Passende woorden
bij Sinterklaasrijm
legin december start de
eleaccursus „Ruimtevaart"
Cadeaus genoeg
voor de fiets
Rijdt kalm bij
mistig weer
Lawaaischoppers
strenger aanpakken
HOLTEX.V3 Ni3 "WSBLAD - 30 NOVEMBER 1979 - PAO. 19
Voor sommige mensen l§ het maken van een ?ltra een
peueleschil; *e schudden het zo uit de mouw. Voor
anderen is het een heksentoer. En het wordt nog moei
lijker, omdat ze niet weten hoe ze het aan moeten
pakken. Een beroepsrijmelaar geeft u hier enkele nut
tige tips. Allereerst moet u eraan denken dat wanneer
u een versje maakt ter begeleiding van een cadeau,
het bij voorkeur kort moet zijn. Acht of twaalf regels,
dat is genoeg. Anders verslapt de aandacht en de an
deren zitten te wachten of er nooit een eind aan komt.
Dat is jammer van uw moeite. En ten tweede: het eind
is belangrijker dan het begin. De pointe, de aardig
heid, moet als klap op de vuurpijl aan het slot komen.
Wilt u een kennis een pijp geven en tegelijk zijn
vrouw een beetje plagen, die antitabaksrook is, dan
zijn de laatste regels:
Rook jij je pijpje met plezier
maardenk aan de gordijnen!
Verschiet al uw kruit dus niet al meteen in de eerste
regels, bewaar hetgeen er op aankomst voor het
laatst Verder moet u zich geen onnodig werk op de
hals halen. Er zijn zoveel rijm-methoden. U kunt ie
dere regel laten rijmen, bijvoorbeeld zo:
Als Jan aan tafel is gezeten
om weer eens lekker te gaan eten,
dan zucht hij om zijn droevig lot,
want altijd is zijn mes te bot.
(bijvoorbeeld bij een slijpapparaat)
Maar u kunt het ook veel makkelijker doen, door al
leen de tweede en vierde regel op elkaar te laten
rijmen:
Als onze Jan aan tafel zit
met appetijt voor zes,
dan is er één ding dat hem kwelt:
de botheid van zijn mes!
En aangezien het zoeken naar rijmwoorden de voor
naamste handicap vormt voor de adspirant-Vondel,
moet men het aantal rijmwoorden zo klein mogelijk
houden. Men kan zich natuurlijk streng houden aan
het ritme, zoals in de boven aangehaalde regels, en
dat is inderdaad het best. Het maakt een verzorgde
indruk. Wie daarvoor echter niet zoveel gevoel heeft,
of moeite om de woorden in dat ritme-corset te wrin
gen, mag zich gerust vrijheden veroorloven, bijvoor
beeld:
Als zwager Jan aan tafel zit,
heeft hij altijd trek voor zes
Maar dagelijks moet hij klagen
over de botheid van zijn mes.
U ziet, het loopt niet zo gesmeerd, maar het is toch een
heel behoorlijk rijm, waarvoor u zich niet behoeft te
schamen. Denk er wel om dat er woorden zijn waarop
men maar heel moeilijk rijmen kan. Wanneer u vol
goede moed begint:
Mijn lieve Rie, de Sint schenkt jou
'n paar mooie nylonkousen
ga u dan maar verder suf zitten piekeren wat er rijmt
op kousen, behalve als u misschien kans ziet de regen
neer te laten „sausen", wat wel een beetje gezocht is.
U laat die kousen dus stilletjes terugkruipen naar het
midden van de zin en dicht:
Mijn lieve Rie, de Sint wil jou
een paar nylonkousen geven
en dan is het toch een kleine moeite daar meteen ach
ter te plakken:
ze zijn zo mooi, ze zijn so sterk
ze zijn voor heel je leven!
Bepaalde woorden zijn klokspijs voor de rijmelaar,
bijvoorbeeld de woorden die eindigen op eren. Ga
maar na: studeren, verteren, marcheren, feliciteren,
begeren, scheren, kleren, herenhet eind is er van
weg.
