Een nette kostganger
een leuke
DE TIJD
isiis-iisiiïiinis
JOBS. BEimiHK - Sliste
bet!- en iaimseties
Jol). Mam - ütstr. 51
H. J. Vlogtman.
te. s. niJEBöER. iitiieio
1Ü 1. LiSïEiEl li)
KUNSTMEST
10.1. ter Harmset üzs.
Vraagt eens prijs
iverM in ut
C.EHRENHARD
ROOMBOTER
Eerdmans jzn,
R. V. I-La Première
H. J. VLÖGTMAN,
van 6-8 uur.
J. HARBERS, ELTA.
Heerlijk van smaak
Thomasslakkenmeel
Kaïmet
Patentkali
Superphosfaat
Kalkmergel
Meimêst en gemengde
Aardappelenmest.
f 2,40 per K .G.
H. J. VLOGTMAN.
Zoo trekt die stoet, met zijn vaan
dels omhoog-, dooi- de wereld, ver-
kondigent liet geloof in de bood
schap van den len Mei.
En hoewel deze vergadering nu
niet als een zoodanige is bedoeld,
zijn toch gisteren over heel de we
reld Meifeesten gehouden onder die
nog geldende leuzen. Hierbij vra
gen wij ons af, wat bezielt al die
duizenden en nogmaals duizenden
en kunnen wij ook dragers zijn van
hunne idealen.
Bij het stellen van die vraag kun
nen we ons de wereld verdeeld
denken in twee kampen het eene
deel zegt, die plaat met hare be
doelingen is dwaasheid, en het an
dere oordeelt, die voorstellingen
zijn goed en wij moeten ze steunen.
Als wij nu eens aan die optrek
kende arbeiders vroegenwaartegen
en waarvoor gaat aw strijd, dan
zouden zij antwoorden, wij voeren
strijd tegen de oude maatschappij,
die' wij noemen de kapitalistische
samenleving. En wat bedoelt gij
daarmee, want dat moeten wij we
ten, zullen wij den strijd meevoe
ren, Om dat te weten,'moeten wij
met onze gedachten teruggaan tot
plm. 1800.
In dien tijd hadden er belangrijke
gebeurtenissen plaats, groote ont
dekkingen en veranderingen op
het gebied der natuurwetenschap
pen. Niet, dat men de geheimen
der natuur doorgrondde, dat kan
men nog niet en zal men nooit
kunnen. Dit had tengevolge de op
komst der groot-industrie met ha-ar
steeds verbeterde techniek en ook
van het modern groot-kapitalisme,
het privaat bezit van 't kapitaal.
Veel menschen geloofden toen, en
nog, dat daaruit alle goecls voor
alle menscben zou voortkomen. Dit
zijn de aanhangers van de leer der
Manchesterschool. In 'tkortgezegc
houdt deze leer in ieder mensch
kent zijn eigen belang 't best en
ook ieder kan zijn eigen belang
beste dienen. Als men dan dat stel
sel, berustende op 't eigenbelang-
zijn gang laat gaan, dan is alles in
orde. De staat heeft zich dan ner
gens mee te bemoeien en de vrije
concurrentie inoet zich ontwikke
len. Kan ieder zijn eigen belang
dienen, dan is toch tenslotte 't be
lang van allen gediend en men
komt tot harmonie der gemeen
schap. Geen wonder, dat die leus
insloeg.
Kijken we echter eens even ach
terom en vragen we is die leus
bewaarheid, dan zien we anders
Men had geen vrije wedstrijd, 't
was er een met handicap, met voor-
gifte en terughouding, de kansen
Monden voor iedereen lang niet ge
lijk. Het bezit berustte bij het eene
deel, het kleinste en het andere
had niets dan zijn lichaam en zijn
geest, waarvan de laatste meestal
ongeschoold. En daardoor bleef de
harmonie der gemeenschap uit en
zoo kwamen er twee groepen te
genover elkaar te staan. Het stel
sel, waarvan alle goeds verwacht
werd, bracht overheersching van
de eene klasse over de andere. Dit
moeten we goed voor oogen houden
als we lezen de geschiedenis van
het donkere arbeiderslevenover
heel de wereld van dien tijd. Hier
bij wordt ons geschetst het meer
dan verschrikkelijk leven van de
arbeiderskinderen in de Engelsche
textiel- en ko-lendistricten. Afschu
welijk wreede kinder-exploitatie
had er plaats. Maar niet alleen in
Engeland, ook in ons land gebeurde
dat. Wie leest van de opkomst der
Enschedeescbe industrie, zal daar
soortgelijke bladzijden aantreffen.
