Rijssense oudheden
2 COÖP.
RENLEENBANK NOTTER
Puzzeliocht
Jeugdnatuurwachi
Schietwedstrijden
Het mooie weer
VAN DER STOUW voor vulpennen
VRIJDAG 2 OKTOBER 1959
Advertenties en berichten voor het
WEEKBLAD VOOR
RIJSSEN
<éér
BOERENLEENBANKEN
RAIFFEISENBANKEN
vy
ere inlichtingen bij de
VOOR
RUSSE
Administratie en Redactie:
Enterstraat 10, Rijssen. Telef. 2303 (05480)
Advertenties 10 ct. per m.m. Rij contract korting. Inzending van
advertenties tot uiterlijk donderdagmorgen 12 uur.
et
len,
en,
ten
md
at
de
ng
;er,
er-
-an
an
^at
e-
•ats
or-
die
•ger
~er-
toch
De
larkt-
sn.
druk-
)ij het
in de
:t offi-
en zijn
avonds
worden
ng een
lijsten
ontvangen wij graag vroegtijdig,
uiterlijk donderdags 4 uur,
Familieberichten worden
aangenomen tot vrijdagsmorgens
8 uu r
Adres administratie:
ENTERSTRAAT 10 - TEL. 2303
letterlijk de deur uit. En als geleidelijk
de drukte overgaat in een opvallende
stilte, dan weet het bestuur van markt
wezen, dat de vele beslommeringen, die
de verloting op organisatorisch gebied
ieder jaar opnieuw met zich meebrengt
weer voor een jaar achter haar ligt.
De opbrengst van de verloting, wordt
ieder jaar aangewend voor algemene be
langen, belangen, die in het vlak liggen
van de doelstellingen, die de vereniging
nastreeft en die duidelijk spreekt uit de
naam van de vereniging, die lang is maar
ook heel wat inhoudt, n.l. de vereniging
tot bevordering van het Marktwezen,
VVV en Plaatselijke Belangen, en voor
al in die laatste naam, is heel veel wat
kortweg algemeen belang kan worden ge
noemd onder te brengen. Dat de vereni
ging zich in de loop der jaren deze naam
alle eer heeft aangedaan, is uiteraard al
leen maar prijzenswaardig.
ede re^ever9°orwa^tlen
Lma^eUlVe V°r \\gt ee°
Asngesl. bij dm Centrale Bank te Utrecht
in de
ad-
oend,
nog
toch
van
kke-
aaie,
;sch-
n de
:stand
wei-
;eziên
jt Rijs-
:i; dezé
t Z.W.
eidelijk
slage-
:>erszaak
'an een
terwijl
at nog
terieur
enpand
vfdzaak
is bij-
gericht.
etalage,
ze kun-
nkel op
Lage
i bieden
gen van
rhanden
atelier,
worden
rkzaam
ruimte,
-tering,
tl kun-
zaak
n.
.es toe.
don-
mber in
Hotel
radio-
r van
zullen
NWAL 31 RIJSSEN
Zaterdag startten ongeveer 100 leerlin
gen van de hoogste klassen der lagere
scholen en van het voortgezet onderwijs
voor de eerste Jeugdnatuur-puzzeltocht,
georganiseerd door de leiding van de
Jeugdnatuurwacht Rijssen. Woensdag j.l.
was dezelfde tocht verreden door ande
re leerlingen die 's woensdagsmiddags vrij
zijn, terwijl nu werd deelgenomen door
Jeugdnatuurwachters die zaterdags vrij
van school zijn.
Ook nu weer bleek, dat de leiders van
de jeugdnatuurwacht een goede greep met
deze puzzeltocht hadden gedaan. De deel
nemers vertrokken vol enthousiame en de
jeugd vond de tocht bijzonder interessant.
De opgaven en „puzzels" stonden alle
maal in het teken van de natuur, zodat de
tocht een leerzaam karakter droeg, het-
i geen ook uiteraard de bedoeling van de
organisatoren is geweest. De deelnemers
werden getest op de kennis van bloemen,
planten en bomen, enz. terwijl er ook
nog gezorgd werd voor een verrassing.
