Wie is er gebaat bij
werelddiakonaat?
Rhizobia - de natuurlijke
mestfaMek in de grond
SPOED MET HET FIETS
PADENPLAN OVERIJSSEL
Koud tot
op het bot
Foto-vouwbladen
VAN HET ERF DER KERK
REDT EEN
1EVEN
-
Bacterie als hoopgevende hongerbestrijder
door Alastair Matheson (UNEP)
HOLTENS NIEUWSBLAD - 20 JANUARI 1978 - PAG. 17
i is er gebaat bij werelddiakonaat? Wij hopen: de arrrïen
ir! Toch zou juist een christen kunnen weten dat het
:leer andersom is: dat het armen zijn. die ons helpen: dat
meer gebaat zijn bij de armen dan zij bij ons. Zij immers
inen ons redden uit een levensgevaarlijke toestand, uit
levensgevaarlijke toestand van ons verstikkende teveel.
|t voor niets waarschuwt Jezus: wee u rijken jongens pas
h op, want een kameel gaat gemakkelijker door het oog
1 de naald dan een rijke in het koninkrijk,
e waar dat van Jezus is blijkt telkens weer uit de moeite
wij hebben om in de armen onze Messias te herkennen,
in een prachtig Russisch kerstverhaal lukt dat wel.
iar in de alledaagse praktijk van het werelddiakonaat is
t al veel moeilijker. Onwillekeurig hebben we dan stie-
m toch een beetje het gevoel, dat wij de messiasrol spe-
1, dat wij degenen zijn die helpen, dat wij redden i.p.v.
red te worden. Het eeuwige misverstand, dat de armen
t probleem zijn en wij de oplossing, terwijl de bijbel juist
t omgekeerde suggereert.
ist omdat wij onszelf onwillekeu-
en met de beste bedoelingen
rstaan als de helpers en de oplos-
s, schrikken we ons een ongeluk,
nneer de lijdende voorwerpen
n onze hulp zelf het initiatief in
nden nemen, wanneer ze de rol-
i omdraaien en kritische vragen
an stellen over ónze manier van
'en, oVer ónze ekonomie. over
ze politiek en over ónze manier
n gemèènte zijn.
•orbeelden
vee voorbeelden van zulke kriti-
tie vragenstellers uit de derde
ïreld:
In Friesland kwamen enkele gas-
n uit de derde wereld in het kader
n de aktie Zending in Nederland
i bezoek bij twee boeren, die tot
zélfde gemeente behoorden. Het
drijf van de ene boer was een
iio-industrie" geworden, terwijl
andere met veel inspanning op
eer ouderwetse manier zijn be-
ijf in stand kon houden.- Twee
Ózen van bedrijfsvoering, zo be-
epen deze gasten, die elkaar ten
>de beconcurreren. Maar in de
irkelijke gemeente, waartoe
>ide boeren behoorden, bleken de
ermee samenhangende proble-
en niet bespreekbaar, zodat de
isten uit de derde wereld zich af
joegen wat die christelijke' ge-
leenschap dan eigenlijk voor ons
stekende.
De Gereformeerde Kerk in Am-
jelveen had een projekt geadop-
terd in Columbia, waaraan al
ioedig alle kerken in Amstelveen
ïeededen Na ongeveer drie jaar
wam de sckretaris van het Co-
imbiaanse projekt in Amstelveen
p bezoek Maar mèt dankbaar
jimlachend. zoals men had ver
acht. Nee, hij stelde vragen, die
erwarring zaaiden. Hij zei. Ik er-
aar bij jullie een bewustwording
sn aanzien van toestanden, die ver
'eg gebeuren, in Columbia" Maar
iets over jullie zélf! Welke houding
emen jullie aan tegenover de rij
en en machtigen in jullie samen-
sving. in het bijzonder in de ker-
".en'5 Kunnen jullie ook een stukje
erzet organiseren tegen bedrijven,
okin Amstelveen, die in Columbia
en negatieve invloed uitoefenen,
imdat zij machteloze arbeiders
litbuiten met hongerlonen
.^wee voorbeelden hoe je via de
imvang van de derde wereld weer
tij huis kunt aanlanden Wat zal na
le eerste verbijstering ons ant-
voord zijn? We hebben immers al-
emaal ervaring genoeg om te we
en dat je voor het werelddiako-
ïaat of voor een of ander ontwikke-
ingsprojekt het mééste geld bin-
ïenkrijgt. wanner je de mensen zo
nin mogelijk aan hun kop zeurt
net onze eigen rol in het arm-rijk
probleem. We msubsidiëren nu
jenmaal niet zo graag de kritiek op
snszelf. En daarmee zitje (als dia-
Sent dan midden in het dilemma
- enerzijds is er geld nodig, veel
geld zelfs
- anderzijds wordt door zulk geld
dikwijls het zwijgen opgelegd aan
de kritische stem van de armen en
hun Messias Je uit nu eenmaal niet
zo gemakkelijk kritiek op de milde
gever, als je van zijn mildheid af
hankelijk bent.
