Rijssense oudheden 2 COÖP. RENLEENBANK NOTTER Puzzeliocht Jeugdnatuurwachi Schietwedstrijden Het mooie weer VAN DER STOUW voor vulpennen VRIJDAG 2 OKTOBER 1959 Advertenties en berichten voor het WEEKBLAD VOOR RIJSSEN <éér BOERENLEENBANKEN RAIFFEISENBANKEN vy ere inlichtingen bij de VOOR RUSSE Administratie en Redactie: Enterstraat 10, Rijssen. Telef. 2303 (05480) Advertenties 10 ct. per m.m. Rij contract korting. Inzending van advertenties tot uiterlijk donderdagmorgen 12 uur. et len, en, ten md at de ng ;er, er- -an an ^at e- •ats or- die •ger ~er- toch De larkt- sn. druk- )ij het in de :t offi- en zijn avonds worden ng een lijsten ontvangen wij graag vroegtijdig, uiterlijk donderdags 4 uur, Familieberichten worden aangenomen tot vrijdagsmorgens 8 uu r Adres administratie: ENTERSTRAAT 10 - TEL. 2303 letterlijk de deur uit. En als geleidelijk de drukte overgaat in een opvallende stilte, dan weet het bestuur van markt wezen, dat de vele beslommeringen, die de verloting op organisatorisch gebied ieder jaar opnieuw met zich meebrengt weer voor een jaar achter haar ligt. De opbrengst van de verloting, wordt ieder jaar aangewend voor algemene be langen, belangen, die in het vlak liggen van de doelstellingen, die de vereniging nastreeft en die duidelijk spreekt uit de naam van de vereniging, die lang is maar ook heel wat inhoudt, n.l. de vereniging tot bevordering van het Marktwezen, VVV en Plaatselijke Belangen, en voor al in die laatste naam, is heel veel wat kortweg algemeen belang kan worden ge noemd onder te brengen. Dat de vereni ging zich in de loop der jaren deze naam alle eer heeft aangedaan, is uiteraard al leen maar prijzenswaardig. ede re^ever9°orwa^tlen Lma^eUlVe V°r \\gt ee° Asngesl. bij dm Centrale Bank te Utrecht in de ad- oend, nog toch van kke- aaie, ;sch- n de :stand wei- ;eziên jt Rijs- :i; dezé t Z.W. eidelijk slage- :>erszaak 'an een terwijl at nog terieur enpand vfdzaak is bij- gericht. etalage, ze kun- nkel op Lage i bieden gen van rhanden atelier, worden rkzaam ruimte, -tering, tl kun- zaak n. .es toe. don- mber in Hotel radio- r van zullen NWAL 31 RIJSSEN Zaterdag startten ongeveer 100 leerlin gen van de hoogste klassen der lagere scholen en van het voortgezet onderwijs voor de eerste Jeugdnatuur-puzzeltocht, georganiseerd door de leiding van de Jeugdnatuurwacht Rijssen. Woensdag j.l. was dezelfde tocht verreden door ande re leerlingen die 's woensdagsmiddags vrij zijn, terwijl nu werd deelgenomen door Jeugdnatuurwachters die zaterdags vrij van school zijn. Ook nu weer bleek, dat de leiders van de jeugdnatuurwacht een goede greep met deze puzzeltocht hadden gedaan. De deel nemers vertrokken vol enthousiame en de jeugd vond de tocht bijzonder interessant. De opgaven en „puzzels" stonden alle maal in het teken van de natuur, zodat de tocht een leerzaam karakter droeg, het- i geen ook uiteraard de bedoeling van de organisatoren is geweest. De deelnemers werden getest op de kennis van bloemen, planten en bomen, enz. terwijl er ook nog gezorgd werd voor een verrassing. In de loop van deze week zal de uitslag bekend worden gemaakt. Voor de win naars staan waardevolle en aantrekkelij ke prijzen ter beschikking. PUZZLERIT De bromïietsclub „Op Pad" organiseert morgen, zaterdag 3 oktober, een puzzlerit, waarvoor de start zal plaats hebben