10 jaar Mammoet De Mammoet is mank m De regionale omroepen in 1977 Preventie en bestrijding kart- en vaatziekten Voedingswaarde van vleeswaren Belangstelling vrouwen voor rij-examen nog stijgende HOLTENS NIEUWSBLAD - 22 SEPTEMBER 1978 - PAG. 19 Deze maand is het 10 jaar geleden, dat de Wet op het Voortgezet On derwijs (WVO), de zogenaamde Mammoetwet, werd ingevoerd. In het Cursistenblad van de Konin klijke PBNA te Arnhem „Dimens- I ie" lazen we, onder bovenstaande I titel, de volgende beschouwing j over het ontstaan en de werking van deze wet, welke ook op onze scholengemeenschap en de school voor algemeen vormend en be roepsoriënterend onderwijs, „de Noordenbarg", betrekking heeft. „Onder de jubelende kop over vijf kolommen .Vandaag begint een nieuw onderwijstijdperk' meldde het dagblad De Gelderlander op 1 augustus 1968: .Vannacht zijn alle j vglo-scholen, ulo-scholen, mms-en en hbs-en een zachte dood gestor ven. Vanaf vandaag heten leao- of lavo-scholen, mavoscholen, havo-scholen en athenea. Vanaf vandaag ook is het beroepsonder wijs ingrijpend veranderd. Van daag zijn zes oude onderwijswet ten verdwenen en daarvoor in de plaats is de Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO), kortweg Mam moetwet, gekomen. Vandaag is het onderwijs eindelijk van Thorbe- cke af.' Dat is dus al weer tien jaar geleden Tien jaar waarin er duidelijk meer kritiek dan waarderende woorden aan de Mammoet zijn gewijd. En voor die stroom van kritiek bestaat alle reden maar dat neemt niet weg, dat het achteraf bekeken toch maar goed is geweest dat die Mammoet er is gekomen, riet logge dier heeft een enorme beweging in ons voortgezet onderwijs gebracht en dat was hard nodig. Ondanks al die tien jaar geleden ingevoerde verandering, is het voorgezet on derwijs toch nog te langzaam ver anderd. Te lanzaam in elk geval om de onstuimige ontwikkelingen in het lager onderwijs bij te houden. I En daardoor gaapt er ondanks brugklassen, scholengemee nschappen en studielessen (stuk voor stuk Mammoet-nieuwtjes) toch nog een enorme kloof tussen basis- en voortgezet onderwijs. Olifantsdracht Er klinken nu wel geluiden dat de Mammoet te vroeg is ingevoerd, omdat vrijwel onmiddellijk daarna stemmen opkwamen, die om nog veel verdere veranderingen vroe gen, zoals bijvoorbeeld de mid denschool. Maar vie even de ge schiedenis induikt, kan moeilijk staande houden dat de Mammoet ons heeft overrompeld. Even tus sen haaKjes: die naam Mammoet danken we aan mr. Roosjen die niks zag in de grote veranderingen, die onderwijsminister Cals voor ogen stonden. Hij zei: Laat die Mammoet maar in het sprookjesle ven voortbestaan.' Er werd van christelijke zijde destijds wel meer ongeloof ten toon gespreid. Dr. Ti- lanus verklaarde eerder in Sinter klaas te zullen geloven, dan in de totstandkoming van een dergelijke wet. Eerst even een stuKje geschie denis. Sind 1878 heeft men zitten' dokteren aan de lappendeken die voortgezet onderwijs werd ge noemd. Pas in 1949 kwam de eerste aanzet van de uiteindelijke veran deringen. Er werd toen in de Kamer een motie aangenomen, waarin ge vraagd werd om een sluitend ge heel van onderwijsvoorzieningen.' Het grondwerk werd twee jaar later geleverd door minister Rutten en dankzij een zeer lange ministeriële carrière wist minister Cals in de vijftiger jaren tot een vormgeving te komen. Het duurde nog jaren voordat de wet er eindelijk was en men sprak dan ook over een oli fantsdracht. De eindstemming in de Tweede Kamer had zelfs een thrillerachtig verloop. De KVP was geheel voor, de VVD en de CHU (die notabene in het kabinet zat) waren tegen, de AR was verdeeld. Het