Zijn er manieren om aan dat di
lemma een beetje te ontkomen?
1. Als u perse een ontwikkelings-
projekt wilt adopteren, durf het
dan aan om niet bij voorkeur een
„onschuldig" projekt te kiezen Be
spreek in de gemeente ook door
welke andere zaken dan geldgeb
rek het projekt wordt bedreigd
2. De 2%-aktie is een voortreffelijke
poging om de direkte relatie tussen
gevers en ontvangers te verbreken.
Daarmee is ook de afhankelijkheid
verbroken, zodat de armen beter
hun mond durven open te doen.
b.v. via de organen van de Wereld
raad. Iets wat hen niet altijd in
dank wordt afgenomen.
3. We zouden op veel grotere schaal
moeten komen tot internationale
uitwisseling van kerkelijke wer
kers. Heel wat voor óns verborgen
aspekten van het evangelie zouden
voor ons door buitenlandse ogen
weer zichtbaar worden.
Maar écht aan het dilemma ont
komen kunnen we niet en mogen
we ook niet. Juist zending en we
relddiakonaat. die indertijd ook
heel onschuldig zijn begonnen, ke
ren nu terug met de boodschap, dat
we onze onschuld en onze onnozel
heid vaarwel moeten zeggen Juist
van het zendingsveld en de wereld-
diakönale hulpposten bereiken ons
de berichten, dat we niet langer na-
ief mogen zijn en dat we bij het ker
kelijke werk zaken als ontwikke
lingssamenwerking. bewape
ningswedloop. werkeloosheid, mi-
lieuvragen. nieuwe levensstijl en
noemt u maar op niet langer buiten
beschouwing mogen laten. Lang
zamerhand wordt immers duidelijk
dat het allemaal veel meer met el
kaar samenhangt dan wij geneigd
waren aan te nemen. En of we nu
willen of niet. dat het ook allemaal
te maken heeft met een rechtvaar
dige ordening van de samenleving
en dusmet politiek. Hoe Chris
tus gemeente ook spartelt om er
onderuit te komen, ze mag en kan
haar opdracht niet verzaken om
kritisch toe te zien of de overheid
fungeert als dienaresse Gods óf als
het Beest uit de Openbaringen van
Johannes Natuurlijk is het hier
niét zoals in Latijns-Amerika, waar
de staat met openlijk geweld de
sterken tegen de zwakken be
schermt Solidandad zal ons daar
in de komende Adventsweken weer
mee konfronteren. Maar ook hier
bij ons is het zaak om kritisch toe te
zien met wie we eigenlijk de beste
relaties onderhouden met de jun
ta's daar via onze commercie of met
de armen daar via ons werelddia
konaat Wat betekent ons wereld-
diakonale geldstroompje eigenlijk,
wanneer de commerciéle
geldstroom van daar naar hier vele
duizenden maken dikker is?
Bij een werelddiakonaat. dat zulke
vragen mét uit de weg gaat, zullen
wij zeer gebaat zijn, omdat het ons
de weg wijst naar het leven waartoe
God ons van harte heeft bestemd
Allemaal hebben wij te vechten te
gen de onweerstaanbare behoefte
om Gods goede gaven voor onszelf
te reserveren En juist die gaven
waarop we het meest gebrand zijn.