bij café Smit. MODESHOW De fa. Wed. Ter Harmsel organiseert dins dag 6 oktober In het Parkgebouw haar tra ditionele modeshow. Deze firma heeft zich een goede naam met de organisatie van dit voor vele dames belangrijke evenement we ten te veroveren, zodat verwacht kan wor den, dat voor de show veel belangstelling zal bestaan. BENOEMD Tot boekhouder bij de Verenigde Rijssense Brandstoffenhandel N.V. werd benoemd de heer J. van Putten. Zaterdagmiddag werd door het perso neel van de reserve rijkspolitie uit diver se plaatsen uit de omgeving van Rijssen deelgenomen aan schietwedstrijden, die werden gehouden op de schietbanen op de Biesterij. Het is een sportieve kracht meting geworden waaraan door vele le den van de reserve-politie werd deelge nomen. Er werd geschoten op een revolver- en een geweerbaan en gebleken is, dat er uitstekende prestaties zijn geleverd. Adjudant Slot bracht aan het einde van de wedstrijddag dank aan de heer Poort man en aan adjudant van Vegt uit Rijs sen, voor de voortreffelijke organisatie van deze middag. Spr. drong er op aan, dat Rijssen, de de beschikking heeft over zulk een prachtig schietterrein in de toe komst dit soort wedstrijden nog eens weer zou organiseren. Ook de reserve inspecteur van Zuile- kom uit Almelo, bracht de groep Rijssen dank voor de organisatie en de ontvangst in Rijssen en hoopte eveneens, dat het niet de laatste keer zou zijn, dat Rijssen deze wedstrijden had georganiseerd. Bij de korpswedstrijden geweer wist Hellendoorn de eerste prijs te behalen, terwijl Rijssen 2 de 2e prijs in de wacht sleepte, Rijssen 1 werd 3e en Almelo 1 4e. In de korpswedstrijden pistool kwam Almelo bijzonder goed voor de dag. Al melo 1 leverde de beste prestatie (236 punten), Almelo 2 werd 2e (200 punten), Wierden werd 3e met 193 punten en Die penveen werd 4e met 189 punten. De uitslagen voor de personeelswed- strijden: Geweer: 1 A. Plasman, Hellendoorn; 2 Haarhuis, Hellendoorn; 3 E. A. J. Plasman, Hellendoorn; 4 Goossen, Rijssen; 5 van Leeuwen, Diepenveen; 6 Poortman, Die penveen; 7 v. d. Burgt, Rijssen; 8 Galgen- beid, Hellendoorn; 9 Wesselink, Diepen veen; 10 Coppenhagen, Almelo. Pistool: 1 Gorbek Almelo; 2 Coppenha gen, Almelo; 3 Bekkers, Almelo; 4 Zonder, Borne; 5 Bakker, Rijssen; 6 Muis, Almelo; 7 ter Avest, Rijssen; 8 Wibbelink, Diepen- 't Zunke schient nog alle dage, 't Mooie weer det hooit meer an, Wêkn, joa moan' is 't non al dreuge En van règn doar heur 'j neet van. 't Is non al begin oktober En nog aalt steet 'n kachel zwat, Vuurig joar haw' 'n in september Al verscheijn moal an ehad. Het is 's moarns a wa wat frisker En ook 's oawns dan köj 't a weetn, Meer 't is oawerdag bizunder, Aj een betje doot muj zweetn. Iej könt zelfs de ijskokoare Daagleks nog op 'n Scheeld zeen stoan, Volgens de berichen zal het Weer nog drek neet ummesloan. 