kwam daardoor op de ook toen in oppostie zijnde PvdA aan, om over dood of leven van de Mammoet te beslissen. En daar wisten ze niet goed wat ze moesten doen. Om één rcranw uur 's middags begon de ein dstemming. maar om vijf over half éen wist de PvdA-fractie nog niet wat het worden zou: voor of tegen. De socialistische woordvoerder en tevens belangrijkste tegenspeler van minister Cals, de Nijmegenaar C. Kleijwegt, had twee verklarin gen opgesteld, één voor en één te gen. Doorslaggevend waren op het allerlaatste moment twee tele grammen- één van de vereniging van onderwijzers bij het openbaar onderwijs en één van Volksonder wijs. In beide telegrammen werd gevraagd vóór de wet te stemmen Kort voor één uur besloot de PvdA-fractie dat unaniem te doen. Kleijwegt begon met zijn verkla ring en woog alle voor en tegen af en niemand kon er aan merken wat het worden zou Hij hield de span ning erin tot de allerlaatste zin: en daarom meneer de voorzitter heb ben mijn fractiegenoten' en ik una niem gemeend onze stem met Het was doodstil in de Kamer en op dat moment meenden heel wat le den van de socialistische fractie dat Kleijwegt de verkeerde verkla ring voor zich had. maar hij ein digde met de woorden;.met aan dit wetsontwerp te kunnen ont houden. Zeven maanden later ging ook de Eerste Kamer akkoord. De zes regionale omroepen in Nederland worden ten minste evenveel beluisterd als Hilversum 1 of 2. Onder de luisteraars naar de re gionale omroepen zijn weinig pop/beatliefhebbe- rs, een opmerkelijk gege ven gezien het feit, dat de regionale programma's zijn „ingebed" in de Hilversum 3-uitzendingen. Onder de luisteraars naar Radio Noord, Radio Fryslan en Radio Oost zijn trouwens ook betrekkelijk veel oude ren. De Omroep Brabani en de Regionale Omroep Zuid hebben daarentegen weer meer luisteraars in de leef tijdsgroep van 25 tot 50- jarigen. Dit zijn enkele konklusies uit het rapport „Regionale Omroepen 1977", waarin resultaten zijn weer gegeven van een periodiek luiste ronderzoek, dat in opdracht van de afdeling Kijk- en Luisteronderzoek van de NOS in het najaar van 1977 werd uitgevoerd. Doordat bij dit luisteronderzoek aanzienlijk meer mensen werden ondervraagd dan voor die tijd bij indelijke periodieke luisteronder- jeken gebruikelijk was. konden voor het eerst daarbij ook de regio nale omroepen worden betrokken De onderzoekers wijzen er in hun rapport op, dat de resultaten van het onderzoek voor de zes regionale omroepen in vele gevallen moeilijk met elkaar te vergelijken zijn. Er bestaan immers grote verschillen per regionale omroep in zendersi tuatie. Verder was tijdens het on derzoek de driedeling van -d». RONO in Radio Noord, Radio Fryslan en Radio Oost nog volop aan de gang De STAD en Omroep Brabant bevinden zich nog steeds in een experimentele periode. Volgens het in november/decem ber vorig jaar gehouden onderzoek bereikten de programma's van Ra dio Noord (Groningen en Drenthe) na 18 00 uur een luisterdichtheid van 2 8 procent (1 procent is 6000 personen vanaf 12 jaar). Radio Fryslan 4.2 procent (1 procent is 4500 personen vanaf 12 jaar), de ROZ 9 procent 1 procent is 8300 personen vanaf 12 jaar). Omroep Brabant 9 1 procent (1 procent is 4200 personen vanaf 12 jaar) en Ra dio Oost 3.2 procent (1 procent is 20 000 personen vanaf 12 jaar) STAD had een gemiddelde beluis tering van 3.5 procent 1 procent is 8400 personen vanaf 12 jaar). Het onderzoek toont aan dat er van een, vaak veronderstelde, sterke daling in de beluistering van de re gionale omroepen in de loop van de avond in het algemeen geen sprake w$s. Bij Radio Noord, Radio Frys lan