denigreren we achteloos tot „din
gen die er eigenlijk met op aanko
men" of „waar het 'm eigenlijk met
in zit" lichamelijk heil, eten en
drinken, sex, geld en welvaart wor
den door ons van de geloofsgoede
ren uitgezonderd Maar juist dege
nen die om het hardst roepen dat
het in goud en zilver met zit, roepen
minstens even luid „houdt de dief',
wanneer die het op hun goud of zil
ver gemunt heeft Dat ze zelf mis
schien met eens zoveel rechtvaar
diger aan hun bezit gekomen zijn. is
een té christelijk vermoeden om
christelijk te mogen heten Stel je
voor. dat het eens niet alleen beel
dspraak was. dat de Heer zal ko
men als een dief in de nacht In te
genstelling tot ons mensen is het
unieke van God, dat Hij zijn goede
gaven juist met alleen voor zichzelf
reserveert Als brood deelt hij zich
mee aan de hongerigen. als macht
aan de machtelozen, als arts aan de
zieken, als liefde aan wie zonder
liefde zijn en als Knecht aan de ge-
knechten Onder duizend gedaan
ten gaat Hij schuil om de te-kort-
komende en te kort-schietende-
mens tot nieuw leven te bbrengen
brengen dat alles omdat Hij een
God is. die niet steelt, een God die
de dieven onder ogen komt als hun
slachtoffer: voor Herodes. de kin
dermoordenaar. \tordt Hij kind.
voor Pilatus. de beroepskruisiger.
wordt Hij gekruisigde, voor Kaja-
fas. de wetsmaniak. wordt Hij
wetsovertreder, voor Nixon viett-
namees. Vietnamees, Bresnjew
jood en voor de blanke zwart. Want
God schept zichzelf naar het beeld
van de minste der zijnen. Daarom is
er niet veel fantasie voor nodig
waar en bij wie je wezen moet om
Hem te kunnen volgen. Daarom
hebben de armen der wereld bond
genoten nodig, die hen financiël fi
nancieel steunen om een eigen be
staan op te bouwen. Maar minstens
evenzeer bondgenoten, die kritisch
willen toezien welke machten dat
prille bestaan bedreigen. Zónder
die bereidheid tot kritische solid-
arietit zou óns wellicht kunnen
overkomen was ds. Martin Niemöl-
ler eens schreef: „eerst kwamen ze
voor de kommunisten".
Ik zei niets, want ik was geen kom-
munist. Toen grepen ze d de Ik pro
testeerde niet. want ik was geen
jood. Toen kwamen ze voor de ar
beiders. Ik hield zijn mond. want ik
was geen arbeider. Toen pakten ze
de katholieken. Ik zweeg, want ik
was protestant. Eindel.ijk kwamen
ze voor mij en toen dat gebeurde,
was er niemand meer om te spre
ken. Nogmaals: natuurlijk moet er
veel geld zijn. Maar wie daarna zijn
broeder opnieuw besteelt of laat
bestelen, doet half werk. Wereld
diakonaat is er om de gemeente te
helpen bij het zoeken naar haar
Heer. daar waar hij zich vinden
laat: in de strijd voor vrede en
recht. In die strijd zullen we onget-
twijfeld ongetwijfeld fouten maken.
Maar niets doen is een grotere fout,
die God moge verhoeden. In de
voorposten van die strijd worden
op het ogenblik talloze christenen
vervolgd en gemarteld. Laten wij
hen niet verraden terwilie van een
al te goedkope schijnvrede hier.
i Referaat gehouden door de Ik-
vos-werker ds. H van Waveren. op
de provinciale vergadering van
diakenen in Overijssel in november
1977)
Nicolaas Pietersz. Berchem (Haar
lem 1620-Amsterdam 1683).
Stadswal te Haarlem bij winter,
1647. Paneel 39,5x49,5 cm. Dienst
Verspreide Rijkskollekties, Den
Haag.
Pietcr Brueghel de Jongere (Brus
sel ca. 1554-Antwerpen ca. 1638).
De Volkstelling le Bethlehem. Pa-
Rhizobia is een bacteriesoort die
nog zo goed als onbekend is. En
toch kunnen die rhizobia volgens
deskundigen het belangrijkste
middel blijken te zijn om de voeds-
elproduktie in die streken van de
derde wereld waar gebrek is sterk
op te voeren. Misschienzijn ze zelfs
in staat een door demografen en
economen voorspelde honger
snood over de hele wereld te voor
komen. De verdienste van deze
over-ijverige micro-organismen is
dat ze aan de boeren een alterna
tief bieden voor de te schaarse en
te kostbare kunstmeststoffen. En
dit geldt niet allen voor de ont
wikkelingslanden want de rhizo
bia hebben op kunstmest ook voor
dat ze het milieu op geen enkele
manier aantasten.
Wonder op het rijstveld.
