<~R,yóóenóe 0udkeden
Rijssen buiten de wallen
Nicuw-Guinea opnieuw als
twistappel op het Binnenhof
BUITENLANDS
OVERZICHT
PREDIKBEURTEN
111#
Grote gift voor
Herv. Bejaardencentrum
Jaargang 38 No. 5 (Tweede Blad)
VRIJDAG 5 FEBRUARI I960
Weekblad voor Rijssen
JAN ONTWAAKT UIT EEN
MOOIE DROOM.
Dromerig zat Jan de meester-poortwach-
ter in een gemakkelijke stoel. Een weinig
soezerig dacht hij nog na over wat de
Jonker daar straks gezegd had van die
freule Von Hamerstadt, die schele Juf
fer met die grote tanden, die tegen de
heer van de Stoevelaar niet onder stoe
len of banken gestoken had, dat zij die
Meister-poertwachter schön vond. Tot
groot vermaak van de tuinbaas had de
kasteelheer zijn poortwachter beloofd een
goed woord voor hem te zullen doen. Hij,
de Vrange, was wel gek als knappe Rijs-
sense jonge man, zich met zo'n ordinaire
naaister, af te geven. Het rijtuig kraakte
in het grint. De tuinbaas Peters riep:
pssst! En de heer van de Stoevelaar en
de tuinbaas vluchtten de kamer uit. Heer
Jacob vluchtte zijn werkkamer binnen
en boog zich ijverig over een aantal re
keningen, die nog onbetaald waren. En
Peters, de tuinbaas, schikte de bloemen
in het vertrek van mevrouw. De deur
vloog open en de huisknecht boog als een
knipmes. Daar was mevrouw, en dat be
tekende: strenge handhaving van de orde.
Zij liep haar kamer binnen en zag haar
tuinman bezig met het schikken der bloe
men. Haar vader had destijds niet misge
zien, toen hij haar Peters tot bruidschat
gaf. Waar is mijnheer? vroeg ze haar tuin
man. Hij wist het niet. Daarop liep me
vrouw de herenkamer binnen daar zat
prinsheerlijk de man, die zij zocht, Vran-
gen-Jan, de meester-poortwachter, flink
in de olie. Ze liep verder en kwam op
het kantoor, waar ze haar echtgenoot
aantrof met een vuurrood hoofd van de
wijn, druk in de rekeningen kijkend. Dat
je je niet schaamt, riep zij, om met een
knecht te gaan wijn drinken, als ik weg
ben. We spreken elkaar nader! En met
een wierp ze de deur dicht. Daarop haal
de ze een karwats, en sloeg de meester-
poortwachter het huis uit, en naar de
plaats waar hij hoorde. De tuinbaas Pe
ters kreeg geen standje.
HET DAGBOEK SPREEKT
Hedenmiddag kwam mijne huisvrouwe
thuis. Er vielen zware woorden. Vrangen-
Jan afgeranseld, en ikke stilgezwegen,
want mijn vrouw is een Ripperdase. Wind
West!
De volgende morgen te negen ure moest
de meester-poortwachter op het appèl ko
men. Hij had twee extra borstrokken
aangetrokken, maar dat had weinig ef
fect. Want toen hij voor mevrouw ver
scheen zag hij twee geladen pistolen op
tafel liggen. Jan prevelde inderhaast nog
een gebed. Want streng boorden me-
vrouws ogen door hem heen. En spelend
met een geladen pistool vroeg zijn mees
teres hem, wat er de vorige middag was
voorgevallen. En Jan biechtte alles op,
ook dat meneer gezegd had, dat hij ge
lijk had, Janna, de naaister, te laten
schieten. Handen hoog!, gebood me
vrouw en richtte het pistool op Jans
borst. En op dat ogenblik deed Jan, wat
hij zelden gedaan had, hij plaste van
angst in de broek. Op de vraag van me
vrouw, of hij Janna in de steek zou la
ten, riep hij luidkeels: nee! Ik beloof het
plechtig, mevrouw, ik trouw haar, hoe
eer hoe liever, en zal altijd goed voor
haar zijn. En toen kwam het pistool dich
ter voor zijn borst, en met een: zul je
haar dit vanmiddag in mijn bijzijn ver
klaren? Ja, mevrouw. Het pistool zakte
en de meester-poortwachter kon gaan.
