O ver Het Kanaal
naar 't beloofde
(Neder) land
ENGELS BOEKJE OPEN
John Ritchie vangt
vele gestranden op
CHIPS EN WERKGELEGENHEID
3^^
HOLTENS NIEUWSBLAD 30 MEI 1980 - PAG. 13
sschikt
ïnege-
;te ge-
t. ami-
orene-
elk li-
1 Bio-
ezig.
in ha-
ze ta-
dose-
ralen
en en
osfor
goe-
aver
dere
der weekend opnieuw zwermen
jnderden Engelse bouwvakkers en
at daar voor doorgaat over ons land
It. Goede'salarissen, prima voorzie
ingen trekken hen het Kanaal over en
oorden als Hoek van Holland, Vlis-
ngen, Arnhem, Nijmegen en Den
osch zijn voor hen de belangrijkste
steden uit het beloofde land dat Hol
land heet.
Er wordt werk aangeboden dat nog
goed betaalt ook. En dat is meer dan ze
de laatste maanden, of jaren, In Enge
land gehad hebben. Dat de voorzie
ningen niet altijd even waterdicht zijn
is een zorg voor later. Voorlopig tellen
de duiten. En die zijn ver in de meer
derheid boven de ponden die hun deel
zouden zijn als ze in Engeland waren
gebleven en met hun werkloosheids
uitkering rond het bestaansminimum
waren blijven balanceren. Het zo
veelste bedrijf van het Engelandspel is
begonnen.
.-mi
.-riq
TrV BA'18
aze zegsman, een „vertreter" van
|dden twintig, wil ons in de haven
in Hoek van Holland, in tegen-
elling tot eerdere verzoeken, wel
n boekje opendoen. Op één
lorwaarde dat we duidelijk stel-
n dat er goede en slechte koppel-
izen op deze aardbol rondlopen,
n dat hij uitsluitend werkt voor
i'. 'sonen die in de eerste categorie
uishoren. Waarvan akte. „En
»en namen", zo stelt hy, „want
an kan ik morgen de tent wel slui-
|n". Vandaar zijn tijdelijke pseu-
i „Meneer X".
t systeem is harder en strakker
aldus onze zegsman.
i marges worden door de geste-
i kosten groter. De bouwvakker
il ook z'n deel en de politie ligt ook
t te pitten. Dat betekent dat er
heel wat kosten gemaakt
worden om de zaak
3 te houden".
i het voorheen vaak Neder-
bouwvakkers en zwartwer-
3 die in handen van koppelba-
vielen, tegenwoordig zijn
Engelse bouwvakkers het
t gevraagd. Die stellen minder
i en vormen vaak ook niet
gevaar als de Nederlandse
ouwvakker die zwart werkt. En
en tochtje over het kanaal is nog
est in de calculatie op te nemen.
Ie plaats waar de Nederlandse
öppelbazen zyn toekomstige
/erknemers gaat halen is al ge-
uime tijd Londen. Meneer X: „In
enden heb je al geruime tijd men
en die zich gespecialiseerd hebben
n het ronselen van mensen. Ze
plaatsen voor Nederlandse bedrij
ven op grote schaal advertenties in
zondagsbladen waarin werk wordt
aangeboden De kosten zijn voor de
Engelsman Hij draagt de naam
„carrier", omdat hij vaak ook de
mensen naar Holland brengt. Hij
kust aan de man te brengen, dan
stapt men en bloc o'p de trein rich
ting oosten.
In dat geval vindt het handjeklap-
spel plaats op een perron in Arn
hem, Nijmegen, Den Bosch of el
ders. Bij minder vraag blijkt de prijs
of België. De werkwijze hierbij is
vaak als volgt. De vertreter zorgt
dat de Engelse bouwvakker op de
bouwput terechtkomt. Afhankelijk
van de ervaring van de man ligt dit
volgens onze zegsman maximaal
rond de f 17.50 netto. „In een gun-
vallen honderd man aan de slag,
verdient zo'n f 200.- per uur, terwijl
de koppelbaas rond de f500.- uit
komt. Alles berekend op een aantal
bouwvakkers van honderd. Daarbij
heeft de koppelbaas dan nog wel
één en ander te verrekenen. On-
zorgt dus voor de werving en het
vervoer tot pakweg Vlissingen of
Hoek van Holland. Daar worden de
Engelsen als het ware per groep
verkwanseld.'
De meest biedende mag zich hier
op de kade werkgever noemen. De
prijzen per kop variëren van f 250.-
tot f 400.-Een erg lucratief handel
tje Tel maar uit. Er zijn Engelsen
die het presteren om een kleine
honderd man over het kanaal te
slepen. Veértig mille is niet niks".
