Slecht Nederlands
Energiebesparing in nieuwe installatie
Locale verschillen
bij waterzuivering
Spoor en post in Nederland
TOftltSÏKHÏlNtt
IMeberian»
indelijk een
:ondor-ei
De haan van Si Bidu
Gedeputeerde mr. dr. Meulink
3 88000
VONDELSTRAAT 164 - AMSTERDAM
WD-raadsleden in Liberaal-café
Suikerbieten
campagne zal
kort duren
Bok stonk uur
in de wind
Godenhand in Oosterse keuken
HOLTENS NIEUWSBLAD - 28 SEPTEMBER 1979 - PAG. 19
tmiu.
Het interieur van een wagon, zoals 1
het plaatje Iaat zien, is geschiede
nis geworden.
De voorzitter van het Zuiveringschap West Overijssel, ir. C D Viehoff, Gebruik gistingsgos
heeft bij de opening van de nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallatie
Holten-Markelo op donderdag 20 september een terugblik geworpen op
het ontstaan van de installatie en de bepaling van de plaats De installa
ties van Holten en Markelo hadden te weinig capaciteit; bovendien lag die
van Holten te dicht bij de dorpsbebouwing en uitbreiding ter plaatse zou
onverantwoord zijn De plannen voor het leggen van een transportleiding
van beide dorpen naar de installatie hebben geen problemen opgeleverd.
In beide gemeenten is de bergingscapaciteit uitgebreid.
Holten en Markelo hebben nu
plannen laten ontwerpen om de in
het buitengebied gelegen recrea-
tiebedrijven aan te sluiten op de
riolering en daarmee op de zuive
ring De uitkomst van de studie van
het ingenieursbureau Witteveen en
Bos over de grootte-klasse van de
installatie is bepalend geweest
voor de keuze van het type. Na ver
gelijking met een conventionale
slibinstallatie is gebleken, aldus ir.
Viehoff. dat de actief slibinstallatie
een kleinere slibproduktie geeft
met beter verwerkbaar slib en meet
mogelijkheden de zuurstofinbreng
te regelen Verder biedt dit systeem
als voordelen de mogelijkheid van
bellenbeluchting, wat minder
prodlbmen bij winterweer geeft en
geen vervulling door nevelvor
ming.
llatelisten (postzegelverzame-
ars), die het openbaar vervoer
s onderwerp voor hun activitei-
n kozen, hebben nu hun eigen ca-
ilogus. Het Nederlands Spoor-
egmuseum heeft een boek uitge-
iven onder de titel Spoor en Post
Nederland', waarin alle aspec-
!D van deze Nederlandse tak van
Iet condor-echtpaar in Ouwe-
ands Dierenpark heeft een ei Het
vijfmaal zo groot als dat van een
ewone Hollandse kip en gelegd op
en uitstekend stuk rots Het is om
eurten bebroed door het vrouwtje
n het mannetje Het is de eerste
eer in het veeljarig bestaan van
et dierenpark op de Grebbenberg
Rhenen, dat dit soort grote roof-
'ogels een ei hebben gelegd De
:ondor komt voor in het Andesge-
lergte (Zuid Amerika) Heeft een
'leugelwijdte van maar liefst 2 25
o Pikt de lammeren uit de kudde
in de babies uit de wieg Als het
ong uit het ei komt is het erg hulpe-
oos Heeft geen veren en moet
nlnstens twee maanden op het
iest blijven, voordat het uit.de voe
len en de vleugels kan Hoewel de
rerzorgers van tevoren een nestbak
ïadden aangebracht, hebben de
ïondors zich daaraan niet ge-
itoord Het el werd er pal naast ge-
egd Op een paar losse takken
Üiet zo verwonderlijk als men be-
ienkt dat in de vrije natuur de con-
iors hun eieren ook zo maar ergens
Dp rotspunten in het hooggebergte
Seponeren De natuur laat zich
echt niet dirigeren Dat is ook bij
deze condors weer gebleken
de filatelie uitgebreid worden be
licht Acht postzegel deskundigen
hebben aan de totstandkomeng
van het boekje meegewerkt. De
uitgave is mogelijk geworden door
de steun van de Stichting Filatelie
en de Vereniging Vrienden van het
Nederlands Spoorwegmuseum.
