Het bestuur over de Holter marke
m
Pmikm
MOTOCROSS
MARKELO
r
Medische diensten
100
loiwnMtn
w
Altijd
Welkom!
GEVONDEN
KOFFIECONCERT 29 MAART
en'n ISonfifi is vooral
Van het erf der kerk
Iedereen die
iets f e bonwen
te verbonwen heeft
Autobedrijf ten Harkei
mm uiö.M
SOTTIP 9
Kettingzagen
AGENDA
SOOcc INTERNATIONAAL
ZIJSPAN NATIONAAL1
125 cc JUNIOREN
zondag 29 maart
aanvang 12.30 uur
Zuinig, kompleet, komfortabel, veilig
BUmTET-
tenharkel
HOLTENS NIEUWSBLAD - 19 MAART 1981 - PAG. 3
In het „Eerste wegenplan Holten" en „Het ontstaan van
de Boterbeek" is sprake van enkele bestuursdaden van de
Marke van Holten. De vraag is dan ook gewettigd „Hoe en
door wie werd de marke bestuurd?". Er bestaat geen
volledig beeld om die vraag te beantwoorden. Zowel de
markegenootschappen als de keuters worden in Overijs
sel pas na 1250 voor 't eerst in echte oorkonden vermeld.
Mr. G.A.J. van Engelen van der Veen vergelijkt in het
boek „Overijssel" de marken met waterschappen. Op
pervlakkig beschouwd lijkt dat een wat vreemde verge
lijking. Zodra men zich echter op de hoogte heeft gesteld
van het wezen en de werkkring der marken, blijkt, dat
tussen beide soorten instellingen een grote mate van
overeenkomst bestaat. Bij beide treedt het zakelijk ka
rakter op de voorgrond en komt de mens slechts in de
tweede plaats. Men kon niet zonder meer deelgenoot ener
marke worden; daarvoor was nodig het bezit eener
hoeve. Zonder grond kan men geen ingeland van een
waterschap zijn.
SAKSEN.
De marken waren de onverdeelde
gronden die het gemeenschappe
lijk eigendom vormden van de oor
spronkelijke nedensetters in de
streek. Toen, na de grote volksver
huizing, plm. 500 jaar na Christus
de vaste bewoners, de Saksen, zich
hier vestigden bij groepen en de
grond gemeenschappelijk in ei
gendom namen, werd aan iedere
vrije van zulk een groep een erf ol
hoeve van de gewonnen grond als
vast bezit aangewezen en, ingeval
hierop een vroegere bewoner was
achtergebleven, deze als zijn slaal
of lijfeigene beschouwd. Doch de
overige gronden met de meeste
uitgestrektheid, welke niet aan be
paalde personen werden toegewe
zen, bleven gemeenschappelijk be
zit; vooral waren dat weiden, bos
sen en heiden. Die gemeenschappe
lijke gr onden heetten de marken en
bleven ter beschikking van de ei
genaars der hoeven die den eersten
nedenzetters waren aangewezen.
Deze hoeven noemde men de ge
waarde hoeven in de marke, de
eigenaars er van heeten de gewaar-
den en zij vormden de klasse der
geërfden, die over alles wat de
marke aanging hadden te beslis
sen. Doch er waren op de marke-
gronden in de loop der tijden ook
anderen toegelaten om er zich te
vestigen. De eigenaars der hoeven
verpachtten niet zelden een ge
deelte van hun grond of de gehele
hoeve die zij in eigendom hadden.
Deze pachters heetten de meiers.