Wat de rhizobia gemeen hebben
met de chemische meststoffen is
dat ze de bodem kunnen voorzien
van de voedingsstoffen die het ge
was nodig heeft. De bacteriën ab
sorberen die stikstof uit de lucht en
maken daaruit met organisch ma
teriaal uit de bodem een waarde
volle voedingsstof die de oogst van
menig gewas aanzienlijk kan ver
beteren De pianten zeif kunnen de
ruimschoots in de lucht voorhan
den stikstof niet rechtstreeks op
nemen. Rhizobia en verwante bac
teriën zijn de enige levende orga
nismen die de kunst verstaan de
stikstof uit de.lucht om te zetten tot
een stof die de plant wel kan opne
men. Al meer dan tien jaar wordtin
de laboratoria gezocht naar een
rhizobiastam die net overvloedigst
sukstofprodukten in de grond ver
vaardigt. Cultures van die bacterie
kunnen dan worden gekweekt om
vrijwel net als kunstmest over de
akkers verspreid te worden. Met
hetzellde effect maar dan tegen een
fractie van de kosten. En met het
Het algemeen bestuur van
de recreatiegenieenschap
„Salland" komt donderdag
26 januari 1978, des namid
dags 3.30 uur in openbare
vergadering bijeen in het
Hervormd Verenigingsge
bouw, Langstraat 29 te
Wijhe. Behalve een aantal
voorstellen tot het treffen
van salarismaatregelen
voor het personeel komen
onder meer aan de orde het
geven van een reactie op
het concept-fietspadenplan
voor Overijssel, voorzover
het plan het gebied van de
recreatiegemeenschap
„Salland" betreft, het be
schikbaar stellen van een
krediet voor het maken van
een ontwerp voor een pas
santenhaventje in de ge
meente Wijhe en de behan
deling van de Kampeernota
en aanvaarding van de
daarin vervatte beleids
aanbevelingen.
Kosten
De kosten van het opstellen van
een fietspadenplan zullen
219.000,- bedragen. inclusief
BTW Daarvan komt f179.580.-
ten laste van de provincie en
f39 420.- ten laste van de Overijs
selse Recreatietgemeemschappen.
waarvan ten laste van Twente
f 16.359,-. Vechtstreek f8,279,-.
West-Overijssel f9.067,- en Salland
f 5 715.-
Met betrekking tot de reacties op
het fietspadenplan wordt in het
voorstel onder meer gezegd, dat in
het beleidprogramma de ontslui
ting van het gebied tussen Holten
en Nijverdal door middel van fiets
paden wordt bepleit Het dagelijks
bestuur van de gemeenschap mee
nt. dat hieraan voldaan is
Ruilverkaveling
In het Sallandse gedeelte van de
ruilverkaveling Holten-Markelo
zijn een aantal fietspaden gepro
jecteerd. In het concept-
fietspadenplan vinden wij. aldus
het D.B., hier nagenoeg niets van
terug. Opneming van de fietspaden
ten noord-westen van Holten zal
een verdichting van de structuur
tot gevolg hebben Voor de recrea
tieve fietser zal de geprojecteerde
verbinding langs de Raalterweg.
volgens het DB minder aantrek
kelijk zijn. omdat dit fietspad
voornamelijk een verkeersfunctie
zal hebben. Opneming van het in
de ruilverkaveling geprojecteerde
fietspad is vanuit het recreatieve
aspect bekeken daarom zeer aan
trekkelijk. Ook de geprojecteerde
fietsverbinding tussen Raalterweg
en Dammerweg is. naar de mening
van het D B aantrekkelijk. Hier
zou een ruil kunnen plaatsvinden
met de verbinding naar Heihuizen.
Ten zuid-oosten van Holten wordt
m ruilverkavelingsverband een
letspad aangelegd cq verbeterd.
Hiervan wordt in het concepfplan
geen gebruik gemaakt. Met gedeel
telijke gebruikmaking van dit pad
wordt door het D.B. een alterna
tieve route voorgesteld (vanaf de
Lokerenk. via, de Zuurberg en de
Haspel naar de Geskesdijk red
H.N.) Het D B adviseert de alge
mene vergadering beide alterna
tieven over te nemen
Urgentie
In de aanbiedingsbrief van het
concept-fietspadenplan aan de
gemeenten is verzocht de meest
urgente werken op te geven. Het
spreekt vanzelf, aldus het voorstel,
dat dit ook voor de recreatieschap
pen geldt.