't Kan wal wèn det 'n oogs dit sommer Meender was as 't vuurig joar, Meer doar hoof zo 't lik, gin mènske Honger nog te liên, neetwoar. En a muwwe vuur de eerpel Eén of twee güln meer betaaln, Och, awwe gezoond bliewt zöwwe Doar wa wier ne joar urn haaln. En de meeste boern dee zeut toch Vaste neet te veule nemn' Ook al zeent ter dee het milnste Met de béide èn' wilt hemn. Joa ik mag det wal zon sommer, 'k Hop' det 't zo nog 'n zetje blif En det oons de moand oktober Nog meer veule zunne gif. Rijssen. J. ROZENDOM. veen; 9 Wesselink, Diepenveen; 10 Baan, Rijssen; 11 Poortman, Rijssen; 12 Oddink, Hellendoorn. RUSSEN BUITEN DE WALLEN DE HISTORIE VAN EEN OUD RIDDERGOED DE GRIMBERG. Even ten oosten van Rijssen, in de buurt schap Noteer, daar liggen de restanten van wat eens het riddergoed de Grimberg was. De voormalige huispiaats en de naasie om geving zijn thans eigendom van de familie Ter Horst, en goed bewaard. Maar sinds lang is verdwenen het deftige hoge huis, eens een burcht, die het Schoitengericht van Rijssen gevreesd maakte. De Grimberg van weleer telde onder haar ridders keiharde mannen, heren, voor geen gerucht vervaard. Edelen, die hun zwaard als maatstaf van het recht in de vroege middeleeuwen, op de slag velden van Holland en Palestina lieten gel den. Er zijn al heel wat eeuwen verlopen sinds Egbert, de graaf en heer der heerlijk heid Almelo, meue heer van de Grimberg was. Deze overleed in 1307. Toen raakte het kasteel Grimberg uit handen der familie van Almelo. En het geslacht van Van Grim berg treedt naar voren. Heer Derk, van den Grimberg, maakte naam, ten eerste als kruisridder, ten tweede als aanvoerder in de Gnmbergse oorlog, die gelukkig niet op Twentse bodem plaats greep, maar waarin de Rijssense Twentenaar zulk een groot aan deel had, dat deze oorlog bekend bleef in de annalen der historie als de Grimbergse oorlog. Heer Derk werd in 1390, strijdensmoe, bij zijn voorvaderen vergaderd. Hij overleed op de Grimberg en werd met pracht en praal in de toen nog Rijssense kleine kerk ter aarde besteld. Zijn beide zoons betaalden in natura de kerkelijke begrafenis, vorste lijk en royaal, aan de toenmalige pastoor van Rijssen, plus de te houden missen. Lang bleven de Grimbergen niet te Rijssen wo nen. Reeds in 1422 rees een andere ster in Rijssens kerspel. Johan van Twickelo, de Jonge, heer van Hengelo en Twickel, een Jonker, die zich in Twente kon laten gel den, evenals de heren van Almelo, had zijn oog laten vallen op het mooie Rijssense rid dergoed. Maar zijn familie, de neven en nich ten Rutenborch, lieten ook hun aanspraken gelden. Daaruit concludéren wij, dat de beide zoons van Derk van de Grimberg kinderloos zijn overleden. De ruzie over de erfopvolging duurde in alle hevigheid en met wisselend succes voort. Toen Johan van Twickelo de Rutenborchs van zich had af geschud, kwamen de Ten Thije's als mede dingers opdagen, zij behoorden mede tot de oudste en eerste adel van Twente en waren borgmannen van Goor. Een mooi riddergoed met een sterk kasteel met veel hoge en lage rechten en met in de stad Rijssen een dikke vinger in de pap, dat trok machtig aan. Op den duur moest Johan van Twickelo echter het loodje leggen. De Ten Thije's, geholpen door de Rutenborchs, bleven overwinnaar, en zo werd Derk ten Thije heer van de Grim berg. Van de Ten Thije's ging het weer over in de Rutenborchs. Otto van de Ruten borch bewees Rijssen een dienst door de eerste brug over het veer te leggen. Intus sen maakten de bewoners van Rijssen van de verwarde strijd op de Grimberg gebruik om de rechten der stad een uitbreiding te geven. De burgemeesters gingen handig te werk, stookten de ene erfgenaam tegen de andere op en probeerden zelf zoveel moge lijk in de wacht te slepen. De heren van Almelo hadden weliswaar de leengerech- tigheid, maar