„Nagelhouts steunden de
kunst op alle fronten"
„Stelt u zich eens voor:
een gedichtenavond met
het gerinkel van kopjes"
Nagelaten collectie kunstwerken deel activiteiten Uit buiten Holten
Verloting
gaat door
Snelle vlucht
vanuit Laan
en Maaseik
Jaaragenda
HOLTENS NIEUWSBLAD
Nieuwe cursus
vrijwilligers
Thuis Sterven
De Boschkamp toont na jaar onvolkomenheden
DONDERDAG 25 JULI 1991
De door Monegaskische en Zwitserse kunstenaars met de
hand ingekleurde aanplakbiljetten voor de exposities uit de
jaren vijftig heeft ze nog net voor de vuilnisman weten te be
hoeden. „Doodzonde wanneer die verloren zouden gaan"
klinkt het opgelucht uit de mond van mevrouw Marjan Ter
Borg. Als jarenlange huisvriendin van het echtpaar Nagelhout
kreeg het bestuurslid van de Oudheidkamer Hoolt'n na het
overlijden dit voorjaar van mevrouw J.W. Nagelhout-Klijzing
de zorg toevertrouwd voor het archief en de correspondentie
aangaande de culturele activiteiten die de Holtense huisarts
en zijn vrouw vanaf het begin van de jaren vijftig in onze ge
meente ontplooiden. Een dankbare bron van informatie, want
de betekenis van de Nagelhouts voor de kunst in (en buiten)
Holten was groot. De aan de gemeente Holten nagelaten
kunstcollectie vormt daarvan het tastbare bewijs. Maar Mar
jan ter Borg wil met een overzichtsexpositie van in Holten ge
maakte schilderijen benadrukken dat het dorp Holten inde ja
ren vijftig en zestig om meer redenen een begrip was in kunst
minnend Nederland.
-5s*Êh
Holten in de jaren vijftig. Met w&t
verbeelding moet de plattelands
gemeente in het naseizoen de ver
gelijking met een erkende kunste
naarskolonie als het Noordhol
landse Bergen hebben kunnen
doorstaan. Op het terras van
dorpshotel Holterman zoeken sjo
fele kunstschilders uit het Engelse
Cornwall naar inspiratie in bier en
jenever. Hun Belgische kunstbroe
ders blijken wat serieuzer en trek
ken in alle vroegte met hun schil
dersdozen en schetsboeken de Hol-
terberg in. In de raadzaal van het
oude gemeentehuis zijn de 'artis
tes peintres' uit het verre Monaco
driftig bezig met het inrichten van
een expositie met werken als
'Oude huizen te Holten', 'Spoor
wegemplacement in Holten' en 'De
molen in de Look'. Voor zover de
werken niet als betaling in natura
voor kost en inwoning bij de Hol
tense hoteliers bedoeld zijn, vin
den ze gretig aftrek bij kunstverza
melaars als de Rijssense industrië
len Jordaan en Ter Horst, die ook
een expositie van Zwitserse schil
ders met een bezoek vereren. Het
landelijk weekblad De Spiegel be
steedt aandacht aan de culturele
bedrijvigheid in Holten evenals
'Arts en Auto'. De schilders Willem
Stein en Poppe da Mave hebben
een 'Vriendenclub van de Kunst in
Holten' opgericht en vergaderen
eens in de zoveel tijd bij Holter
man.
Erevoorzitter van die club is (hoe
kan het anders) de in 1930 naar
Holten gekomen huisarts Joannes
Pieter Nagelhout. Hij was het im
mers die de uitwisseling tussen Ne
derlandse en buitenlandse kunste
naars op gang bracht. Daarmee
zorgde hij voor een enorme cultu
rele stimulans in een naoorlogse,
BKR-loze tijd dat een cultuurbe
leid maar moeizaam van de grond
kwam en beeldend kunstenaars
van een contra prestatie-regeling
(misschien gelukkig maar) nog
nooit gehoord hadden.
Culturele passie
Vroegere wijkverpleegkundige
Marjan ter Borg herinnert zich het
echtpaar Nagelhout in die tijd als
gedreven cultuurliefhebbers die
zoveel mogelijk mensen in hun
passie wilden laten delen. „Me
vrouw Nagelhout ontwikkelde
vooral haar talenkennis, maar
haarman was heel breed geïnteres
seerd. Hij tekende zelf en zong ook
heel mooi. En hij hield zich bezig
met archologie en sterrenkunde.