Documentatie en leidraad
De aanleiding tot het ontstaan van
het boekwerk is de in 1972 door het
museum verworven verzameling
Nederlandse vrachtzegels, de zgn.
collectie De Veer, geweest Verza
melaars van vrachtzegels hadden
tot nu toe geen ander houvast dan
wat publicaties van de heer De
Veer zelf De filatelie van het open
baar vervoer beslaat echter nog
meer deelgebieden, eensdeels al
wel beoefend, maar nog weinig ge
documenteerd. voor een ander deel
nog zo onbekend dat slechts weini
gen er plezier aan beleven „Spoor
en Post" hoopt bij deze verschil
lende facetten als leidraad te mo
gen fungeren
Het bijna 300 pagina's tellende
boek is. na het voorwoord de inlei
ding en een kort historisch over
zicht van de ontwikkeling van de
spoorwegen in ons land, opge
splitst in drie afdelingen De eerste
bevat vyf hoofdstukken, waarin de
zegels behandeld worden die by de
spoorwegen in gebruik zyn geweest
of nog zyn, zoals vrachtzegels,
treinbrief en verzekeringszegels.
In de tweede afdeling „Contacten
met de Post" passeren, na een
hoofdstuk over de spoorwegmo-
tiefzegels alle afstempelingen de
revue die door de posteryen op sta
tions en in treinen zyn gebruikt
Achttien ffjsten vermelden alle be
kende combinaties, belangrijke da
ta, trajecten en een zeldzaam
heidsaanduiding van de stempels
Tenslotte volgen nog twee hoofd-
Dat er slecht wordt geschreven in
onze moedertaal en dat allerlei
grove fouten worden gemaakt is
reeds duidelijk gemaakt in een ar
tikel.
Wie regelmatig kranten, tijdschrif
ten, officiële stukken, verslagen
doorleest komt constructies tegen,
die verre van taalzulver zyn Het
aantal germanismen (woorden uit
het Duits) of anglicismen (woorden
uit het Engels) lijkt met de dag gro
ter te worden In officiële medede
lingen etc. wemelt het van zinnen
die met „door" beginnen de zoge
noemde lijdende vorm „Door de
Rijksoverheid is besloten", in
plaats van „De Rijksoverheid heeft
besloten".
In sportverslagen komt men ook
zinnen tegen, die een bewijs zyn
van slechte taalkennis. „Avanti 4
moet nu spelen tegen Pacelli 5; ze
hebben een magere voorsprong",
stond er ergens ln een sportblad
Dat,ze" heeft betrekking op Avan
ti. maar de schrijver begint opeens
met een meervoudsvorm en denkt
aan de spelers Doch in goed Neder
lands moet de zin lulden „Avanti 4
moet nu spelen tegen Pacelli 5, het
(n.l. het Avanü-elftal) heeft enz.
Slechte kennis van de moedertaal
kan leiden tot allerlei gekke zinnen
Zo schreef eens een mavo-leerling:
„Mozart werd geboren van 1750 tot
1791". alsof de bevalling zoveel Jaar
heeft geduurd HIJ bedoelt natuur-
ïyk. Mozart werd geboren ln 1756
en werd 35 Jaar oud"
„Amsterdam was ln de 17e eeuw
een bloelende stad, ze raakte ech
ter ln concllct met Am
sterdam is onzydlg, he t.
Amsterdam van de 17e
stukjes: sluit- en reclamezegels met
spoorwegmotieven en tram- en
buszegels Het geheel is verlucht
met een groot aantal afbeeldingen,
voorbeelden van in de tekst be
schreven onderwerpen en histori
sche foto's Hetisoorspronkelykde
bedoeling geweest het boekje te
doen verschynen ter gelegenheid
van het vyftigjarig bestaan van het
museum in 1977/'78 Helaas is dat
niet haalbaar gebleken, „Spoor en
Post in Nederland" is zowel by het
Spoorwegmuseum te koop als by
de postzegelhandel.