De samenstellers (stuurgroep)
hebben als richtlijnen voor de ur
gentie genoemd: ontbrekende
schakels, die voor fietsroutes ge
wenst zijn, dienen spoedig te wor
den gerealiseerd en de aanleg van
fietspaden nabij de grote steden
dient waar mogelijk met voorrang
te worden bevorderd.
Aan de richtlijnen voor de urge
ntiebepaling zou het D.B willen
toevoegen:
a. fietspaden, die geprojecteerd zijn
in gebieden waar ruilverkavelingen
aan de gang zijn. of uitgevoerd zul
len worden, dienen waar mogelijk
tegelijk met de ruilverkavelings-
werken te worden uitgevoerd;
b. de op de onder a gemoemde pa
den aansluiting gevende paden
buiten het ruilverkavelingsblok.
dienen waar mogelijk tegelijk met
of in aansluiting op de werkzaam
heden in ruilverkavelingsverband
te worden gerealiseerd en
c. fietspaden, welke aansluiting
met geplande recreatieve voorzie
ningen zullen geven, dienen in
principe tegelijk met de aanleg van
het desbetreffend project te wor
den aangelegd.
Gezien de snelheid waarmee ge
werkt moet worden, wil het plan
nog in de huidige zittingsperiode
van de provinciale staten (tot juni,
red. H.N.) behandeld kunnen wor
den, was het nog niet mogelijk om
de nu aangegeven paden stuk voor
stuk te bekijken op hun onder-
houdstoestand en aan te geven
welke aanpassingen, volgens het
D.B., nodig zijn.
WlÉNSÏICHÏlNG
Nederland
GIRO 3 88 OOO
L
voordeel dat de bacterie het milieu
gezond laat.
De zegenrijke rol van de rhizobia
werd min of meer bij toeval ontdekt
in 1962 op de Filippijnen. Op de
natte rijstvelden van het interna
tionale instituut voor rijstonder-
zoek bij Manila, keken de wetens
chappelijke speurders vreemd op
toen één proefakkertje waarop
geen kunstmest was toegepast om
vergelijkingsmateriaal te hebben
met de produktie van wel bemeste
akkers, alle verwachtingen torpe
deerde. Hier had minder rijst moe
ten groeien en de planten hadden
kleiner moeten blijven. Maar enige
jaren achtereen bleef juist dit ak
kertje het goed doen zonder dat in
de vruchtbaarheid van de bodem
enige achteruitgang viel te consta
teren.
Partners van de erwt.
Dus kwam de microscoop en alle
verfijnde apparatuur van het labo
ratorium eraan te pas om achter de
oorzaak van dit „wonder" te ko
men. En men ontdekte miljoenen
bacteriën die als kleine zelfstandi
gen met de rijstplanten samen
werkten om voortdurend de bodem
nieuwe levenskracht te geven. Via
de stengels haalden de bacteriën
stikstof uit de lucht omlaag naar de
onder water staande grondt Deze
rhizobia bleken hun nuttig werk al
leen te kunnen verrichten op natte
rijstakkers - deze bacteriestam be
reikte de rijstplanten via de blauw
groene algen in het water.
Prompt begon het zoeken naar fa
milieleden van deze bacterie die
even nuttig konden werken, maar
dan zonder waterlaag Daarbij
werd vooral gekeken naar erwten
en bonenstruiken en daarmee ver
wante planten. Daarvan was be
kend dat sommige rhizobia in de
grond een soort symbiose aangaan,
een merkwaardige partnerschap
dat sinds generaties wordt uigebuit
door Afrikaanse boeren die bij hun
mais altijd ook bonen verbouwen.
De wetenschappelijke reden ervoor
is hun onbekend, maar de ervaring
heeft hun wel geleerd dat deze
praktijk de oogsten ten goede
komt In de wortels van dergelijke
planten leven de bacteriën in een
klont bijeen die niet groter is dan
een pinda maar een verrassend
produktieve „mestfabnek" vormt.