Wel is dit nu verandert, door
een begin van sociale wetgeving
es kinderbescherming maar hoe-
velen zijn er nog niet, wier heele
leven wordt overschaduwd door de
zorg. Volgens een boek van den
ouden Generaal Booth leeft een
tiende deel der Engelsche bevol
king onder de slechtst mogelijke
omstandigheden en hoeveel zullen
er zoo niet zijn over de heele we
reld. Ver boven alles uit steekt
misschien ook, een tiende deel en
daar tussehen' die groote worste
ling om het bestaan, met zorg en
strijdDat zijn de gevolgen van de
Manchesterschool, 't Is een strijd
tussehen klassen, rassen en volken.
Want ook die groote volkenstrijd
is een geldkwestie geweest.
Waarvoor strijden dan de arbei
ders Wat wilden en willen zij met
hun Mei betoogingen Daar waren
er eerst de leuzen algemeen Kies
recht en de achturige arbeidsdag.
De arbeider wil niet de 8 urendag,
omdat hij den arbeid opzichzelf
beschouwt als een last en een vloek,
maar hij vraagt tijd en gelegenheid
om zich met hoogere en edeler te
dingen te bemoeien. Hij ziet om
zich de wijde wereld met al haar
raadselen en denkt daarover na.
Niet enkel zorg, van den vroegen
morgen tot den laten avond, maar
meeleven het groote leven, dat moet
het doel zijn. De 8 urendag is een
geestes-en beschavingseisch.
Ook is 't niet goed, dat de een
regeert en de ander slechts gehoor
zaamt. Een mensch moet zijn een
zelfstandig, persoonlijk wezen.
Ieder moet naar eigen aanleg komen
te staan, op de plaats waar hij be
hoort. Vandaar de begeerte naar
't algemeen kiesrecht. 'Dat is geen
politieke leuze in den kleinen zin,
We zijn allen medeverantwoorde
lijk voor de wereld der toekomst.
Maar ook is 't alg, kiesrecht een
machtswapen. Zonder dat, dan
wordt over ons, bij ons, maar zon
der ons beslist.
Doch deze leuzen zijn nu geen
leuzen meer, ze zijn werkelijkheid
geworden en staan in de wet. Soms
bekruipt ons de vraag, of de leuzen
van nu ooit werkelijkheid zullen
worden, doch als we er dan aan
denken, dat voor 25 iaar niemand
zal gedacht hebben aan de moge
lijkheid van alg. kiesrecht of de
8 urendag, dan geelt ons dat de
zekerheid dat de ideale van nu ook
verwezenlijkt zullen worden.
In de verschrikkelijke oorlogsja
ren donkere schaduwen over onze
harten gevaren, de bloedstroom
wilde niet ophouden te vloeien er,
jaren van bitterheid zijn het ge wees*
voor onze socialistische en rnen
scheliike harten. Ook brachten ze
verdeeldheid in onze rijen, want
met de vrede, die nieuwe geweld
daden beteekende, kwam de scheu
ring in de arbeidersbewegingen
met haar de le, 2e en 3e internati
onale.
Doch behalve de scheuring kwam
ook bij duizenden 't diepe bewust
zijn en heilig verzet tegen deze
oude wereld en 't geloof in ons
eigen maatschappelijk ideaal werd
versterkt: de oude samenleving is
onhoudbaar en er moet een andere1
komen, rustende op nieuwe begin
selen. Het moet worden een samen;
leven en werken als broeders en
zusters, één groote coöperatie van
de arbeiders in alle landen moet
gevestigd worden. En daarvoor zijn
op ons socialistisch programma de
nieuwe leuzen gebracht: socialisatie
en ontwapening. Wij willen geen
socialisatie gelijk de communisten,
door de oude wereld plat te trap
pen ;ons werk is werk van denken
de menschen. Alle bedrijven moe
ten voet voor voet en stuk voor stuk
in handen van dé gemeenschap, om
zoo te komen tot een socialistische
maatschappij.