De eerste fase van de sanering van
de verontreiniging van opper
vlaktewater nadert nu haar vol
tooiing. Dat betekent dat ons land
in enkele tientallen jaren plm. 500
zuiveringsinstallaties rijker ge
worden is. Uiteindelijk zal Over
ijssel 50 zuiveringsinstallaties tel
len. Dit deelde mr. dr. J. Meulink,
lid van Ged. Staten van Overijssel
mee, toen hij donderdag 20 sep
tember in cafè-restaurant De
Poppe te Markelo een korte rede
hield ter gelegenheid van de ope
ning van de rioolzuiveringsinstal
laties Holten-Markelo.
Voordat de wet verontreiniging
oppervlaktewateren op 1 december
1970 in werking trad telde Overijs
sel ruim dertig gemeentelyke in-
men spreekt van de stad en haar
Inwoners
Het verschil tussen mannehjke en
vrouweiyke woorden, dat leerlin
gen vroeger nauwkeurig moesten
leren, is afgesleten Toch dient het
wel gehanteerd—tc- worden Men
schrijft nog altijd over „de vrouw en
haar huis" en niet „zyn" huls
Soms komt men ongelukkige zins
wendingen tegen met veel te lange
bijzinnen Een voorbeeld ontdek
ten we onlangs in een krant „Het
schip, dat toch al zwaar gehavend
was door de stortzeeën en de wind,
die orkaankracht had. zonk De
hoofdzin is het schip zonk Daar
had men beter mee kunnen begin
nen en eraan kunnen toevoegen
(met een komma punt), het was al
zwaar gehavend, enz
Ze waren ervan op de hoogte met
wie men van doen had, onjuist
taalgebruik want men moet
schrijven met wie men te doen
had Men maakt zich zorgen om de
loonronden, aldus een t.v.-
omroeper; hy had moeten zeggen:
men ls bezorgd over.
Met de Interpunctie is het ook
droevig gesteld Punten en kom
ma's worden ergens „neer gesme
ten" ln een zin, zonder dat daar een
reden voor ls De dubbele punt bijv
wordt veel te weinig gebruikt, niet
alleen ln kranten en tydschriften,
ook ln officiële stukken
Een dubbele punt schrijven bete
kent dat er o a een opsomming
volgt „Het mislukken van de on
derhandelingen was te wijten aan
de volgende details - met een
dubbele punt erachter wy komen
op een en ander nader terug ln ons
ta^lpraatie
KUNSTNIER
Op donderdag 4 oktober a.s. komt
de VVD-afdeling Holten weer bij
een als „LIBERAAL CAFE", zoals
gebruikelijk in café „De Biester",
Stationsstraat 10, aanvang 20.00.
De raadsleden Jan Robers en Jo-
han de Waard zullen in deze bijeen
komst huri visie geven op de ge
meentebegroting 1980 Zij zullen
daarbij o m aandacht schenken
aan de volgende vraagstukken
waarmee Holten wordt geconfron
teerd.
a moet Holten blijven deelnemen
aan de Onderwysbegeleidings-
dienst?
b wat willen we met betrekking tot
de muziekschool?
c. wat kunnen we doen aan de ver
keerssituatie in het dorp?
Er is alle gelegenheid voor vragen
en gedachtenwisseling Iedereen is
welkom De bijeenkomst ls open
baar.
stallaties, waartoe ook die van Hol
ten en Markelo behoorde. Nu de
nieuwe installatie in gebruik is ge
nomen zyn beide installaties uit
bedrijf genomen.
In de regel komen er nu grotere in
stallaties, waarin het afvalwater
van meerdere kernen gecombi
neerd wordt gezuiverd. Wanneer de
vyftig voornoemde installaties
klaar zyn beantwoordt het opper
vlaktewater nog niet aan de kwali
teitseisen, neergelegd in het Indi
catief Meerjarenplan programma
1975-1979, aldus dr. Meulink. Op
langere termy n moet heel wat werk
verzet worden en de hoofdhjnen
daarvan zullen worden uiteengezet
in het provinciale kwaliteitsplan
voor het oppervlaktewater.