en Radio Oost werd zelfs het eerste kwartier van de uitzending minder beluisterd dan het tweede Ook bij Omroep Brabant bleek dit vaak het geval. Bij de ROZ trad wél een duidelijke daling in de loop van de avond op: het eerste kwartier met nieuws en aktualiteiten was duidelijk het meest beluisterde, waarbij, zo stellen de onderzoekers, de afwezigheid van avondbladen in Limburg een rol kan spelen. Ook de belangstelling voor STAD daalde in de loop van de avond Het aandeel in de totale radlo- beluistering gedurende de uitzend tijden van de regionale omroepen bedroeg voor Radio Noord 11 pro cent. voor Radio Oost en STAD elk 14 procent, voor Radio Friesland 21 procent, voor de ROZ 55 procent en voor Omroep Brabant 's middags 19 procent en 's morgens vroeg en 's avonds 28 procent Dit aandeel was voor alle regionale omroepen ten minste even groot als het gemid- dels iuistertijdaandeel van Hilver sum 1 of 2, maar meestal lagen dan Hilversum 3. Alleen de ROZ over trof ook Hilversum 3, dat. in Lim burg tijdens de ROZ-uitzendingen slechts via een AM-steunzender is te ontvangen en niet via andere FM-zenders, zoals elders in Neder land Hilversum III-publiek is overigens niet het publiek, dat naar de regio- nae omroep pleegt te luisteren. We liswaar zijn de programma's van de regionale omroepen vrijwel steeds „ingebed" in het Hilversum III- programma. maar uit het onder zoek kwam naar voren, dat liefheb bers van pop/beatmuziek door gaans betrekkelijk weinig naar de regionale omroepen luisterden De ROZ en de Omroep Brabant wer den juist nogal veel beluisterd door mensen die van klassieke muziek houden Radio Oost (Overijssel) De gemiddelde luisterdichtheid voor de „eigen" uitzendingen van Radio Oost was 3.2 procent Op za terdag en zondag - dagen met overwegend sportuitzendingen - was de beluistering 2.2. procent. Ten tijden van de „eigen" uitzen dingen van Radio Oost bereikten Hilversum 12 en 3 in het betrokken gebied een luisterdichtheid van resp 2 2, 3 6 en 12.9 procent. Radio Oost zond in het najaar vorig jaar uit van 18.00 tot. 19.00 uur; zaterdag van 18 00 tot 18.30 uur. Ook radio Oost werd veel door ouderen be luisterd. Klassieke muziekliefheb bers waren er weinig De beluiste ring door liefhebbers van pop/beatmuziek week niet af van de gemiddelde beluistering van Radio Oost Op werkdagen werd in de plattelandsgemeenten bijna t wee keer zoveel geluisterd dan in de overige gemeenten Het verschil in beluistering van Radio Oost tus sen de bevolking in Overijssel en Gelderland was gering. Behalve op zondag bleef de beluistering van deze omroep in Arnhem en Ens chede. waar deredakties van Radio Oost zijn gevestigd, achter bij de gemiddelde beluistering. Meer dan een miljoen De Mammoetwet ging al het on derwijs tussen lagere school en universiteit regelen en dat bete kende op dat moment het onder wijs van ongeveer 1.200.000 leerlin gen. De Mammoet maakt van een stel scholen een scholenstelsel, zorgde voor betere onderlinge ver bindingen in het voortgezet on derwijs, beperkte het aantal exa menvakken en zo zijn er weel meer voordelen te noemen. Maar vanaf het allereerste begin heeft het klachten geregend eerst vooral van leraren die vonden dat ze door de Mammoet waren overvallen. Het wetsontwerp was overigens al tien jaar eerder ingediendZin niger was de klacht dat elke school zelf maar moest uitvinden hoe het allemaal moest. Er waren wel wat experimenten - beter voorlopers - geweest, maar de ervaringen van die scholen waren niet echt aan het hele onderwijs doorgespeeld. Zin nig was ook de klacht dat er wel een nieuw onderwijs was. maar geen nieuwe leraren. Een