ZEMELEN GEEN EXCUUS ESPSi VOEDSELPROBLEEM IS
VOOR ONGEZOND ETEN
KOOPKRACHTPROBLEEM
Geef de Salmonella geen kans!
ie
1
laa
den
t
Y1
HOLTENS NIEUWSBLAD - 11 AUGUSTUS 1978 - PAG. 13
Zemelen zijn in. Met grote letters staat sinds kort op de Brinta-
verpakking dat er zemelen in zitten. Supermarkten hebben een plaatsje
ingeruimd voor losse zemelen, zemelkoekjes en zemelbrood en in re
formwinkels zijn zelfs „biologisch-dynamische" zemelen te koop.
Vanwaar opeens de vraag naar de omhullende vliesjes van de tarwekor
rel? Voedzaam zijn ze niet, ze bestaan uit voor de mens overteerbare
ruwvezels. Omdat ruwvezels onverteerbaar zijn, noemde men ze in het
verleden ook altijd nutteloos. Tot voor een paar jaar werden zemelen
uitsluitend beschouwd als afval bij het malen van tarwe. Het nut van
zemelen zat in hun verwerking tot veevoer. Door nieuwe medische in
zichten is daar een aantal jaren geleden echter verandering in gekomen.
Sindsdien benadrukken medici de nuttige rol die vezels in de spijsverte
ring spelen.
Door de bemiddeling van darm
bacteriën wordt de darmwerking
en dientengevolge ook de stoel
gang versneld. En een vlotte stoel
gang is voor velen in het welva
rende deel van de wereld een veelal
onvervulde wens. Daarnaast zijn er
aanwijzingen dat ruwvezels een rol
spelen by de voorkoming van hart
en vaatziekten en darmkanker. Dit
zyn echter niet meer dan aanwij
zingen, en zeker nog geen bewyzen.
Door de bestseller „Het dièet dat
uw leven kan redden" van dr. Da
vid Reuben en een aantal krante
nartikelen is de gunstige werking
van ruwvezels volledig opgehan
gen aan het eten van zemelen.
Ruwvezels komen echter in tal van
produkten voor. Naast volkoren
brood bevatten ook peulvruchten,
knollen en aardappels, rauwe
groenten en fruit onverteerbare be
standdelen.
De hoeveelheid ruwvezel in de voe
ding van de gemiddelde Nederlan
der is de laatste 70 jaren sterk te
ruggelopen, voornameiyk door een
toegenomen voorkeur voor wit
brood. Om nu weer zemelen aan de
huidige Nederlandse voeding toe te
voegen, Ujkt een omslachtige han
deling om het gehalte aan ruwvezel
op peil te brengen. By de produktie
van witbrood wordt immers de
zelfde zemel eerst verwyderd. Vol
gens dr. E.H. Groot van de afdeling
humane voeding, Landbouwhoge
school Wageningen, kunnen zeme
len een excuus vormen voor een
slecht voedingspakket. Er zyn vol
gens hem mogeiykheden te over
om tot een verantwoord voedsel
pakket te komen, zonder dat het
nodig is losse zemelen toe te voe
gen. Daarnaast is het volgens
Groot niet erg economisch om ze
melen te gebruiken. De prijs van
zemelen is op dit moment ruim
twee maal zo hoog als de prijs van
tarwemeel.
Eerder te weinig
dan te veel ruwvezel
Onlangs zyn bezwaren geopperd
tegen een hoge ruwvezelconsump-
tie. Onderzoek by Aziatische im
migranten in Engeland en by Per
zische bevolkingsgroepen leerde
dat een eenzydige consumptie van
vezelryk brood Engelse ziekte (ra
chitis) kan veroorzaken. Deze
ziekte van het beendergestel hangt
o.a. met een verstoorde calciumba-
lans samen. In een recent nummer
van het Engels tydschrift Lancet
komt prof. J.G. Reinhold tot de
veronderstelling dat een vezelrijk
dièet schadeiyk kan zyn voor de ge
zondheid van bevolkingsgroepen,
die te weinig calcium en vitamine D
in hun voeding hebben. De te ge
ringe hoeveelheid calcium wordt
volgens Reinhold aan de onver
teerbare ruwvezels gebonden, zo
dat er genoeg calcium in het bloed
kan worden opgenomen. Omdat
calcium de belangrijkste bouwstof
van het beendergestel is, kan een
tekort vooral by kinderen tot ern
stige vergroeiingen leiden.