De voorbereidingen voor het op
stellen van dit plan worden thans
genomen De hoofdhjnen worden
verder uitgewerkt in de zuiverin
gsplannen van het zuiveringschap
West Overijssel en het waterschap
Regge en Dinkel.
Welke rol zullen de installaties spe
len in het toekomstig waterkwali
teitsbeheer, zo vroeg spreker zich
af.
Want het aandeel van afvalwater
van zuiveringsinstallaties in de to
tale verontreiniging van opper
vlaktewater is nog aanzieniyk Op
de vraag of er nog meer gezuiverd
moet worden kan men voor de hele
provincie geen geiykluidend ant
woord geven Er zyn allerlei locale
verschillen, die betrekking hebben
op o m het percentage van niet ge
doleerde en niet te rioleren bebou
wing, de landbouwbydrage door
overbemesting, verbiyftyd water
en kwetsbaarheid van oppervlak
tewater.
Overmoot meststoffen
Een van de hoofdproblemen is de
bestrijding van de eutrofiëring,
hetgeen betekent overmaat van
anorganische meststoffen in het
water, met als gevolg een overma
tige algenbloei.
Maar die bestrijding van de eutro
fiëring is een van de doelstellingen
voor behoud van de waterkwali
teit. Ze behoeft niet de hoogste
prioriteit te hebben. Hoge priori
teit diene men toe te kennen aan de
bestrijding van de waterveront
reiniging in natuurgebieden en re
creatiegebieden. Bovendien zul
len dezelfde maatregelen niet in
elk stroomgebied effect sorteren.
Dat hangt af van de situering en de
grootte van de installatie en de
aard van het stroomgebied, zei
spreker.
Conclusie: de in de komende jaren
nog te bouwen en uit te breiden
installaties zullen steeds meer af
gestemd moeten worden op de
doelstelling voor de waterkwali
teit van beheers- en stroomgebie
den.
Die doelstellingen moeten gefor
muleerd worden in het provin
ciaal waterkwaliteitsplan en daar
dient men zo spoedig mogelijk ge
stalte aan te geven. De installatie
Holten-Markelo is gebouwd op de
juiste plaats wat betreft de moge
lijkheden voor de toekomst, aldus
mr. dr. Meulink, die de hartelijke
felicitaties aanbood.
Doorslaggevend was de mogefijk-
heid van eigen energievoorziening
dóór gebruik van het gistingsgas,
waardoor vooral bij wat hogere
energieprijzen het qua investering
duurdere actief slibsysteem toch
op den duur voordeliger uitvalt Bij
uitwerking van de mogelijkheden
voor eigen energievoorziening
kwam bovendien naar voren, dat
nog een belangrijke besparing op
het energieverbruik kan worden
bereikt door de blowers naar de bel
lenbeluchting rechtstreeks te laten
aandrijven door gasmotoren en de
afwarmte van deze motoren te ge
bruiken voor se slibverwarming.
Van dit systeem is deze installatie
eigenlijk het schoolvoorbeeld, dat
intussen ook elders al in praktijk
is gebracht. Uiteraard moet,
vooral 's winters, nog wel aardgas
bijgeleverd worden, maar op
De suikerindustrie verwacht een
korte suikerbietencampagne dit
jaar De start van de oogst en ver
werking zal zyn eind september en
men denkt tussen 15 en 20 decem
ber op te houden. Vorig jaar duurde
de campagne veertien weken, nu
rekent men op twaalf weken Op
grond van steekproeven verwacht
de industrie, dat tussen de 43 en 45
ton bieten van één hectare zal ko
men. Het gemiddelde was de afge
lopen tien jaar 48 ton Ook het
areaal suikerbieten is nu kleiner
dan vorig jaar De produktie van
witsuiker van 950.000 ton was vorig
jaar uitzonderlyk groot. In 1977 en
1970 kwam er uit de Nederlandse
suikerbieten, waarvan toen een
deel in buitenlandse fabrieken
werd verwerkt, respectievefijk
871 000 en 892.000 ton, in 1975 was
het 841 300 en in de zeven jaar
daarvoor was 1971 met 771.100 ton
het topjaar.
grond van enige ervaringen van de
laatste twee jaar verwachten wij,
dat wij rond 65<7< van deze energie
behoefte zelf kunnen dekken - zei
ir. Viehoff.