Het idee voor de uitwisseling ont-
Het overlijden van mevrouw
J.W. Nagelhout-Klijzing dit
voorjaar betekent niet dat er
een eind is gekomen aan de
jaarlijkse verloting van op-
drachtschilderijen en andere
kunstwerken waarvoor zij zich
altijd enorm inzette. Dit mid
den jaren vijftig door het echt
paar Nagelhout in gang gezette
initiatief om kunstenaar en
kunstliefhebber dichter bij el
kaar te brengen krijgt een ver
volg wanneer in november de
36ste trekking plaatsvindt.
Voor f 2,50 per lot (minimum
afname 4 loten) kan men mee
dingen naar geldprijzen van f
400 t/m f 1000 die besteed moe
ten worden aan een kunstwerk
(al dan niet in opdracht ver
vaardigd). In Holten is het
werk van mevrouw Nagelhout
overgenomen door mevrouw
R.M. van Couwelaar-Van de
Ven (tel. 62735) en mevrouw R.
Houck (tel. 64514). Zij verstrek
ken graag alle gewenste infor
matie.
stond tijdens een van hun auto
tochten naar Frankrijk. Nagelhout
is daar met hotelhouders in Bre-
tagne gaan praten en stelde hen
voor dat ze in het voor- en nasei
zoen gratis onderdak en eten aan
Nederlandse kunstenaars zouden
bieden, die dan met hun werk zou
den betalen.
Het tekende hem dat de zaken
meteen professioneel werden aan
gepakt. Voorwaarden voor uitzen
ding waren naast het leveren van
een kunstwerk dat de schilders
verslag van hun ervaringen aan
Nagelhout zouden doen en dat ze
ook werk zouden leveren voor de
verloting van de Holtense Kunst
club, een van zijn andere activitei
ten. Bovendien moesten ze bereid
zijn om eens in Holten te komen
vertellen over hun belevenissen in
den vreemde."
Dat sloeg enorm aan, getuige ook
de enthousiaste reacties die in de
loop der jaren in Holten per brief of
ansichtkaart binnenkwamen.
Meer dan honderd kunstenaars
(waaronder later bekende namen
als Sieb van de Berg, Dirk Filarski,
Stien Eelsink, De Jong, Schuma
cher en de tegenwoordige hoogle
raar aan de Rijksacademie voor
Beeldende Kunsten in Amsterdam
professor Otto B. de Kat) maakten
zo kennis met heel andere cultu
ren, mensen en landschappen en
deden er hun voordeel mee. Vooral
ook nadat de Holtense huisarts
een samenwerking aanging met de
Nederlandse Reis vereniging om zo
het (bus)vervoer van kunstenaars
naar het buitenland betaalbaar te
maken.
Groep Belgen
Andersom kwam van over de gren
zen ook de gang van buitenlandse
kunstenaars naar Nederland op
gang. Holten kon in 1952 de eerste
groep Belgen verwelkomen (waar
onder Godderes en Jos de Maagd)
die in de toen nog bestaande hotels
in het dorp (Müller, Holterman en
Vosman) en op de Holterberg bij
De Dieken, 't Lösse Hoes en Hoog
Holten werden ondergebracht. In
nog een open vraag. De toegezegde
uitbreiding, ten bate van de bewo
ners van de nieuwe sociowoningen,
is dit jaar afgeblazen, daar deze
bewoners centraal opgevangen
worden in een activiteitencentrum
in Raalte.
Gezond
De financiële positie van SoCuWe
is in 1990 aanmerkelijk verbeterd
en ziet er gezond uit. Voor zowel de
gemeente Holten, als voor de
Stichting is het van groot belang
geweest, dat in 1990 een punt gezet
kon worden achter de jarenlange
discussie en strijd tenaanzien van
de financiële perikelen. SoCuWe
wil nu met de gemeente om de tafel
gaan zitten om te kijken of budget
financiering toch niet de voorkeur
verdient boven de zeer onoverzich
telijke en arbeidsintensieve begro
tingsformulieren en fiananciële
verslagen. „Deze tijd vraagt om
een financieringsvorm die duide
lijk is voor beide partijen, waarin
1958 vonden ook Monegasken, o.a.
Hubèrt Clérissi, Irène Pagès, Rosa
mund de Perinello en Jean Pierre
Rousseau inspiratie in dorp en om
geving, terwijl een jaar later een
Zwitsers gezelschap Holten aan
deed. Vreemd genoeg kwam Mar
jan ter Borg van de Zwitsers hele
maal geen werk meer tegen op
haar speurtocht naar in bruikleen
te geven schilderijen voor de expo
sitie van de Oudheidkamer. Die
tentoonstelling zal op een nader te
bepalen tijdstip in de vroegere
raadzaal aan de Dorpsstraat wor
den gehouden na overleg met de
gemeente Holten die immers ook
de aan haar geschonken collectie
nog aan den volke moet tonen,
maar daarmee de totstandkoming
van een catalogus wil afwachten.