In Nederland is er weinig kans op
Engelse ziekte tengevolge van
ruwvezel. Vitamine D en calcium
zyn in het zuivelland Nederland in
ruim voldoende mate in het voeds
elpakket aanwezig. Daarby komt
dat door de tendens zoveel moge-
hjk geraffineerd voedsel te eten, er
in Nederland eerder sprake is van
een tekort aan ruwvezels. By het
onderzoek van Reinhold was
sprake van mensen, die 60 procent
van hun voedingsenergie uit vezel
rijk brood haalden De gemiddelde
Nederlander doet dit echter in veel
mindere mate. Ongeveer vyftien
procent van de totale hoeveelheid
calorieën in de Nederlandse voe
ding komt nameiyk uit brood.
Van meer belang voor de Neder
landse situatie is misschien de in
vloed van ruwvezels op de yzerba-
lans van het lichaam. Door de sterk
bindende eigenschappen van de
ruwvezels zou, analoog aan het
Reinhold-onderzoek, teveel yzer
kunnen worden uitgescheiden en
te weinig in het bloed terecht ko
men. Aangezien de hoeveelheid
yzer, die we dageiyks met onze
voeding opnemen, volgens dr.
Groot niet bovenmatig is. kan er by
de enkelingen met een hoge ruwve-
zelconsumptie wellicht een yzerte-
kort in het bloed ontstaan, met als
mogelyk gevolg bloedarmoede.
De werking van ruwvezels
Over een aantal positieve effecten
van een vezelrijke maaltyd bestaat
eensgezindheid. Dat komt mede
door het op dit terrein baanbre
kende werk van de Engelse arts
Denis Burkitt, die de voeding en
ziekten in arme en ryke landen met
alkaar vergeleek. Hy vond dat on
verteerbare ruwvezels in het menu
van inwoners van arme landen de
hoeveelheid ontlasting vergroten,
omdat de vezels water aantrekken
en vasthouden. De zachte ontlas
ting die daarvan het gevolg is, leidt
tot een veel geringere kans op een
aantal onverteerbare als blinde-
darmonsteking, verstopping, pyn-
lyke uitstulpingen van de darm-
wand en aambeien. Daarby komt
dat de darmbacterièn de voor de
mens overteerbare ruwvezels ge-
deelteiyk omzet in zure afvalpro-
dukten. Deze zuren prikkelen de
darmwand en bevorderen zo de
darmperistaltiek De stoelgang
wordt versneld en het voedsel biyft
minder lang in het lichaam. Die
kortere verbiyftyd van voedsel in
het lichaam is een belangrijke basis
voor Burkitts opvatting, dat het
eten van ruwvezels het optreden
van hart- en vaatziekten en darm
kanker kan voorkomen. Zitten er
kankerverwekkende stoffen in het
voedsel of worden deze in de darm
gevormd, dan zyn ze minder lang in
kontakt met de darmwand, aldus
Burkitt.
Deze gedachtengang wordt echter
door vrij veel medici aangevochten.
De relatie met hart- en vaatzl'ÜUlHP
legt Burkitt door te stellen dat cho
lesterol in verhoogde mate afge
broken wordt tot galzuren en
zouten, die gebonden aan de ruw
vezels het lichaam zouden verla
ten. De hoeveelheid cholesterol in
het bloed zou daardoor dalen en de
kans op hart- en vaatziekten afne
men. Uit Amerikaanse onderzoe
kingen van dr. Kritchevsky e.a is
later gebleken dat de cholestero-
lafbraak niet zo simpel in elkaar zit
als Burkitt meende. Ruwvezels uit
peulvruchten bleken galzouten we
liswaar te kunnen binden, maar
niet in spectaculaire hoeveelheden.
Zemelen hebben bovendien nog
minder effect dan peulvruchten,
aldus Kritchevsky. De precieze
werking van de ruwvezels in het li
chaam is dus nog lang niet bekend.
Dit komt mede omdat ruwvezel de
verzamelnaam is voor een groot
aantal overteerbare koolhydraten
als cellulose, hemicellulose, pecti-
nen en lignine. Al deze plantaar
dige stoffen hebben verschillende
biochemische eigenschappen. De
houtachtige stof lignine by voor
beeld is ook voor darmbacteriën
onverteerbaar en kan de bacteriële
vertering van cellulose en hemicel
lulose belemmeren.
