Laat uw antiek eens zwemmen Radiator met een kleurtje f Zelf papier maken Zomaar Er wordt zo dagelijks heel wat afgeklungeld met het schoonmaken van allerlei houten meubelstukken. Met schuurpapier, glasscherven, afbijt en noem "\aar op. Meestal is het resultaat niet om over naar huis te schrijven, en is het dat wel dan blijkt een zeer forse hoeveelheid tijd nodig om tot dat resultaat te komen. Menigeen die daarom dat aardige tafeltje uit grootouders versterf maar aan het grof vuil meegeeft. Natuurlijk kan men ook aan het werk gaan met caustic-soda, beter bekend als natron-loog. Een zeer gemeen goedje dat de gebruiker voor aanzienlijke problemen kan plaatsen als het in contact komt met het blote lichaam. Bovendien heeft 'loog' de onhebbelijke eigenschap lijmverbindmgen aan te tasten zodat een goede kans bestaat dat het te bewerken meubel opnieuw verlijmd moet worden. Nieuw procédé Al deze ellende is te voorko men door gebruik te maken van een Amerikaans procédé dat sinds een paar jaar hier in Ne derland wordt gehanteerd en waarvan de reguliere antiekhan del (en zij overigens niet alleen!) veel plezier heeft. Een vloeistof met de veelzeggende naam Paintex die geen water bevat en werkt op basis van oplosmidde len die volgens een bepaald re cept worden samengesteld. Pain tex wordt in Nederland gebruikt door Biankhout houtreinigers die de alleenvertegenwoordiging voor Europa hebben. Baden Paintex is opgeslagen in ba den van zeer fors formaat waarin de meeste meubels roy aal passen. Omdat er tegen woordig zoveel verschillende soorten verven zijn heeft elke Blankhout dealer de beschikking over twee baden van verschil lende samenstelling. Het grote voordeel van deze Paintexbaden is dat ze kwalitatief zeer goed schoonmaken en bovendien on gevaarlijk zijn. Ook de aanwe zige lijm verbindingen worden niet aangetast. In het bad Afhankelijk van verfsoort en dikte van de verflaag gaan de meubels een bepaalde tijd in het bad. Daarna worden ze schoon- gespoten met water onder hoge druk. Daarmee worden verf- en paintexresten weggespoten. Daarna wordt het meubel te drogen gezet hetgeen slechts een paar uur in beslag neemt. Het meubel is dan weer geschikt voor verder bewerking in de zin van beitsen of lakken. Aanzienlijk sneller dus dan de „loogmethode" waarvan ten eer-, ste de in werktijd al veel langer is en vervolgens bij het schoon- spoelen gigantische hoeveelhe den water gebruikt dienen te worden wil men niet het risico' lopen dat het loog gaat nadrui- pen en witte strepen trekt over uw zo fraai gebeitste penantkas tje of anderszins. Schildersbedrijven Naast de antiekhandel en de particulier heeft de Blankhout houtreiniger een goede klant ■aan schildersbedrijven. Wanneer een schildersbedrijf bij een be paalde klus een vakmanschilder aan het schuren of afbranden moet zetten is dat een kostbare In de dierenwinkel hadden ze mooie jonge hondjes, leuk, hè? zei de vrouw. Ze aaide er een het zakje met water en visjes liet ze vallen pats, op de vloer. Alles was nat. Geef eens een pootje zei de baas tegen de hond. Hij gaf 'm en hinkelde weg. Peter Aansorgh Karei Gerritsen van Blankhout Doesburg bezig met de onderdompeling in een Paintexbad. zaak en bovendien zonde van de schilder want er is niets zo stom vervelend als het schuren van een objekt. Legio zijn dan ,ook de aanbiedingen van binnen- en buitendeuren, zg. louvredeuren, trappen uit renovatieprojecten, grote jalouzieluiken zoals die veel in oudere huizen voorko men. Dat gaat niet alleen veel sneller dan het handwerk het is bovendien veel goedkoper. Ander materiaal Ook andere materialen dan Blankhoutvestigingen hout kunnen een paintexbehan- deling ondergaan. Metaal bij voorbeeld, bij