Als u begint: Mijn beste Jaap, de Sint wil jou
met een-geschenk vereren
dan kunt u desnoods het hele rijm met uitgangen op
„eren" afwerken en zal iedereen u een geweldig poeet
vinden. Je moet het kunstje maar weten. Rijmen is
iets anders dan dichten. Het is meer dan inspiratie. En
u mag weer heel prozaïsche huismiddeltjes gebruiken
om het Sinterklaasrijm tot een dragelijk eind te
brengen. Hebt u een rijmwoord gevonden, ga dan
eerst na of het werkelijk een rijmwoord is. We noem
den zoéven het woord „kousen". Wat rijmt daar op?
Dat kunt u heel gemakkelijk nagaan, wanneer u bi jde
eerste medeklinker (de b) van het alfabet begint. En
dan prevelt u voor u heen: housen, cousen, douse o,
fousen, gousen tja, pausen, sausen daar zit geen
muziek in. Dus, zoals we zoéven zagen, transporteert
u dat woord veilig van het eind van de regel naar het
midden of het begin terug.
U hebt daarentegen het woord „schoen" (krijg je wat
in je schoen), dan volgt u dezelfde methode en dan
komt u aan: boen, doen, koen, poen, zoen.
Zit daar wat in? Proberen maar:
De Sint dacht: bij de schoorsteen
staat kleine Jan z'n schoen,
Zou ik maar eens besluiten
om daar iets in te doen?
Het is helemaal geen verheven methode, maar ze is
heel efTectief. U weet na een kort „aftelletje" van de
medeklinkers hoeveel rijmmogelijkheden er in elk
willekeurig woord schuilen. Zijn het er te weinig, dan
zoekt u een ander woord.
Tenslotte nog dit: het is makkelijker te rijmen op
„werken" dan op „werk" en op „koeken" dan op
koek". De -en uitgang biedt, dat leert de praktijk,
meer mogelijkheden.
Baart het rijmen u soms verdriet,
staak dan nochtans uw pogen niet,
't Voornaamste is een goed idee,
dan valt de rest verbazend mee.
Vangt gij uw taak als rijm'laar an
reeds denkend: 'k kan er toch niets van,
dan zij het u vooruit gezegd:
dan komt er ook niets van terecht
Een beetje doorzettingsvermogen
en uw publiek is opgetogen,
en zingt: wie had dat ooit gedacht
dat hij 't er zó had afgebracht!
p zondag 9 december 1979,
gint de Stichting „Te-
ac" een cursus ruimte-
lart met tien televisieles-
n, welke gepresenteerd
lillen worden door de be
nde ruimtevaartdeskun-
Ige Chriet Titulaer. Aan
cursus is een tekenweds-
tfd verbonden waaraan
ld en jong kunnen deel-
raen. De uitzendingen
nden plaats op zondag
tn 18.30-19.00 uur via Ne-
srland 1. De cursus wordt
eer geheel opnieuw her-
aald vanaf woensdag 2
pril 1980 van 23.00-23.30
m via Nederland 2.
de noon
efe is tien Jaar geleden dat de
ïste mens voet zette op de maan
l tweeëntwintig Jaar geleden dat
I eerste Spoetnik werd gelan-
erd. In feite is de hele rulmte-
lart dus nog geen kwart eeuw
ld. Vóór die gedenkwaardige
erde oktober 1957 (de datum
Karop de eerste Spoetnik werd ge-
oeeerd) was er nooit een door
msenhanden vervaardigd voor-
erp in een baan om de aarde ge-
best Dé Spoetnik heeft wat dat
(treft voor een unieke en belang-
r primeur gezorgd. Ondanks
feit dat de ruimtevaart pas
reeéntwintig Jaar bestaat, zijn er
heel wat hoogtepunten geweest,
e onbemande kunstmanen wer-
(n gevolgd door met dieren (apen,
Divden en ratten) bemande
lastmanen; daarna gingen er
lensen mee. Joeri Gagarin, John
lenn, Valentina Tereshkova. De
ussische kosmonaut Alexei
ionov en de Amerikaanse astro-
jiut Edward White wandelden in
ruimte en er werden koppelin-
(n in de ruimte uitgevoerd. Een
bsoluut hoogtepunt in de ruimte-
iarthistorie vormde de landing op
i maan. In de nacht van 20 op 21
Ui 1969 waren mensen op de hele
irde er getuige van hoe Neil Arm-
bong aarzelend de trap van de
jaanlander afdaalde en de eerste
petstap op de maan zette. Het was
1,56 uur In de ochtend. Op dit oge-
blik is er al een nieuwe generatie
Ie zo'n maanlanding niet heeft
eegemaakt.