De samenstelling van ruwvezel va
rieert voor verschillende plantens
oorten, terwyi ook binnen een soort
de hoeveelheid en verteerbaarheid
van de ruwvezel afhangt van
groeiomstandigheden (klimaat,
grondstructuur) en het tydstip van
oogsten. Dit alles bemoeiiykt ver-
geiykend onde
zoek naar de medische gevolgen
van een ruwvezelmenu. Een Afri
kaanse ruwvezelmaaltyd kan van
totaal andere aard zyn dan een Eu
ropese. Om op basis van epidemio
logische vergeiykingen zonder
meer te concluderen dat Europea
nen geen hinder meer zullen heb
ben van welvaartsziekten, wanneer
ze op z'n Afrikaans gaan eten, Ujkt
voorbarig De theorie van Burkitt,
die op dergelyke vergelykingen is
gebaseerd, zal dus bevestigd moe
ten worden door andersoortig me
disch onderzoek.
Witbrood en zemelen
In de twintigste eeuw is de Neder
lander steeds minder brood gaan
eten. In 1936 at hy 250 gram brood
per dag, in 1970 nog maar 166 en nu
160 gram. Van belang voor de con-
sumptiecyfers van ruwvezel is de
verhouding witbrood-bruinbrood.
Volgens medewerkers van het
TNO-instituut voor graan, meel en
brood valt op dit punt de laatste
jaren een lichte kentering te be
speuren. Terwyl tot voor een aantal
jaren steeds meer mensen op wit
brood overgingen blykt uit afzets-
tatistieken dat de Nederlandse
bakker geleidelyk aan meer volko-
renmeel gaat gebruiken. Toch
wordt geraffineerde bloem nog al
tyd driemaal zoveel verkocht. Het
TNO-instituut beschikt niet over
cyfers betreffende de afzet van ze
melen.
Zemelen vallen niet onder een spe
ciaal besluit van de warenwet. An
ders dan by brood, meel en bloem
GIRO 3 88000
vindt er geen regelmatige kwali
teitscontrole plaats door een keu
ringsdienst van waren.
Een dergelyke controle Ujkt echter
in verband met de toegenomen
consumptie van zemelen toch oza-
keiyk. Al was het alleen maar om
dat de herkomst van de zemelen
vaak onduideiyk is. Zo is het niet
onwaarschyniyk dat op de zemel
resten van bestrijdingsmiddelen
kunnen worden aangetroffen.
Tarwe die vanuit Australië naar
Nederland getransporteerd wordt,
is byvoorbeeld vaak behandeld
met malathion, een voorraadbe-
schermend middel. Een steekproef
van een keuringsdienst van waren
naar de aanwezigheid van malat
hion op zemelen viel niet veront
rustend uit. De resten malathion
die op de zemelen werden aange
troffen, lagen beneden de toege
stane hoeveelheid. De steekproef
was echter veel te klein om alge
mene conclusies te kunnen trekken
en een regelmatige controle van
zemelen lykt in verband met de
ontstane zemelrage gewenst.
De overvloed van landbouwprodukten in de wereld is in het afgelopen
jaar toegenomen. Toch is de voedselproduktie per hoofd van de bevol
king gedaald. In sommige landen dreigt zelfs een verschrikkelijke hon-
gersituatie. De landbouwwereld zit vol tegenstellingen: overschotten
naast tekorten, overvolle graanschuren en hongerende mensen. Is er nu
echt geen mogelijkheid om aan deze merkwaardige wantoestand een
einde te maken? -
In het enge nationale kringetje mopperen burgers over de dure land
bouwpolitiek en vechten boeren voor een redelijk inkomen. Het is eigen
lijk maar kinderspel als je het vergelijkt met de wereldvoedselproble
men. De internationale voedselbalans geeft te denken.
De landbouwproduktie in de ge
hele wereld is in 1977 met 2% geste
gen. Het is een misleidend percen
tage, want de eigenUjke voedsel
produktie steeg maar met lal
1/2%. Je kunt nameUjk de produk
tie van katoen en koffie buiten de
sfeer van de voedingsmiddelen
houden. De wereldlandbouwis gril
lig en varieert sterk per gebied. In
Afrika is de produktie nauweUJks
gestegen, terwyi deze in AustraUë
en Oost-Europa zelfs is vermin
derd. In Bangladesh en India heb
ben de boeren zich kranig gehou
den. In het Sahel-gebied daarente
gen dreigt men opnieuw het slach
toffer te worden van droogte en mi
soogst.