Des middags zat Jan bij de koetsier op
de bok en mevrouw en meneer in het rij
tuig. Ze had haar gemaal meegenomen,
die ging naar de Oosterhof, anders deed
hij nog meer gekke dingen. Op de Ooster
hof werd hij met grote onderscheiding
ontvangen, hij was immers luitenant
stadhouder der Overijsselse lenen. Het rij
tuig werd gestald en in het eenvoudige
huisje in het voorste deel der Haarstraat
hield het rijtuig stil. De koetsier bleef op
de bok en mevrouw gebood Jan voorop
te gaan. Men viel er met de deur in huis
en toen Jan als eerste in de keuken-woon
kamer-atelier verscheen, verschoot Janna
van kleur. Maar daarachter verscheen
hoogg'ekapt en ruisend in zijde de om-
Ned. Herv. Gemeente. Grote Kerk. 9.30 u.
(Bed. H. Doop) Ds. Vos en 3 uur de heer
Renger. Westerkerk 9 en 10.45 uur Ds.
Vergunst; 7 uur (Bed. H. Doop) Ds.
Vos.
Elzen geen dienst.
Notter geen dienst.
Geref. Kerk (Boomkamp). 9.30 en 3 uur
Ds. Goede van Aalten.
Geref. Gem. (Noorderkerk). 9.30 en 7 u.
Ds. Blok; 3 uur Leesdienst.
Woensdag 7.30 uur Ds. Blok.
Oud-Geref. Gem. (Bevervoorde). 9.30 en
2.30 uur Leesdienst; 7 uur de heer Vos
man.
Woensdagavond 7.30 uur de heer Vos
man.
Oud-Geref. Gem. (Walkerk). 9.30 en 3 u.
Leesdienst. Woensdag 7.45 uur Ds. Du
Marchie van Voorthuizen.
Geref. Gem. in Nederland (Eskerk). 9.30,
2.30 en 6 uur Leesdienst.
vangrijke figuur van de Vrouwe van de
Stoevelaar. Na de gebruikelijke groet
sprak mevrouw tot de naaister: Janna,
hier is uw Jan terug. Hij zal u nooit weer
verlaten, is wel, Jan? Neen! Nooit! riep
de meester-poortwachter. Hij voelde de
striemen nog en dacht met afschuw aan
de dreiging met het pistool. Jan mocht
die avond bij Janna blijven en mevrouw
beloofde Janna een deel van haar uitzet
te geven. Een naaister als Janna vond
men maar zelden en zolang mevrouw van
de Stoevelaar leefde kon Janna op haar
bescherming rekenen dat wilde heel wat
zeggen.
EEN HUISELIJK ONDERHOUD
Toen de volgende morgen het ontbijt
op den huize Stoevelaar afgelopen was,
hadden de heer en de vrouw des huizes
in een gesloten kamer een min of meer
hartelijk onderhoud, waarvan wij alleen
weten dat de heer des huizes er wel wat
bekaaid afkwam. Want het dagboek ver
meldde, dat de Jonker omtrent twee uur
in de middag een twist had met zijn mees
ter-poortwachter, die zo hoog liep dat
heer Jacob Vrangen-Jan een kanis noem
de en wanneer hij weer iets aan mevrouw
vertelde, zou hij hem in de gracht ver
zuipen. U ziet het: herenknecht zijn op
een kasteel was bepaald ook altijd geen
rozengeur en maneschijn. Maar voor de
meester-poortwachter braken weldra be
tere dagen aan. Janna de naaister kwam
op de Stoevelaar en zij prees Jan zeer om
zijn goedheid en dat viel bij mevrouw
in goede aarde. Op een dag ging ze naar
de van Ittersums en naar de van Voersten
op de Grimberg en overlegde daar met
de kasteelvrouwen wat men moest doen
om Janna in Rijssen te houden als naai
ster. Gelukkig had zij haar echtgenoot
meegenomen. Hij kon weliswaar bij haar
afwezigheid met het personeel de bloe
metjes wel eens buiten zetten, maar dat
moest je een man vergeven, maar als lui
tenant-stadhouder van de lenen had hij
op de hoge huizen grote invloed. Uitdruk
kelijk bond hij de heer van de Ooster
hof op het hart, dat de aanstaande man
van Janna de naaister een baan moest
hebben.
