Heilwensch
Van offers tot
kerstetentjes
i
11
f
i
m
I
i
50 T.P. 106.
Bij het doorsnuffelen van oude vergeelde boeken in een ar
chief vonden wij onlangs een nieuwjaarswens uit 1858 van
de toenmalige Almelose lantarenopsteker. Die van T'homas-
vaer en Pieternel is wat ouder maar toch... dit is er een die
altijd nog 4 generaties oud is en van Twentse bodem. Ziet
hier, boeren, burgers en buitenlui, wat de lantarenopsteker
niet alleen de „Rentenier" en „Fabrikant" maar ook de
„nijvren handwerksman" toewenste:
Gegroet, geachte Heer en Vrouwen, op dezen
grooten dag;
'k Wil thans mijn heilwensch u ontvouwen, die
mij op 't hart lag
'k Voel mij verpligt gelijk te voren, u Almelo's
burgerij
Dien wensch op nieuw te laten hooren, hoe
staam'lend zulks ook zij
'k Heb thans acht jaar 't lantaren-licht, in straten
en aan stranden
Steeds naar mijn roeping, ord' en pligt, soms hel,
soms flauw doen branden
Ik zond op eiken eersten dag een dichtvers aan u
allen
Waar ik geenszins aan twijflen mag, of 't is U wel
bevallen.
En thans wil ik, misschien voor 't laatst, dien
ouden deun vervangen
Wijl 't licht nog in de Stad weerkaatst, aan tou
wen opgehangen
Gij weet, gij kent den nieuwen vond, geachte
Stedelingen!
Dat ook weldra uit dezen grond, het gaslicht zal
ontspringen.
'k Wens dus bij d'aanvang van dit jaar, dat eend-
ragt hier mag wonen
Dat God voor rampen U bewaar en zeegnend ons
mag kroonen
Met welvaart, liefde, eer en deugd en alle goede
gaven
En dat steeds ouderdom en jeugd, zich aan die
bron mag laven.
Dat Rentenier en Fabrikant in nijverheid mag
slagen
En Makelaar en Koopmansstand hun voorspoed
zou zien dagen
Dat Predikant en Advocaat, door hun gesprek en
reden,
Mag vormen eenen Burgerstaat, vol regt en goede
zeden.
Dat onze Doctor en Chirurgijn, Apothekers en
Droogisten
In hun praktijk en medicijn, zich nimmer mag
vergissen
Dat ook den Stedelijken Raad met wijsheid mag
regeeren
Op dat ze elk onheil vroeg of laat uit onze stad
mag weren.
Dat ook den nijvren handwerksman door trouwe,
vlijt en eere
Zijn daaglijks brood verdienen kan, en zijn geluk
vermeere
Dat ook de armoe wordt geschraagd in 't kom
mervolle leven
Naar eensgezindheid wordt gejaagd, van God ons
voorgeschreven.
En mooge dan bij 't eind van 't jaar het gedicht
U omringen;
Dat wensch ik arm en rijk te gaar: des Hemels
zegeningen.
Dat God u van den eersten dag, dit jaar en heel
Uw leven
Tot aan, tot in, tot over 't graf Zijn Gunst en
Heil mag geven!
Onze bet-over-voorouders waren
kiener dan je zou vermoeden op
grond van al die verhalen over
beestachtige woestelingen die -
bierdrinkend uit mensenschedels -
de Rijn zouden zijn afgezakt om
zich in ons land verder te bezatten
en hun vrouwen en dochters te
verdobbelen.
Dat was niet zomaar een feest
om het feest maar diende om de
goden een vruchtbare oogst af
te smeken en die was weer no
dig om een hongersnood af te
wenden. Wat deden onze kiene
Germanen dus? Zij probeerden
de goden die het voor het zeg
gen hadden gunstig te stemmen
met offers. Zo werd er menig
zwijntje geofferd aan godin
Freija, menige gevleugelde
vriend aan Herda en menig her
tje aan god Wodan. Ertussen
door begroeven zij menig ka
tertje omdat deze werd be
schouwd als een afgezant van
de duivel (want ook die was er
altijd al).
rosemarijn, 1 ei, zout, peper, 4
goudrenetten, geschild en in
blokjes gesneden, 100 gr. boter,
100 gr. ontbijtspek, in plakjes
gesneden.
