Zo gemakkelijk
kleurvergroten
Wetenschappelijke
doorbraak door
nieuwe tandpasta
Verkeersmap geeft wegen
aan naar zelf-redzaamheid
Autogordel overal altijd dragen
GEBRUIK GORDEL
VOORIN VERPLICHT
n de strijd tegen tandbederf
Veilig Verkeer Nederland brengt onder het motto „Autogordels vast en
zeker" het nut en de noodzaak van de gordel nog eens extra onder de
andacht. Uit onderzoeken is namelijk gebleken, dat de gordel minder
wordt gedragen dan bijvoorbeeld in 1975, toen de gordeldraagplicht voor
voor-inzittenden van personenauto's van kracht werd. Van de automobi
listen draagt nu 71 procent de gordel buiten de bebouwde kom en slechts
51 procent doet dat binnen de bebouwde kom. Veilig Verkeer Nederland
wijst er op. dat de autogordel bij^de huidige stand van de techniek gezien
kan worden ais het meest effectieve beschermingsmiddel voor bestuur
ders en passagiers van auto's bij verkeersongevallen. Volgens de Stichting
Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOVi wordt met een
gordel om de kans op dodelijk letsel ruim 60 procent kleiner, terwijl de
kans op ernstig letsel met ruim 30 procent afneemt
Het dragen van autogordels is verplicht voor bestuurders en voor
passagiers vanaf 12 jaar i van personenauto's en combinatie-auto's, die na
1 Januri 1971 in Nederland in gebruik zijn genomen en vanaf dat tijdstip bij
aflevering gordels op de voor-zitplaatsen moeten hebben. Het gaat hier
dus om auto's, die zijn ingericht voor het vervoer van niet meer dan acht
personen, de chauffeur inbegrepen.
VVN, dat in het verleden verschei
dene autogordelvoorlichtings-
campagnes gevoerd heeft, wil tij
dens de nu begonnen herhalingsac
tie met spots op radio en televisie,
brochures en folders ie inzittenden
van auto's nog meer motiveren de
gordel altijd, overal en op de Juiste
manier, dus zo strak mogelijk te
dragen
Vol van 10 meter
Bij een botsing treden enorme
krachten op De „klap" die bijv de
inzittenden van twee met een snel
heid van 50 km op elkyar inrijdende
auto's moeten opvangen, is te ver
gelijken met de smak die iemand
maakt wanneer hij van een hoogte
van 10 meter valt. Met het schrap
zetten van arnjen en benen is dus
bij een ongeval niet veel te berei-
^en Alleen de autogordel houdt
automobilisten en hun passagiers
vast op hun plaats en zorgt ervoor
dat zij binnen de wagen blijven in
plaats van eruit geslingerd te wor
den (dat laatste betekent een aan
zienlijk grotere kans op ernstig en
dodelijk letsel). Autogordels moe
ten ook gebruikt worden binnen de
bebouwde kom Want, ook bij een
botsing met „stadssnelheid" (on
geveer 30 km per uur» lopen de in
zittenden van een auto de kans
zwaar gewond of gedood te worden
als ze geen gordel om hebben.
Ook langs het water
Er zijn mensen die hun gordel los
maken als zij langs water rijden
Hun argument Als je met de auto
in het water terecht komt, belet de
gordel een snelle ontsnapping uit
de zinkende wagen. Bij die redene
ring wordt echter één ding over het
hoofd gezien: De klap waarmee een
auto het wateroppervlak raakt, is
te vergelijken met een middelzware
botsing Zonder gordel om kunnen
de inzittenden bewusteloos en/of
ernstig gewond raken, zodat ont
snappen vrijwel onmogelijk is.'
Wordt men echter door de gordel
op zijn plaats gehouden, dan is men
vèel eerder in staat onmiddellijk na
de duik in het water de gordel los te
maken en te proberen de auto te
verlaten.
Nooit losjes dragen
Het is mogelijk dat. iemand met de
over de heup en borst lopende drie-
puntsgordel problemen onder
vindt met het strak dragen, bijv
het moeilijk bereikbaar zijn van
knoppen op het dashboard. In dat
geval is het beslist oryuist de gordel
dan maar met meer speling te ge
bruiken Elk type autogordel moet
namelijk zo strak mogelijk worden
gedragen om het grootste effect te
sorteren Een gordel die losjes ge
dragen wordt, biedt geen beveili
ging. Integendeel, bij een botsing
kan men onnodig letsel oplopen,
bijv door onderuit schieten.
