloosd.
Het Weihnachtsoratorium van Ba'ch wordt
ingezet met een jubelend inleidingskoor, dat
begeleid wordt met pauken en trompetten,
waarna de tenor het Kerstevangelie uit
Lukas 2 zingt, hetgeen wordt onderbroken
door een recitatief en een prachtige alt
aria en het bekende koraal „Wie soil ich
dich empfangen". Door de sopraan (Ank
Reinders) en de bas Rom Kalma wordt af
wisselend gezongen over de vreugde van
Christus geboorte. Daarna wordt dit deel
Zie de man schijnt door de bomen, een lied
dat al vele jaren tijdens de Sinterklaastijd
vol overgave is gezongen, kreeg het vorig
jaar een bijzondere betekenis en werd
plotseling actueler aTs ooit tevoren. Toen
de Rijssense middenstand tijdens deze voor
haar bijzonder gunstige periode haar om
zetten met het uur zag stijgen (het was op
Zaterdagavond) viel plotseling de electrische
stroom uit.
Dat betekende uiteraard veel ongerief voor
de Rijssense winkeliers, maar vooral ook
voor Sinterklaas hoogstpersoonlijk, omdat
hij op dat moment „zitting" hield in een
der Rijssense zaken aan de Grotestraaf.
Het was voor de Sint en voor de winkeliers
een uiterst penibele situatie, vooral omdat
bleek, dat de s'toring niet in betrekkelijk
korte tijd kon worden opgeheven.
Op provisorische wijzen trachtte men zich
te behelpen, met kaars en kandelaar, maar
duidelijk bleek, dat deze (in deze tijd) sur
rogaat verlichting een wel bijzonder primi
tieve uitwerking had.
Ook Sinterklaas had er zo geen aardighejd
meer aan en wist niet beter te doen, dan
met de stille trom te vertrekken.
Wel heeft een van de zwarte knechten van
Sinterklaas een schrijven aan de IJsselcen-
trale gericht, waarin in onomwonden ter
men wordt gesteld, dat de Sint verwacht, dat
men in Zwolle aiïes doet waardoor de leve
ring van voldoende electrische stroom tij
dens de Sinterklaasperiode gegarandeerd
wordt.
Of dit schrijven overbodig is geweest of
niet laten wij in het midden.
afgesloten door het koor met het prachtige
koraal „Ach mein herzliebes Jesulein".
De 2e cantate opent met een inleiding voor
orkest, een pastorale Sinfonia, hetgeen door
veTen het meest indrukwekkende gedeelte
van het gehele werk wordt genoemd.
De muziek poogt in een liefelijke melodie
de plaats uit te beelden waar in de nacht
de engelen aan de herders hun blijde bood
schap brachten. De tenor (Simon van der
Geest) zingt het evangelieverhaal, onder
broken door koralen en aria's, waarvan de
altaria (gezongen door Annie Hermes)
„Schlafe Mein Liebster, geniesze die Ruh"
wel een hoogtepunt genoemd mag worden.
Dan valt het koor in met het „Ehre sei Gott"
waarin Bach de telkens aanzwellende ju
belende engelenzang op onnavolgbare
wijze heeft weergegeven.
Het koor besluit met het koraal „Wir singen
Dir in Deinem Herr", begeleid door het
Overijssels Philharmonisch Orkest met frag
menten uit de Sinfonia waarmee de can
tate begint.
Het 3e deel imponeert onmiddellijk door
een feestelijk beginkoor, dat aan het einde
van deze cantate nog wordt herhaald. In
drukwekkend is ook het licht gezongen
kleine koor, waarmee de herders elkaar
opwekken naar Bethlehem te gaan.
Het 4e deel wordt geheel gewijd aan het
zingen en loven van Jezus Naam, waarvan
de aria voor de sopraan (met echo-effect)
„Flöszt, mein Heiland" een sprekend voor
beeld is. Met een majestueus koraal „Jesus,
richte Mein Beginnen" met zeer fraaie tus
senspelen van het orkest, wordt de 4e can
tate besloten.