Het was bepaald geen boom van één
houw, maar er moest uitgekeken wor
den. Drie maanden later had van Itter-
sum iets op het oog. De koster-school
meester van Rijssen was tot op de draad
versleten. En wanneer men dit voor drie
honderd jaar en langer geleden consta
teerde, geloof dan maar, dat er veel van
aan was. Maar ja, de Jonkers hadden
weliswaar de beroeping in de hand, maar
de burgemeesters spraken ook een woord
je mee. Als het niet anders was, vond de
vrouwe van de Stoevelaar, dan was er
wel een oplossing voor, dit zou zij wel
klaren. Maar eerst moest er een geteken
de verklaring zijn, dat de schoolmeester
onbekwaam en versleten was. De Vrouwe
van Stoevelaar ging op stap, bezocht de
eenvoudige Rijssense burgemeesters, die
haar zeer voorkomend tegemoet traden.
Maar ja, wie moest de twee-en-tachtig ja
rige schoolmeester onderhouden als men
hem aan de dijk zette. Mevrouw van de
Stoevelaar dacht diep na, en bezocht de
oude schoolmeester en diens vrouw. De
vrouw was nog uitstekend bruikbaar om
tin te schuren en de meester kon nog
wel lichte boodschappen doen. Ze zou eens
met haar man praten. De heer van de
Stoevelaar sprak wrevelig van: allerlei
oude rommel aanhalen, maar het eind
van het liedje was, dat de oude Rijssense
schoolmeester pluimgraaf zou worden op
de Stoevelaar. Dus opzichter over het
pluimvee.
VAN COEVERDEN.
De meningsverschillen over de „wilde
staking" van. de buschauffeurs, mogen
regering en parlement aanvankelijk ver
deeld hebben gehouden, in Nederland
vergeleken bij de muiterij, welke zich
in Algiers tegenover generaal De Gaulle
heeft voorgedaan zijn zij toch maar
van ondergeschikt belang. Bij de behan
deling van de begroting van buitenlandse
zaken kondigde de socialistische woord
voerder dr. Patijn zelfs nadrukkelijk aan,
dat zijn partij óók in de oppositie, voor
zover mogelijk, het buitenlands beleid
van minister Luns wilde volgen, al werd
dit z.i. meer bepaald door eng-Nederland-
se belangen dan door een brede nationale
visie. Het voornaamste van meningsver
schil tussen de z.g. regeringspartijen en
de oppositie bleek hier als vanouds
de Nieuw-Guinea-kwestie, welke volgens
de P.v.d.A. onze positie in de Verenigde
Naties bemoeilijkt. Zij wilde derhalve dit
gebied onder internationaal beheer stel
len, met dien verstande, dat het nog tien
jaren maar dan in opdracht van de
Verenigde Naties door Nederland zou
worden bestuurd. Dit plan vond meteen
al weinig bijval. De liberale mevrouw
Stoffels betwijfelde of Nederland door
de V.N. wel als zodanig zou worden aan
gewezen en de pacifistisch-socialistische
dominee achtte de termijn van tien jaren
niet houdbaar, gelet op het feit, dat een
termijn van dertig jaren, welke aanvan
kelijk voor de onafhankelijkheid van de
Belgische Kongo werd aangehouden, plot
seling tot drie maanden moest worden
teruggebracht.
DUITSE ONDERHANDELINGEN
Druk informeerde de Tweede Kamer
ook naar het verloop van de onderhande
lingen met West-Duitsland, waarbij
naar verluidde overeenstemming zou
zijn bereikt over een schadevergoeding
van 275 miljoen Mark en over een ge
meenschappelijk regime in het Eems-
Dollargebied. Ds. v. d. Veen was echter
verontwaardigd over de teruggave van
Elten en Tuddern, zonder dat er een
volksstemming is gehouden en de com
munist Bakker haalde zich een standje
van de voorzitter op de hals door de Duit
se minister Oberlander voor een „Hitier-
knecht" uit te schelden. De socialistische
dr. Patijn was verontrust voor het geval
het meningsverschil inzake de Rijnvaart
inderdaad buiten dit accoord zou zijn ge
houden. Hij vreesde, dat de positie van
onze Rijnvaarders in de toekomst hier
door benadeeld zou kunnen worden. Dan
heeft Nederland immers niets meer om
aan te bieden?