Tussen 1978 en 1980 hebben 292
hervormde gemeenten een bedrag
van f400.000.- belegd in de EDCS,
de Oecumenische Ontwikkelings
coöperatie. Het aantal nieuwe be
leggers nam in deze periode per
strijd tegen het wereldwijde ra
cisme kan doorgaan, inbegrepen de
strijd tegen het racisme in onze
eigen samenleving". De steun
groep heeft zich tot taak gesteld de
kerken en him leden te wijzen op de
jaar af. In 1978 ging het om 117 problemen van racisme en de be-
hervormde gemeenten, in 1979 om strijding ervan door getuigenis en
96 en in 1980 om 66. In totaal werd actie. Verder wil de groep een fonds
er door de hervormde gemeenten in gaan beheren waarin opbrengsten
1978 f 127.500.- in de EDCS belegd, van inzamelingen en giften ter on-
in 1979 f 152.000.- en in 1980 dersteuning van het Speciale
f 120.500.-. De grootste beleggers Fonds van de Wereldraad kunnen
waren in deze jaren de gemeenten worden ondergebracht. Dit fonds is
in de provincies Gelderland en te vergelijken met de actie „Be-
Friesland. De gemeenten in Fries- taald Antwoord" in Nederland,
land belegden f21.000.- in 1978, in
1979 f30.500.- en in 1980 nog eens Kerk van Noorwegen vraagt om
f30.500.-. In Gelderland werd in economische boycot Zuid-Afrika
1978 f49.000.- belegd, in 1979
f24.000.- en in 1980 f 16.000.-. De De raad voor buitenlandse betrek-
hervormde gemeenten in Noord- kingen van de (lutherse) Kerk van
Holland belegden in 1979 f62.000.- Noorwegen heeft er bij de Noorse
in de EDCS, terwijl de hervormde regering op aangedrongen de eco-
gemeenten in Overijssel met nomische betrekkingen met
f39.500.-in 1980 de grootste beleg- Zuid-Afrika tot een minimum te
Naar onze zaak toekomen
zegt méér dan duizend
woorden. Want als wij niet
meer weten hoe uitgebreid
onze nieuwe kollekties
steeds zijn, zegt u 't dan
maar. Kom voor de aardig
heid eens kijken.
Al is 't zomaar
gers waren. Bij de overige provin
cies gaat het om bedragen die va
riëren van f 500.- tot ongeveer
f 10.000.-. De EDCS werd in 1975
door de Wereldraad van Kerken
opgericht als een coöperatie die
gelden ontvangt van aandeelhou
ders. Deze gelden worden tegen
zachte voorwaarden uitgeleend
aan projecten in de derde wereld,
die moeilijk op een andere manier
aan kapitaal kunnen komen. De
aandeelhouders van de EDCS zijn
reduceren zolang een definitieve
olie-boycot tegen dit land nog geen
feit is. Ook heeft de raad de rege
ring gevraagd de landen om Zuid-
Afrika heen, de zogenaamde front-
lijnstaten, minder afhankelijk te
maken van energievoorziening
vanuit Zuid-Afrika door de ont
wikkelingshulp aan deze landen te
intensiveren. Gedacht wordt daar
bij o.a. aan het aanleggen van ha
vens in Mozambique. „De onder
drukking van de meerderheid van
kerken, kerkelijke instellingen of de Zuid-Afrikaanse bevolking kan
verenigingen als de NVOC (Neder
landse Vereniging tot steun aan de
Oecumenische Ontwikkelings
coöperatie). De aandeelhouders
van de EDCS zullen in de toekomst
rendement uitgekeerd krijgen.
Steungroep Anti-Racisme Fonds
in België
40 Vlaamse protestanten hebben
een „Steungroep Programma ter
Bestrijding van het Racisme" op
gericht, die is voortgekomen uit
een sterke verontrusting over het
toenemend racisme in de westerse
samenleving en uit het besef dat de
internationale verhoudingen „ras-
senbestendigend" lijken te zijn.
Doelstelling van de steungroep is
„het Programma ter Bestrijding
van het Racisme van de Wereld
raad van Kerken te ondersteunen,
zowel moreel als materieel, opdat
mede door onze inzet de kerkelijke
NED. HERV. KERK
8.30 uur ds. J. Kortleve van Hellen-
doom; 10.15 uur ds. A de Bue van
Nijverdal.
Uitgangscollecte: diaconaal pro
ject
Oppasdienst: mevr. Louws-Wis-
sink en Heieen Wiebma.
GEREF. KERK
9.30 uur ds. Overeem van Enter;
15.00 uur ds. Lenters van Apel
doorn. In beide diensten is de le
coll. voor de kerk en de 2e voor
rente en aflossing.
Kindernevendienst (klas 5) o.l.v.
Hans Paalman
Oppasdienst: Mevr. Paalman-Ver-
vefra, Jeanette Paalman, mevr.
Tromop-Imhof (res.), Mevr.
Schuppert-Haasjes, mevr.
Stam-Compagne, mevr. Samson
(res.).