Lukt het niet de Engelsen al aan de
per man behoorlijk te kunnen zak
ken. Is de koop gesloten in Vlissin
gen of Hoek van Holland, dan keert
de Engelse carrier vaak nog met
dezelfde boot terug naar Albion.
In dit hele spel laat de koppelbaas
zelf vaak z'n gezicht niet zien. X:
„Hij laat z'n vertreters (vertegen
woordigers) opdraven. Die regelen
het hele zaakje Hun aandeel komt
later, als de Engelsen eenmaal aan
de slag zijn in Nederland, Duitsland
stig geval vangt de koppelbaas
f25.- tot f30.-. Zeg dat hij f25.-
beurt. Eerst gaat er dan f 17.50 voor
de Engelsman af Blijft over f7 50
per uur. Zo'n twee gulden hiervan is
voor de vertreter. Blijft over f 5.50.
Kan ie ook nog de BTW in de zak
steken". Het is duidelijk dat er in
deze berekening weinig ruimte is
voor sociale voorzieningen. In deze
stelling blijkt dat alle partijen rede
lijk tevreden kunnen zijn. De Enge
lsman verdient stukken meer dan
thuis. De vertreter, in sommige ge-
derdak, vervoer en onkosten zijn
voor rekening van de koppelbaas.
Daarmee blijkt de zaak niet afge
daan. De koppelbaas kan ook met
een strop geconfronteerd worden.
Engelsen die zich in Londen als
bouwvakkers meldden worden op
de bouw in Duitsland ontmaskerd
als werkloze postbodes. Zo'n grap
kan handen vol met geld kosten,
maar meestal gaat de koppelbaas
er niet failliet aan.
Vlak bij de grens bedraagt zijn deel
ca. 6% van de rekening die Inge
diend wordt, weer iets verder van
huis loopt dit op tot 8% en in
Noord-Duitsland zelfs tot 15% van
de rekening die bij de Duitse
hoofdaannemer Ingediend wordt.
Er wordt in dit verband ook ge
sproken over een systeem waarbij
de vertreter alle geld ontvangt
maar de lonen volgens afspraak
moet uitbetalen. Daarnaast draagt
hij de BTW en het verzekeringsgeld
af aan de koppelbaas. Wat over
blijft is voor hem. Ook de kosten".
Omdat de Engelse bouwvakker
Inmiddels ook aan het wakker
worden is, moeten er in een aantal
gevallen vakantiebonnen op tafel
komen. „Voor wie er op staat moe
ten er dus bonnen komen Gekocht
worden bij derden in dit geval. Een
gat in de markt dat ook al is ont
dekt. In ons land schijnen verschil-,
lende mensen er een bestaan in te
kunnen vinden vakantiebonnen
van niet al te schone afkomst te
verhandelen".
Met hun koffertje met monsters
reizen ze de koppelbazenmarkten
af om hun waar te slijten. Soms lijkt
de herkomst dermate dubieus dat
ook de koppelbaas het niet aan
durft. Ik heb er wel eens bijgestaan
dat iemand zei: die moet ik niet.
Dat is een geweekte bon en de kleur
ervan is niet goed", aldus de zegs
man. Over de herkomst van deze
bonnen lijkt ook de politie nog
vaak in het duister te tasten.
Inmiddels is een aantal mensen in
Engeland op het terrein van de uit
leen van mensen naar het valse-
land ook wakker geworden. De
laatste tendens is dat de Engelsen
zelf het heft in handen proberen te
nemen en de rol van de vertreters
over willen nemen. Iets dat nog niet
algemeen een succes is geworden.
Wel komt het de laatste tijd meer
voor dat met vanuit Engeland ge
vestigde bedrijven gewerkt wordt.
Volgens onze zegsman vaak een
bonafide zaak. „Een zaak in Enge
land kan het zich niet permitteren
z'n mensen slecht te behandelen.
Het moet daar kloppen, anders
krijgt men gauw problemen. Dat
men daarbij ook gebruik maakt
van de diensten van de Engelse
ronselkantoren in Londen Is niet
zo'n probleem. In de meeste geval
len die ik ken, worden er in Enge
land redelijke contracten afgeslo
ten voordat ze het kanaal over
gaan. Evenals in Nederland heb je
in Engeland natuurlijk ook nette
bedrijven, al kan ik me best voor
stellen dat het publiek alles over
één kam scheert".
Was het oosten van het land tot
voor kort hét centrum van de kop
pelbazen, onze informant wijst erop
dat dit al geruime tijd aan het ver
anderen is. „Veel koppelbazen uit
de regio Arnhem, Nijmegen en Den
Bosch zijn vertrokken. Er wordt
daar teveel gewroet door de politie.