ZWARTE DAG?
Al bij al liep de strijd echter niet op.
Dr. Patijn voorzag zelfs, dat mr. Luns,
die voor de achtste maal de begroting van
buitenlandse zaken heeft ingediend, wel
eens de recordhouder onder onze mi
nisters zou kunnen wordenindien het
kabinet-De Quay zijn zittingsperiode ten
minste volledig zal kunnen uitdienen. Op
de Kaderdag, welke de P.v.d.A. vorige
week zaterdag bijeen riep, was tegen
over ministers als mr. Van Rooy bepaald
wel minder vleiende taal gebruikt. Men
Een week van grote spanning in Al
giers en Parijs heeft tenslotte geleid tot
de
capitulatie
van de oproerlingen in de stad Algiers,
waarvan de ene leider, Ortiz, verdwenen
is, en de andere, Lagaillarde, in een ge
vangenis te Parijs op zijn berechtiging zit
te wachten.
Acht dagen hebben de oproerlingen zich
gehandhaafd, nadat zij op 24 januari ge
poogd hadden bevolking en leger aan hun
zijde te krijgen ter verdediging van Frans-
Algerije. De opstand was gericht tegen
president De Gaulle, wie zij verwijten de
Algerijnen zelfbeschikking te willen toe
kennen, hetgeen volgens hen gelijk staat
met onafhankelijkheid van de mohamme-
WM.
SiEiii
«ÏSKirilSi!
moet echter bedenken, dat diens hou
ding in het busconflict toen ook de
antirevolutionaire fractieleider, dr. Bruins
Slot, .aanleiding gaf van een „zwarte
dag" voor het ministerie te spreken.
De A.R. minister Van Aartsen had het
er bij de verdediging van de begroting
van Volkshuisvesting in de ogen van het
parlement beslist beter afgebracht. Moties,
welke op een opvoering van de woning-
wetbouw tot een gelijk peil als dat van
de particuliere woningbouw aandrongen
waar de P.v.d.A. en de K.V.P. vóór
waren geweest, wist hij zich van het lijf
te houden. Helemaal zonder kleerscheu
ren kwam hij er toch niet af. De twee
grootste Kamerfracties namen een motie-
Van Vliet aan, waarin werd verlangd,
dat ook de woningbouwverenigingen van
de aantrekkelijke subsidieregeling voor de
particuliere bouwers in de sector van de
volkswoningbouw zouden mogen profite
ren.
ZUID-FLEVOLAND
Minister Korthals van verkeer en wa
terstaat wist zich bij de begroting van
het Zuiderzeefonds een motie van de so
cialistische afgevaardigde Posthumus van
het lijf te houden, waarin op voortzet
ting van de werkzaamheden aan de dijk
Enkhuizen-Lelystad werd aangedrongen.
In het verleden is met die dijk begonnen
omdat in 1955 aan de Markerwaard voor
rang werd gegeven boven de indijking
van Zuid-Flevoland. Gelet op de gerin
gere kosten en de betere wegverbindin
gen met het Noordoosten van ons land,
welke Zuid-Flevoland aan Amsterdam in
uitzicht stelt, heeft minister Korthals de
volgorde omgedraaid. Over het algemeen
kon de Tweede Kamer hiervoor wel be
grip opbrengen. Maar zij had ook oog
voor het feit, dat er in de kop van Noord-
Holland verwachtingen waren gewekt. Ir.
Posthumus wees er bovendien op, dat
voorrang voor Zuid-Flevoland te zijner
tijd gevaar voor wateropstuwing bij Am
sterdam zou opleveren, als niet éérst de
dijk Lelijstad-Enkhuizen zou zijn aange
legd. Uiteraard maakte dit argument op
de andere Kamerleden, die zich de water
ramp Tuindorp-Oostzaan nog best herin
nerden, indruk. Zij overwogen echter, dat
de beslissing nog wel even kon worden
uitgesteld totdat minister Korthals een
overzicht zal hebben van de financiële
mogelijkheden in de toekomst. Van die
schatting heeft hij immers óók de uitvoe
ring van het Lauwerszeeproject afhanke
lijk gemaakt!