om de filmmontage in te leiden. De
tien lessen geven een overzicht
van alle belangrijke gebeurtenis
sen in de ruimtevaart. Er zijn uit
zendingen over de Russische be
mande vluchten en over de Ame
rikaanse bemande vluchten. Er is
een programma over alle maan
vluchten en een programma over
alle vluchten naar de planeten. In
een uitzending wordt de Europese
luchtvaart belicht, in een andere
de Nederlandse inspanningen. Een
half uur lang worden er beelden
getoond van de aarde vanuit de
ruimte, enz. De cursus „Ruimte
vaart" zal zeker in een behoefte
voorzien. Iedereen die tien jaar of
ouder is kan opnieuw de spectacu
laire hoogtepunten uit de ruimte-
vaartgescheidenis beleven. Ieder
een die jonger is kan letterlijk zelf
zien wat er in het nabije verleden
is gebeurd.
Cursuspakket
B(j deze cursus hoort een cursus
pakketdat bestaat uit een boek en
een uitgebreid documentatiepak-
ket. Het boek heet „Van Spoetnik
tot Space". Het werd geschreven
door Chriet Titulaer en volgt de
cursus op de voet. In dit boek kun
nen alle mogehjke feiten over ruim*
tevluchten worden opgezocht, het
boek is ryk geïllustreerd. Het do-
cumentatiepakket bevat brochu-
■rese.d. over Europese, Nederlandse
en Russische ruimtevaart. De op-
'lage van het pakket is beperkt tot
5.000 exemplaren, alleen de eerste
5.000 betalingen die by Teleac bin
nenkomen kunnen worden geho
noreerd. De cursus „Ruimtevaart"
werd gemaakt door Rudolf Spoor,
Dolly Dykstra en Chriet Titulaer
met medewerking van de Ambas
sade van de VS en de USSR, NASA,
het JET Propulsion Laboratory,
Estec, North American Rockwell,
ESA, Hughes Aircraft, Kennedy
Space Center, Centrum voor be
mande ruimtevaart in Houston,
Fokker-VFW, ESOC in Darmstadt,
NOS, RCA en de Franse CNES. De
cursusprys bedraagt f39.- (incl.
verzendkosten en BTW).
Tekenwedstrijd
Gedurende de periode dat de cur
sus Ruimtevaart wordt uitgezon
den, kunnen tekeningen worden
ingezonden die de ruimtevaart tot
onderwerp hebben. Na de uitzen
ding van de laatste les (10-2-1980)
worden een groot aantal inzendin
gen bekroond.
Beschikbare pryzen
voor de bekroonde inzendingen
zyn: de boeken „Landing op Mars"
en „Het grote planetenboek", beide
van drs. Chriet Titulaer en „Apollo,
dossier van het project" van drs.
Chriet Titulaer en Rudolf Spoor,
alsmede een aantal modellen van
de IRAS (Infra-red Astronomical
Satelite). Inzendingen worden ei
gendom van de Stichting Teleac en
worden dus niet retour gezonden.
De uiterste datum van inzending is
15 februari 1980.
Pinda-makronen kunt u zelf ma
ken. Wilt u achttien van die lekkere
hapjes maken, dan hebt u het vol
gende nodig: 2 eiwitten, 150 gram
suiker, 2 koppen Corn Flakes en 3
eetlepels pindakaas. Klop de eiwit
ten styf. Voeg lepelsgewys onder
voortdurend kloppen de suiker toe.