rector in die dagen: .Het grootste nadeel is wel dat de uitvoering van de wet moet gebeuren in een tijd dat de docen ten hun weg nog moeten vinden De lerarenopleiding komt veel te laat. vermoedelijk zo n 10 of 15 jaar ach ter de feiten aan Ik begrijp dat niet. De didactiek-docenten aan de uni versiteiten hebben geen flauw be nul wat een brugjaar is. En men dwingt de didactiek-docenten ook met zich in deze materie te verdie pen. We zijn een hypermoderne brug aan het bouwen met inge nieurs die veertig jaar geleden zijn opgeleid. Moeten we nu in het to taal vernieuwde onderwijs nog mensen krijgen, die volgens Thor- becke zijn opgeleid''" Op dit mo ment verdedigen de lerarenorgani saties juist de Mammoet tegen een nog verdergaande verandering: de middenschool. Geef ons nu eerst maar eens de tijd om met het nieuwe systeem te werken, zeggen van het ministerie van Onderwijs wel wat harde oordelen over de Mammoet op een rijtje gezet" - De hele Mammoet en het havo in het bijzonder is een misgreep ge weest. - Die schoolstructuur was al ach terhaald toen zij in 1968 werd inge voerd. - De devaluatie van het onderwijs is na vijf jaar Mammoet met het blote oog te zien. Binnenkort zullen op een bijeen komst rond het tienjarig bestaan van de Mammoet wel soortgelijke geluiden klinken. Staatsscecreta- ris De Jong van Onderwijs, zelf oud-rector, heeft een tijd geleden al een speciale commissie benoemd die de knelpunten in het huidige systeem moet opzoeken en daar op lossingen voor' mag suggereren. Om het allemaal niet te ingewik keld te maken, beperken we ons hier tot twee zaken: 1. Heeft de Mammoet het slechte rendement van het onderwijs ver beterd, zoals de bedoeling was? 2 Krijgen we door de mogelijkheid van het examenpakket .geestelijke minimumlijders' in het hoger on derwijs? In de eerste Dimensie nieuwe stijl (van.juni) hebben we al een voor beeld van het slechte rendement iri het voortgezet onderwijs gegeven. Van elke tien leerlingen die vroeger de ulo binnenstapten. - behaalden er zes nooit een eind diploma - lukte eentje dat wel. maar na twee keer té zijn blijven zitten, - kreeg nummer acht het papiertje in handen na één keer te zijn blijven zitten. -en waren er twee. die de school gewoon in de normale tijd doorlie pen. Het uitgangspunt van de Mam moet was liever verwijzen dan af wijzen. In 1974 werden de eerste re sultaten gepubliceerd: Na zes jaar Mammoet wasde situatie niet best. Nadat het zittenblijven aanvake- lijk inderdaad was teruggedron gen, zat er weer een stijgende lijn in Bij het havo was men al op percen tages van vóór de Mammoet geko men en bij de andere schooltypen was het ook minder rookleurig dan men gehoopt had Het hele examensysteem is ook op de helling gezet. Inplaats van het oude mondeling kwam er het schoolonderzoek, dat nu wèl zwaar op de tocht wordt gezet, omdat een commissie aan de minister heeft geadviseerd om dat schoolonder zoek maar niet mee te tellen bij de toelating tot tè volle studierichtin gen zoals geneeskunde. Bovendien werd het aantal examenvakken zeer beperkt, bij Mavo en Havo tot zes, waarbij alleen Nederlands en éen moderne taal verplicht zijn. De andere vier vakken kunnen worden gekozen en zo laten hele horden leerlingen alle exacte vakken val len en anderen alle maatschappij vakken. Bij het vwo (gymnasium en atheneum) wordt er in zeven vakken eindexamen gedaan en is de situatie wat ingewikkelder. Maar het is in elk geval heel goed mogelijk dat een leerling bar weinig aan wiskunde, natuurkunde of Frans heeft gedaan en in die vakken ook geen examen aflegt. Dat kan toch niet, klagen velen in het hoger onderwijs, wij