Bij het ontwerp, begeleiding en
uitvoering waren velen betrokken:
niet alleen het bureau Witteveen en
Bos, ook de aannemers Hegeman,
Hubert, Landustrie en Acec, als
mede de eigen dienst Welkom was
een belangrijke financiële bydrage
vandeD.A.CW (dienstaanvullend
civieltechnische werken). Alle
bouwkundige aannemers hadden
te kampen met gebrek aan vak
kundig personeel. Ir. Viehoff
dankte alle medewerkers en gaf de
installatie in vol vertrouwen over
aan de heren Diender, Mensink,
Teela, Boomkamp-Vedders, die
voor het beheer zorgen.
Dr van Foreest, de vaste parkarts
van Ouwehands Dierenpark op de
Grebbeberg, had wel wat goed te
maken by zyn echtgenote Die zat
met de gevolgen van perikelen van
haar man in de vorm van een ont
zettende stank die ln het hele huis
hing, en afkomstig was van een Wa-
licer bok Zo'n bok heeft een by-
zonder penetrante geur by zich.
Om maar geen ander woord te ge
bruiken Als die in het dierenpark
tussen z'n geiten loopt, ruik je hem
wel, maar niet zo doordringend als
wanneer je hem in huis haalt. En
dat had dr van Foreest gedaan. De
bok had zich bezeerd aan een poot.
Misschien wat ongelukkig terecht
gekomen by een bokkesprong op
de rotsen Of by het bespringen van
één van zyn geiten. Want ook die
bokkesprongen behoren tot z'n da-
gelyks werk! In elk geval had de
dokter zo'n medeiyden met de bok,
dat hy hem mee naar huis nam om
hem beter te kunnen helpen en
hem een nacht in zyn behandelka
mer te laten doorbrengen. Dat
heeft de dokter geweten. Een stank
van jewelste Of de bok nu ook eer
der van z'n verstuikte poot ls afge
komen vermeldt de geschiedenis
niet
Eens regeerde in Midden Java een
machtige vorst die zijn kleine zoon
innig liefhad Maar toen het kind
opgroeide tot jongeman, werd de
koning zeer bezorgd de prins be
kommerde zich niet om zijn plich
ten, maar wierp zich verwoed op
het dobbelspel en het hanenge
vecht Zulk een zoon zou geen
waardige opvolger zijn Bedroefd
verbande de vader hem uit zijn rijk.
Nu zwierf de berooide prins buiten
de grenzen en trok op zijn tocht een
duister bos binnen Daar ontdekte
hij een kleine hut met schoonge
veegd erf binnen de bambu omhei
ning In de open deur verscheen een
meisje "Woon je hier"? vroeg de
prins verbaasd Het meisje ant
woordde dat ze hier sinds de dood
van haar ouders alleen woonde.
De prins bleef toeven in haar nabij
heid en na korte tijd werd het
meisje zijn vrouw Een half jaar
leefden zij gelukkig De prins miste
noch dobbelspel noch hanenge
vecht Maar d&n bereikte hem het
nieuws dat zijn vader was gestor
ven en voorbij was het geluk On-
nist besloop zijn hart Had hij niet
het recht op de troon? Hij besloot
naar zijn vaders rijk terug te keren
en de jonge vrouw achter te laten.
Haar tranen en smeekbeden kon
den hem niet weerhouden, maar
het hoogste woord verzweeg zij - en
hij vertrok.