De wereldproduktie van granen
verminderde in het afgelopen jaar
met 1%. Vooral het tarwe-areaal is
kleiner geworden; dat leidde tot
een produktieafname van 8%. By
die granen doet zich trouwens een
opvallend verschynsel voor De
produktie van consumptietarwe
(goede broodtarwe) blijft achter by
die van voergranen. In Europa is
een tekort aan broodtarwe (ken
ners spreken over durum- of harde
tarwe).
Het Europese graan heeft mindere
kwaliteit en loopt naar de voerbak
waar het in veevoer wordt gestopt.
De wereldhandel in granen komt
geheel voor rekening van de tarwe.
West-Europa voert veel brood
tarwe in, terwyi China en Afrika
grote hoeveelheden opvragen om
hun eigen graantekorten te dek
ken.
Ondanks de verminderde graan-
produktie zullen de graanvoorra
den verder worden aangevuld. Het
zyn vooral de voergranen die de
voorraden vergroten. Toch is de
voorraadvorming een gunstige fac
tor voor stabiele prijzen op de we
reldmarkt. De wereldvoedselorga
nisatie (FAO) heeft steeds ge-
"streefd naar een wereldvoorraad
die byna een vyfde deel van de to
tale graanconsumptie is.
De zomer is de meest ideale tijd
voor het ontstaan van eep voeds
elvergiftiging, die velen kennen
onder de naam „buikgriep of zo-
merdiarree". Deze ziekte wordt
veroorzaakt door de salmonella;
een mooie naam voor een lastige
en verradelijke voedselbesmetter.
De salmonellabacteriën gaan ont-
zichtbaar hun gang. Ze voelen zich
thuis in veel spijzen, maar vooral
in vlees en vleesproducten, vis,
kip, melk, ijs, eiprodukten
(mayonaise), slaatjes, slagroom
gebak, rauwe groente en water.
Het voedsel dat door bacteriën is
besmet, ziet er nog goed uit, het
ruikt goed en smaakt uitstekend.
Vooral bij warm en broeierig weer
kan de salmonella zich in een ra
zendsnel tempo vermeerderen.
Wie het dan niet zo nauw neemt
met de hygiëne is een gemakkelijk
slachtoffer.
Salmonellabacteriën vermeerde
ren zich niet meer bij 0 graden cel-
cius en worden bij verhitting bo
ven 80 graden celcius ge
dood.
Voorkomen is beter dan gene
zen
Denkt u niet dat het allemaal wel
niet zo' n vaart zal lopen. Overal
liggen de bacteriën op de loer.
Voordat u er erg in hebt, valt u er
aan ten prooi en dat hoeft u echt
met alleen in zuidelijker streken te
overkomen. Ook in ons eigen land
komt salmonellose, zoals deze
voedselvergiftiging officieel heet,
steeds meer voor.
Salmonellose is te voorkomen
door;HYGIËNE, KOELEN VER
HITTEN.
Hygiëne vermindert de kans dat
het voedsel wordt besmet met ziek
teverwekkende bacteriën.
Was uw handen goed met zeep en
water na gebruik van het toilet,
voordat u gaat koken en eten. Let
erop dat uw kinderen dit ook doen
Was uw handen voor en na het aan
raken van rauw vlees of rauwe kip
Droog uw handen goed met een
schone handdoek
Verschoon dageiyks theedoeken,
handdoeken en vaatdoekjes als u
ze veel gebruikt.
Gebruikt u ze minder vaak dan is
het voldoende om ze enige keren
per week te verschonen. Vochtige
doeken zijn altyd uit den boze. Het
krioelt erop van de bacteriën.
Neem dooiwater van de diepvries
kip of -vlees niet op met een vaat
doekje maar met keukenpapier en
gooi dit direct weg.
Houd alle materialen die met
voedsel in aanraking komen goed
schoon. Was ze af in heet afwaswa-
ter (plm. 70 graden celcius) en
droog ze af met een schone theed
oek
Ruim afval op en houd vliegen en
andere insekten uit de buurt van
het voedsel
Maak plaatsen waar voedsel wordt
bewaard en bereid regelmatig goed
schoon
Laat de koelkast eenmaal per week
ontdooien en maak hem regelma
tig schoon met warm sodawater en
daarna met warm water
Ook de koelkast met een zeifont-
dooier moet u goed en regelmatig
schoonhouden
Maak uw provisiekast ongeveer
tweemaal per jaar goed schoon
Koelen Zorgt ervoor dat de enkele
bacteriën die vrijwel altijd aanwe
zig zijn zich maar langzaam kun
nen vermeerderen.