De uitvoering van het oratorium staat on
der leiding van de dirigent van de C.O.V.
Hosanna Gerrit Peuscher te Hengelo.
Medewerking wordt verleend door het Over
ijssels Philharmonisch Orkest, door Ans de
Rook-van Leeuwen, clavecimbel, Ank Rein
ders, sopraan, Annie Hermes, alt, Simon van
Geest, tenor, en Rom Kalma, bas.
Het is niet te veel gezegd, dat de verwach
tingen voor de uitvoering van het Weih
nachtsoratorium door de bewonderaars van
Hosanna zeer hoog zijn gespannen.
De laatste 15 jaar is in de gemeente Rijssen
veel tot stand gekomen. Ondanks hef feit,
dat men nog steeds kampt met een groot
woningtekort, heeft de gemeente, dat mag
wel eens duidelijk gesteld worden, alles ge
daan wat in haar vermogen lag, om een
verantwoorde woningbouwpolitiek te voe
ren. Dat hef bouwvolume jaar op jaar te
gering is, is een probleem waarmee het
college van B. en W. dagelijks weer wordt
geconfronteerd.
Dat er toch heel wat tof stand is gekomen,
valt duidelijk te concluderen, als men ziet
hoever het z.g. plan Vennekesgaarden reeds
gerealiseerd is, terwijl ook het plan Lentfers-
stukken steeds meer gestalte krijgt. In de
beide plannen zijn de bouwmogelijkheden
in afzienbare tijd uitgeput, waarna het plan
Zuid zal worden gerealiseerd.
Het plan Zuid behelst de zuidelijke sector
van Rijssen tussen de Lentfersweg aan de
oostzijde en het plan Vennekesgaarden in
het westen. Deze buurt is los gehouden van
de andere buurten, zodat hiertussen groene
wiggen ontstaan, die op de duur als pas
sieve en actieve recreatiegebieden ver in
de bebouwing ingrijpen. Het gedeelte rond
om deze buurt is als agrarisch terrein zon
der bebouwing bestemd, zodat deze strook
daarmede veilig is gesteld voor de verder
verwijderde toekomst. Aan de zuidzijde
hiervan is het bosgebied rondom de Rijs-
serberg gelegen, waarin inmiddels het nieu
we zwembad tot voltooiing is gekomen.
Een grote moeilijkheid voor de bebouwing
van deze buurt wordt gevormd door de
daarin gelegen helling, die misschien op
zichzelf nog niet zo'n groot bezwaar vormt,
maar door het feit, dat men bij vroegere
uitbreiding naar het zuiden is gaan afgra
ven, waarbij men dacht een klein probleem
tot oplossing te brengen, ontstond een moei
lijkheid, waarvoor toekomstige bestuurders
X
p.i.m
De Chr. Oratoriumvereniging Hosanna be
staat dit seizoen 11 jaar en is opgericht op
initiatief van de heer G. van Weerd, die
enige weken geleden, bij zijn pensionnering
als bedrijfsleider van de Heka, tot erelid
werd benoemd. De heer van Weerd han
teerde de voorzittershamer tot Febr. 1951,
toen deze werd overgenomen door de heer
W. de Heer.
Het koor werkte aanvankelijk onder de
naam Rijssens Chr. Gem. Koor, doch later,
toen er een fusie tot stand kwam met de be
staande Chr. gem. zangver. Hosanna (die op
nonactiviteit was), kreeg de vereniging de
naam Rijssens Chr. Gem. Koor Hosanna, zo
dat er met recht sprake was van een samen
smelting. Een van de meest verdienstelijke
leden van het koor is zonder twijfel mevr.
C. P. Eerdmans-de Hoogh, die sinds No
vember 1950 als secretaresse haar beste
krachten geeft aan de vereniging, die zij
tof ontwikkeling heeft zien komen tot het
huidige peil.