Met automaat
Wie zich in zijn bewegingsvrijheid
belemmerd voelt of lichamelijk on
gemak ondervindt, kan beter een
driepuntsgordel met automaat
nemen of een heupgordel met of
zonder automaat.
De automaat be
staat uit een oprolsysteem met een
blokkeermechanisme, dat in wer
king treedt bij een plotselinge he
vige ruk (botsing), maar dat bij
langzame bewegingen de gordel
doet meegeven De allernieuwste
automaten reageren zelfs al zodra
de wagen sterk afremt of optrekt.
Omdat internationaal de tendens
bestaat auto's uitsluitend met
driepuntsgordels uit te rusten,
heeft de minister van Verkeer en
Waterstaat gemeend de mensen uit
bovenstaande groep die een li
chaamslengte hebben van minder
dan 1.50 meter van de gordeld
raagplicht te moeten uitzonderen.
Voor mensen die klein van stuk
zijn, kan namelijk het schouderge
deelte van de driepuntsgordel bij
een flinke botsing letsel aan de hals
veroorzaken Hen wordt echter
aangeraden gebruik te maken van
de heupgordel, die een zeer goede
beveiliging biedt
De draagplicht geldt ook niet voor
ernstig invalide bestuurders die in
aangepaste auto's rijden en niet
zelf de gordel kunnen vastmaken,
voor taxichauffeurs tijdens het
vervoer van passagiers, voor be
stuurders die bezig zijn goederen
op te halen of af te leveren bij op
korte afstand van elkaar gelegen
plaatsen en tijdens het achterui
trijden.
Kinderen tot 4 jaar mogen op de
voor-zitplaats alleen meerijden in
een goedgekeurd kinderzitje, dat
deugdelijk is bevestigd Op het
keurmerk moet vermeld staan dat
het zitje geschikt is voor de voor
zitplaats.
Kinderen van 4-12 jaar mogen
voorin zitten mits gebruik wordt
gemaakt van een kinderzitje (zoals
vermeld voor kinderen van 0-4 jaar)
of van een heupgordel.
Aangezien de gordel de inzittenden
in geval van een botsing op de
plaats vasthoudt, waardoor wordt
voorkomen dat zij in contact ko
men met het auto-interieur of door
of uit de wagen worden geslingerd,
is het duidelijk dat ook passagiers
op de achter-zitplaatsen zeer ge
baat zijn bij het dragen van gordels.
Volwassenen kunnen voor de
achter-zitplaatsen kiezen uit
heupgordel of driepuntsgordel.
Voor baby's (0 tot ongeveer 9
maanden) is de relswieg of kinder
wagenbak geschikt; deze moet
klem gezet worden tussen voor- en
achterbank en zo mogelijk met een
riem worden vastgemaakt
Kinderen van 9 maanden tot 4 Jaar
in een goedgekeurd kinderzitje.
Kinderen van 4-12 Jaar in een goed
gekeurd kinderbevetllgtngsmiddel
of anders in een goedgekeurde
heupgordel.
HOLTENS NIEUWSBLAD - 16 FEBRUARI 1979 - PAG. 15
egen jaar wetenschappelijk onderzoek heeft een opval-
ende doorbraak opgeleverd in de strijd tegen cariës, één
an de belangrijkste problemen voor de volksgezondheid in
Ie welvaartslanden. Dr. ir. H. Hoogendoom van Akzo Den-
al Research ontdekte in het speeksel een natuurlijk af
weersysteem tegen de bacteriën. Deze bacteriën zjjn ver-
mtwoordelijk voor het ontstaan van cariës.
Hij slaagde er niet alleen in de bac-
terieremmende stof in ons speek
sel te identificeren, maar het lukte
(jem ook om door middel van en-
aymen het afweersysteem in het
§peeksel te activeren: het resul
taat is een nieuwe tandpasta, Zen
dium, die dezer dagen in ons land
is geïntroduceerd. Dr. Hoogen
doom promoveerde halverwege
zijn onderzoek op een proefschrift
bver zijn wetenschappelijk werk.
De situatie met betrekking tot ca
ries is in Nederland verre van roos
kleurig. Een onderzoek onder 965
schoolkinderen leert, dat slechts 3
kinderen geen cariës hebben Bij
6-jarigen treft men gemiddeld elf
kleine gaatjes aan; bij 11-jarigen 12,
bij 13-jarigen 15 en bij 21-jarigen 22
grote gaten in tanden en kiezen. Op
45-jarige leeftijd heeft vijftig pro-
Cent van de volwassenen een
kunstgebit, aldus het onderzoek
(bron Nederlandse Vereniging van
Tandheelkunde).