Maark Com Flakes fljn en schep ze
met de pindakaas door het eiwit
schuim. Leg „bergjes" van het deeg
op een beboterde bakplaat. Bak de
makronen plm. 20 minuten midden
in een vry warme over: 350 graden
Fahrenheit of 175 graden Celcius
(cyfer 3 of 4). Neem ze meteen van
de bakplaat en laat ze afkoelen.
low)
li de cursus „Ruimtevaart" laat
'eleac u de hoogtepunten uit de
almtevaarthistorie opnieuw bele
en. Uit een overstelpende hoe-
eelheid filmmateriaal werden de
pelden gekozen, die de ruimte-
lart het beste karakteriseren. By
e beelden zit ook veel, niet eerder
rtoond, Russisch materiaal,
ank zy de medewerking van
aarten Houtman en de Vereni
ng Nederland USSR werd het
ussische materiaal verkregen. De
en televisielessen bestaan uit een
leiding van vier minuten, gevolgd
aor een montage van zeventwin-
K minuten historisch materiaal.
e inleidingen worden gepresen-
erd door Chriet Titulaer. Voor de
ileidingen bezocht het team, dat
eze cursus maakte, een groot aan-
I ruimtevaartcentra in Amerika
Europa. Voor iedere aflevering
erd een passende locatie gekozen
Nu in deze najaarsdagen de
kans op mistig weer groot
is geeft Veilig Verkeer Ne
derland een serie tips voor
de automobilist. Autobe
stuurders, die tijdens mist
100 k.m. per uur blijven rij
den, doen gevaarlijk. Als ei
plotseling een obstakel op
doemt is tijdig remmen
onmogelijk. Te hoge snel
heid in de mist is in 99 van
de 100 gevallen de oorzaak
van ongelukken.
Als hoofdregel geldt: kalm aan.
Neem geen enkel risico. Beter tien
minuten of een kwartier later thuis
dan gewond in het ziekenhuis. Wie
in mist verzeild raakt moet direct
snelheid minderen. Niet plotseling
afremmen wegens het slipgevaar
Ook snelheid minderen in mist
banken en -flarden. Een snelheid
van 100 k.m. is onverantwoord, een
te lage snelheid ook als er nog
enigszins zicht is. Houdt afstand
tot de voorligger! Speling is een
vereiste. Biyft op de eenmaal inge
nomen rijstrook. Inhalen tydens
mist is levensgevaariyk! Kruip niet
naar voren via de vluchtstrook. Die
moet vry biyven voor politie,
brandweer, ambulance en andere
hulpverleners. By mist overdag
minstens dimlicht ontsteken.
Grootlicht by dag is toegests®by
duisternis niet; dan kaatst de „nist
de stralen van grootlicht gro^n
deels terug. Het mlatachterbcht
mag alleen branden als er minder
dan 50 meter zicht is Gebruik rege
lmatig de ruitenwissere on. r^rf-
t aan slag te verwijderen, tuis
zoveel mogelijk naar de verkeersin
formaties Ga eerder van huis ak
het mistig is Wegen-informatk*
geeft ook de ANWB (070-20*455) en
algemene verkeersdienst Rykspa
litie Driebe-gen: 03438-4321.
Heel wat Sinterklazen bre
ken zich het hoofd in het
zoeken naar echt afwij
kende geschenken. De
goed-heilig-man doet graag
iemand een plezier, maar
het hoe en wat is niet altijd
eenvoudig. Moet het nuttig
zijn, ludiek, origineel? Om
dat vrijwel iedere Nederlan
der, van jong tot oud, fietst
is het helemaal niet zo gek
als Sinterklaas bij het kie
zen van de cadeaus eens aan
de fiets denkt. Rond het
fietsgebruik zyn heel veel
praktische en leuke ge
schenken te bedenken, die
bovendien in zeer uiteenlo
pende prijsklassen zyn te
vinden.
wy keken wat rond in verschillende
fietsenhandels. Echt veel ge-
schenkmogeiykheden, zoals een ki
lometerteller, een degeiyk fietsslot,
een zadelovertrek, een kaartklem
(voor de toeristische fietser), een
bidon of drinkkruikje, een kleur -
ryke gehaakte jasbeschremer (een
stukje folklore uit Staphorst), een
fietsvoetpomp, snelbinder, een
fietsreparatiedoosje, fietsgereeds-
chap, een mandje voor op de fiets,
een nood-zaklamp (als de fietsver
lichting uitvalt, kan deze lamp met
speciale klem het voorlicht ver
vangen), een kinderzitje etc.