Toén mevr. Eerdmans in April j.l. tijdens de
jaarvergadering werd gehuldigd voor haar
10-jarig bestuurslidmaatschap bleek duide
lijk de waardering voor het werk, dat zij
met zoveel overgave en liefde voor de ver
eniging heeft verricht.
Nadat de heer W. de Heer als voorzitter
van de vereniging had gefungeerd van
Februari 1951 tot Februari 1953, nam de heer
J. Janssen het voorzitterschap waar tot De
cember 1953, waarna de huidige voorzifter,
de heer H. J. Overweg, in November 1955
de leiding van de vereniging op zich nam.
Door de uitvoering van grotere werken,
waaraan veel werkzaamheden zijn verbon
den ,is vooral ook het werk van de pen
ningmeester bijzonder verzwaard. Het be
stuur kan zich met de huidige penningmees
ter, de heer E. Dasselaar (sinds 1958) geluk
kig prijzen, omdat men hierin een uiterst
bekwame en accurate figuur heeft gevon
den, die de penningen der vereniging op
de meest verantwoorde wijze weet te be
heren.
Het eerste jaar heeft de vereniging gewerkt
onder leiding van de dirigent, de heer J.
Janssen uit Nijverdal, die in October 1950
werd opgevolgd door de heer J. Brilman
uit Almelo.
Met de komst van de heer Henk Dul uit
Deventer sloeg het koor een nieuwe richting
in, zodat gezegd kan worden, dat de be
kwame musicus, de heer Dul, de grondslag
heeft gelegd voor het belangrijke culturele
peil, waarop Hosanna zich bevindt. Nog
vers in de herinnering van velen zal de uit
voering liggen van de Lucas Passion in April
1954, die onder leiding van de heer Dul
werd uitgevoerd in de Ger. Kerk (Boom
kamp).
Toen eerst bleek, welk een durf en initiatief
van de heer Dul was uitgegaan, om dit
grootse werk met Hosanna in te studeren,
juist omdat aan deze uitvoering (zonder
orkest) vele financiële moeilijkheden verbon
den waren. De uitvoering werd slechts mo
gelijk gemaakt door de garantiestelling door
de vereniging Plaatselijk Belang en door de
gemeente Rijssen.
De uitvoering, die veel bewondering heeft
weggedragen, lief blijken, dat ook voor de
uitvoering van grote werken belangstelling
in Rijssen kon worden gevonden. Na de uit
voering van „Der Tod Jesu" in 1955 (in de
Ger. kerk) kwam een van de hoogtepunten
in de prestaties van Hosanna tot stand door
de uitvoering van „Die Schöpfung", al zou
later blijken, dat er nog meerdere hoogte
punten zouden volgen.
„Die Schöpfung" van Bach werd eveneens
uitgevoerd in het Parkgebouw, waarvan de
grote zaal voor vocale evenementen als
deze uitzonderlijk geschikt is.
Na de uitvoering van „Die Schöpfung" ver
liet de heer Dul de vereniging, wegens een
benoeming elders. Hij droeg aan zijn op
volger, de heer Gerrit Peuscher uit Hengelo,
die de dirigeerstok over Hosanna nog steeds
met veel élan hanteert, een vereniging over
in uitstekende conditie. De heer Dul heeft
vele leden van Hosanna begrip en liefde
bijgebracht voor grote klassieke werken,
waarvan de schoonheid voordien niet was
begrepen. Juist daardoor heeft deze musicus
zich zeer verdienstelijk gemaakt voor Ho
sanna en voor Rijssen.
In de heer Gerrit Peuscher heeft de Chr.
Oratoriumvereniging Hosanna, zoals de ver
eniging sinds 1959 werd genoemd, een be
zielende dirigent gevonden, die zich met
alle liefde van zijn muzikale hart volledig
geeft om het peil van de Rijssense vereni
ging te consolideren c.q. nog te verbeteren.
Onder zijn leiding werden uitgevoerd de
„Judas Maccabeus" van Handel, „Die Jahres
zeiten" van Haydn en de „Elias" van Men
delssohn.