In de loop van deze week zal de uitslag
bekend worden gemaakt. Voor de win
naars staan waardevolle en aantrekkelij
ke prijzen ter beschikking.
PUZZLERIT
De bromïietsclub „Op Pad" organiseert
morgen, zaterdag 3 oktober, een puzzlerit,
waarvoor de start zal plaats hebben bij café
Smit.
MODESHOW
De fa. Wed. Ter Harmsel organiseert dins
dag 6 oktober In het Parkgebouw haar tra
ditionele modeshow. Deze firma heeft zich
een goede naam met de organisatie van dit
voor vele dames belangrijke evenement we
ten te veroveren, zodat verwacht kan wor
den, dat voor de show veel belangstelling
zal bestaan.
BENOEMD
Tot boekhouder bij de Verenigde Rijssense
Brandstoffenhandel N.V. werd benoemd de
heer J. van Putten.
Zaterdagmiddag werd door het perso
neel van de reserve rijkspolitie uit diver
se plaatsen uit de omgeving van Rijssen
deelgenomen aan schietwedstrijden, die
werden gehouden op de schietbanen op
de Biesterij. Het is een sportieve kracht
meting geworden waaraan door vele le
den van de reserve-politie werd deelge
nomen.
Er werd geschoten op een revolver- en
een geweerbaan en gebleken is, dat er
uitstekende prestaties zijn geleverd.
Adjudant Slot bracht aan het einde van
de wedstrijddag dank aan de heer Poort
man en aan adjudant van Vegt uit Rijs
sen, voor de voortreffelijke organisatie
van deze middag. Spr. drong er op aan,
dat Rijssen, de de beschikking heeft over
zulk een prachtig schietterrein in de toe
komst dit soort wedstrijden nog eens weer
zou organiseren.
Ook de reserve inspecteur van Zuile-
kom uit Almelo, bracht de groep Rijssen
dank voor de organisatie en de ontvangst
in Rijssen en hoopte eveneens, dat het
niet de laatste keer zou zijn, dat Rijssen
deze wedstrijden had georganiseerd.
Bij de korpswedstrijden geweer wist
Hellendoorn de eerste prijs te behalen,
terwijl Rijssen 2 de 2e prijs in de wacht
sleepte, Rijssen 1 werd 3e en Almelo 1 4e.
In de korpswedstrijden pistool kwam
Almelo bijzonder goed voor de dag. Al
melo 1 leverde de beste prestatie (236
punten), Almelo 2 werd 2e (200 punten),
Wierden werd 3e met 193 punten en Die
penveen werd 4e met 189 punten.
De uitslagen voor de personeelswed-
strijden:
Geweer: 1 A. Plasman, Hellendoorn; 2
Haarhuis, Hellendoorn; 3 E. A. J. Plasman,
Hellendoorn; 4 Goossen, Rijssen; 5 van
Leeuwen, Diepenveen; 6 Poortman, Die
penveen; 7 v. d. Burgt, Rijssen; 8 Galgen-
beid, Hellendoorn; 9 Wesselink, Diepen
veen; 10 Coppenhagen, Almelo.
Pistool: 1 Gorbek Almelo; 2 Coppenha
gen, Almelo; 3 Bekkers, Almelo; 4 Zonder,
Borne; 5 Bakker, Rijssen; 6 Muis, Almelo;
7 ter Avest, Rijssen; 8 Wibbelink, Diepen-
't Zunke schient nog alle dage,
't Mooie weer det hooit meer an,
Wêkn, joa moan' is 't non al dreuge
En van règn doar heur 'j neet van.
't Is non al begin oktober
En nog aalt steet 'n kachel zwat,
Vuurig joar haw' 'n in september
Al verscheijn moal an ehad.
Het is 's moarns a wa wat frisker
En ook 's oawns dan köj 't a weetn,
Meer 't is oawerdag bizunder,
Aj een betje doot muj zweetn.
Iej könt zelfs de ijskokoare
Daagleks nog op 'n Scheeld zeen stoan,
Volgens de berichen zal het
Weer nog drek neet ummesloan.
't Kan wal wèn det 'n oogs dit sommer
Meender was as 't vuurig joar,
Meer doar hoof zo 't lik, gin mènske
Honger nog te liên, neetwoar.
