wordt zeer onderschat
.s
VROLIJK PASEN
PROF. DE WOLFF:
I\
S
Ontdek het nieuwe leven
in dit prille voorjaar
Gemeente Bathmen
Ardanta verzekert
én verzorgt de uitvaart
Adverteren doet verkopen
Fa. J. W. Dollekamp en Zn.
MIDDENKADER
ONTEVREDENHEID
DOODGEZWEGEN
VOORVERKOOP
ZWEMABONNEMENTEN
ZWEMBAD „DE L00ÉRMARK"
KWALITEITSTAPUTEN van
40.-, 55.-, 59.-, 69.- en 79.-
per meter
TAPIJTTEGELS
HOLTKNS NIEUWSBLAD - 4 APRIL 1980 - PAG. 8
Professor Ch.J. de Wolff is 49 jaar. Sinds 1976 is hij als
gewoon hoogleraar in de arbeids- en organisatieps
ychologie verbonden aan de katholieke Universiteit
van Nijmegen. Daarvoor was de heer De Wolff enige
tijd werkzaam als buitengewoon hoogleraar aan de
.universiteit van Leiden. De heer De Wolff is daarvoor 8
jaar werkzaam geweest bij de marine en 16 jaar bij
Hoogovens, waar hij als hoofd psychologische dienst
o.a. heeft meegewerkt aan het ontwikkelen van het
sociaal beleid. Onder zijn leiding is in 1976 aan de
Katholieke Universiteit van Nijmegen een speciale
vakgroep samengesteld die zich bezighoudt met on
derzoek op het gebied van stress. Bijgaand interview-
dat we met professor De Wolff hadden handelt over de
resultaten van een onderzoek naar stress bij het mid
denkader van enkele middelgrote en grote bedrijven.
Stress kan gezien worden als een van de
belangrijkste oorzaken van arbeidsonge
schiktheid. Het is derhalve op zijn minst
verwonderlijk dat er zo weinig onderzoek
gedaan is naar de oorzaken van stress. Ook
de overheid heeft tot nu toe weinig gedaan
op dit terrein. Er worden wel studies ge
daan over de WAO-uitkeringen, maar
weinig over de oorzaken", aldus professor
Ch. J. de Wolff (49) sinds 1976 hoogleraar in
de arbeids- en organisatiepsychologie aan
de Katholieke Universiteit in Nijmegen.
In datzelfde jaar werd binnen de vakgroep
arbeids- en organisatie organisatiepsycho
logie een zogenaamde stressgroep inge
steld Over het doel zegt professor De Wolff:
',.We willen meer inzicht krijgen in de vraag:
..Hoe komt het dat veel mensen in organi
saties niet meer kunnen funktioneren,
moeilijkheden ervaren, ziek worden, vaak
uiteindelijk in de WAO terechtkomen. En
hoe komt het dat anderen in ogenschijnlijk
dezelfde situatie wel goed funktioneren.
zich welbevinden en vaak zelfs tot bijzon
dere prestaties komen. Momenteel wordt
binnen dit kader een tweetal onderzoeken
gedaan Het ene onderzoekt de stress bij
personeelsfunktionarissen, het andere
richt zich op stress bij hoofdverplegenden".
In een eerder stadium werd een onderzoek
verricht naar stress bij het middenkader.
Over het doel hiervan stelt professor De
Wolff: ..We wisten dat het werk van de mid
denkaderleden er niet makkelijker op was
geworden-. Vooral m de zestiger jaren zijn er
allerlei nieuwe produktie-technologieën
ingevoerd, die veel hogere eisen stellen aan
de vakkennis. Veel bedrijven en afdelingen
zijn ingrijpend gereorganiseerd. Bedrijven
moesten sluiten, anderen gingen een fusie
aan. wat eventueel gepaard ging met veel
onzekerheden en overbelasting van de lei
ding. Verder heeft zich vooral in de afgelo
pen 10 jaar een grote verandering voorge
daan in de aanvaarding van gezag. Wat
.vroeger een bruikbarë methode van lei
dinggeven leek. blijkt vandaag niet meer te
voldoen. Er waren allerlei signalen die er op
wezen dat middenkaderleden het moeilijk
hadden met deze veranderingen, en dat er
veel spanningen waren Bij dit onderzoek
bleek dat veel middenkaderleden een be
paald gevoel van spanning als prettig erva
ren „En als de barrière waar men voorstaat
dan genomen kan worden, wordt dit als een
geweldige bevrediging ervaren. Een ge
zonde vorm van stress", aldus de heer De
Wolff. „Anders wordt het als die barrière te
lang blijft bestaan of te hoog blijkt Je blijft
dan steken en raakt in de problemen" Dat
deze problematiek zich vaak manifesteert
bij middenkaderleden kwam duidelijk naar
voren. Uit onderzoeken bij enkele bedrijven
(van middelgroot tot groot) bleek dat in
sommige gevallen 72% van het middenka
der wegens lichamelijke of psychische pro
blemen het pensioen niet haalt. Wat zijn nu
de problemen van het middenkader en de
veroorzakers van stress? Professor Wolff:
„Vooropgesteld kunnen we zeggen dat ie
dere funktie zijn eigen specifieke stress
heeft. Een middenkaderfunktie is niet de
meest stressvolle funktie, maar het is wel
een moeilijke funktie Het is een buffer/af-
stemfunktie tussen belangen van produk-
tie en belangen van mensen. In het onder
zoek zijn we uitgegaan van een objektieve
situatie. Die situatie wordt, zo blijkt, door
verschillende individuen verschillend ge
zien en ervaren. Dat hangt o.a. samen met
de persoonlijkheid en de ervaring. In die
situatie hebben we een tweetal belangrijke
stressoren ontdekt: o.a. a. je kunt niet meer
aan de eisen voldoen, b. er ontstaat onze
kerheid ten aanzien van je werk en je carriè
re.