De stichting, die tot doel heeft te komen
tot de bouw van een Herv. Bejaardencen
trum heeft een gift ontvangen van f 1000.
In het Herv. Kerkblad schrijft Ds. E.
F. Vergunst voor deze gift zeer dankbaar
te zijn. Het is goed, aldus Ds. Vergunst,
dat wij hierdoor nog eens weer aan deze
zaak waaraan nog steeds gewerkt wordt
herinnerd worden.
Ambtelijke molens malen nu eenmaal
JOSEPH ORTIZ
heeft eveneens een werkzaam aandeel ge
had in de inmiddels bedwongen rebellie in
Algiers. Hij is thans voortvluchtig.
daanse bevolking, temidden waarvan zij,
blanke minderheid, zich ten zeerste be
dreigd zouden gevoelen.
Het leger volgde hen niet, maar in de
uitvoering van de bevelen de opstand te
onderdrukken en de opstandelingen te iso
leren was het uitermate slap. Het leger
bleef passief en dat klopte niet met de
opvatting van trouw die De Gaulle heeft.
Premier Debré bracht een geheim ge
houden bezoek aan Algiers om poolshoog
te te nemen en kwam met de indruk te
rug, dat er in geen geval bloed mocht
worden vergoten. Dit leidde tot een
verschil van mening
in de regering, want De Gaulle wenste
desnoods met harde hand de orde te her
stellen. Donderdag vertrokken Delouvrier
en generaal Challe, respectievelijk de re
geringsgevolmachtigde en de opperbevel
hebber, in opdracht van De Gaulle uit
Parijs naar een geheim hoofdkwartier bui
ten de stad om zich aan de druk van de
rebellen te onttrekken. Hoe men het ook
draait, deze beide gezagsdragers zijn niet
tegen, hun zware taak opgewassen geble
ken, anders hadden zij zich ook te Algiers
tegen de druk van de rebellen kunnen ver
zetten. Challe heeft er zich vermoedelijk
tegen gekant troepen te gebruiken om de
rebellen tot de orde te dwingen, ook om
dat hij meende dat het leger zijn bevelen
niet zou opvolgen.
Dit ogenblik leek het hoogtepunt van
de rebellie, maar daarna is het hollend
achteruit gegaan. Vrijdagavond heeft pre
sident De Gaulle, in uniform gekleed,
voor radio en televisie een dwingend be
toog gehouden tot het leger te gehoor
zamen en de
orde te herstellen.
Hij voelde zich ongetwijfeld gesterkt door
het feit, dat in Frankrijk zelf, talloze be- j
PIERRE LAGAILLARDE
één der opstandelingenleiders uit Algiers,
die zich thans in de strafgevangenis te
Parijs bevindt.
langzaam, aldus Ds. Vergunst, maar in
elk geval malen zij nog.
Enige positieve mededeling over het
Hervormd Bejaardencentrum wordt ver
der niet gedaan.
tuigingen van trouw op het paleis van de
president waren binnengekomen en dat
ook in Algerije bevelhebbers van diverse
sectoren hun trouw aan generaal Challe
en generaal De Gaulle betuigden. De
Gaulle sprak fel omdat het voor hem niet
zozeer een opstand tegen zijn gezag was
als wel tegen het gezag van Frankrijk.
Plij herhaalde met kracht zijn politieke
standpunt, dat neerkomt op de toeken
ning van het
recht van zelfbeschikking.