Groningen, het westen en het
noordoosten zijn de nieuwe be
stemmingen". Om hoeveel het gaat
kunnen ook ingewijden niet zeg
gen. Toch schat men dat er in ons
land enkele honderden actief zijn.
Allemaal spelers in het Engeland
spel
Het grootste spel in de bouwwe
reld, waarin de hoofdrolspelers nog
steeds anoniem weten te blijven.
Zonder twijfel zal de on1>
wikkeling van de micro-
elektronica (chips
technologie) grote invloed
uitoefenen op bepaalde sec
toren van de werkgelegen
heid en op vormen van be
kwaamheid of vakman
schap. Dit is de conclusie
van het Britse onderzoek
bureau „Metra Consulting"
dat in opdracht van het Mi
nisterie van Sociale Zaken
een inventarisatie heeft
gemaakt, van de opvattin
gen daarover in verschil
lende landen. Minister Al-
beda heeft de studie toege
zonden aan het parlement
en de Stichting van de Ar
beid.
De onderzoekers stellen onder meer vast dat er
niet veel studies beschikbaar zyn over de ge
volgen van chips voor werkgelegenheid en ar
beidsmarkt op alle toepassingsgebieden Daar
is te weinig voortgang mee gemaakt, menen
zy. Het Britse bureau zelf doet op grond van
zijn bevindingen een poging tot aanduiding
van de meest kwetsbare sectoren. Genoemd
worden: de „manufacturing" industrie, de au
tomatisering van het kantoor, automatische
verwerking van gegevens en telecommunica
tie. Als tweede groep in de rangorde van
kwetsbaarheid ziet „Metra Consulting" het
bank- en verzekeringswezen, de procesindus
trie, uitgeverijen en drukkerijen, onderwijs,
hotellerie, gezondheidsdiensten, detailhandel
en transport. Hoewel dit uit het onderzoek nog
onvoldoende blijkt zal deze lijst van kwetsbare
sectoren vermoedelijk verder moeten worden
aangevuld Namelijk met: de land- en tuin
bouw, reparatie en onderhoud van consumen-
tenprodukten (inclusief garages), veiligheids
diensten waaronder ook politie, reisagenten,
defensie.
Zeer weinig informatie kon worden geraad
pleegd over gevolgen voor de kwaliteit van ar
beidstaken Toch is het duidelijk geworden dat
de chips-technologie ook daarin veranderin
gen teweeg zal brengen Zeker zal een aantal
bekwaamheden, banen en functies ongunstig
worden beïnvloed Genoemd worden bijvoor
beeld de activiteiten van geschoolde en half-
geschoolde machinebankarbeiders Daar
staat tegenover van het elektronisch onder
scheid en programmeren. Naar aanleiding van
produktie-technieken merken de de onder
zoekers op dat mikro-elektronica de mogelijk
heden vergroot en de kosten verlaagt van con
trole, computer-assistentie en van program
meerbare machines Verwacht kan worden dat
deze technieken daardoor op een veel breder
terrein zullen worden toegepast. Dat geldt ook
voor de produktie van kleine series, waar het
grootste deel van de manufacturing-Industrie
op is gericht. Er verdwijnt daarin een aanzien
lijk stuk werkgelegenheid. Op het gebied van
de produkten-vernieuwing heeft micro-
elektronica eveneens consequenties. Nieuwe
of sterk vernieuwde produkten lokken welis
waar nieuwe vraag uit, maar verdringen be
staande produkten die bijna altyd op een meer
arbeidsintensieve manier werden vervaar
digd Er zijn al veel voorbeelden van deze ont
wikkelingen. horloge-industrie,
telecommunlcatie-apparatuur, produktie van
tv-toestellen.
Er wordt wel rekening mee gehouden dat de
chips-technologie niet overal tot radicale wij
zigingen zal leiden „Er is geen enkele studie
gelokaliseerd die een goed antwoord geeft op
de vraag of het uiteindelijk saldo van meer
werk door extra vraag en minder werk door
nieuwe technieken positief of negatief zal zijn",
aldus het Britse onderzoekbureau Het kan
toorwerk zal op de korte termijn waarschijnlijk
het grootste verlies aan arbeidsplaatsen
doormaken door de chipstechnologie Tussen
nu en vijf jaar is de verwachting dat vooral
typistes en administratieve krachten dit zul
len merken. Er is onder meer vastgesteld dat
25 procent van de kantoorfuncties automati-
seerbaar is. In de computer-industrie zijn de
mini- en microcomputers de snelst groeiende
secties. Dit heeft betekenis voor de grote com
putersystemen, maar de meningen over het ef
fect lopen nogal uiteen. De grote computers
lijden in ieder geval wel enig terreinverlies.
