bij de Rabobank
Rabobank S
ATTENTIE!!
NU 15% KORTING
-«gFL
Bijdrage tot de geschiedenis van Holten
Vijftigste
penning en
kollateraal
MINI-
POSTER-
AKTIE
BLAD
Vaste termijn spaarrekeningen
Looptijd 1 jaar 51A% nu51/2%
Looptijd 2 jaar 6% nu61A%
Looptijd 3 jaar 6V2 nu7
Looptijd 4 jaar 7V4% nu7%%
Looptijd 5 jaar 8 nu8V2
Looptijd 6 jaar 81/4% nu83A%
Minimum-storting van f 1.000.- per inleg. De rente komt jaarlijks per
31 december vrij ter beschikking.
De mogelijkheid is aanwezig voor het einde van de looptijd over het
tegoed te beschikken.
voor nog
geen tientje
ZmiantenVpM
COMB. OOLBEKKINK/TIJHOF
WINT STROMBEEK
HOLTENS NIEUWSBLAD
^Verhoogde
spaar rente
M.I.V. 12-8-'83
Bij verbouw
of nieuwbouw
verzorgen wij
gaarne de
AANLEG
resp. levering
en directe
REPARATIE
van
ELECTRISCHE
INSTALLATIES
koel- en vries-
installaties
airconditioning
SANITAIRE
INSTALLATIES
gas-, water- en
afvoerleidingen
ZINKEN
DAKGOTEN
DAKBEDEK
KINGEN
aanbrengen van
dakisolatie
en singles
VERWARMINGS
INSTALLATIES
gashaarden en
gevelkachels
centr. verwarming
TECHN. BUREAU
KLEIN
VELDERMAN bv
Kolweg 76 - Holten
Tel. 05483-13 32
05HN1-07
Wijzigingen voorbehouden
0007-04-9-'81
30x40 cm
(ook van uw dia)
Dorpsstraat 44 - Holten
De laatste motormaaiers
Tevens enkele goede inruil-motormaaiers
Eigen reparatie- en slijpinrichting
Het adres voor al uw tuinartikelen
E.N.S.A.I.D.
MODE-
VAKSCHOOL
Dames
u kunt zich weer opgeven voor
naai- en kniplessen
Opleiding costumière
coupeuse
ook voor huishoudelijk gebruik
Ook voor jongere meisjes
Bellen na 18.00 uur
Gediplomeerd lerares:
RIKIE REIN AARDUS
KEIZERS WEG 59, HOLTEN
TEL. 05483-38 30
Café-Restaurant
„DE P0PPE"
voor
receptie, bruiloft
etentje
en feestavond
Prima keuken
Max. 350 personen
Telefoon 05476-12 06
staat
iedere week
vol met
interessante
aanbiedingen
In de zeventiende eeuw werden in Overijssel „provinciale schat
tingen" op vaste goederen geheven. Deze belastingen zijn bekend
geworden onder de namen verponding, kontributie, vuurstedegeld,
vijftigste penning en het kollateraal. In dit artikel wordt aan
dacht besteed aan de vijftigste penning en het kollateraal. Deze
belasting werd betaald van alle onroerende goederen, welke op
enigerlei wijze, met uitzondering van vererving in de rechte lijn,
van eigenaar verwisselden. Koper en verkoper moesten ieder voor
de helft de verschuldigde belasting betalen. In geval van executo
riale verkoop was de koper gehouden de aanslag alleen te vol
doen. De inheemsen (inwoners van de Zeven Verenigde Nederlan
den en de Generaliteitslanden) waren de helft van het aan de
uitheemsen opgelegde bedrag verschuldigd. Van broers en zusters
werd aanmerkelijk minder geheven dan van naastbestaanden in
verdere graad en van uitheemsen wanneer het een kollaterale
erfenis betrof. Onder het begrip „kollaterale successie" wordt er
fopvolging in de zijlijn verstaan.
Enige tijd geleden ontving ik
een kopie van het „Register van
aangave der 50ste penn. over
Holten", betrekking hebbende
op ruim 30 inschrijvingen gedu-
renae de jaren 1763 tot 1800.