Bewaar bij warm weer voedings
middelen die snel bederven bij
voorkeur in de koelkast. Bewaar
restjes niet langer dan 2 3 dagen.
Laat ze zo snel mogelijk afkoelen;
dat betekent o.a. dat u ze in kleine
porties moet verdelen
Zet warme voedingsmiddelen pas
in de koelkast nadat ze snel zijn af
gekoeld
Laat diepgevroren producten altyd
in de koelkast ontdooien, uitge
zonderd groente
Soms kan dat 24 uur duren
Verhitten; doodt veel salmonella-
bacteriën
Uw eten is betrouwbaar als u het
snel aan de kook brengt (100 gra
den celsius) en het een kwartier
laat doorkoken
Proef geen rauw gehakt of tartaar-
Noq enkele extra tips voor
vakantiegangers
- Laat medevakan
tiegangers, die buikpijn of diarree
hebben, niet in de keuken toe. Laat
ze hun handen goed wassen, vooral
na gebruik van het toilet
Was groente en fruit in deugdelijk
water. Kook, als u het niet hele
maal vertrouwt, het water tenmin
ste 10 minuten door. Gebruik het
liefst fruit dat u kunt schillen
Houdt er rekening mee dat in het
buitenland niet al het water ge
schikt is als drinkwater b.v. eau
non potable in Frankrijk. Neem de
veiligste weg en drink mineraalwa
ter
Gebruik schone thee-, hand- en
vaatdoekjes, Spoel ze uit in schoon
sop en laat ze vlug drogen; het liefst
in de zon
Geen koelkast Bewaar dan ook
geen resten. En denk eraan dat een
koeltas geen koelkast is
Eet bij warm weer geen rauw of hal-
frauw vlees, dus geen tartaar of
biefstuk. Zuid-europeanen schu
wen deze vleessoorten al van huis
uit
Kook op warme dagen 's avonds
resten melk goed door of het nu
losse of verpakte melk is en laat ze
snel afkoelen. Drink ook in het bui
tenland niet zomaar losse melk
Laat vacuüm verpakt vlees of
vleeswaren liever thuis. Ongekoeld
en in een warme omgeving, zijn ze
minder lang houdbaar dan de da
tum op de verpakking aangeeft.
Voedingsmiddelen in blik zijn wel
houdbaar, evenals verpakt ge
droogd vlees
Koop in het buitenland geen on
verpakt ys langs de weg. Verpakt
ijs en schepijs uit schone en druk
bezochte winkels leveren meestal
geen bezwaar op. Pas in het buiten
land ook op met yblokjes, ze kun
nen gemaakt zijn van ondeugdelijk
water
Het is een hele waslyst met voor
zorgsmaatregelen. Maar in de
praktijk valt het allemaal nogal
mee. Door aan deze tips wat extra
aandacht te schenken kunt u voor
uzelf en anderen heel wat narigheid
voorkomen.
De wereldzuivelbalans is haar
evenwicht kwyt. In het afgelopen
jaar nam de melkproduktie met 2%
toe. In de westerse wereld probeert
men met kunst- en vliegwerk de
melkplas in te dammen. Allerlei
produktieremmende maatregelen
kunnen toch niet verhinderen dat
de melkproduktie ook dit jaar weer
zal stygen. Dat is niet goed voor de
pakhuizen die al volgestopt zijn
met boter en magere melkpoeder.
Die voorraden kunnen niet worden
gesleten via de normale afzetkana
len. De produktie van rundvlees is
in 1977 iets teruggelopen. Dat is
weer ruimschoots goedgemaakt
door een groter aanbod van
varkens- en pluimveevlees.
Koopkracht probleem
Het doet merkwaardig aan; een
fors aanbod van landbouwproduk
tie en tegeiykertijd enorme voeds
elproblemen. Zowel in de Sahel-
landen als in Oost-Aziatische ge
bieden dreigen' voedseltekorten.
Via importen zouden deze vraag
stukken misschien opgelost kun
nen worden, maar geldgebrek ver
hindert dat. Het grote probleem
schuilt iu het koopkrachtgebrek.