Hun vervanging door minicomputers zal
evenwel door de grote investeringen die ge
daan zijn, zeker zo'n tien jaar in beslag nemen.
Op korte termijn wordt er in ieder geval geen
merkbaar effect verwacht voor de arbeid
splaatsen Het ziet ernaar uit dat de vraag naar
computerspecialisten wel zal blijven toene-
men In de telecommunicatie-industrie schrij
den de technologische ontwikkelingen snel
voort, evenals de groei in dienstverlening De
micro-elektronica veroorzaakt er onder meer
een hogere graad van automatisering Het
voor installatie, bediening en onderhoud be
nodigde personeel zal verminderen In de
praktijk wordt het verlies aan arbeidsplaatsen
opgevangen door een aanmerkelijke groei in
dienstverlening
In het bankbedrijf liggen de meeste bedreigde
arbeidsplaatsen in het administratieve vlak
Er zullen naar verwachting minder mensen
routine-werkzaamheden hoeven te vervullen
en daarentegen zullen er meer medewerkers
nodig zijn voor speciale wensen van de klan
ten Groei van het dienstenpakket doet ver
wachten dat de werkgelegenheidin het bank
bedrijf op peil blijft of iets groeit, aldus het
Britse onderzoekbureau.
„Als je op zondagmorgen op het
Nijmeegse station binnenstapt
denk je dat je middenin Londen
staat. Het station wordt dan over-
speold door één grote zwerm Enge
lse bouwvakarbeiders. Bij hon
derden tegelijk komen ze naar Ne
derland". John Ritchie (31), bouw
vakker van Engelse origine en
woonachtig in Wychen kent het
wekelijks terugkerende scenario
waarin Engelse bouwvakkers en
Nederlandse koppelbazen een
hoofdrol spelen, als was hij zelf de
regisseur.
John Ritchie, sinds negen j aar in de
bouw in ons land werkzaam, werd
er onlangs mee geconfronteerd.
„Toen ik m'n stamkroeg hier in
Wychen binnenstapte zaten daar
vier landgenoten In zak en as. Ze
hadden vier weken tn Duitsland
gewerkt en geen cent gebeurd. Het
enige wat ze hadden was het ken
teken van de koppelbaas Nadat we
eerst het adres hadden opgeschar
reld gingen we er op af Toen we
vertelden waarvoor we kwamen zei
de man kom om vier uur maar te
rug. Toen we op het afgesproken
uur terugkwamen had hy drie uit
smijters op kantoor Gelukkig had
ik eerst de politie gewaarschuwd
dat we gingen We waren nog maar
net binnen of ze probeerden my uit
de tent te lokken Zo van waar be
moei jy je mee? Nou ik woon lang
genoeg in Nederland om de wet te
kennen en m'n handen thuis te
houden Toch werd ik op een gege
ven moment aangepakt en na een
aantal handtasteiykheden stond ik
buiten. Ik heb meteen aangifte
geaan Die zaak loopt nog". Een
geval dat volgens de heer Ritchie
geen uitzondering is „Het gebeurt
veel vaker dat Engelsen hier be
rooid op straat komen te staan Ik
heb het vaak meegemaakt dat ze
via het Leger des Heils of een tehuis
voor daklozen geholpen werden".
„Een koppelbaas", zegt Ritchie
„vangt voor een Êngelse bouwvak
ker gauw pakweg f 30.- per uur De
Engelsman krygt daar f 17.50
schoon van. Omdat er geen sociale
lasten etc betaald worden is de rest
voor de koppelbaas Bruto f 12.50
per uur Nou er zyn verschillende
koppelbazen die rond de honderd
man hebben via verschillende
BV's Tel uit je winst, reken zelf
maar na. Maar aan zo'n Engelsman
worat er intussen niet by verteld
dat als hy ziek wordt hy flink in de
puree komt te zitten. Laatst brak
een landgenoot van my een kaak.
Hy heeft zich op eigen kosten in een
ziekenhuis in Duitsland laten hel
pen" Engelsman Ritchie schetst in
zyn verhaal dat er veelvuldig ge
handeld wordt in B V 's in het
Nederlands-Duitse grens gebied.
„Veel koppelbazen hebben ver
schillende BV's Als de grond te
heet onder de voeten wordt laten ze
zo'n B V gewoon floppen Er Is op
dit terrein dan ook vaak een leven
dige handel in B V s Een papieren
B V levert gauw f 100.000 - op Na
dat men daar een half jaar of een
jaar mee gewerkt heeft, laat men de
boel ploffen en koopt weer een an
dere BV".