Een aantal daarvan leent zich
voor mededeling aan geïnteres
seerden langs deze weg met
voorziening van enig commen
taar mijnerzijds. De eerste in
schrijving is gedateerd 15 janu
ari 1763 en is van de medicus
B.E. Dapper uit Deventer. Hij
was waarschijnlijk identiek met
B.E. Dapper uit Deventer, die
op 23 en 30 december 1772 ter
markevergadering in de kerk
van Holten verscheen in ver
band met de uitoefening van
het collatierecht. Een collator
was o.a. gerechtigd om de gere
formeerde (is hervormde) predi
kant van een kerk aan te wij
zen, die door het kerkbestuur
kon worden beroepen. Op 11
maart 1763 volgt de aangifte
van monsieur Coolhaas, lid van
een geslacht van die naam uit
Deventer waaraan ds. J.G.C.
Kalckhoff te Laren (Gld.) door
huwelijk met Margaretha The
odora Elisabeth Coolhaas ver
want was.
De volgende registratie vindt
eerst op 29 november 1764
plaats. Monsieur Jan Hoebrinck
en de weduwe van Jasper van
Wijlik verklaren, dat op 5 no
vember tevoren is overleden
Margareta Podt, wier oom en
tante zij waren. Zij had geen
testament laten opmaken. De
aangevers werden door haar
heengaan eigenaren van een
deel van het erve en goed „De
Landeweer" onder Holten. D.
van Duuren, burgemeester, deed
op 13 september 1765 een aan
gifte. Dit is ongetwijfeld dr. Da-
miaen van Duren, die van 1757
tot 1777 burgemeester van De
venter is geweest. Zijn dochter
Elisabeth Susanna Mechteld
werd de vrouw van de Holtense
predikant Gerlach van Gendt.
De relatie tussen marke en kerk
van Holten is hier erg duidelijk.
Van Duren was in het markebe-
stuur vertegenwoordigd als gron
deigenaar en namens het con
vent van Diepenveen, alsmede
namens de dames Hagedoom.
Zijn echtgenote was Wilhelmina
Margaretha Hagedoorn. Een ou
dere broer van Gerlach van
Gendt, nl. Frederik Willem en
een zwager Joan Damiaen van
Duren hebben de functie van
markerichter vervuld.
Op 29 juni 1766 deden J. Bril
man en Hendr. Scheperboer
aangifte, dat zij in die maand
van de weduwe van de predi
kant Harte amp hadden aange
kocht het erve „De Vos" in het
Neerdorp te Holten voor de som
van f3230.-. Waarschijnlijk is
hier bedoeld ds. Henricus Hart
kamp, die van 1724 tot zijn
dood in 1748 predikant in Gel
ders Laren is geweest. Hij was
in 1726 getrouwd met Henrica
Eppenhof, die vóór haar huwe
lijk aan de Brink in Deventer
woonde. De presentielijsten van
de op 23 en 30 december 1772
gehouden markevergaderingen
vermelden ook de weduwe van
wijlen Hendrik Scheperboer. De
Holtense custos Helderman liet
op 3 maart 1768 vastleggen,
„dat door het versterf van wijlen
zijn "vrouw bij testamente op
hem de halfscheyd was verval
len".
Jan Helderman werd op 4 de
cember 1735 gedoopt te Holten.
Hij was custos, d.w.z. koster en
schoolmeester. Bovendien was
hij landbouwer op Heldermans
(1783), op Kosters (1792) en
keurnoot (bijstand van de
schout in de uitoefening van
diens rechterlijke taak) van 1771
tot 1797 in Holten. Zijn eerste
vrouw was Aaltjen Meijlink. Hel
derman hertrouwde op 3 juli
1768 in Holten met Maria Hen-
drika Dikkers van de herberg
„De Rinkelaar" in Dijkerhoek.
Baron J.H. van Coeverden tot
Wegdam was ook gerechtigd om
op 23 december 1772 de marke
vergadering in Holten bij te wo
nen. Hij was aanwezig „wegens
Juirlinck". Het Holtense erve
Jeurlink behoorde tot de bezit
tingen van de adellijke familie
Van Coeverden. Over het ge
slacht Van Coeverden schreef ik
twee artikelen in Holtens
Nieuwsblad, nl. van 25 augustus
1951 en 20 oktober d.o.v. Daar
om kan hier worden volstaan
met de mededeling, dat de Van
Coeverdens afstammen uit de
dynasten van Borculo. Zij oefen
den een tijd lang een soevereine
macht uit en staan daardoor in
nauw verband met de geschiede
nis van een gedeelte van ons
land. Het Wegdam was in 1849
nog in het bezit van een Van
Coeverden. Het was een zeer
oud goed van de familie. In het
meergenoemde register staat bij
24 juli 1768 genoteerd: „heeft de
Freulin van Coeverden aangege
ven, dat door het versterf van
wijlen haar H.W. Gebr.suster,
Gebr. suster, 7de van de maand
Juni 1768 overleden, op haar
vervallen was enz.".