Dat hét echtpaar Nagelhout ook
op een andere manier begaan was
met het lot van berooide kunste
naars, bewijst Maijan ter Borg met
het verhaal van de Hongaarse
schilder Imre Nagj. Gevlucht na de
inval van de Russen in zijn geboor
teland in 1956 kwam'deze via be
middeling van een Twentse huis
arts in contact met Nagelhout, die
hem eerst onderbracht bij hotel
Müller, hem daarna van een com
plete schildersuitrusting voorzag
en vervolgens in het zadel hielp
zodat de Hongaar vanuit Holten
naar Parijs kon vertrokken en in
latere jaren in New York furore
maakte.
Kunstclub
En dan is er natuurlijk nog het
voorbeeld van plaatselijk kunste
naar Kees Stoop die in zijn artistie
ke begintijd op kosten van de Hol
tense Kunstclub van een jaargeld
werd voorzien. Van hetzelfde geld
liet Nagelhout in die jaren door
geen 'open eind' zit en die met
behulp van de computer uitge
voerd kan worden", aldus de Stich
ting.
Creatief
Het programma van SoCuWe is
het afgelopen jaar verder uitge
breid. Naast het succesvolle Dan
sen voor ouderen, werd in overleg
Charles Wentink twee boekjes
schrijven over het werk van Stoop
en Gardenier, daarmee weer voor
verbreiding van de cultuurgedach
te zorgend.
Marjan ter Borg kan zich de bijeen
komsten van de Kunstclub in zaal
Amicitia nog levendig herinneren.
„Die club moest het geld opbren
gen voor bijvoorbeeld het zakgeld
dat kunstenaars in het buitenland
meekregen of voor de onderhouds
kosten van hun gezin dat zonder
inkomsten achterbleef. Daarom
werden er lezingen gehouden van
onder meer Pierre Janssen, Anna
Wagner of Otto Dieken en eens per
jaar stond een grote verloting op
het programma. Of iedereen nu
voor de kunst kwam is de vraag,
want dokter Nagelhout trommelde
bijna zijn hele patiëntenbestand
op maar de zaal zat wel helemaal
vol boeren, burgers en buitenlui. In
de pauze verrichtte burgemeester
Enklaar de trekking en wie de eer
ste prijs had mocht als eerste een
keus maken uit de aanwezige
kunstwerken. De landelijke verlo
ting van opdrachtschilderijen en
andere kunstwerken was de derde
poot van de activiteiten van de
Nagelhouts. Daar zat het ideaal
achter om kunstenaar en kunst
liefhebber dichter bij elkaar te
brengen door de winnaars een op
dracht te laten geven voor een
kunstwerk. Gaandeweg is de prak
tijk dat er ook via galeries werken
worden gekocht, maar dit initiatief
toont weer aan hoe betrokken de
familie Nagelhout met de kunst
was.
Van al hun activiteiten is nu alleen
de landelijke verloting nog over,
maar gelukkig blijft die mede door
bemoeienissen uit Holten be
staan."
met de Stichting Welzijn Ouderen
Holten gestart met speciaal voor
ouderen bestemde cursussen, zo
als Koken voor mannen en Geheu
gentraining. Daarnaast steeg de
vraag naar de creatieve curussen.
Vooral de vraag naar tekenen,
schilderen en aquarelleren nam
sterk toe. Voor de schooljeugd
keerde de Kindervakantieweek
Wiersse
De tuinen en het park van De
Wiersse, een van de acht Vordense
kastelen, worden op zondag 28 en
maandag 29 juli weer opengesteld
voor het publiek. Centraal staan
de bloeiende rozen. In de borders
zijn ze veelvuldig aangeplant en
bovendien is er een aparte, klassie
ke rozenparterre. De tuinen en het
park zijn beide dagen te bezichti
gen van 10.00 tot 18.00 uur. De
toegangsprijs bedraagt 5,-, kinde
ren tot zes jaar gratis. Honden wor
den niet toegelaten. De Wiersse is
te bereiken via de rijksweg Vorden-
Ruurlo.
Sail Rijssen
Scheepsmodellen van oude zeil
schepen, Nederlandse platbo
dems, visserijschepen, windjam
mers, sleepboten en enkele moder
ne schepen zijn te bewonderen tot
en met 30 juli in het Rijssens Mu
seum, waar in de expositieruimte
van havezate de Oosterhof onder
de titel Sail Rijssen een expositie is
ingericht. Exposant, en tevens
bouwer van deze schepen is de heer
G.E.W. Ottenburg uit Goor. De
scheepsmodellen zijn tot in alle
onderdelen natuurgetrouw afge
beeld. De openingstijden zijn:
maandag t/m vrijdag 10-12 en 14-17
uur. zaterdag 14-17 uur.