De meest hulpbehoevende landen
missen de financiële middelen om
voedsel aan te kopen. Het is triest
maar arme landen zien toe hoe ryke
landen met hun overschotten tob
ben. Die tegenstellingen komen
anno 1978 nog steeds voor. Neder
land heeft al jarenlang gepleit voor
een betere ordening van het we-
reldhandelsverkeer. De Sociaal-
Economische Raad, een der be
langrijkste adviesorganen van de
regering, heeft onlangs nog een ad
vies uitgebracht, waarin stabielere
wereldmarktprijzen worden aan
bevolen. Een dergelijke stabilise
ring moet bovendien ruimte laten
in arme landen om tot een betere
landbouwproduktie te komen. Het
voorstel van de SER is in feite een
vingerwyzing om in de rijke landen
de produktie van voedingsmidde
len beter in de hand te houden. Men
wil dat wel eens vertalen in een af
remming van de landbouwproduk
tie. Toch zal zelfs een versnelde
produktlegroei in arme landen te
kort schieten voor een beviedige-
nde oplossing van het voedselpro
bleem.
Voedselhulp blijft voorlopig zeker
nodig. De wereldvoedselraad wil
een minimum hulp van 10 miljoen
ton graan per jaar (dat is nog min
der dan 1% van de wereldproduk
tie) en daarnaast een noodvoor
raad van 500.000 ton. Deze doelstel
ling is in het afgelopen jaar niet
eens gehaald, want de Europese
Gemeenschap en de Verenigde
Staten zegden voedselhulp voor
respectievelyk 1,3 miljoen en 6,3
miljoen ton toe. Ook de zuivelhulp
van de westerse wereld bleef onder
het voorgenomen meerjarenpro
gramma. Deze hulp draagt trou
wens nog teveel een zogenaamd
„overschotten" karakter.
Langs allerlei kanalen probeert
men wereldgoederenoyereen-
komsten op te zetten. Talryke or
ganisaties ondermeer UNCTAD,
GATT, EG, doen alle moeite voor
wereldprogramma's. We vinden
overigens wel dat de flnancierings-
aspecten en de koopkrachtpro
blemen by zulke programma's
meegenomen moeten worden. Het
grillige voedselbeeld in de wereld is
voor een groot deel terug te voeren
tot grote verschillen in koopkracht
Wat doet voedsel ertoe als men het
niet kan kopen?
B. SCHOUWING
praktische tips
voor fotogrek"
in de vorm van
een foto-drieluik
Vroeg in dit jaar waren we in het Oosten van het land. Als je daar
met de auto rijdt, zie je vaak een bord met een aankondiging, dat er
ergens in de buurt een motorcross is. Omdat we die nog nooit
hadden meegemaakt en er die zaterdag juist een cross in de buurt
was georganiseerd zijn we er heen gegaan. Als we tot zoiets (voor
ons ongewoons) besluiten, heb ik altijd de gewoonte om mijn
fotokamera mee te nemen. Je kunt nooit weten of er in zo'n cross
een mooie foto-reportage zit. Ik heb me niet vergist, want een
motorrace is een boeiende gebeurtenis, waar voor een kamera veel
te beleven valt. Neem nou zo'n coureur, die bezig is zijn machine
weer rijklaar te maken. Er gaat kracht uit van zo'n plaat.
De tweede foto heb ik gemaakt tijdens een van de
wedstrijden. Die jonge mannen racen met hun
machines door bossen en langs zandweggetjes. Je
moet zo'n motor wel door en doorkennen om hem
op de juiste snelheid door het zware terrein te
trekken. Het maken van deze foto was wel wat
riskant, want de motor kan uit de bocht vliegen.
Maar het resultaat is best de moeite waard. Zo'n
aktiefoto moet je bij voorkeur wel met een korte
sluitertijd nemen om bewegingsonscherpte te
voorkomen.
Deze foto werd gemaakt na dat feest van motor-,
geweld, spanning en modder. Een treffend plaatje
van een van die jonge knapen, die voor hun plezier
veranderen in moddermannen. Wie een foto
reportage maakt van een dergelijk onderwerp,
doet er goed aan om ook foto's in close-up te
nemen. Want zo'n plaat Iaat zien hoe die jongen
de race heeft beleefd: voldaan dat-ie het gehaald
heeft en eigenlijk wel trots op dat besmeurde
gezicht, dat goed laat zien hoe zwaar en ruig de rit
is geweest.
"1