krijgen ge estelijke minimumlijders binnen. De klachten gaan nog verder: op de hogere technische scholen en het hoger economisch en administra tief onderwijs wordt geklaagd dat de Havo-leerlingen daar bij bosjes sneuvelen. Een directeur vertelde dat hij ze zelfs bijles in Nederlands moet geven, terwijl dat vak op de Havo (en elders) voor iedereen ver plicht is. Er is duidelijk niet alleen een kloof tussen basis- en voortge zet onderwijs., maar ook tussen Havo en hoger beroepsonderwijs. De Mammoet loopt mank. We zul len er de komende weken ongetwij feld nog meer over horen. Op 20 september wordt het tienjarig be staan van de Mammoet officieel gevierd en het zal moeite kosten om toch wat aardige woorden aan de jubilaris te wijden. Maar als Kleijwegt zich destijds in de Tweede Kamer echt vergist had, hadden we vast en zeker nog veel meer ellende gekregen. Vlees en vleeswaren worden door veel Nederlanders dagelijks geg- ten. De gemiddelde vleeswaren- consumptie is ongeveer 40 g per persoon per dag. Vleeswaren leve ren verschillende voedingsstoffen. Zij vormen een goede eiwitbron. Eiwitten behoren tot de voornaam ste bouwstoffen van ons lichaam, ze zorgen er o.a. voor dat kinderen kunnen groeien, maar ook volwas senen hebben eiwit nodig, omdat het lichaam ze verbruikt. Deze ei witten moeten weer aangevuld worden. Niet alle vleessoorten be vatten evenveel eiwit. In vet vlees komt meestal minder eiwit voor dan in mager vlees. Twee uitersten zijn b.v. ontbijtspek en rookvlees; een plakje ontbijtspek (15 g) levert plm. 1/2 g eiwit, 1 plakje rookvlees (10 g) 3 g eiwit. Ook de samenstelling van eiwit kan variëren. Zelfs de eetbare delen van één koe kunnen uit een groot aantal verschillende eiwitten be staan, dus ook vleeswaren die uit dit vlees zijn bereid. Eiwit is opge bouwd uit aminozuren. Er zijn on geveer 25 verschillende aminozu ren. Een groot aantal daarvan kan het lichaam zelf opbouwen. Er zijn echter 10 aminozuren die de mens niet zelf kan vormen en die beslist in de voeding voor moeten komen. Deze aminozuren worden essen tiële aminozuren genoemd. Wan neer een eiwit er rijk aan is, spreekt men van een eiwit van hoge biolo gische waarde. In het algemeen zijn deze eiwitten afkomstig uit vlees, vis, eieren en melkprodukten. Naast eiwitten leveren vleeswaren ook ijzer, vitamine BI en vitamine B2. Per dag heeft een mens onge veer 10.12 mg ijzer nodig. IJzer is een belangrijke bouwstof van het bloed. De hoeveelheid ijzer in ver schillende vleeswaren kan varië ren. Is bij de bereiding lever ge bruikt, dan bevat deze vleeswa- rensoort meer ijzer. Vitamine BI speelt een rol bij de koolhydraat- stofwisseleing. Per dag is ongeveer 1 mg nodig. Varkensvlees levert meer vitamine BI dan rund- of kalfsvlees. Daar is uit af te leiden dat in vleeswaren die veel varkens vlees bevatten ook meer vitamine BI voorkomt. Vitamine B2 is be trokken bij verschillende stofwisse lingsprocessen. Per dag is ongeveer 1.4 mg nodig. Van 29 september tot en met 30 oktober worden in de Julianahal van de Jaarbeurs te Utrecht ge houden: de beurs „Vitaal", Ideeënbeurs voor gezond leven en „Vakantie", id eeënbeurs voor toerisme en recreatie. Beiden voor de tweede maal. De Nederlandse Hartstichting wil op deze beurs het publiek opniew voorlichten over preventie en bestrijding van hart- en vaatziekten. De nadruk wordt ditmaal in het bijzonder gelegd op gezonde voe ding en meer lichaamsbeweging. Er zal door een diëtiste van de Nederlandse Hartstichting voor lichting over voeding gegeven worden aan de hand van ter plaatse gereedgemaakte koude hapjes. „Bewegen is leven" is een •hartekreet