Veel keuze
Er is behoefte aan speciale fiets-
kleding. Op het ogenblik bestaat
op dit gebied een werkefijk zeer
grote keuze en die keuze groeit nog
steeds, omdat er opvallend veel be
langstelling (met al mode-
tendenzen) voor bestaat Dit hangt
direct samen met de opkomst van
de zogenoemde tweede fiets, de
sportieve flets voor recreatie en
sportbeoefening. Zo'n fiets vraagt
at» een speciale kledy die lekker
dt, doelmatig isen afgestemd op de
toch wel specifieke eisen die het
fietsen stelt. Hierby is natuurUjk
veel ontleend aan het oorspronke-
Ujke fietskostuum van rond de
eeuwwisseling en aan de kleding
van de wielrenners, doch heden
daagse grondstoffen en weeftech-
nieken bieden heel wat meer.
Jacks, truien
en broekjes
Zo'n welhaast klassiek onderdeel
van het fietskostuum is de knic
kerbocker, die zowel voor dames
als voor heren, een nauwsluitende
broek waarby sportkousen worden
gedragen. Verder zyn er shirts en
truien in aantrekkefijke kleuren of
strepen en velen vragen ze bedrukt
met merknamen. Deze lange shirts
en truien zyn zeer doelmatig door
de aanwezigheid van zakken, mee
stal aan de achterzyde, en de afge
stemde lengte die kou vatten voor
komt. Geen blote rug tydens het
voorovergebogen fietsen. Er zyn
ook speciale wintertruien die heel
goed voldoen en er qua dessin zeer
aantrekkeiyk uitzien. Voor het ver
vaardigen van deze kleding worden
verschillende materialen gebruikt
en wat men kiest is doorgaans een
zaak van persooniyker voorkeur.
Een belangryk onderdeel van het
fietskostuum is de broek Dat is be-
grypeiyk, want de fietser leidt een
„bewegeiyk en zittend" leven Na
ast de zogenoemde koersbroekjes
met lange pypen en een stukje
zeemleer in het kruis om doorzitten
te voorkomen, zyn er ook lange
fietsbroeken, de zogenoemde col-
lants. Het trainingspak is nog
steeds in trek, maar dan wel een
speciaal fietstrainingspak be
staande uit broek en Jack Op het
ogenblik in heel modieuze uitvoe
ringen Wie het gauw koud krygt
moet aan het isolerende pak den
ken Vervaardigd uit parachutezy-
de, is het ademend, winddicht, wa
terafstotend en warm te-isolerend.
Het kan onder de andere kleding
worden gedragen. By een echt
fietskostuum horen ook flets-
schoenen, speciale handschoenen
en, zeker by snelheidsevenementen
De Nederlandse Stichting Geluid
hinder (NSG) is eind 1977 gestart
met een voorlichtingscampagne
onder het motto „Laten we zacht
zijn voor elkaar", ter bevordering
van geluidbewust gedrag, met
name in en om de woning. Een on
derzoek, in opdracht van het mi
nisterie van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne, naar het resultaat
van de campagne, die dit voorjaar
in de nieuwsmedia werd gevoerd,
toont aan dat ze duidelijk succes
heeft.
Bij de ondervraagden blijven als
voorgestelde maatregelen tegen
geluidhinder boetes zeer populair
Men is het er sterk mee eens, dat
mensen die onnodig lawaai maken
strenger moeten worden aange
pakt. Concrete maatregelen als het
in elkaar laten persen door de poli
tie van bromfietsen, of het in beslag
doen nemen van geluidsappara
tuur vindt een aanzienlijke steun,
uiteraard niet onder de jongeren,
die zich hiertegen fel verzetten.
Dit voorjaar ontving de NSG als
gevolg van de campagne meer dan
30.000 schrifteiyke reacties. Van de
afzenders (couponinzenders) wer
den er in een apart schriftelijk on
derzoek 500 ondervraagd over het
voorlichtingspakket (brochure mei'
stickers) dat zij ontvingen.
Lawaai van brommers
Brommers blijken nog steeds voor
meer dan de helft van de Nederlan
ders een bron van geluidhinder te
zijn. Ook andere vormen van ver
keer, zoals auto's, motoren en
vliegtuigen, blijven de voornaam
ste vormen van geluidoverlast.
Verder bleek dat één op de vijf
mensen last heeft van buurtlawaai,
terwijl één op de twaalf opgaf wel
eens last van fabriekslawaai te
hebben. Ruim de helft van de be
volking wordt wel eens uit de slaap
gehaald door overmatige geluiden.