Week het brood in de melk.
Verhit een klontje boter in een
koekepan en fruit hierin de ui
goudgeel. Maak het gehakt aan
met geweekt brood en melk, ge
fruite ui, rosemarijn, ei, zout en
peper en meng de blokjes appel
erdoor. Spreid het gehakt
mengsel over de kalfsborst uit
en zorg dat de randen vrij blij
ven. Rol het stuk vlees op en
bind er een draad om. Wrijf de
buitenzijde in met zout en pe
per. Laat de boter in de braads
lede bruin worden en leg het
vlees erin. Beleg de bovenzijde
Duizenden jaren geleden hadden ze
al in de gaten dat in de tweede
helft van december de kortste dag
viel en dat daarna de dagen weer
lengden. De oude kiene Germanen
bouwden daar één lang feest op,
het feest van de zonnewende, uitlo
pend in het joelfeest dat duurde
van 24 december tot 6 januari.
met plakjes ontbijtspek en zet
de braadslede in een voorver
warmde oven (175 graden Cel
sius of gasovenstand 3).
Matig de oven na een uur
braad tijd tot 150 graden Celsius
of gasovenstand 2. Keer het
vlees van tijd tot tijd en zorg
daarbij dat de plakjes spek weer
boven komen.
Bedruip nu en dan met het
braadvocht. Voeg tijdens het
laatste uur braden af en toe en
kele eetlepels heet water toe.
Totale braadtijd 11/2 a 2 uur.
Laat het vlees wat afkoelen al
vorens het wordt aangesneden.
Serveren met verse groenten en
gebakken krielaardappelen.
Neem vooraf een soepje en na
de kalfsborst een achterafje en
neem - om het af te léren - tot
slot een kop Braziliaanse koffie.
Voor vier koppen nodig: een
kop koude sterke koffie, 4 eiwit
ten, wat gekneusd ijs, 4 scheu
ten rum en 6 eetlepels suiker.
Neem 4 cocktailglazen. Bevoch
tig de randen met eiwit en druk
deze in de suiker. Voeg alle
overige ingrediënten in een
cocktailshaker en shake dit alles
zeer krachtig. Schenk de koffie
uit in de glazen met de suiker-
randen.
En dan maar joelen!
Tegelijkertijd knepen de kie-
nerds handig een oogje dicht en
aten zij wèl zelf het zwijntje, het
hertje en de gevleugelde vrien
den op.
Voor het gewone volk was eeu
wenlang genoeg eten er soms
maandenlang niet by. Vooral op
het platteland werd vaak honger
geleden en als er aan het eind
van het jaar dan ook nog geen
eten voor de dieren meer was,
gingen deze onder het mes.
Twee vliegen in één klap: de
dieren hoefden niet meer te eten
:n de mensen hadden hun
Dikkevretsaovend".
Nadat het Christendom onze
streken had bereikt bleef d.t of
feren welig voorttieren: eihd de
cember werd er uitvoerig ge
schranst. Het Christendom
maakte van de zonnewende het
geboortefeest van Christus en
van het Joelfeest de periode van
de Drie-koningen. De offers aan
de Germaanse goden werden
tot... kerstdiners.
Wilt U met deze wetenschap
achter de kiezen nu in 1982 eens
lekker schransen dan hebben wy
hier het recept voor een onver
valste kalfsborst.
Nodig is:
Ruim 1 kg. kalfsborst, 1 sneetje
wittebrood zonder korst, 4 eetr
lepels melk, 1 ui, gesnipperd,
200 gr. varkensgehakt, 1 eetlepel
Een kerstboom is een denne-
boom. Dat staat voor de meeste
mensen even vast als dat de
Eerste Kerstdag op 25 december
valt. Helaas, zy hebben het al
lemaal mis: een kerstboom is
(behalve als hy uit de papier
winkel komt) een spar. Dat mis
verstand is te wijten aan een
vertaling van het Duitse lied
„Oh, Tannenbaum", van welke
titel een vlotte vertaler met een
losse pols ooit „O, denneboom"
heeft gemaakt.