Speelgoed en Blikmu
seum
Onder de titel Huisje, boompje,
beestje, is in het Speelgoed en Blik
museum in Deventer tot en met. 1
september een expositie ingericht
van speelgoed waar mee kinderen
hun eigen wereldje kunnen opbou
wen. Al eeuwen lang leveren speel
goedmakers hiervoor de huisjes,
boompjes en beesten. Op de ten-
Met zuid-westen wind werden 171
oude duiven om 06.45 uur gelost in
Laan - afstand 360 km. Met een
gemiddelde snelheid van 95 km per
uur ging het huiswaarts. Frits
Meester en zn. waren de eersten die
hun duif klokten. Om 10.52 uur was
hij binnen. Ook de tweede duif was
voor deze combinatie.
De uitslag was:
1.2.6.9.10. F. Meester en zn;
3.4.23.32.34. E. Veneklaas; 5.13.20.
M. Lodeweges; 7.11.27. D. Müller;
8.24.28. Comb. Jurgens; 12.15.25.
H.J. Aaftink; 14.18.29.38. J.G. Jan
sen; 16.43. A. ten Daml; 19. H. Wan-
sink; 21.41. T. Schuppert; 22.37. F.
Klooster; 26. H. Jansen; 30. R. Ban-
nink; 31.39.G. Kwintenberg; 35. J.
Veldhuis; 40. H. Jongman.
In Maaseik - afstand 139 km - wa
ren 215 jonge duiven present om
naar Holten terug te keren. Hier
had de lossing om 09.20 uur plaats.
H. Jongman kon om 11.00 uur de
eerste duif klokken. De gemiddel
de snelheid bedroeg 74 km per uur.
Uitslagen:
I.24.25. H. Jongman; 2.3.5.7.8. F.
Meester en zn.; 4. R. Bannink;
6.18.31.38. G. Koetsier; 9. A. ten
Daml; 10.26.29. M. Lodeweges'
11.12.14.27.43. T. Schuppert; 16. A.
ten Dam2; 19. H. Jansen;
20.21.22.30.32. H. Wansink; 35.42.
H.J. Aaftink; 36.40. Joh. Veldhuis;
41. H.J. Paalman.
weer terug.
Begin 1990 werd begonnen met het
gastouderproject. Na oproep in het
Holtens Nieuwsblad meldden zich
ettelijke gastoudergezinnen en in
augustus kon een coördinatrice
benoemd worden. De kinderop
vang, waarin ook SuCuWe partici
peert is nog niet van de grond ge
komen.
toonstelling zijn diverse dorpen en
boerderijen te wonderen. Er is een
zeldzame 19e eeuwse boomgaard
met fruitstalletjes opgesteld. Ook
is er een vitrine met arken van
Noach. Uitsluitend met deze vaar
tuigen, gevuld met de diverse dier
soorten, mochten in vroeger tijden
de kinderen van streng Christelij
ke huize op zondag spelen.
De tentoonstelling is geopend van
dinsdag tot en met zaterdag van
10.00 tot 17.00 uur en zondag van
14.00 tot 17.00 uur.
JULI
25/26/juli: Dorpsfeest
27 juli: Touwtrektoemooi
30 juli: Pimpelavond
AUGUSTUS:
1 augustus: Agrarische Dag Hol
ten op Smidsbelt.
6 augustus: Hoolteroamd.
10 augustus: Triathlon Holten.
11 augustus: Holterbergrit (motor
toertocht).
13 augustus: Pimpelavond.
17 augustus: Jongveekeuring Kal-
veropfokclub Holten.
20 augustus: Hoolteroamd.
23/24 augustus: Sploderfeest; 40 ja
rig bestaan EHBO.
26 augustus: gemeenteraadsverga
dering.
28 augustus: Off. opening Scholen
gemeenschap Holten.
30/31 augustus: jubileum sv Hol
ten.
SEPTEMBER:
6 september: Open huis de Bosc
hkamp.
7 september: Vrije Markt.
8 september: Motocross op de
Zuurberg, alle klassen; Touwtrek
toemooi Okia.
10 september: Hoorzitting ver
keersplan.
11 september: Hoorzitting ver
keersplan.
12 september: Wijnmarkt. Spon
sorloop supportersvereniging sv
Holten.