Voor ruim een kwart van deze men
sen gebeurt dat minstens eens per
week. In de meeste gevallen vond
een valhelm. Al deze fietskleding
bestaat in enige maten. Doorgaans
wordt geen verschil in uitvoering
gemaakt tussen dames- en heren
kleding. Ook voor kinderen (vanaf
een jaar of zes) is er wat in de handel
en er bestaan zelfs speciale jeugd-
sets, doch de vraag is breder dan
het aanbod in kindermaten.
Doelmatige regenkleding
Meer voor noodzakelijke dageiykse
verplaatsingen en dus minder voor
de sportieve fietser is de regenkle
ding Ook hier veel variatie met ca
pes, poncho's en afconderiyke
Jacks en broeken Veruit favoriet
zyn de regenpakken, die goede be
scherming bieden Tegen rege
npakken wordt nog wel eens als be
zwaar aangevoerd dat ondanks de
aangebrachte ventilatie het zweet-
pakken zyn. Dat geldt natuuriyk
vooral bij veel fiets-inspanning
en/of gebruik tydens warm weer Er
is byna niet aan te ontkomen, daar
zo'n pak waterdicht moet zyn.
Toch bestaat er sinds kort een re
genpak dat ademend zou zyn door
toepassing van zogenoemd
Gbrtex-materiaal. Wel veel duur
der dan de gewone regenpakken,
maar mogetyk een oplossing voor
het bezwaar van transpireren.
men de nachtelijke geluiden onno
dig.
Een toenemend aantal mensen
leest, ziet of praat over geluidhin
der. Nog altijd is een groep van
éénderde van de bevolking zich
niet bewust dat er aandacht wordt
besteed aan het onderwerp geluid
hinder, hoewel een deel van deze
groep persoonlijk wel last onder
vindt van overmatige geluiden.
Krant en televisie worden het
meest frequent genoemd als media
via welke men iets over geluidhin
der vernam. De stickers, die In de
campagne van dit jaar werden ge
ïntroduceerd, zijn sterk in op
komst. Advertenties worden door
een steeds grotere groep waarge
nomen.
Er is een tendens waarneembaar
naar grotere passieve en actieve
tolerantie wat betreft de bonding
die men inneemt ten opzichte van
geluidhinder. Bij het zelf organi
seren van een tuinfeestje zegt 70
procent, dat men de omwonenden
van te voren zal waarschuwen of
uitnodigen. De redelijkheid van
een klacht over geluidhinder
wordt vaker ingezien en men zegt
althans het onmiddellijk wat
zachter te zullen doen als er zon
worden geklaagd.
Praten helpt toch wel
Een groeiende groep mensen (was
35%, is nu 41%) praat wel eens over
geluidhinder De duidelijkste aan
leiding voor zo'n gesprek is nog
steeds de geluidhinder, die door
een derde persoon (dus niet door
één van beide gespreksgenoten) is
veroorzaakt.
Aan het voorlichtingscampagne-
doel om mense met elkaar over ge
luidhinder te laten praten, wordt
stapje voor stapje voldaan. Een di
recte confrontatie tussen lawaai
maker en klager lijkt echter nog
steeds te wemig voor te komen.
Over en weer bij elkaar klagen over
geluidhinder lijkt echter wel enigs
zins toe te nemen. Vergeleken met
de situatie vóór de start van de
campagne Ln 1977 zag de verstoor
der relatief vaker de redelijkheid
van de klacht in. Op dit moment
blijkt 67% van de mensen ontvan
kelijk voor klachten over geluid
hinder De voorlichtingscampagne
wordt inhoudelijk zeer positief
ontvangen Een steeds grotere
groep mensen (87%) vindt, dat er
wat aan geluidhinder moet worden
gedaan, maar denkt daarby vooral
aan situaties in de eigen woonom
geving Een aanzienlijk aantal
mensen 61%) is bereid mee te doen
met de actie door zich geluidbe
wust te gedragen; velen zijn echter
sceptisch ten opzichte van hun
medemensen Men vindt een voor
lichtingscampagne een goede zaak
die zeker moet blijven Voldoende
resultaten verwacht men pas wan
neer die kunnen worden afgedwon
gen met boetes, straf, technische
voorzieningen en een verscherpte
wetgeving.