R.K. KERK
Zaterdag: 17.00 uur - zondag: 9.30
uufj
DIJKERHOEK
10.00 uur ds. C.C. Addink. Uit-
gangscoll. Diaconaal project.
OKKENBROEK
10.Q0 uur ds. G. Bouman. Zen
dingsbussen bjj de uitgang.
NIEUW HEETEN
Zaterdag: 19.00 uur-zondag 8.00 en
leiden tot een bloedige burgeroor
log", aldus de raad van de Kerk van
Noorwegen in een schrijven aan de
Noorse regering. „In deze situatie is
het belangrijk op vreedzame wijze,
bijvoorbeeld door middel van een
economische boycot, veranderin
gen in Zuid-Afrika teweeg te bren
gen. Dit zou dan volgehouden moe
ten worden tot alle bevolkings
groepen volledige burgerrechten
hebben".
Hervormde zending gaat kerk in
Equatoriaal Guinea assisteren.
De Raad voor de Zending van de
Nederlandse Hervormde Kerk gaat
de Iglesia Reformada de Guinea
Ecuatorial (Hervormde Kerk van
Equatoriaal Guinea) assisteren bij
het medisch en landbouwkundig
werk van deze kerk. Hiertoe heeft
de Raad voor de Zending de ver
pleegkundige Jeannette Teunis-
sen, die tot nu toe werkte voor de
Stichting Nederlandse Vrijwilli
gers, in dienst genomen. In 1979
kwam in Equatoriaal Guinea een
einde aan het schrikbewind van
president Macias Nguema. Tijdens
dit bewind zijn veel mensen ver
moord en duizenden zijn gevlucht.
De economische situatie van
Equatoriaal Guinea was ten ge
volge hiervan slecht. Er was sprake
van voedseltekorten en een groot
deel van de infrastructuur van het
land was teniet gedaan. De Iglesia
Reformada is een kerk die ontstaan
is uit het samengaan van de Pres
byteriaanse Kerk en de Crusades
Evangelical Church in 1968. In 1973
kwam daar de Methodistenkerk
bij. Onder het regime van Nguema
hebben de protestanten van Equa
toriaal Guinea veel te lijden gehad.
Van hen die een opleiding hadden
genoten, zijn velen dan ook naar
Kameroen en de Verenigde Staten
gevlucht, terwijl de gemeenteleden
óp het platteland op illegale wijze
doorgingen met kerk-zijn. De Igle
sia Reformada is lid van de Wereld
raad van Kerken en van de
Wereld-alliantie van Hervormde
Kerken (WARQ.
Gevonden: bruine want met boni
gevoerd (rechterhand); zwarte por
temonnee; heren quartzhorioge
„Cresta"; zilverkleurige stiletto;
zwart poedeltje, teef.
Verloren: NS-maandkaart; U-slot
voor bromfiets, 2 sleutels in leren
hoesje; blauw/wit/rode want; ko
nijntje; sleutels van Toyota; suède
want, bruin/beige; doublé dames
horloge met zwart bandje; gouden
dasspeld; zwarte herenportemon
nee; zwarte jachthond, teef; Me-
chelse herder, 2 jaar oud, reu „Mir-
ko" (wurgriem om); zwarte op
vouwbare paraplu.
Een geslaagde vakantie
film laat ook zien wat er
onderweg gebeurt. Dan
wordt het
verhaal
kompleet.
3 gebeurt. Dan
t
Goor-Tel< 0M70-33 32
ÏCL05470-226I
Stattaoslaaa 24
lOlTfi
If 1.85483-1847
15
Openingstijden:
ma. t/m vr.
8.30-12.00 en13.30-17.30
za. 9.00-12.00
koopavond Goor
donderdag 19.00-21.00
1001 bouwmaterialen onder één dak!
Vooral toen de grote landheren
(goedsheren) in de loop der tijden
de hoeven in eigendom hadden
verkregen, werden ze aan meiers in
pacht overgegeven.