wat kon dat de Rijssense bur gemeesters schelen. Terwijl de heer van Almelo, de Rutenborchs, de Ten Thije's en Twickelo's in gezelschap van de Utrechtse bisschoppen kibbelden, sloegen de Rijssena- ren meermalen flink toe om hun stedelijke positie te versterken. Het spreekt vanzelf dat in die dagen van strijd het huis de Grimberg niet steeds bewoond was. Het ging de erfgenamen meer om de rechten en om de grond. Een kasteel zonder land, zon der bos en boerderijen had niet zoveel waar de. Maar de Grimberg betekende grond en dus macht. Een huis, hoe sterk het ook moge zijn, kan men afbreken en elders weer opbouwen, maar de grond moet men laten liggen. In 1524, de Rijssenaren waren binnen, zij hadden vier jaar te voren alle markegrond geannexeerd (dat komt er van als grote heren met elkaar over hoop lig gen), stierf de laatste Rutenborch op de Grimberg. Weer ruzie om de erfenis. De bloem van de Twentse adel vloog elkaar andermaal in de haren om de vette kluif, die Grimberg heette. De heer Iskele van Weleveld kwam nu als overwinnaar uit de strijd, en Iskele deed zeer wijs. Hij verkocht de Grimberg aan heer Peter van Voorst, een majoor. De van Voorsten behoorden tot de oudste en machtigste adel in Overijssel. De majoor had denkelijk de Grimberg gekocht voor zijn zoon Johan, die er in 1575 mee be leend werd. Maar Johan van Voorst was Oranjegezind en stak dit niet onder stoelen of banken. Rijssens burgerij gaf hem groot gelijk, maar dit verminderde de moeilijk heden niet waarin de nieuwe heer van de Grimberg verward raakte. Hij had zich in middels Hermanna Mulert tot vrouw geno men en vele leden van zijn vrouw's familie papten met de Spanjaarden aan. In 1582, een der rampjaren voor Twente, verklaarden de Spanjaarden de Grimberg en onderhorighe den verbeurd. Zij zetten er een beheerder op. Maar die bracht er niet veel van terecht. Rijssenaren en boeren haalden stiekum de oogst van het land en verstopten deze ten gunste van de Oranjegezinde Johan, die er gens in Holland onder Nassau's vaandels vocht. Voor Rijssen had het voorval min der prettige gevolgen. De Spaanse bevelheb ber legde op de Grimberg een sterke bezet ting. De bedoeling was om de nog al robuste Rijssenaren onder de duim te houden en tevens het platteland leeg te slepen. Wij, mensen van deze tijd, kunnen ons best voor stellen hoe dat ging. Wij kennen de tijd van 1940-'45. Intussen had ook Johan van Voorst niet stil gezeten en vóór zijn vertrek een Juffrouw Mechteld van Langen het kasteel laten bewonen. Toen de Spanjaarden kwa men hield zij slechts een paar kamers over. Maar deze Rijssense Kenau Hasselaar stak het kasteel in brand, terwijl het vol soldaten zat. Juffer van Langen werd als verdacht van brandstichting met de naaste pachtboe ren opgepakt en naar Lochem vervoerd, waar men de Juffer en de pachters opsloot in de Blauwe toren, een soort staatsgevan genis. Het was alleen maar een voorzorgs- maatregel, de freule van Langen en haar helpers werden in gijzeling gesteld voor het geval Johan van Voorst het mocht probe ren, een aanval op de Grimberg te doen. Dus knepen de vijanden hem wel voor Jon ker van Voorst, die zich in dit geval verze kerd voelde van de hulp der Rijssenaren. (Wordt vervolgd). VAN COEVERDEN.

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1959 | | pagina 1