En a muwwe vuur de eerpel
Eén of twee güln meer betaaln,
Och, awwe gezoond bliewt zöwwe
Doar wa wier ne joar urn haaln.
En de meeste boern dee zeut toch
Vaste neet te veule nemn'
Ook al zeent ter dee het milnste
Met de béide èn' wilt hemn.
Joa ik mag det wal zon sommer,
'k Hop' det 't zo nog 'n zetje blif
En det oons de moand oktober
Nog meer veule zunne gif.
Rijssen.
J. ROZENDOM.
veen; 9 Wesselink, Diepenveen; 10 Baan,
Rijssen; 11 Poortman, Rijssen; 12 Oddink,
Hellendoorn.
RUSSEN BUITEN DE WALLEN
DE HISTORIE VAN EEN OUD
RIDDERGOED DE GRIMBERG.
Even ten oosten van Rijssen, in de buurt
schap Noteer, daar liggen de restanten van
wat eens het riddergoed de Grimberg was.
De voormalige huispiaats en de naasie om
geving zijn thans eigendom van de familie
Ter Horst, en goed bewaard. Maar sinds
lang is verdwenen het deftige hoge huis,
eens een burcht, die het Schoitengericht van
Rijssen gevreesd maakte. De Grimberg van
weleer telde onder haar ridders keiharde
mannen, heren, voor geen gerucht vervaard.
Edelen, die hun zwaard als maatstaf van het
recht in de vroege middeleeuwen, op de slag
velden van Holland en Palestina lieten gel
den. Er zijn al heel wat eeuwen verlopen
sinds Egbert, de graaf en heer der heerlijk
heid Almelo, meue heer van de Grimberg
was. Deze overleed in 1307. Toen raakte het
kasteel Grimberg uit handen der familie
van Almelo. En het geslacht van Van Grim
berg treedt naar voren. Heer Derk, van den
Grimberg, maakte naam, ten eerste als
kruisridder, ten tweede als aanvoerder in de
Gnmbergse oorlog, die gelukkig niet op
Twentse bodem plaats greep, maar waarin
de Rijssense Twentenaar zulk een groot aan
deel had, dat deze oorlog bekend bleef in
de annalen der historie als de Grimbergse
oorlog.
Heer Derk werd in 1390, strijdensmoe, bij
zijn voorvaderen vergaderd. Hij overleed op
de Grimberg en werd met pracht en praal
in de toen nog Rijssense kleine kerk ter
aarde besteld. Zijn beide zoons betaalden
in natura de kerkelijke begrafenis, vorste
lijk en royaal, aan de toenmalige pastoor
van Rijssen, plus de te houden missen. Lang
bleven de Grimbergen niet te Rijssen wo
nen. Reeds in 1422 rees een andere ster in
Rijssens kerspel. Johan van Twickelo, de
Jonge, heer van Hengelo en Twickel, een
Jonker, die zich in Twente kon laten gel
den, evenals de heren van Almelo, had zijn
oog laten vallen op het mooie Rijssense rid
dergoed. Maar zijn familie, de neven en nich
ten Rutenborch, lieten ook hun aanspraken
gelden. Daaruit concludéren wij, dat de
beide zoons van Derk van de Grimberg
kinderloos zijn overleden. De ruzie over de
erfopvolging duurde in alle hevigheid en
met wisselend succes voort. Toen Johan van
Twickelo de Rutenborchs van zich had af
geschud, kwamen de Ten Thije's als mede
dingers opdagen, zij behoorden mede tot de
oudste en eerste adel van Twente en waren
borgmannen van Goor. Een mooi riddergoed
met een sterk kasteel met veel hoge en lage
rechten en met in de stad Rijssen een dikke
vinger in de pap, dat trok machtig aan. Op
den duur moest Johan van Twickelo echter
het loodje leggen. De Ten Thije's, geholpen
door de Rutenborchs, bleven overwinnaar, en
zo werd Derk ten Thije heer van de Grim
berg. Van de Ten Thije's ging het weer
over in de Rutenborchs. Otto van de Ruten
borch bewees Rijssen een dienst door de
eerste brug over het veer te leggen. Intus
sen maakten de bewoners van Rijssen van
de verwarde strijd op de Grimberg gebruik
om de rechten der stad een uitbreiding te