Wanneer een van deze stressoren (of
beide) aanwezig zijn kan zich dat (afhanke
lijk van de persoon) uiten in een reeks van
klachten".
Hij vervolgt: „Ontevredenheid over je v/erk.
of een situatie waarin men zich bedreigd
voelt kunnen psychische klachten tot ge
volg hebben, zoals angst en depressie.
Daarnaast kunnen ook psycho-somatische
klachten ontstaan Men krijgt bijvoorbeeld
hoofdpijn, maagpijn, hartkloppingen en
gaat aan slapeloosheid lijden. Tegelijker
tijd zie je vaak dat de persoon in kwestie
meer gaat roken, eten en drinken en het
ziekteverzuim meer toeneemt. Als fysiolo
gische reakties werden o.a hogere bloedd
ruk. een verhoogd cholesterolgehalte en
overgewicht gekonstateerd En als zoiets
naar voren komt is de relatie met hart- en
vaatziekten zo gelegd" Opvallend in het
onderzoek is tevens dat managers in mid
delgrote bedrijven het in menig opzicht
moeilijker hebben dan managers van grote
bedrijven. De Wolff „Managers van mid
delgrote bedrijven hebben gemiddeld een
ca 10 punten hogere bloeddruk. Ook hun
cholesterolgehalte is hoger. Er blijkt een re
latie te bestaan tussen de aard van het be
drijf en het cholesterolgehalte" Het feit dat
managers van middelgrote bedrijven ken
nelijk kwetsbaar zijn heeft volgens de heer
De Wolff vermoedelijk te maken met het
feit dat de economische situatie van de on
derzochte middelgrote bedrijven ongunsti-
- ger was dan die van de onderzochte grote
bedrijven „Daarbij komt ook nog dat de
managers van grote bedrijven vaak meer
ondersteuning voor het middenkader héb
ben dan middelgrote bedrijven". Uit het
onderzoek kwam ook naar voren dat mid
denkaderleden vaak mensen zijn die vooral
werken op basis van ervaring en feeling.
„Het zijn ook vaak mensen die helemaal
onderop begonnen zijn en zich hebben op
gewerkt. Ze hebben vaak een uitstekende
feeling en ervaring maar kunnen mede door
faktoren van buitenaf met stress gekon-
fronteerd worden. Neem bijvoorbeeld een
bedrijf dat begint met een werkoverleg-
projekt. Veel middenkaderleden zyn daar
niet in groot geworden. Het gevolg kan zijn
dat men veel moeite heeft met over te scha
kelen. Een ander voorbeeld: er komt een
nieuw produktieproces in het bedrijf. De
technische kennis ontbreekt. Menziet geen
kans dat snel bij te spijkeren. Waar men
vroeger meende de situatie te beheersen
kan geleidelijk aan het gevoel ontstaan er
geen greep meer op te hebben, er er niet
meer tegenop te kunnen", aldus.de heer De
Wolff.
[en
W.at de middenkaderleden zelf aangaafe f
blijkt stress vaak te worden doodgezwegen!"11
Er heerst een taboe rond dit onderwerp. Zéeei
praten er zelf nauwelijks over. Men is vaa*
bang Als iemand denkt zijn taak niet a
te kunnen heeft men vaak weinig oog v
het feit dat ^e .oorzaak ook van buiU
kan komen Men is gauw geneigd die c
zaak bij zichzelf te zoeken, wat niet alt*
reëel is Als men dat zou bésefferi zou t
onderiverp stress ook makkelijker
spreekbaar worden". Aan de hand van c
uitkomsten van het onderzoek prob
men ook in die richting iets te bereiken"'
Hoogleraar De Wolff „Een rapport van hefser
onderzoek is naar de onderzochte bedrijven
gegaan Hopenlijk wordt het verwerkt ii?1^
het sociaal beleid. Verder onderzoekt de^ei
eerder genoemde vakgroep, wat je kunt.