Baron J.H. (Joan Heidentryck)
van Coeverden tot Wegdam
heeft op 31 december 1769 mel
ding gemaakt van „het versterf
van zijn tante Anna Margaretha
van Coeverden, zijnde de helfte
van de halfscheyd van het erve
Juirlinck". Blijkens een andere
aangifte is Anna Margaretha
overleden op 30 juli 1769. Deze
aangifte, eveneens omtrent „het
versterf van het erve en goed
Jeurlinck", werd ook gedaan
door de familieleden Willem ba
ron van Broekhuijsen, en de ba
ronessen Roderica Lubberdina
Geertuij en Geertruij Anna Mar
garetha van Broekhuijsen als
testamentaire erfgenamen van
wijlen hun oude tante freule An
na Margaretha van Coeverden.
Eva Theodora Everwijn liet op
12 juni 1770 aantekenen, dat zij
bij testament was aangewezen
als erfgename van haar broer
Jacobus Everwijn, sedert 1728
predikant te Holten. Zij woonde
in 1748 in de Holtense pastorie.
Ds. Everwijn werd in 1698 gebo
ren te Deventer. Hij trouwde in
1733 met Geertruid van Meke-
ren. De predikant overleed op
28 mei 1770.
G. Krijger werd op 7 augustus
1775 bij publieke verkoop voor
de som van f3730.- eigenaar van
het erve en goed Veldjans in Es-
pelo, tot dan toe eigendom van
Baron van Hövell tot Weezeveld.
Onder dagtekening van 21
maart 1779 werd gememoreerd,
dat Cornelia Hendrika, weduwe
van Harmannus Croneman in fe
bruari van dat jaar van Jannes
Croneman en diens vrouw G.A.
van Echten de Espeloër tiende,
grof en smal, heeft aangekocht
voor f5000.-. De Tiendwet van
1907 heeft alle tienden met in
gang van 1 januari 1909 opgehe
ven verklaard. A.S. de Blécourt
onderscheidt in zijn „Kort be
grip van het oud-vaderlandsch
burgerlijk recht" de tienden in
grove Ócoren- of gaffeltienden),
smalle (van tuinvruchten, tabak,
hop, meekrap) en krijtende tien
den (van jongen van dieren: big
gen, ganzen, lammeren enz.). Bij
de grove tienden hief de tiend-
heffer een tiende van de op het
land staande schoven. De tiend-
plichtige moest hem tijdig be
richten, dat het koren in scho
ven stond en mocht dan niets
weghalen voordat de tiendheffer
was komen tienden.
De Holtense predikant Christi-
aan Schimmel deed in het voor
jaar van 1781 zaken met zijn
schoonvader. Drie oudere broers
van hem waren koopman in
Amsterdam en Weesp. De
Schimmels waren afkomstig uit
Goor. Christiaan was getrouwd
met Geertruida Schuitert, doch
ter van Jan Schuitert, in 1772
burgemeester van Holten. Een
kleinzoon van het echtpaar
Schimr..el-Schuitert, nl. Hendrik
Johannes van Opstall, afkomstig
uit het Belgische Doornik, i§
burgemeester van Rijssen ge
weest. De Goorse Schimmel was
verbonden aan de kerk van Hol
ten van 16 oktober 1778 tot 11
december 1791. Daarna was hij
achtereenvolgens predikant van
Enter en Goor. Hij stierf op 12
januari 1809 in het Twentse
Haagje Goor. Medio 1808 was
zijn vrouw hem ontvallen.