ARISTOCRATEN
In Overijssel vond men vele meiers
en deze, als wonende op de hoeven
waaraan markerechten waren-toe
gestaan, verkregen daardoor als
vanzelf ook rechten in de marke of
liever, zij matigden zich die aan als
zij lang op eenzelfde hoeve geves
tigd waren. In het eerste artikel
werd reeds geschetst hoe de keu
ters ontstonden en hoe de eigen
geërfden en de gewaarden een aris
tocratische klasse vormden. Ook
de meiers van de grote hoeven wer
den allengs mannen van invloed en
de keuters of katers werden de op
komende burgers, die zich opwerk
ten door eigen vlijt; zij werden niet
door persoonlijke diensten gebon
den en wisten later bij de marke
verdeling eigenaren van de grond
te worden. Er werden voor 1500 in
Overijssel 126 marken vermeld,
waarvan de meerderheid (89) in
Salland lag.
GRENZEN
De grenzen waren voor de marken
belangrijk. Deze werden vaak aan
geduid door stenen („laeksteen-
en"). Die van de Holter marke be
stonden uit sloten, dijken en palen.
Zo was in 1626 de grenssloot tussen
Holten en Bathmen, die reeds „in
voortijden gelecht" was en tevens
diende om de Bathmense koeien te
weren, „door jaelicx invallen" bijna
niet meer zichtbaar. Daarom na
men de markegenoten op zich een
sloot „aen d'ander sijdt daerte-
gens" te graven „ende die spatie
tusschen beide graevens" te be
stemmen voor „eenen dijck ende
rechte lantweer". Acht jaar later
werd „geresolveert dat van kerc-
kengrunt zoe veele paelen sollen
gehouwen worden als tot utpae-
longe van de marcte sail verey-
schen".
In zijn „Rechtstoestand der Mar
ken" zegt Mr. J.W. Mulder: Voort
durend werd veel zorg aan de
grenzen gewijd. Regelde men deze
of zette men nieuwe scheidsteke
nen, dan hadden hierbij plechtige
heden plaats en de inwoners wa
ren aanwezig. De kinderen werden
er bijgehaald en men deed hun op
een of andere manier geweld aan,
trok hen bev. aan de oren, opdat
herinnering aan 't stellen der
grenstekenen en de juiste plaats
hun levenslang zou bijblijven. Ook
gaf men hun dan een of ander ge
schenk. De uitgaven werden be
streden door verponding, schat
ting, „vuurstede- en overgelt",
pacht, vergoeding voor het aan-
graven van gronden, rechten voor
het opbranden van paarden en
koeien, recognitiën en boeten,
terwijl voorts heel wat belastin
gen in natura werden geheven, n.l.
de reeds eerder genoemde hand- en
spandiensten voor aanleg en on
derhoud van wegen, dijken, water
leidingen, enz.
BIER EN WIJN
Het opbranden van de paarden
ging nogal met enige kosten gep
aard. De markerekening van 1642
b.v. zegt daarvan: „Den 4 en de 5
Mey bij 't opbranden der peerden
met die gesworenen bij de Schul-
tinne tot Holten in 2 dagen verteert
an cost ende bier 10 gl. 1. st, an wijn
2 1/2 gl. an de maegt tot drinckgelt
vereert 6 st. te samen 12 gl. 17 st. 0 p.
Dito also der in 't reysen naer huys
eenige peerden stonden, die naer
onse compste wachteden om opge-
brant te worden, hebben wy aldaer
geholden, den brant gedaen ende
verteert 0 gl. 15 st, 0 p. Dito an
Hendrick Avermars voor de
moeyte van 't brandyser op de
peerden te setten 0 gl. 12 st. 0 p.