doen aan preventie, opvang en dergelgke
We willen ook het verloop van stress verdeiHu
uitzoeken" Een onderzoek dat volgensuui
hem hoognodig is. De WAO is in 1967 inge-Ho:
voerd Nu krijgt al 11% van de beroepsbe-PH
volkingeen uitkering. En de verwachting is 1.31
dat het aantal uitkeringen nog aanmerke-Ho
lijk zal toenemen. Stress is een belangrijke Ho
veroorzaker van arbeidsongeschiktheid.
Het is vreemd dat er maar op zo'n beschei- P»1
den schaal aandacht aan dit onderwerp q j
wordt besteed. Wat ge beurt er bijvoorbeeld ver
tijdens het jaar ziekteverzuim, dat gewoon- jj0
lijk aan het terechtkomen in de WAO voor-
afgaat? De mensen zitten ziek thuis, maar Vgr
hoe is de relatie met hun werkgever? In G
sommige organisaties zijn er soms wel 10 of yei
meer mensen die verantwoordelijk zijn voor G
die contacten: chefs, personeelmensen, ver
artsen, sociaal-werkers, personeelsverte- h0
genwoordigers. Maar vaak komt er van De
deze contacten niet zoveel terecht. Lang- vet
zaam wordt de afstand groter, en op een Ho
bepaald moment is er dan geen weg meer
terug, en komt men in de WAO terecht. Zou y
men vooral in de eerste maanden niet iets
kunnen doen? Als men iets wil doen aan het I
indammen van de WAO dan zal men veel
meer aandacht moeten geven aan preven
tie. En dat zal op zijn beurt pas mogelijk zijn
als er op systematische wijze wordt gewerkt 1
aan onderzoek en ontwikkeling van pre
ventiemethoden".
Het voorjaar is weer ontwaakt en
overal steken de lentebloempjes
hun kopjes op. Dat gebeurt niet al
leen op beschutte plekjes langs de
wallekant, maar ook tussen het al
weer groeiende gras. Dat zijn heus
niet alleen de mooi (bijna overal
bloeiende) madeliefjes, die in
grasvelden, weilanden en langs
wegen en paden staan te „lonken",
maar ook de paarse hondsdraf
staat te pronken tussen het gele
speenkruid en het kale bloempje
van de stinkende gouwe. Ook di
verse struiken en bomen toonden
kun bloesem reeds in deze Paas
tijd. Daarbij zijn de dieren in de
natuur niet achtergebleven en
vele vogels zijn weer een nestje
aan het bouwen en de eerste eitjes
zijn hier en daar al weer gelegd.
Kikkers kwaken weer
In onze nieuwsbladen heeft men
kunnen lezen hoe de jeugd zich
gaat inzetten om kikkers en pad
den de gelegenheid te geven voor
uitbreiding in wateringen, door de
dieren assistentie te verlenen bij
het oversteken van verkeerswegen.
Gelukkig hebben we kunnen kon
stateren dat er hier en daar in vij
vers. wateringen en slootjes weer
kikkers leven Hopenlijk blijft het
ook dit voorjaar niet bij kwakende
kikkers, maar komt het zogena
amde „kikkerdril" in gezond water
terecht, opdat de daaruit komende
kikker-dikkopjes volwassen kik
kers gaan worden Op hun beurt
zorgen deze tandenloze vraatzuch
tige msekteneters voor het natuur
lijke evenwicht in de mooie natuur,
als ze niet voortijdig het slachtoffer
worden van een roofvis of steltlo
per.
Vanzelfsprekend trekken we er op
uit om dit nieuwe voorjaarsleven te
ontdekken. Daarvoor hoeft men
heus geen einden te rijden, want
overal valt nu het lenteleven te be
speuren Is het niet de boer die zijn
land bouwrijp maakt, dan zijn het
wel de dartelende lammetjes, die
onze aandacht vragen.
Stilte-reservaat
Voor hen, die eens wat anders wil
len en er niet voor terugdeinzen om
een uurtje te rijden, adviseren we te
gaan naar het Zuid-Veluws Na-
Geheimzinnig stil is het nu nog
aan de voet van de heuvel bij de
Onzalige bossen achter Dieren,
maar de geduldige natuurvorser
zal rijkelijk beloond worden door
het nieuwe lenteleven.
tuurreservaat, waar beschermde
landschappen en nationale parken
in elkaar overlopen. Dit honderden
vierkante kilometers grote, zoge
naamde „stiltereservaat" is toe
gankelijk voor iedereen, die de na
tuur lief heeft en hoopt op de sens
atie eens te mogen ondergaan om
naast het lentegebeuren het edel
hert, damhert, moeflons en wilde
zwijnen in hun eigen domein - dus
in een natuurlijke omgeving - waar
te nemen.