Te zijner tijd zal een referendum moeten
worden gehouden met als keuze: 1. ge
hele aansluiting bij Frankrijk, 2. interne
autonomie met hechte banden, met Frank
rijk dus en 3. onafhankelijkheid (zij het
onder bepaalde voorwaarden, welke nog
nader bepaald moeten worden). Hij zeide,
en dat heeft de rechterzijde enige hoop
gegeven, dat hij „de meest Franse oplos
sing" met blijdschap zou begroeten, het
geen volgens deze rechterzijde de aan
sluiting bij Frankrijk, dus het behoud van
de huidige toestand zou betekenen. Maar
dat wil niet zeggen, dat hij de uitspraak
in deze richting zou willen dwingen.. Een
andere geruststelling voor de rechterzijde
is, dat hij het leger het toezicht op de ver
kiezingen wil toevertrouwen. De moham
medaanse opstandelingen, die nu al vijf
jaren de strijd volhouden, willen hiervan
niets weten omdat zij, niet ten onrechte,
ervan overtuigd zijn, dat het leger
geen genoegen
zal nemen met een andere uitslag dan de
algehele verfransing.
Nadrukkelijk stelde De Gaulle, dat hij
niet van plan is politieke besprekingen
over het einde van de oorlog met de mo
hammedaanse opstandelingen, de F.L.N.
te voeren, terwijl dezen er geen genoegen
mee nemen, dat er alleen over een staken
van het vuren gesproken zal worden, wat
volgens hen een net woord voor capitu
latie is.
De Gaulle heeft het leger dus wel enige
geruststellende woorden toegevoegd en
dat zal zeker een rol hebben gespeeld bij
het trouw blijven van het leger in -Alge
rije, nadat het eerst een door De Gaulle
veroordeelde passieve houding tegenover
de Europese opstandelingen in Algiers
had ingenomen.
De Gaulle is versterkt uit de strijd ge
komen, dat is onmiskenbaar, maar de tijd
zal moeten leren of het leger ook
in de toekomst
niet een eigen oordeel over de politiek
zal blijven hebben en zijn trouw min of
meer van die politiek zal laten afhangen.
Van de versterking van zijn gezag
maakt De Gaulle onmiddellijk gebruik
om van het parlement op bepaalde, nog
niet nader omschreven terreinen, vol
machten te krijgen. Men neemt aan, dat
het de bedoelipg is alle gevaar voor de
staat af te wenden en vooral om middelen
te krijgen met vergrote kracht tegen
rechts-extremistische elementen op te tre
den, die, zoals nu is gebleken,, ook in
Frankrijk zelf, weer enige complotistische
arbeid hebben gedaan. Een aantal arres
taties is verricht, maar te velen zijn toch
nog de dans ontsprongen, te velen, die
te dicht bij bepaalde ministers staan.
Daarom schrijft men De Gaulle ook het
voornemen toe een aantal ministers, die
zich in deze affaire als pieitvoerders van
de opstandelingen in Algiers hebben ont
popt, door anderen te vervangen.. Men
noemt al de namen van de ministers
Soustelle en Guillaumat
(defensie) die het veld zullen moeten rui
men. De Gaulle moet vertrouwde mensen
om zich heen hebben, als het een volgende
keer tot een, krachtmeting komt. En die
krachtmeting zal komen, als de dwin
gende loop van de gbeurtenissen er hem
tenslotte toe zal brengen het contact met
de F.L.N, op te nemen, ook wanneer het
niet alleen om het staken van het vuren
zal gaan.
Men zal ook niet vreemd moeten, op
kijken wanneer Delouvrier en Challe zul
len moeten verdwijnen, die te zeer bereid
waren op de eisen van de rebellen in te
gaan.
De gebeurtenissen in Algiers en Parijs
hebben
de aandacht van de gehele wereld
in beslag genomen, hoewel zonder op
zienbarende gebeurtenissen in alle landen
het leven toch gewoon is doorgegaan.
Wij willen nog een staking van 24 uren
van de Belgische vakbonden vermelden,
die op deze manier hun eis tot hoger loon
en betere sociale voorwaarden (meer va
kantie e.d.) kracht wilden bijzetten. Voor
al in het socialistische Wallonië is Let
stakingsparool opgevolgd.
Op de conferentie met de vertegenwoor
digers van de Kongo is het besluit ge
vallen, het gebied op 30 juni volledige vrij
heid te verlenen,, wat door buitenlandse
waarnemers een slecht voorbereide soe
vereiniteitsoverdracht geoordeeld wordt.
Incidenten tussen Syrië en Israël ves
tigen weer even de aandacht op het Mid
den-Oosten, maar veel dreiging zit er nog
niet in, al zendt Egypte troepen naar de
grens. (Nadruk verboden)