Wat de 'ontwapening betreft
meent.de S. D. A. P. dat nu de tijd
gekomen is, om de leuze„geert
man en geen cent voor oorlog en
oorlogsvoorbereiding" te maken tot
een deel der practische politiek:
Daar zitten veel vraagstukken aan
vast, maar wij in ons kleine land
durven het aan, om in dezen vorm
den strijd tegen 't militairisme te
voeren.
Spr. heeft hierbij het vaste geloof,
dat iets, wat waar en goed is, steeds
zal zegevieren in de wereld. Het
kan langer ot korter duren, maar
niets is er, dat op den duur de komst
van 't goede kan beletten.
Onze beweging staat in Rijs.sen
nog zwak en soms vraagt men zich
at, zal hier ooit verandering komen.
Maar evenzoo als het water in de
rivieren en stroompjes moet rijzen
en dalen met 't water in de zee,
zoo kan ook Rijssen niet aan 't
groote wereldgebeuren ontkomen
niemand kan dat op den duur te
genhouden.
Had spreker het genoegen dezen
avond, met iemand der rechtzijde
te kunnen debatteeren, dan zou'hij
vragen, gaat liet gesprokene van
dezen avond in tegen goede en
groote dingen? Neep, het wordt
gedragen doorgedachten van men-
schenliefde en vrede. Ook door
vooraanstaanden bij de rechterzijde
wordt toegestemd," dat het onzen
kant uit moet, niet langer socialis
me en christendom tegen elkaar,
maar kapitalisme en christendom.
Op een synode in Engeland is kort
geleden ook in dien geest gespro
ken. Hoe meer die idee veld wint,
des te grooter wordt de kans ter
verwezenlijking van onze program-
eischen.
Wij zijn geen sociaal-democraten
voor alléén stoffelijke belangen,
hoewel die niet verkeerd zijn. Een
strijd voor lotsverbetering is ook
rechtvaardig en verdient onzen
vollen steun. Maar meer dan dat
strijden wij voor menschenrechten
en moet het zedelijk ideaal spreken
in onzen strijd. In onze banier
moet staan bet groote Licht van
Christus en dan zijn wij onover
winlijk, wij kinderen ,'van den
Nieuwen Tijd
In zijn slotwoord wees de heer
Pluimers er op, dat wij hier, door
hun sport en spelen, vele jongeren
missen. Zij behooren in 't vervolg
op zulke belangrijke vergaderingen
bij ons te zijn.
gevraagd. Aanbiedingen aan liet
bureau van dit blad.
Gevraaerd voor direct
by _E. i I. KLEIN HORSTMAN, El
serierstraat.
Gevraagd voor direct
P.G. ofR.K. bij HERMAN TiJS
VELD, Groote Straat.
voor Tafel-zuren komt weer aan
De beste merken voorradig.
Het kantoor der Middenstands-
Credietbank is voortaan voor Bank
zaken geopend
Soiled en concurreerend adres voor
Vertegen woordiger
Sub-Agent
is het PAARDEVLEESCH voor
50 ct. het pond uit de Rijssensche
Kaashandel
Weet U wel dat een
bij mij maar f 75,kost??
Betere soorten als K A S E R.
„PP A FF" enz. ook tegen zeer
BILLIJKE prijzen.
REP A RAT IE aan alle soorten
NAAIMACHINES.
Aanbevelend,
2e Oosterhot'd wars weg, RÏ|SSE-N.
ertegen woordiger der bekende
Naai-, Wasch-, WringKarn- en
Mangelmachines.
zijn verkrijgbaar alle soorten
Prima gegarandeerd zuivere
Aanbevelend,
Aanvang 2 uur. Entree gewoon,
I Schijfjes-appelen 35 cent, per pond.
I Schijfjes-appelen prachtig blank 60
H cent per pond.
Groene zeep 13 cent per pond.
jg Maïzena per pakje ló cent.
j§ Blad-thee 15 cent per ons.
jj Stijfsel per pond 22,5 cent.
§j Lnx voor de wasch 40 ct. p. pakje.
Busgroente in halve en heele liter-
g blikken der firma Hoogenstraate
if Go. Leiden.
f§ Beleefd aanbevelend,
van Koekjes, Wijnen en Likeuren
en alle mogelijke soorten Koek.
fï
Er