De praktijk begint
Bij vele planten komen dergelijke
door bacteriën gedreven „fabrie
ken" voor. maar de tot dusver pro-
duktiefste vond men bij een bo
nensoort die door heel oost-Azië
veel wordt gegeten: de „cowpea"
De studie voor tropische landbouw
in Ibadan. Nigeria, kan door fina
nciële steun van de Unesco en an
dere VN-organisaties proeven gaan
nemen op verschillende plaatsen in
het vochtige laagland van VVest-
Afrika. Van deze experimenten
wordt 'gehoopt dat ze rhizobias-
tammen aan het licht brengen die
ook met andere planten dan envten
en bonen de akker vruchtbaarder
maken
De Keniase geneticus Reuben
Olembo. die op het centrum van de
milieu-organisatie UNEP in Na
irobi het rhizobia-project leidt,
heeft goede hoop dat de interna
tionale microbiologische research
goede resultaten af zal werpen,
maar hij waarschuwt ertegen de
verwachtingen niet te hoog te stel
len op korte termijn.
„Wat de oogsten aangaat kunnen
de micro-organismen niet hele
maal concurreren met de kunstma
tige meststoffen", zegt hij. „Maann
sommige ontwikkelingslanden.
neel 120x171 cm. Dienst Ver-
spreidè Rijkskollekties, Den Haag.
Van 28 januari tot en met 5 maart
1978 is in het Ryksmuseum
Twenthe een interessante schil
derijententoonstelling te zien van
ca. vijftig Nederlandse winterland
schappen uit de 16e en 17 eeuw. die
de toepasselijke titel draagt „Koud
tot op het bot".
Deze tentoonstelling werd samen
gesteld door de afdeling tentoon
stellingen van de Dienst Ver
spreide Rijkscollecties in samen
werking met het Stedelijk Museum
in Alkmaar, het Noord-Brabants
Museum in 's Hertogenbosch en
het Rijksmuseum Twenthe.
De tentoonstelling geeft een over
zicht van de opkomst en de ont
wikkeling van het winterlandschap
in de schilderkunst.
Duidelijk komt tot uiting hoe de
uitvoering van dit thema in de loop
van genoemde twee eeuwen aan
veranderingen onderhevig is ge
weest.
De vroegste winterlandschappen
dateren uit de Middeleeuwen en
zijn te vinden in Getijdenboeken,
waarin men gewoon was ofwel de
seizoenen ofwel de twaalfmaanden
van het jaar af te beelden.'
Door de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg wordt uitge
geven een vijftal foto
vouwbladen over „Woonhui
zen Monumenten. Ker
ken Monumenten. Kastelen
en Buitenplaatsen. Boerderijen
en Vechten voor molens" in Ne
derland.
Deze foto-vouwbladen zijn ont
worpen om de vele duizenden
aanvragen om informatie be
treffende de verschillende mo
numenten sneller te kunnen
beantwoorden.
Intussen is gebleken dat deze
vorm van publikatie „Boerderi
jen" en „Vechten voor molens"
zijn enige maanden eerder ver
schenen) in een grote behoefte
voorziet. Door middel van deze
foto-vouwbladen wordt de lezer
o.a. uitgenodigd de oude ge
bouwde omgeving te gaan be
kijken, waardoor deze wellicht
(nog) meer betekenis en waar
dering krijgt.
De bladen kan men gratis ver
krijgen door een briefkaart te
sturen aan het adres van de
Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg. afdeling Voorlichting,
Broederplein 41postbus 1001 te
Zeist, met vermelding van de
gewenste foto-vouwbladen.
waar de boeren zich geen kunst
mest kunnen permitteren, kan
toenemend rhizobia-gebruik de
produktie'sterk verhogen"
Ook voor het Westen
En ook de landen waar de kunst
meststoffen wel betaalbaar en vo
lop verkrijgbaar zijn, kunnen waar
schijnlijk het verbruik aanzienlijk
verminderen door rhizobia of an
dere stikst^fbindende organismen
toe te passen. Dat zou vooral van
belang zijn om tegen te gaan dat,
zoals nu. een groot deel van de
kunstmeststoffen de rivieren in-
spoelt. die daarvan niet beter wor
den En als de onderzoekers gelijk
hebben dat het overdadig gebruik
van kunstmest gevaarlijker is voor
de ozonlaag dan de veel beschul-.
digde spuitbus, is dat ook weer een
voordeel voor het leefmilieu.
Dr Olembo denkt aan de moge
lijkheden om over de hele wereld
een groot aantal „microbiologische
centra" in te richten waar kolonies
van verschillende bacteriële
„grondwerkers" in voorraaad wor
den gehouden om hulp te verlenen
waar de planten die nodig hebben.
Maar zover is het nu zeker nog niet.
Er zal nog heel wat onderzoek no
dig zijn voor de Rhizobia-revolutie
de landbouwtechnieken grondig
zal veranderen.