die op deze beurs in de praktijk gebracht zal worden. Dat omvat een aantal aktiviteiten die men in zijn vakantie kan doen. Zo zal er op een centrale plaats o.m. gelegenheid zijn om deel te nemen aan (tafel-)tennis, mini-basketbal, mini-volleybal, jazzgymnastiek, volksdansen, badminton Op verspreide plaatsen kan men o.m. deelnemen aan midgetgolf, golfomat. squash, ski, langlauf en schaatsen. Niet om naar te kijken, maar juist om zelf mee te doen en te onder vinden welke voldoening dat ge eft. De speelse aktiviteiten worden oï zaterdag en zondag o.m. ge realiseerd door de welwillende medewerking van het CIOS. (Centraal Instituut voor de Oplei ding van Sportleidsters) te Ar nhem. Misgreep Maar toen de Mammoet vijf jaar oud was, werden in een .feestelijk' nummer van het weekblad .Uitleg' De belangstelling voor het rijbewijs is in 1977 weer toegeno men, aldus blijkt uit het zojuist verschenen jaarverslag van de Stichting CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen). Het aantal eerste aanvragen steeg met bijna drie procent tot in totaal 318.802; in 1976 waren dat er „slechts" 309.676. Ook het totaal aantal aangevraagde examens ging omhoog: van 822.035 in 1976 tot 829.752 is 1977. Opvallend daarbij was dat na de vorig jaar geconstateerde stijging van het goedkeuringspercentage - het aantal geslaagde kandidaten per 100 examens - voor het theoretische gedeelte (van 56.6 in 1975 naar 66 4 in 1976) dit percentage in 1977 opnieuw steeg, nu tot 67.2 Dat betekende dat in 1977 3.000 aanvragen voor theorie-herexamens minder wer den ingediend. Voor het praktische herexamen werden echter 8.000 aanvragen meer ingediend dan in het voor gaande verslagjaar. Dat surplus aan aanvragen kwam voornamelijk voor rekening van de vrouwelijke kandidaten, aldus het CBR-jaarverslag. Voor het praktische gedeelte van het BE- examen slaagde 40.1 procent van de manlijke kandidaten, terwijl datpercentage bij de vrouwen met 29,2, dus bijna 11 procent ac hterbleef. Dat verschil was nog groter als men de cij fers over alle categoriën bekijkt. Van de ruim 386.000 manlijke kandidaten slaagde in 1977 38.7 procent, terwijl van de ruim 417.000 vrouwelijke kandidaten slechts 27,4 procent het rijvaardigheidsbewijs ver wierf. Uit deze cijfers blijkt tevens dat de vrou wen meer dan de helft van het aantal aanvragen voor haar reke ning nemen: 52 procent. Dat percentage geldt niet voor de leeftijdscategorie van 18- en 19- jarigen, maar vanaf 20-Jarige leeftijd komen steeds meer aan meldingen van vrouwelijke kandidaten bij het CBR binnen. Overigens nemen de jongeren nog steeds een belangrijke plaats in in het examen-gebeuren. Bijna 55 procent van alle examenaanvra- gen kwam voor rekening van de leeftijdsgroep 18 tot 21-jarigen, terwijl ruim 79 procent van alle aan vragers jonger was dan 30 jaar. Evenals in 1976 werden vorig jaar meer dan 1,3 miljoen Ge neeskundige Verklaringen door het CBR uitgegeven. Ruim 1 mi ljoen hiervan was bestemd voor het vernieuwen van het rijbewijs. De in 1976 begonnen werving van vrouwelijke examinatoren werd voortgezet en resulteerde in de be noeming van 14 examinatrices. In totaal werd het examinatorenkorps met 32 funktionarissen uitgebreid, waar door per ultimo 1977 485 personen als zodanig werkzaam waren; een in de historie van het CBR nog nimmer bereikt aantal. Gezamenlijk namen de examinatoren 803.749 examens af, hetgeen er circa 6,000 meer waren dan in 1976. Het CBR besluit het jaarverslag meteen terugblik op het vorig jaar j herdachte vijftig-jarig bestaan] van het bureau.

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1978 | | pagina 17