MARKEVERGADERINGEN
De markevergaderingen ook wel
„holtinck, holtdag of holtspraeck"
geheten werden menigmaal in de
openlucht gehouden. In de marke
van Dorth b.v. kwam men byeen
onder een eikeboom op het erve
Meylink. De Holter markegenoten
deden het binnenshuis. Tot 1723
was Deventer bijna altijd de plaats
der vergadering. Men kwam bijeen
in de „gerffkamer" of op het
„choor" der St. Lebuïnuskerk. Na
dien werd vergaderd in de kerk te
Holten en daarbij werd dan stevig
gegeten en gedronken, maar dat is
een verhaal apart De vergaderin
gen werden belegd en gepresideerd
door de markerichter. Hij was, om
zo te zeggen, het hoofd, de voorzit
ter der marke had voorts het be
heer over de geldmiddelen, zorgde
voor uitvoering der besluiten, had
het politietoezicht, enz. Meestal
was 't een edele wiens kasteel zich
in of dicht bij de marke bevond. In
Holten werd b.v. 10 september 1662
gekozen Jonker Joan van Doete-
cum tot Spyckerbosch. Of hij een
kasteel of havezaathe bezat ver
meldt de geschiedenis niet. Naast
een geërfde had men ook wel geko
zen markerichters. Ondanks zulke
bleef de marke vrijer. Nevens de
markerichter, ook wel holtrechter
genoemd, waren er verschillende
lieden die hem bijstonden, zoals
gedeputeerden, boerrichters of
boermannen, gezworen of schut
ters, zetters (een naam bekend uit
de jaren dat de gemeente nog zelf
de inkomstenbelasting hief), rot
meesters, markeschrijvers, armen-
jagers of ambtsdienaars, enz. Wie
en hoe zij de Holter marke bestuur
den is stof voor een volgend artikel.
W.B.
DONDERDAG 19 MAART:
20.00 uur byeenkomst afd. Holten
Chr. Plattelandsvrouwen Bond in
„De Kandelaar"..
20.00 uur Bartimeüs Koor- en sa
menzang avond m.m.v. Holtens
Mannenkoor en Jongerenkoor
„Perspectief' in „De Kandelaar".
ZATERDAG 21 MAART:
20.00 uur Lenteconcert „H.M".V." in
sporthal „T Mossink"
20.00 uur feestavond MAC „De Hol-
terberg" in zaal „Het Bonte
Paard".
ZAONDAG 22 MAART:
12.00 uur koffieconcert in galery
„Lenten" te Epse
14.00 uur Discobal in bar-dancing
„De Wippert" (zie adv.)
19.30 uur dansen in bar-dancing
„Boode" te Bathmen (zie adv.)
DINSDAG 24 MAART:
20.00 uur Ledenvergadering Supp.
Veren. S.V. Holten in Ontmoe
tingscentrum „Meermanskamp"
20.00 uur Harm Agteresch-show in
Parkgebouw te Ryssea
DONDERDAG 26 MAART:
20.00 uur invulavond formulier In
komstenbelasting F.N.V. in hotel
„Vosman"
ZATERDAG 28 MAART:
20.00 uur jaarlykse medewerkersa
vond ZW „Blauw Wit" in zaal
„Vosman"
Zondag over een week Nog even de bekende gege-
wordt het vijfde Koffiecon- vens: zondag 29 maart a.s.;
cert van het seizoen aanvang 11.30 uur; koffie
1980/1981 gegeven. Het pro- vanaf 11.00 uur; Aula Scho-
gramma bestaat dan uit lengemeenschap; Kinder-
kamermuziek en wordt creche aanwezig; entree
uitgevoerd door Thomas f 5.-(kinderen tot 14 jaar en
Magyar (viool) en Douda 65-piusf 2,50); voorverkoop vrudag 3 en zaterdag 4
WOENSDAG 1 APRIL:
„Open Huis" brood- en banket-
bakkery Wim en Mieke Hulleman
(v.h. Pluygers)
Poliakine (piano).
Thomas Magyar woont sinds lange
jaren in Den Haag. Hij is geboren in
Budapest, waar hij zijn vioolstudie
bekroonde met het winnen van de
Reményi-prijs. Voorts won hij een
aantal internationale prijzen en
begon zijn carrière als solist. Zijn
concertreizen brachten hem her
haaldelijk naar vele Europese lan
den. Onder leiding van vele grote
dirigenten zoals Fricsay, Giulini,
van Beihum, van Otterloo, voerde
hij de concerten van zijn omvang
rijk repertoire uit, waaronder een
aantal eerste uitvoeringen. In In
donesië gaf Magyar 140 recitals ge
durende een toernee van 4 maan
den, die hem naar alle eilanden
voerde. Ook maakte hij verschil
lende toemee's door de Verenigde
Staten van Noord-Amerika, Suri
name en de Nederlandse Antillen.
Vanaf de oprichting in 1956 is
Thomas Magyar concertmeester
geweest van het Nederlands Ka
mer Orkest. Ook met dit orkest
trad hij veelvuldig als solist op en
bracht, vaak onder leiding van Da
vid Zinman, een indrukwekkend
aantal eerste uitvoeringen ten ge
hore in Nederland en in het buiten
land tijdens de grote N.K.O.-
toernees. Enkele namen: Panufnik,
Logothetis, Bernstein, Karl A.