Drie factoren
Drie factoren spelen bij het ont
staan van cariës een rol: het gebit,
ónze voeding en bacteriën. Aan het
gebit kan weinig worden veran
derd. Alleen door middel van fluo
ride kunnen tanden en kiezen beter
tegen tandbederf worden be-
i schermd. Onze voeding zou zijn te
verbeteren, maar de praktijk heeft
aangetoond, dat-acties-als^^noep
verstandig" en andere voorlich
tingscampagnes, nog weinig effect
sorteren. Door de sterk van het na
tuurlijke patroon afwijkende voe
ding en eetgewoonten, blijkt het
natuurlijke afweersysteem niet
meer opgewassen te zijn tegen de
bacteriën, die suiker omzetten in
melkzuur. Deze zuurvorming is de
voorwaarde voor het ontstaan van
cariës.
Dr. Hoogendoom ontdekte dat in
ons speeksel van nature een
bacterie-remmende stof wordt ge
vormd. Deze remstof zorgt ervoor,
dat de bacterie geen suiker kan op
nemen en omzetten in melkzuur.
De nieuwe tandpasta Zendium, die
op basis van het wetenschappelijk
onderzoek Is ontwikkeld, bevat na
ast fluoride tevens enzymen, die
het natuurlijk afweersysteem ln de
mond versterken. Het activeert de
vorming van remstof in ons speek
sel.
Effectief
Dat het systeem in Zendium effec
tief kan worden genoemd, heeft
onder meer een proef met ratten
aangetoond: van twee groepen van
deze dieren, dié een voor het gebit
„ongezonde" voeding kregen voor
geschoteld, werd de ene groep be
handeld met een traditionele
tandpasta en de andere groep met
Zendium. Bij een lang niet opti
malegebitsvorming scoorde,
Zendiumgroep een cariësreductie
van tachtig procent. Een dergelijk
„hard" getal zal moeilijk te produ
ceren zijn voor mensen, die met
Zendium poetsen Het terugdrin
gen van tandbederf is van een aan
tal factoren afhankelijk, zoals goed
poetsen, eetgewoonten en de indi
viduele kwaliteit van het gebit.
Toch hebben proeven duidelijk
gemaakt, dat Zendium werkzaam
is tegen cariës en dat niet alleen:
het blijkt dat een herstelde afweer
in hetspeeksel belangrijk is voor de
gehele mondhygiëne, dus niet al
leen minder zuurvorming en pla
que, maar ook minder tandvlees
ontstekingen en ook bij aphten is
Zendium werkzaam. Proeven in
binnen- en buitenland hebb°n deze
feiten aangetoond.
Ter gelegenheid van de introduktie
van Zendium is aan alle tandartsen
in Nederland een boek aangebo
den, waarin niet alleen het project
van dr. Hoogendoom wordt uit
eengezet, maar dat ook een samen
vatting biedt van alle wetenschap
pelijke kennis in de strijd tegen ca
riës. Van het boek „Tandheelkun
dige preventie en haar wetens
chappelijke basis", heeft onze
staatssecretaris van Volksgezond
heid, mevrouw mr. E. Veder-Smit.
het eerste exemplaar in ontvangst
genomen.
Tijdenseen bij
eenkomst op het ministerie van
Volksgezondheid en milieu
hygiëne donderdag 8 februari is
staatssecretaris mr. E. Veder-Smit
het eerst exemplaar aangeboden
van het boek „Tandheelkundige
preventie en haar wetenschappe
lijke basis". Op de foto: professor
.dr. K.G. König en de staatssecreta
ris.
Zelf vergrotingen maken van
kleurenfoto's was vroeger voor
amateurs moeilijk te realiseren.
Door de komst van de nieuwe
hulpmiddelen en materialen is de
Ook de - veelal geestelijk - gehandi
capten die in sociale werkplaatsen
verblijven, worden hoe langer hoe
meer opgenomen in het totale
maatschappelijke bestel. Die inte
gratie brengt met zich dat ze mee
doen aan activiteiten buitenshuis.