diverse Blank- houtvestigingen zijn al ettelijke metalen voorwerpen aangeboden variërend van carrosserieonder delen tot aan stalroosters toe. De Blankhoutvestiging 's Gra venland te Hilversum werkt zelfs voor de requisietenafdeling van de NOS. treft men aan in: Doesburg Hanze weg 6 (08334-3794); 's Graven land, Zuidereinde 74 (035-62744); Heiloo, Van Aostastraat 28 (072-333432); Hengelo (O), Bin nenhavenstraat 74 (074-425096) Geldrop, Emopad 27 (040- 854512); Zaandijk, Lagedijk 214 (075-281411); Drachten, Het Zuid 39a (05120-23170) Bovendien gaat binnenkort een vestiging in Breda open en zijn er besprekingen voor .vesti gingen in diverse plaatsen. Als u wat meer wilt weten over hout dan kunnen wij u de onderstaande boeken van harte aanbevelen. Het Houtboek. Nederlandse Eindredactie ir. Th. Burgers, voorwoord ir. E. Heidema. Dit boek toont de opmerke lijke verschillen in microstruc tuur die elke soort zijn speci fieke eigenschappen geeft en geeft een beeld van de ontel bare mogelijkheden waarvoor hout kan worden aangewensd. Het toont u fraaie voorbeel den van architectuur zoals de beroemde houten kerkjes uit plm 1150 in Noorwegen, maar ook houten vliegtuigen en sche pen, en klokken waarvan zelfs de radertjes van hout zijn. Ook de kunstenaar komt in het boek aan bod, de pianobouwer, de tennisracketmaker,de beeld houwer en de houtsnijder. Ans Brouwer van Blankhout Doesburg, spuit met een hogedrukspuit de restanten weg. Radiatoren zijn vaak opvallende vlakken. Dat komt door de plaats waar ze zitten en door de kleur die ze hebben. Over de plaats willen we hier niet dicussiêren. Over de kleur wel. Want waarom zou een radiator nu persé altijd een onge zellige witte of gebroken witte kleur moeten hebben? Het maakt van het verwarmingsmeubelstuk nog eens een extra grote blikvanger. Veel mensen denken nog steeds dat er op radiatoren alleen met speciale, hittebestendige lak gewerkt mag worden. Natuurlijk bestaan er zulke gevallen. Een stoomverwarming bijvoorbeeld, zou geen gewone verf verdra gen. Onze verwarming thuis bereikt echter niet van die ex treem hoge temperaturen. De moderne verfprodukten, die u voor hout en ijzer, binnen en buiten gebruikt, voelen zich wonderwel thuis op zo'n radiator. Dat houdt in dat u de radiator dus heel gemakkelijk kunt „wegschilderen" tegen de achtergrond. Donkere kleuren zijn bovendien nog beter hitte bestendig dan lichte. U heeft keuze uit een afwerking in hoogglans of in zijdeglans. De laatste oplossing is vooral in de woonkamer wat fraaier. Om u het schilderen makkelijk te maken, geven wjj hierbij enkele praktische tips. U moet uiteraard zorgen dat de on dergrond schoon is en droog. De verwarming mag niet bran den. De hitte zou de verf waterdun maken de radiator zou in tranen uitbarsten. Zorg dus voor een oppervlak op kamer temperatuur en schakel de radiator niet eerder weer aan dan dat de verflaag droog is. De achterkant van de radiator schildert u het eerst. Dat gaat het makkelijkst met zo'n spe ciale radiatorenkwast. Wie wel eens een bezoek heeft gebracht aan een fabriek, kent het beeld: lo pende banden, matte mensen die met de blik op oneindig altijd weer dezelfde handelingen verrichten, het dreinend dreunen van motoren, slechts overstemd door Hilversum 3, op maximum sterkte gedraaid - Dat het ook anders kan, bleek ons onlangs tijdens een bezoek aan de Achter hoek. In Groenlo troffen wij een kastenfabriek waar geen lopende band te beken nen was. Waar iedere man zijn eigen werkbank heeft. Waar alleen op de zaagafde- ling lawaai te horen was. Er heerste een ontspannen sfeer. Toen de bel voor de koffiepauze luidde, stormde niet iedereen onmiddellijk naar de kantine, maar maakte men eerst even af