Hartmann en Martina
Wegens zijn grote verdiensten voor
het Nederlandse muziekleven werd
Thomas Magyar benoemd tot rid
der in de Orde van Oranje Nassau
en ontving hij als eerste de onlangs
ingestelde stadspenning van zijn
woonplaats Den Haag.
Douda Poliakine is een in Egypte
geboren Rus. Evenals Thomas Ma
gyar is Douda Poliakine Nederlan
der en woont ook hij in Den Haag.
Hij begon zijn pianostudie in Parijs
en voltooide deze aan het Konink
lijk Conservatorium in Den Haag
o.l.v. Leon Orthel in 1951. Daarna
vertrok Douda Poliakine naar de
U.S.A., waar hij 23 jaar gewoond en
gewerkt heeft. Hij was daar o.m.
begeleider van Szymon Goldberg,
Aaron Rosand en werkte voor
N.B.C. en op recitals samen met
Thomas Magyar. Sinds 1974 is
Douda Poliakine in Nederland. In
juli gaat hij naar de U.S.A., waar hij
uitgenodigd is op te treden gedu
rende een Kamermuziek-Festival
In York (Pennsylvania).
kaarten bij VW, de Schure april:
en Rabobank en voor de 20.00 uur toneeluitvoering chr.
aanvang van het concert m ontspanningsclub „c.o.c." in „De
de Aula. Kandelaar".
Kaarten in voorverkoop
vanaf 22 maart
bij de bekende adressen
Tijdens de wedstrijd
gelegenheid voor het
maken van
helicoptervluchten
nuril
met een keuze in elke klasse
Noordachtenesweg 10, MARKELO
Tel. 05476 1619
Deidensestraat GOOR
Tel. 05470 - 2801
ARTS
J.H.A. Bruins, Keizersweg 32, tel.
35 53. Spreekuur: 11.00 en 16.00 uur.
WIJKVERPLEGING
Zr. A. Bleijenberg, Ab Jansenstr. 7,
tel. 16 62 b.g.g. 05700-2 27 00. U
kunt de wykverpleegkundige in ie
der geval bereiken 's morgens voor
7.00 uur, bureau St. Kruiswerk,
Gaardenstraat 31, tel. 14 36.
TANDARTS
W. Pot, Bilderdijkstraat 3, Goor,
tel. 05470-22 79. Spreekuur spoed
gevallen: 17.00-17.30 uur.
DIERENARTS
W.C.W. Wamelink, Houtweg 18, tel.
05483-20 04.
ZIEKENVERVOER
AMBULANCEDIENST
Telefoon dienstdoende arts of
alarmnummer 011.
OPEN
BEJAARDENWERK
Tafeltje dekje. Inlichtingen tel.
12 01 en 15 17.
ZUIGELINGEN
CONSULTATIEBUREAU
Elke donderdag van 8.15-11.30 uur
in wijkgebouw Stichting Kruis
werk, Gaardenstraat.
ZIEKENFONDS
Elke vrijdag van 8.30-10.00 uur.
Spreekuur wijkgebouw Stichting
Kruiswerk, Gaardenstraat.
FYSIOTHERAPIE
Alle werkdagen wykgebouw Stich
ting Kruiswerk, Gaardenstraat.
STICHTING VOOR
MAATSCHAPPELIJKE
DIENSTVERLENING
„MIDDEN-O VERUSSEL"
Bureau Kruisgeb. Gaardenstraat
31, tel. 27 84. Spreekuren Alg.
Maatschappeiyk werk ma. t.e.m.
vryd. 8.30-9.30 uur en volgens af
spraak. Gezins- en bejaardenverz.
ma. t.e.m. vryd. van 8.30-9.30 uur.
Tel. hulpdienst tydens weekeinde
05486-1 64 65.
GEM.
ENERGIEBEDRIJF
Storing electriciteit en gasvoorzie-
ning, telefoon 18 14.
POLITIE
Telefoon: 13 52 en 26 55. Na 18.00
uur bellen: 05200-7 12 34.
BRANDWEER
Telefoon: 00 11 (dag en nacht).