13/14/15 september: Groot Keune-
feest op Kalfstermansweide.
21 september: Erwin-autocross.
22 september: Trekkersiep.
23 september: gemeenteraadsver
gadering.
28 september: Holterbergherfct-
toer.
29 september: Klassieker-toer-
tocht
OKTOBER:
5/6 oktober: Nacht om Holten.
17 oktober: 100-jarig bestaan OLM
Holten.
17/18 oktober: Zaagmolentrofee.
18 oktober: Jubilemconcert HGK.
24/25 oktober: Zaagmolentrofee.
26 oktober: Holterbergloop.
28 oktober: gemeenteraadsverga
dering.
31 oktober: Zaagmolentrofee.
NOVEMBER:
1 november: Zaagmolentrofee.
2 november: Najaarsconcert
HMV.
8/9 november: COC met De avond
van de 7e juli.
15 november: Najaarsconcert Hol
tens Mannenkoor.
25 november: gemeenteraadsver
gadering.
DECEMBER:
16 december: gemeenteraadsver
gadering.
17 december: kerstviering NBvP
Holten.
18 december: Volkskerstzang
20 december: Kerstconcert Hol
tens Mannenkoor.
JANUARI:
6 januari: nieuwjaarsreceptie
NBvP Holten.
18 januari: Holterbergcross.
28 januari: jaarvergadering NBvP
Holten.
APRIL:
4 april: Voorjaarsconcert HMV.
De Stichting Thuis Sterven ZW
Overijssel zal dit jaar opnieuw een
cursus organiseren voor nieuwe
vrijwilligers. Momenteel heeft de
Stichting de beschikking over der
tien vrijwilligers, waaronder één
uit Holten, maar dat is niet vol
doende om aan het duidelijk stij
gend aantal hulpaanvragen en ver
leende hulp te voldoen (39 resp. 33),
zo staat te lezen in het jaarverslag
van de Stichting.
Het bestuur moet uit de gereali
seerde hulpaanvragen echter ook
concluderen dat de hulpaanvraag
bij de Stichting later binnenkomt,
zodat of daadwerkelijke inzet van
vrijwilligers veelal niet meer nodig
is, of sprake is van een hulpinzet
van een gering aantal nachten. Ne
genendertig cliënten maakten ge
bruik van de hulpverlening waar
van drie uit Holten. De meeste
cliënten werden aangemeld door
de wijkverpleging. Slechts een ge
ring aantal door huisarts, zieken
huis, maatschappelijke dienstver
lening of het ziekenfonds.
De Stichting voor Sociaal en Cul
tureel Werk in Holten kijkt men
voldoening terug op het eerste
volle jaar in dorpshuis de Bosc
hkamp, zo staat te lezen in het
jaarverslag dat onlangs is gepu
bliceerd. Uit tellingen en de in
schrijfformulieren is gebleken dat
in totaal 2549 deelnemers één of
meer activiteiten van de stichting
heeft bezocht. Uit een verder uit
gesplitste telling kan geconclu
deerd worden dat 19.454 bezoe
kers op enegerlei wijze betrokken
zijn geweest bij het werk van So
CuWe.
Uit datzelfde jaarverslag blijkt te
vens, dat door het intensief ge
bruik van het dorphuis, het ge
bouw wel de nodige onvolkomen
heden vertoont. Met- name de ven
tilatie laat te wensen over. Herman
Kampman en zijn medewerkers
hebben tijdens extreem warme da
gen dan ook de toevlucht genomen
tot het inrichten van een proviso
risch kantoor in de kelder. Ook
moesten de peuters van de peuter
speelzaal enkele malen voortijdig
naar huis worden gestuurd wegens
de hitte.
Daarnaast is het aantal lokalen -
vooral 's avonds - ontoereikend. Er
is vooral behoefte aan een groot
algemeen expressie-lokaal.
Kopjes gerinkel
Een apart verhaal is de keuken.
Volgens het bestuur dient een op
korte termijn daarvoor een oplos
sing gevonden worden. De keuken
is te klein en staat in open verbin
ding met de centrale ontmoetings
ruimte, wat tot ongenoegen leidt
bij de bezoekers, die zich storen
aan de geluiden uit de keuken.
„Stelt u zich eens voor... een ge
dichtenavond, begeleid door gerin
kel van kopjes", aldus de voorzit
ter P. Bakker in zijn voorwoord. Of
inderdaad dit jaar er financiële
ruimte gevonden kan worden voor
de noodzakelijke verbeteringen en
de noodzakelijke uitbreiding, is
Dansen voor ouderen is een van de succesnummers van SoCuWe.