geven. De burgemeesters gingen handig te
werk, stookten de ene erfgenaam tegen de
andere op en probeerden zelf zoveel moge
lijk in de wacht te slepen. De heren van
Almelo hadden weliswaar de leengerech-
tigheid, maar wat kon dat de Rijssense bur
gemeesters schelen. Terwijl de heer van
Almelo, de Rutenborchs, de Ten Thije's en
Twickelo's in gezelschap van de Utrechtse
bisschoppen kibbelden, sloegen de Rijssena-
ren meermalen flink toe om hun stedelijke
positie te versterken. Het spreekt vanzelf
dat in die dagen van strijd het huis de
Grimberg niet steeds bewoond was. Het
ging de erfgenamen meer om de rechten en
om de grond. Een kasteel zonder land, zon
der bos en boerderijen had niet zoveel waar
de. Maar de Grimberg betekende grond en
dus macht. Een huis, hoe sterk het ook
moge zijn, kan men afbreken en elders
weer opbouwen, maar de grond moet men
laten liggen. In 1524, de Rijssenaren waren
binnen, zij hadden vier jaar te voren alle
markegrond geannexeerd (dat komt er van
als grote heren met elkaar over hoop lig
gen), stierf de laatste Rutenborch op de
Grimberg. Weer ruzie om de erfenis. De
bloem van de Twentse adel vloog elkaar
andermaal in de haren om de vette kluif,
die Grimberg heette. De heer Iskele van
Weleveld kwam nu als overwinnaar uit de
strijd, en Iskele deed zeer wijs. Hij verkocht
de Grimberg aan heer Peter van Voorst, een
majoor. De van Voorsten behoorden tot de
oudste en machtigste adel in Overijssel. De
majoor had denkelijk de Grimberg gekocht
voor zijn zoon Johan, die er in 1575 mee be
leend werd. Maar Johan van Voorst was
Oranjegezind en stak dit niet onder stoelen
of banken. Rijssens burgerij gaf hem groot
gelijk, maar dit verminderde de moeilijk
heden niet waarin de nieuwe heer van de
Grimberg verward raakte. Hij had zich in
middels Hermanna Mulert tot vrouw geno
men en vele leden van zijn vrouw's familie
papten met de Spanjaarden aan. In 1582, een
der rampjaren voor Twente, verklaarden de
Spanjaarden de Grimberg en onderhorighe
den verbeurd. Zij zetten er een beheerder
op. Maar die bracht er niet veel van terecht.
Rijssenaren en boeren haalden stiekum de
oogst van het land en verstopten deze ten
gunste van de Oranjegezinde Johan, die er
gens in Holland onder Nassau's vaandels
vocht. Voor Rijssen had het voorval min
der prettige gevolgen. De Spaanse bevelheb
ber legde op de Grimberg een sterke bezet
ting. De bedoeling was om de nog al robuste
Rijssenaren onder de duim te houden en
tevens het platteland leeg te slepen. Wij,
mensen van deze tijd, kunnen ons best voor
stellen hoe dat ging. Wij kennen de tijd van
1940-'45. Intussen had ook Johan van Voorst
niet stil gezeten en vóór zijn vertrek een
Juffrouw Mechteld van Langen het kasteel
laten bewonen. Toen de Spanjaarden kwa
men hield zij slechts een paar kamers over.
Maar deze Rijssense Kenau Hasselaar stak
het kasteel in brand, terwijl het vol soldaten
zat. Juffer van Langen werd als verdacht
van brandstichting met de naaste pachtboe
ren opgepakt en naar Lochem vervoerd,
waar men de Juffer en de pachters opsloot
in de Blauwe toren, een soort staatsgevan
genis. Het was alleen maar een voorzorgs-
maatregel, de freule van Langen en haar
helpers werden in gijzeling gesteld voor het
geval Johan van Voorst het mocht probe
ren, een aanval op de Grimberg te doen.
Dus knepen de vijanden hem wel voor Jon
ker van Voorst, die zich in dit geval verze
kerd voelde van de hulp der Rijssenaren.
(Wordt vervolgd).
VAN COEVERDEN.