waar men mee bezig was. En er stond zowaar een man met een stukje schuurpapier aan een produkt-in-wording te schuren. Hout leeft De gerede produkten bleken eiken- en palissanderhouten Oudhollandse kasten te zyn en de mensen die ze maken, ge kwalificeerde meubelmakers. Di recteur Ben te Lintelo (39) van de Groenlose meubelindustrie vertelt dat iedereen in de fa briek bezeten van hout is. „De jongste leerlingschrijnwerker heeft thuis al een aardige ver zameling eigengemaakte (Oud hollandse) meubels staan en ik zelf bouw in mijn spaarzame tijd op het ogenblik een kast voor een ouderwetse staande klok. Hout is dan ook prachtig mate riaal. Het is levend en mensen die zeggen dat je hout pas kimt gebruiken als het uitgewerkt is, weten niet waar ze het over hebben. Ik heb nog nooit .hout gezien dat niet meer werkte. Zelfs na duizend jaar zit er nog beweging in. Hier gebruiken wij alleen het beste eikenhout. Dat komt voor in Joegoslavië. Bul garije, en Frankrijk. Dat is lang zaam groeiend hout en het moet bij voorkeur uit een gesloten bos komen. De bomen aan de rand zijn al niet eens geschikt meer. Omdat het hout levend is. kun je er nooit grote vlakken van maken zonder dat die gaan trekken of scheuren. Laatst kwam er een man van meer dan twee meter lang in de toonzaal. Onmiddellijk meldde hij hier te willen kopen. Wat bleek? Door zijn lengte kon hij op de kasten kijken en terwijl hij bij anderen op zijn best een triplex plaat had gezien, zag hij bij ons een constructie van echt eikenhou ten schrootjes". Friezen en kapitelen De gelijknamige grootvader van Ben begon met de zaak in 1898. Aanvankelijk hield hij zich vooral met de reparatie van meubels bezig, later maakte hij hoofdzakelijk op bestelling com plete kasten van het type dat nu nog steeds verkocht wordt en waarvan het model uit de zeventiende eeuw stamt. Toen de zaak begon te groeien, kwa men zijn twee zoons er bij. Nu hebben twee kleinkinderen, Ben en Theo de leiding. In de dertiger jaren had het bedrijf al vermaardheid verwor ven, o.m. door de levering van kerkbanken en preekstoelen. De belangstelling voor kasten bleef echter door de jaren heen be staan ent de produktiegeheiemen werden van vader op zoon door verteld. Eigenlijk zijn de kasten nog gelijk aan die welke groot vader maakte, alleen de gereed schappen waar mee gewerkt wordt, zijn gemoderniseerd. Te Lintelo moet ook niets hebben van kunststoffen. „Sommige fa brikanten maken de ranken, leeuwekopjes, kappen (friezen), engelenkopjes en kapitelen die dit soort kasten sieren van kunststof. Soms gebeurt dat zo knap dat ze van hout niet te onderscheiden zyn. Maar binnen enkele jaren liggen ze er af. Lo gisch, want hout en kunststof zetten niet op dezelfde wijze uit dus gaat de zaak wrikken en je mooie kast is verknoeid. Overi gens zijn de mensen die deze versierselen voor ons maken ware kunstenaars. Beeldhouwers in hout zou ik ze willen noemen. Laatst kreeg ik een klacht van een klant dat enkele ranken op een kast niet helemaal identiek waren. Allicht niet, want alles is puur handwerk. Maar het kostte me wel enige moeite fiat over te brengen". Nederlandse kastelen De kasten zijn allemaal ge noemd naar Nederlandse kaste len. Dat idee werd geboren toen men kastelen ging bezoeken om ideeèn voor nieuwe modellen op te doen. Er zijn nu twaalf ba sismodellen en gezien de vele Liefde voor het vak: met een schuur papiertje wor den de laatste oneffenheden verwijderd vaak als huweüjksge- gegeven. Ik weet van worden. Te veel moeten het er ook niet worden omdat het ex clusieve karakter verloren zou gaan. Wat verkoopdirecteur W. Drost, die de toonzaal in Scher- kastelen in Nederland die nog penzeel leidt, betreft mag de tijd niet