De grootste indruk, die deze werken op de
toehoorders hebben gemaakt, is voor het
grootste gedeelte te danken aan de over
gave en aan de muzikale capaciteiten van
deze Hengelose musicus, die in het Rijssense
koor een vereniging heeft waarin naast een
prettige geest een juiste serieuze instelling
heerst.
De leden laten het werk niet over aan hef
bestuur, op allerlei wijzen staaf men hef be
stuur bij, om de vereniging te doen blijven
bloeien en financieel zo gezond mogelijk te
maken.
Belangrijk is ook, dat de vereniging alle
lagen der bevolking vertegenwoordigt. Een
van de grootste wensen van het bestuur is
over meer leden te kunnen beschikken.
Hopenlijk, dat deze wens geleidelijk in ver
vulling gaat, ten aanzien waarvan wij niet
pessimistisch gestemd kunnen zijn, omdat
wij van mening zijn, dat door uitvoeringen
als het Weihnachtsoratorium van Joh. Seb.
Bach een zeer suggestieve propaganda uit
gaat.
Tot slot vermelden wij de samenstelling van
het huidige bestuur, bij de leden waarvan
men zich kan aanmelden als lid van de C.
O. V. Hosanna: H. J. Overweg, voorzitter,
A. Janssen, 2e voorzifter; mevr. C. P. Eerd-
mans-de Hoogh, le secretaresse; mevr. Pas-
Wijtmans, 2e secretaresse; E. Dasselaar,
penningmeester; H. van Weerd en J. H. ter
Keurs, leden.
De R.K. toneelvereniging Kunst naar Kracht
heeft met de opvoering van de thriller „Het
spoor loopt langs de hoeve" haar in de
loop der jaren opgebouwde reputatie alle
eer aangedaan.
De thriller in 4 bedrijven van Wim Bischot,
die zich afspeelt op een rijke boerenhoeve
op Frans grondgebied dicht bij de Spaanse
grens is op verantwoorde wijze tot leven
gebracht. Er zaten, spannende romantische
en ethische elementen in, waardoor het stuk
zeker wist te boeien al durven wij stellen,
dat Kunst naar Kracht met de keuze van
het stuk wel eens gelukkiger is geweest.
Kunst naar Kracht kan zich beroemen op
het feit, dat zij naast de mogelijkheid ge
routineerde krachten te kunnen recruteren
ook op verantwoorde wijze een beroep kan
doen op de jonge generatie, die onder leiding
van de heer C. v. d. Veer tot opvallende
prestaties weet te komen en zich bijzonder
goed weet aan te passen aan het voor
treffelijk spel, dat vaak door de oudere
krachten wordt gepresenteerd.
Ondanks de grote waardering, die wij kon
den opbrengen voor de prestaties van het
ensemble, hebben wij in het stuk de sfeer,
die in een thriller zoals deze werd aange
kondigd, de basis moet zijn gemist, althans
voor een gedeelte. Daarmee wil geenszins
gezegd, zijn, dat het stuk en het spel niet
geboeid heeft, maar wij konden ons niet
aan de indruk ontrekken, dat het stuk niet
geheel uit de verf is gekomen,
voor het spel van Kunst naar Kracht over
het algemeen veel waardering en wel in de
eerste plaats voor Mevr. Te Lintelo, die als
Mère Hortence een groot aandeel heeft ge
had in de verantwoorde uitvoering van „Het
spoor loopt langs de hoeve". Haar typering
van de rijke maifresse voelde zij goed aan,
en haar hautaine houding bracht zij op zeer
aanvaardbare wijze. In haar plaatsing, haar
mimiek en haar gebaren spel, bewees zij
een speelster te zijn, aan wie een hoofdrol
als deze kan worden toevertrouwd.
Mej. Kamphuis als Suzanne was alleszins
aanvaardbaar, haar vrijmoedigheid van op
treden was goed getypeerd, evenals het
spel van Mevr. Struik, die had getekend
voor de rol van Hortence. Zij haalde uit
haar aandeel wat er in zat, en haar op
treden heeft veel aandacht getrokken.