Vauit het oosten begint dat gebied
bij de alom bekende Posbank en de
Imbosch met vergezichten soms
tot over de Duitse grens. Aanslui
tend daarop het Deelerwoud.. dat
op zijn beurt de verbinding vormt
naar het bekende park „De Hoge
Veluwe". En tenslotte, grenzend
aan dat nationale park, de uitge
strekte natuurgebieden bij Ede.
Daar langs oftewel boven de Rijn,
op en tegen de bosrijke heuvels,
daar liggen ze, de toeristenoorden
van de Zuid-Veluwe.
Maar het is niet alleen de Rijn, die
dat landschap beheerst, maar ook
het gebied boven de kronkelende
rivier de IJssel, noordelijk van
Middachter Allee en de mooie bos
sen van dezelfde naam met aan
sluitend het zogenaamde Onzalige
Bos ten westen van Dieren.
Rijd maar eens naar de Posbank,
het ho.ogste punt van de Veluwe en
kijk dan eens om u heen. U ont
waart dan een ruig en bijzonder na
tuurgebied - nu in het prille voor
jaar bijzonder stil dat dalend van
dat hoogste punt van de Veluwe
overgaat in met verfijnde smaak
aangelegde landgoederen en uit
erwaarden aan weerszijden van de
IJssel Voor velen doen die hoogte
verschillen on-Nederlands aan en
het is geen wonder dat daar een
snoer van toeristenoorden is ont
staan
Hoewel we nu dus echt in de lente
zijn beland, is het nog best mogelijk
dat we door een sneeuwbuitje wor
den verrast en dan worden die heu
vels daar omgetoverd in een
sprookje En het spreekwoordelijk
gezegde „Aprilletje zoet heeft nog
wel eens een witte hoed" is dan
verwezenlijkt.
Burgemeester en wethouders van Bathmen maken bekend, dat ingaande 1
april de voorverkoop van seizoen- en gezinsabonnementen van het gemeente
lijk zwembad „de Looërmark" zal plaatsvinden.
Bestelformulieren zijn verkrijgbaar ter gemeentesecretarie en op werkdagen
aan het bad.
Deze bestelformulieren dienen VOOR zaterdag 12 april as te worden ingele
verd ter gemeente-secretarie onder GELIJKTIJDIGE BETALING van de
abonnementskosten.
Afhalen van de abonnementen in de week van 28 april t/m 2 mei 1980 ter
gemeentesecretarie en op aanvraag aan het bad.
Openingstijden secretarie: dagelijks van 9.00-12.00 uur en van 13.30-16.30
uur.
vrijdag 11 april tevens van 19 00-20 00 uur.
Bestelformulieren ingeleverd na 11 april gelden niet meer voor de voorver
koop.
Na de voorverkoop-periode worden de tarieven per individueel abonnement
verhoogd met f 5 - en per gezinsabonneme^it met f 10.-.
Opening zwembad zondag 4 mei 1980 (eventuele wijziging i.v.m. weersom
standigheden voorbehouden)
Ardanta is een landelijk opererende organisatie, die begrafenissen en cre
maties in „natura" verzekert. Dat wil zeggen, geen geldbedrag, maar een
volledige uitvaart, verzorgd door eigen ondernemingen.
Onze aula „Memento Mori" te Holten staat ter beschikking voor iedereen
die hiervan gebruik wenst te maken.
Voor het melden van sterfgevallen en voor inlichtingen over onze uitvaart
verzekeringen kunt u terecht bij
HOLTEN: H. Koopman, Deventerweg 4, telefoon 19 20
(Aanspreker en beheerder „Memento Mori"
Aula - Reilinksweg, tel. 32 37
J. Aaftink, Burg v.d. Borchstraat 3
H.A.G. Meerman-Wibbelink, Bosch kampsstraat 10, telef. 21 71
H. Stoevenbelt, Pastoriestraat 6, telefoon 23 89
Bathmen: F.J. Oonk, Larenseweg 3d, telefoon 05704-21 47
Wij hebben voor
Wat dacht eau ene pracht hollehtie
met 5 jaar hrterteit garantie?
Verder Nevilon Neva Vinyl «oor gangen, heuhens, etc.
Grote collectie overgordijnen en «itrages, heme ait
meer dan 100 itnhhen, olies in voorrond.
Wij hnippen se eventveel op uw versoeh
gratis op patroon.
Oranjestraat 69 (hoek Rijssenseweg). Holten
tp-
In
tó:
Sta
gei
(Jet
lini
lijk
ste
kri
tee
ke
Di
he
VE
Ve
go
de
de
he