R.J. Lindeman en Herman Vrie-
se, executeurs-testamentair, von
den in de nalatenschap van lui
tenant Berent Pot, overleden op
3 maart 1782, een testament,
dat Berent en zijn eerder overle
den vrouw M. Gallé hadden op
gemaakt. Daaruit bleek, dat tot
de boedel ook behoorde een
kwart van „Den Grooten en
Kleinen Landeweert in den Ge-
rigte van Holten, buurschap
Looke gelegen, zijnde tot erfge
namen van vrouwen zijde ge
steld: J.A. Gallé, H.H. Gallé,
G.S. Gallé, S.W. Gallé, C.S. Gal
lé en M.B. Gallé, weduwe van
Leijden; van manszijde Christina
Cuper weduwe Hofman, welke
den halven boedel gedurende
haar leven in bezit houdt en na
haar dood tot erfgenamen Jo
hanna Winterdijk, Maria Winter
dijk, Fredrik Hofman en Corne-
lis Horst".
Gelet op de namen J.A. Gallé
en S.W. Gallé trek ik met voor
zichtigheid de conclusie, dat het
hier een predikantengeslacht be
treft. J.A. Gallé (1720-1809) was
predikant in Peize en Ruiner-
wold. Hij was niet getrouwd.
Zijn ongehuwde zuster be
woonde met hem de pastorieën
van beide Drentse gemeenten.
Him jongere broer S.W. Gallé
was predikant op het Kamperei
land. Hun vader, grootvader en
overgrootvader schreven ook
V(erbi) D(ivini) M(inister) achter
hun naam. Hendrik Budde,
oud-gemeensman van Deventer
en waarschijnlijk de latere mar
kerichter, kocht op 10 januari
1783 bedoeld gedeelte van de
Grote en Kleine Landeweert in
de Look voor f1300.-.
Het erve en goed Willems,
voorheen Wolberding, Wolpher-
dink en Wulferdink, gelegen in
de buurtschap Espelo, werd
door Arnoldus te Winkel voor
f 10.000.- aangekocht van de
burger dr. A.F. Ruckersfelder op
9 juni 1791. Lambert Braakm an
kocht van dezelfde eigenaar het
erve en goed Braakman in Es
pelo voor de som van f8000.-.
De plaats Nijmeijer in Espelo
bracht f 6000.- op. Roelof Nij
meijer was de koper. De goede
ren Meijlink en Listersgoed? in
Espelo en het Twenhaar onder
Holten werden eigendom van de
erfgenamen der familie Hage
doom. Reeds van oudsher waren
erven belast met een jaarlijkse
uitgang, het z.g. miskoom, ten
behoeve van de Holtense koste
rij. De erven Meijlink en Wil
lems te Espelo voldeden twee
oude Deventer schepels rogge en
het Espelose erve Braakman
was één schepel verschuldigd. In
1794 kocht Jannis Dikkers (Den-
neboom) van Woltera Geertruid
barones Van Wijnbergen, gebo
ren in 1723 en gehuwd in 1749
met Alexander (elders Andries
genoemd) baron Schimmelpen-
ninck van der Oye, het goed
Reilink in het Neerdorp met alle
hoge en lage landerijen voor
f 10.000.-. Dikkers was landbou
wer, herbergier in „De Denne-
boom", kerkmeester en keur
noot. Hij werd gedoopt te Hol
ten op 7 juni 1727. Tweemaal is
hij gehuwd geweest, nl. met Aal
tje Landeweer (dochter van Teu-
nis en Aaltje Landeweer), en na
haar overlijden met Johanna
Gesina Vincent.
Hilversum W. Otten
KNIPTIP
Kijk, voor u met va-
kantie gaat, even
uw filmcamera na.
Dat voorkomt
straks teleurstel
ling.
Was het de eerste drie vluch
ten met jonge duiven de hitte
en de straffe noordenwind die
de wedstrijden beïnvloeden, in
deze vlucht was het de zware
bewolking met af en toe regen,
waarmee de 203 duiven die voor
de 212 km om 9.00 uur werden
gelost in het Belgische Strom-
beek, te maken kregen. De nieu
weling combinatie Oolbek-
kink-Tijhof kon trots zijn want
hun eerste duif was om 12.47
binnen en nog twee andere dui
ven waren bü de eerste 6.
De uitslag; 1-5-6-38 comb. Ool-
bekking-Tijhof,2-3-7-8-10 Erik Ve
neklaas, 4-1-13-30-31 G. Egberts,
9 Comb. Kwintenberg, 12-14-16-
28-40 Teun Schuppert, 15-17-25-
26-41 H. Willems, 18-21 A. ten
Dam, 19-39 M. Lodeweges, 20 H.
Wansink en Zn, 23-24 Ronald
Kolkman, 29-35 H. J. ten Velde.