De jongere spelers als P. Kiestra als Pedro
en L. Ebbing als Pierre lieten duidelijk uit
komen, dat Kunst naar Kracht ook daad-
weer een oplossing moesten trachten te vin
den.
Om de aansluitingen aan de zuidzijde goed
te krijgen, dient de hoge rug aan de zuid
zijde van de Wilhelminasfraat ten dele te
worden geëgaliseerd en de willekeur der
insnijdingen acceptabel gemaakt te worden.
Hierdoor is het onvermijdelijk, dat de hel
lingen in sommige wegen over een korte
lengte vrij groot zullen moeten worden, met
alle bezwaren daaraan verbonden, al dient
gezegd, dat de ontwerper van het uitbrei
dingsplan in zijn toelichtende beschrijving
duidelijk heeft gesteld, dat hij deze hoogte
verschillen (hellingen) tot het minimum heeft
beperkt. Teneinde dit te bereiken is het
noodzakelijk, aldus staaf in deze toelichting
vermeld, dat wanneer aldaar zal worden
gebouwd, tijdig de betreffende helling
nauwkeurig wordt opgemeten om op groter
schaal de consequenties hiervan in detail
te kunnen bepalen.
De belangrijkste aders van de wijk worden
gevormd door de Markeloseweg en de Esch-
straat, welke ieder voor zich een ader voor
deze buurt gaan vormen. Tussen deze bei
de buurten zullen in het algemeen de voor
zieningen (winkelcentrum) worden gereali
seerd evenals het z.g. buurtpark. Deze struc
tuur vloeit mede voort uit de hoogtever
schillen. De afvloeiing geschiedt in hoofd
zaak naar de rand, hoewel het, aldus de
ontwerper van het plan, stellig noodzake
lijk zal zijn goede contacten te leggen met
hef huidig^, zuidelijke gedeelte.
Nabij het centrum zijn terreinen bestemd
voor een kerk, een buurthuis, twee scholen
en een kleuterschool, waarnaast nog moge
lijkheden zijn geschapen voor nog drie
lagere scholen en drie kleuterscholen.
Op verschillende binnenterreinen, die daar
voor in aanmerking komen, zal gelegenheid
worden gegeven voor bedrijfsbebouwing,
zodat deze niet te veel alleen in het^cen-
trum geconcentreerd is en mede een nut
tige functie kan hebben ten aanzien van de
verschillende buurten.
In het plan Zuid is plaats voor ongeveer
920 nieuw te bouwen woningen. Door de
nabije ligging van het centrum zal met in
achtneming van de reeds bestaande win
kels gerekend moeten worden op ongeveer
15 buurtwinkels in het centrum.
Het gemeentebestuur is er in de loop der
laatste jaren in geslaagd een groot aantal
terreinen in eigendom te verkrijgen.
Het zal niet zo heel lang meer duren voor
dat men een begin zal gaan maken met de
verwezenlijking van dit veelomvattende
plan, waarin vele mogelijkheden liggen en
waarmee de gemeente Rijssen een bijzon
der vooruitstrevend stempel op haar bouw-
politiek zal kunnen zetten.
werklijk kan rekenen op de jeugd. Van
Kiestra viel vooral de goede arficulatie op.
De heer N. te Lintelo als de twijfelachtige
figuur Dufait, speelde bijwijlen met grote
overtuiginskracht. Deze speler beweegt zich
gemakkelijk en doorleefde zijn rol op uitste
kende wijze.
De heer J. Kienhuis als de grenswachter
Serge le Roi leverde correct spel en typeer
de de „gendarme" op wel zeer verant
woorde wijze. Mej. M. Kamphuis als Rosa,
die in haar kleine rol niet zoveel mogelijk
heden kon vinden, deed wat in haar ver
mogen^ lag, een volksvrouw te typeren op
een wijze, die een andere speelster niet ge
makkelijk had kunnen verbeteren.