Om de plaatsen waar deze activi
teiten zich afspelen te bereiken,
moeten ze de straat op, dus aan het
verkeer deelnemen. „Hoe ze dat zo
goed (en dus zo veilig) mogelijk
kunnen doen. wordt hun aan de
hand van de nu gereedgekomen
werkmap verteld door medewer
kers van de vormingscentra", zegt
Henk Boersma. Als consulent van
de afdeling Opvoeding en Vorming
van Veilig Verkeer Nederland heeft
hij bijgedragen tot het tot stand
komen van de handleiding.
hobby van het zelf kleurvergroten
ook binnen het bereik gekomen
van amateurs, die geen ervaring
hebben in de donkere kamer.
was toen evenwel, wie zich met
deze begeleiding zou bezighouden.
De keus viel op de bestaande vor
mingscentra van de Landelijke Or
ganisatie Vormingswerk Werkende
Jongeren (LOVWJ) en de Lande
lijke Organisatie Christelijk Vor
mingswerk (LOCV).
In ruim 100 van de rond 200 centra
die ons land telt, is dit werk nu in
volle gang. Het waren de vormings
centra zelf die aanklopten bij Veilig
Verkeer Nederland. Voor hen was
deze organisatie een „oude beken
de" door de contacten die er al eer
der waren geweest bij het samens
tellen van een verkeerswerkmap
voor partieel leerplichtige jongelui
van 16-18 jaar.
Een vriend vergroot al vele
jaren zelf zfjn kleurenfoto's.
Eerlijk gezegd hebben we
hem daarom altijd bewon
derd, sinds we een avondje
zijn donkere kamer-gast
waren. Met veel geduld
werd er die avond toege
werkt naar één goede kleu-
renvergroting, die na veel
proeven en materiaalver-
bruik inderdaad tot stand
kwam. Kleurenvergroten
was vroeger een hobby al
leen voor de erg geduldige
doka-man of vrouw.
In een kwartier
Onlangs hadden we een kleurver-
groting nodig en vroegen we die
vriend met enige schroom of hij dat
wilde verzorgen. Het bleek geen
enkel probleem te zijn want zei hij
„kleurvergroten is nu zo gemakke
lijk, dat iedereen het kan leren.
Kom maar 's mee" En zo stonden
we die avond in zijn donkere kamer
en dat was meteen al de eerste ver
rassing.
daan, stapte WN's Henk Boersma
naar de LOVWJ en de LOCV om na
te gaan of zij er voor voelden geza
menlijk een werkmap voor vor
mingsmedewerkers ten behoeve
van de verkeersvorming van jonge
ren uit sociale werkplaatsen samen
te stellen.
Praktisch
De drie organisaties vormden een
werkgroep, die de zaak verder in
studie nam. Begin vorig jaar viel
het besluit: die map moet er zo
gauw mogelijk komen.
De door WN aangedragen advie
zen en suggesties werden door me
dewerkers van LOVWJ en LOCV
„vertaald" naar de wereld waarin
de lesstof moest worden gebruikt.
Zo ontstond een map waarin de
mensen die in de vormingscentra
met „verkeer" zijn belast, een groot
aantal ideeën krijgen toegespeeld
voor een op het bevattingsvermo
gen van de doelgroep afgestemde
behandeling van dat onderwerp.
De nadruk ligt op praktische ver
keersvorming.
Veel aandacht wordt daarbij be
steed aan het gedrag van voetgan
gers en fietsers, twee categorieën
weggebruikers waartoe de in so
ciale werkplaatsen werkzame
mensen merendeels behoren.
Geen doka meer.
Die donkere kamer was namelijk
niet donker meer ook al hing er die
avond wel een gordijn. Je kunt nu
in elke kamer, die 's avonds even
donker gemaakt kan worden, kleu
renfoto's ontwikkelen. Alleen het
belichten van het fotopapier ge
beurt nog in het donker, het ont
wikkelen. dat vroeger in volkomen
duister in van die plastic bakken
gebeurde, wordt nu in een buis ge
daan. Dat heet de „drum" en dat is
eigenlijk een donkere kamer in het
klein.
Nieuw hulpmiddel.
..We beginnen", vertelde onze gids
in kleurendokaland. ..met het af
wegen van de juiste kleurverhou-
dingwant dat was vroeger het
moeilijke punt. Na een proefop-
name voor het vaststellen van de
juiste belichtingstijd wordt die
kleurbalans berekend met behulp
van een colour-analyser, die de
goede onderlinge kleurverhouding
vaststelt. Vroeger was dat erg tijd
rovend; nu heb je na één, hoogstens
twee proeven een perfekte kleuren
foto. De korrekties, die nodig zijn
worden aangebracht via een prak
tische kleurenmengknop op het
vergrotingsapparaat of met losse
kleurfilters.