Een spar dus en wel een fijn-
spar, in het Latijn Picea abies
geheten. Toen het in de huis
kamer neerzetten van de kerst
boom in zwang raakte grepen
onze voorouders natuurlijk naar
een bomensoort waarvan er in
onze bossen legio voorhanden
waren. Ze zijn nog steeds legio
voorhanden, vooral in Duitsland,
België en Luxemburg, uit welke
landen (zoals wij onlangs lazen)
dit jaar zo'n 2 1/2 miljoen stuks
worden ingevoerd om de Neder
landse kamers op te kersten.
(Naar schatting gaan ze - voor
het geval U er nog een wilt ko
pen - f 12.50 tot f 17.50 kosten)
De laatste jaren wordt als
kerstooom ook de zilverspar ge
bruikt die iets tot veel duurder
is maar waarvan er toch dit jaar
naar schatting 50.000 worden in
gevoerd. De zilverspar laat min
der snel de naalden vallen, van
daar.
Wel eens zeep of doucheschuim
met een „dennegeurtje" gehad?
Welnu, ook dat is in werkelijk
heid een sparregeurtje en wel
van de zilverspar.
Er zijn trouwens zeer vele soor
ten sparren (meer dan vijftig en
meer dan honderd als cultuur
variëteit), zoals de Servische
spar en de blauwspar. Deze
beide laatste worden veel als
tuinspar geplant.
ïen kerststukje maken
tan iedereen, want spar-
•egroen, denne-appels,
wilgekatjes, pepers (ech-
;e!) en takken met be
ssen laten zich gemakke
lijk verwerken in bij
voorbeeld steekschuim.
Natuurlijk horen er
kaarsen in, maar men
kan ze ook eens anders
verwerken of in een be
paalde kleur kiezen.
Dunne kaarsen in groep
jes geven een heel apart
:ffect. Er moet maar op
één ding gelet worden
dat is dat ze de
ruimte moeten hebben
om te kunnen branden.
Wanneer de basis van
een kerststukje eenvou
dig is, bijvoorbeeld be
staande uit de wat
duurdere Abies of denne-
soorten „nordmannia",
„veitchi" of „procera",
dan kan men goed com
bineren met witte chry
santen of witte (tros)an-
jers. Bloemen passen
immers uitstekend bij
Kerstmis. Ook seringen,
„amaryllis", Paperwhite-
narcissen en witte tulpen
kan men mooi schikken
in een vaas met grijs
Eucalyptusblad of tak
ken van de bladverlie
zende hulst die vol met
rode bessen zitten.
Kerststerren zijn zeer
goed houdbare kamer
planten en ze zijn niet
duur. Haal ze eens voor
zichtig uit hun pot en
plant ze in een schaal of
mand. Combineer ze met
een varentje zoals Ven
ushaar (Adiantum) en
met mos (Selaginella).
Drie kerststerren bij el
kaar in verschillende
kleuren, met rode, roze
en crèmekleurige schut
bladeren, kunnen heel
mooi staan. Eenzelfde
feestelyke combinatie
maakt men van een
Kaaps viooltje, een
potchrysant en een ka
merazalea. Het voordeel
van'zulke planten is dat
ze ruim van tevoren
kunnen worden gekocht
en bovendien zijn ze dan
minder duur. Voor de
liefhebbers is in beperkte
mate de kerstroos (Hel-
leborus) te koop. Na de
bloei moet zo'n plant
langzaam worden gewend
aan een lage tempera
tuur, want het is en
blyft een tuinplant.
Het wordt nu hoog tyd
om allerlei levend mate
riaal in te kopen, want
rond Kerstmis is er he
lemaal geen keus meer.
Alles kan buiten in een
plastic zak worden bew
aard. Takken met be
ssen, mistletoe, pepers
en Eucalyptus moeten in
water worden gezet, an
ders verdrogen ze voort
ijdig.