Enkele maanden later vloog de
roofvogel Bidu over de hut en liet
een jonge kip uit zijn klauwen val
len, juist voor de voeten van de
vrouw Zij nam het verschrikte
hoentje op. streek de veren glad en
kalmeerde het met zachte woor
den Diezelfde nacht bracht zij een
kind ter wereld, een Jongen die zij
de naam gaf van de vogel waaraan
zy het kippetje te danken had Si
Bidu De kip werd niet geslacht, ze
was te lief en legde grote eieren, die
de moeder kookte by haar groen-
temaal.
Eén Jaar was het kindje oud, toen
de bidu weer overvloog en een
prachtige haan liet vallen een
pronkjuweel een kampioen "Ku-
keriku - Ik hoor aan Bidu - Een hut
is zijn woning - Zijn vader is ko
ning!" schalde de haan.
Haan en hennetje konden het goed
met elkaar vinden Daarom liet de
moeder nu eieren in het nest liggen.
De kip werd broeds; op de juiste
dag kropen zeven kuikens uit de
schalen, êên hennetje en zes hanen
Nog werd er niet geslacht De één
groeide nog harder dan de ander.
Spoedig wedijverden zes pronkju
welen in schoonheid met de kam
pioen Si Bidu kon uren toekijken
als de hanen elkaar bevochten,
maar s nachts sliepen ze vredig by
elkaar
In het koninkrijk was al gauw be
kend dat de nieuw*» «orst zich niet
had gebeterd, maar nog even ver
woed dobbelde en hanen in het
strijdperk bracht Op vleugels van
de wind bereikte dit gerucht de hut
in het bos toen Si Bidu dat al be
grijpen kon Hij bekeek zijn trotse
hanen, nam de kleinste en begaf
zich naar het paleis om met hem in
het gevecht uit te komen Het sa
mengestroomd volk was verbaasd
over zo'n kind, dat het tegen een
koningshaan durfde op te nemen
Maar wie zijn pronkdier zag be
dacht zich Binnen de dichte kring
toeschouwers stonden de twee ha
nen met hun felle koppen, opge
zette veren en scherpe klauwen,
met messen versterkt, tegenover
elkaar In één sprong was de ko
ningshaan al geveld! Terwijl de
jongen zijn geld ophaalde, kraaide
zijn haan "Kukeriku - Ik ben van
Bidu!"
Nog zesmaal kwam Si Bidu terug,
iedere keer met een sterkere haan,
telkens tegen een sterkere van de
koning, en telkens was hy overwin
naar met een hand vol geld. De
laatste keer schetterde zyn kam
pioen "Kukeriku - Ik hoor aan
Bidu - Een hut is zijn woning - Zyn
vader is koning*".
Na dit laatste gevecht zei de Jongen
voorlopig niet terug te komen en hij
begaf zich naar huis Toen Si Bidu
zijn moeder voor haar hut om de
hals vloog, wisten zy niet dat de
koning hen gadesloeg en zag dat
zijn vrouw mooier was dan ooit
Liefde overwon zijn hart. "Mijn
vrouw," bekende hij, "ik ben mijn
zoon heimeiyk hierheen gevolgd,
keer samen met my terug naar het
rijk van mijn vader."
Moeder en zoon werden in het pa
leis gehuisvest Si Bidu kreeg vor
stelijke namen - maar zyn moeder,
een gekroonde koningin, bleef hem
Bidu noemen Over latere hanen
gevechten binnen het paleis ls niets
bekend
Eieren bij een groentegerecht,zo zo
wist Si Bidu's moeder, smaken als
een geschenk uit de hemel: Gado
Gado
Voor wie het ook wil maken, hierbij
een recept.
INGREDIËNTEN
500 gram gemengde groenten (b.v.
kool, sperciebonen, komkommer,
taugé, bloemkool spruitjes worteK
zout uien, eieren, kroepoek, coni-
mex gado gado-saus.
BEREIDING.
De groenten schoonmaken en ln
kleine stukjes verdelen Indien no
dig deze halfgaar koken ln water
met zout Op een schaal rang
schikken en gameren met schijfjes
hard gekookt ei gesnipperde ge
bakken uit er> stukjes kroepoek.
Over het geheet m frado gado-sava
doen