Tijd bekort
„Nog een voordeel is", vervolgde
hij, „dat de voorheen lange ontwik-
keitijden nu zijn ingekort door het
gebruik van papiersoorten, die aan
twee kanten met een plastic laagje
zijn bedekt. Dit papier kan veel
sneller ontwikkeld worden. En
tenslotte zijn de vroeger zo moeilijk
te hanteren regels voor de samens
telling en de warmte van het ontr
wikkelbad nu minder streng, zodat
een graadje warmer of kouder echt
geen rampzalige gevolgen heeft".
In de praktijk.
Na die enthousiaste toelichting 2ijn
we die avond nog lang samen aan
het kleurvergroten geweest. Niet
omdat er zoveel tijd nodig was voor
de kleurenfoto, waarom we hadden
gevraagd. Maar omdat we na dat
eerste resultaat zo de smaak te
pakken kregen, dat er nog een paar
volgden.
In één avond leerden we
hoe je mooie vergrotingen in kleur
kunt maken van kleurendia's en
negatieven. We ontdekten hoe ge
makkelijk het is om via een proefs
trook de juiste belichtingstijd vast
te stellen en hoe je een colour-ana
lyser moet bedienen. We ontwik
kelden eigenhandig in een kleu-
rendrum een paar foto's en waren
verbaasd datje in zo'n korte tijd en
met zo weinig ontwikkelvloeistof
een goed produkt in handen kunt
krijgen.
Een ontdekking.
Een belangrijke aanzet tot het geven van verkeerslessen
aan jongeren die werkzaam zijn in sociale werkplaatsen,
is de handeleiding die Veilig Verkeer Nederland en vor
mingswerkers hebben samengesteld. In deze zojuist ver
schenen map staat aangegeven welke mogelijkheden er
zijn om 18-23-jarigen die op grond van een handicap niet in
het gewone arbeidsproces kunnen worden opgenomen,
voor het onderwerp „verkeer" te interesseren. De vor
mingscentra, waar zij één of twee dagen per week komen,
hechten grote waarde aan deze verkeersvorming. Het is
een onmisbare schakel in de „opleiding" naar zelfred
zaamheid, die deze groep mensen in de vormingsinstituen
krijgt.
In volle gang
Wegwijzer
De vraag die gesteld werd was. hoe
Enkele jaren geleden werd besloten het project „verkeer" voor de 18-
in het weekprogramma van de so- 23-jarigen uit de sociale werkplaatr
ciale werkplaatsen vormingsacti- sen de beste kans van slagen zou
viteiten in te bouwen voor de daar hebben.
geplaatste jongeren. Grote vraag VVN fungeerde ook nu weer als
wegwijzer Op hun beurt stuurden
de vormingsinstituten rapporten,
waarin de resultaten van verkeers-
programma's, die op basis van de
geadviseerde methode waren uit
gevoerd. stonden vermeld Met
deze gegevens op papier en met de
ervaringen die hy zelf tijdens ver
scheidene proeflessen had opge-
Alternatieve route
„Er kunnen zich verkeerssituaties
voordoen", aldus Boersma, „die
voor gehandicapten, ook al hebben
zij verkeersvorming ontvangen, te
ingewikkeld zyn. Dan zal er voor
deze groep verkeersdeelnemers
naar een alternatieve route moeten
worden gezocht"
„Een andere oplossing is overleg
met de wegbeheerder om te bekij
ken hoe de bestaande situatie zo
danig verbeterd kan worden, dat er
ook voor gehandicapten is uit te
komen".
Enkele jaren geleden maakte deze
ervaren dokaman na enkele uren
werk een geslaagde kleurenfoto
vanaf een negatief. Het resultaat
van deze avond was: een aantal
goede kleurenvergrotingen van
dia's en negatieven. En wat het be
langrijkste was, we ontdekten een
nieuw hobby, die ons bijzonder
boeide en die we. na nog zo'n avond
samenwerken, al aardig onder de
knie zullen hebben. Want zélf
kleurvergroten vanaf dia's en nega
tieven is gelukkig geen laborato
riumwerk meer maar een hobby,
die bereikbaar is geworden voor ie
der, die het wil leren.