vernoemd zijn, zou dat- aan- van de grote gezinnen gerust tal nog wel uitgebreid kunnen weer terugkomen. „Onze kasten Een hobby die nog niet door zovelen beoefend wordt en die toch betrekkelijk simpel kan worden uitgeoefend is het zelf papier maken. De ruwe grond stof ervoor heeft men meestal wel in huis. Dat kan dan zijn oud papier en textielve zeis die in elk huis wel aanwe zig zijn. Verder is er nodig een sche praam met deksel, water, lap pen, een vorm van een pers en een droogplaat. Met oud papier zal men in eerste instantie betere resultaten boeken dam net textielvezels. Beginners wordt daarom aange raden dat eerst eens te probe ren. Als u alles bij de hand heeft kunt u beginnen. Sorteer het oud papier op kleur en grofheid. Heeft u een bepaalde hoeveel heid papier van. ongeveer de zelfde kleur en samenstelling scheur het dan in stukken en gooi het in een emmer water. Het papier moet nu worden fijn gehakt of gemalen. Dat gaat erg goed met een verfmenger op een boormachine. Ook een stevige mixer met deeghaken wil wel gaan. De pulp gooit u in een ruime vierkante bak waarbij u goed moet blijven roeren zodat een homogeen mengsel ontstaat. Dan haalt u de pulp door een zeef zodat eventuele pluisjes en grote vezels achterblijven. Dan komt het schepraam er aan te pas. Zo'n schepraam is door elke handige hobbyist gemakke lijk in elkaar te zetten, maar u kunt ze ook kopen in een hob byshop. Dompel het schepraam in de pulp en schudt het hori zontaal zachtjes heen en weer. Hierdoor worden pulp en pa piervezels gelijkmatig over het hele raam verdeeld. Doe dit lie ver iets te lang dan te kort want de sterkte van het papier hangt mede hiervan af. Na enige tijd haalt u het schepraam op en laat het over tollige water eruit lekken. Nu heeft u een vel papier, dat af gewerkt moet worden. Daartoe moet het vel tussen natte doe ken en vilt platgemaakt worden onder een pers. Tot slot hangt men de vellen papier te droe gen. Denkt u er vooral aan dat handgemaakt papier nooit ge knipt mag worden. Moet u een bepaalde maat hebben dan moet "u dat scheuren. ln Groenlo worden nog steeds meubels gemaakt zoals dat ook voor de oorlog gebeurde. Alleen het gereedschap is in veelgevallen gemoderniseerd worden schenk een moeder die bij haar huwelijk een van onze kasten cadeau kreeg. Inmiddels zijn ook haar zes dochters alweer getrouwd. Allemaal kregen ze zo'n kast ter geschenke. Jammer dat de dochters in dat gezin 'op' zijn. Onze kasten worden over de hele wereld verscheept. Diverse consulaten hebben ze staan. Laatst kwam er een Nederlandse vlieger die in Zwitserland woont, met een stationwagen voorrijden om zelf een kast te halen. „Ik kom vaak genoeg per vliegtuig in Nederland", vertelde hij, „maar dan heb ik geen ruimte om zo'n groot stuk mee te ne men. Daarom ben ik maar met de wagen gekomen". „Eigenlijk kan een kast alleen maar via de detaillist geleverd worden, maar in dit geval hebben we er maar een uit de toonzaal gehaald. Bij wijze van absolute uitzondering". De Groenlose kasten zijn dus zeer gewild, ook al liegen de prijzen er niet om. Deze varië ren van f3000,-' tot f 14.000,- maar velen willen er graag voor sparen en zien de kasten ook als een beleggingsobject. Geen wonder dat er veel na- maak is. Drost weer: „Onze* kasten hebben aan de binnen- zijde het brandmerk „origineel I Groenlose' staan. Dat is wettig gedeponeerd, maar we hebben wel staaltjes meegemaakt dat zelfs hiermee bedrog werd ge pleegd. Dan grijpen wij ook di rect in". Een optreden dat hout snijdt, want er is deze Achter- hoekse fabriek veel aan gelegen de kwaliteit van zijn produkten te blijven garanderen.

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1981 | | pagina 5