caravan
We! doen wij eigenlijk
Technische ontwikkelingen
Hoe lang caravannen
wij eigenlijk al?
met die
caravan?
CARAVAN
AKTUEEL
caravans in
Europa
Ruim 3 miljoen
Als caravan gaat
slingeren, dan remmen
tOtm 18 dcc. 77
50 jaar
caravanning
in Nederland
AMSTERDAM rai
G
Amerikaanse tentwagen van
250 kg. voor f920 gld. Deze
beweging kwam pas werkelijk
in de publieke belangstelling
toen er vanaf 1929 ook in Ne
derland caravans werden ont
worpen en gefabriceerd.
Een zekere vermaardheid
verwierf ing. F Hausbrand met
zijn merk „Hauscar", een
knappe constructie voor die
tijd en bovendien zo solide ge
construeerd dat de in de jaren
dertig gebouwde „Hauscar" in
veel gevallen de Tweede We
reldoorlog hebben overleefd en
nu nog een exemplaar in de
RAI- Caravan- expositie zal
worden tentoongesteld
Pionier uit eigen land
Hausbrand was een pionier,
die zijn tijd vooruit was. maar
de opkomst van het caravan-
nen - hij was o.a. de oprichter
in 1947 gestichte Nederlandse
Kampeerwagen Club, een sec
tie van de NTKC - ook van
dichtbij heeft meegemaakt
Zijn voorbeeld werd vrijspoedig
gevolgd door Nederlandse car
rosserie- en caravanbouwers,
waarvan wij noemen. Otten en
Kip De laatste vormde de ba
sis voor een grotere massa van
toercaravans in Hoogeveen. die
momenteel door het Zweedse
Een van de oudste en be
kendste Britse merken uit de
Op 1 januarie 1977 telde het
caravanpark in Europa 2.84
miljoen stuks en dit betekent
een toeneming met bijna
250.000 caravans ofwel 10% in
één jaar tijds. Trekken wij die
lijn door in het lopende kalen
der dan zijn er momentcel
ruim 3 miljoen caravans in ge
bruik resp op de weg. Dit
blijkt uit de jaarlijkse telling
van de samenwerkende cara
van - industrie gebundeld Eu
ropese Caravan Federatie
ECF
Caravanpark in Europa (per
1 januari 1977».
1970 1.300.000. 1974
2.100.000; 1975 2 406.000; 1976
2.637.000. 1977 2.840.000
Wat nu het caravanpark in
de verschillende Europese lan
den betreft; het Franse en
West-Duitse groeien in abso
lute cijfers relatief harder dan
in Engeland, dat vele jaren
koploper is geweest De Britse
caravan - industrie komt de
slag van de olie-crises en de
economische recessie slechts
langzaam te boven. De cara-
van-produktie bedroeg in de
eerste 8 maanden van 1977
63.220 (vorig jaar 58.918).
In de Bondsrepubliek Duits
land werden in het eerste half
jaar ca. 50.000 stuks gebouwd
in het gehele jaar 1976 ruim
80.000
Kijken wij tenslotte naar de
caravandichtheid d w.z. het
aantal caravans per 1000 per
sonenauto's. dan heeft Neder
land het hoogste gemiddelde,
namelijk 88.7 Ierland staat op
de tweede plaats met 84.4. ge
volgd door Belgié/Luxemburg
met 55.8. Het is wel opmerke
lijk dat de grote Europese lan
den wat dit betreft nog sterk
achterblijven, in het bijzonder
valt hier West-Duitsland op
met een caravandichtheid van
27.1 op 1000 personenauto s.
om van Italië met 7,5 niet te
spreken!
De eerste echt Nederlandse Hauscar uit 1938, die ook op
caravan was die van ing. F. de a.s. RAI- tentoonstelling te
Hausbrand; hier een model zien is.
De techniek is bij een cara
van minder omvangrijk dan
bij de auto. Een caravan is
immers weinig anders dan een
carrosserie op een onderstel.
Motorische elementen ontbre
ken. Technische ontwikkelin
gen kunnen bij caravans der
halve uitsluitend betrekking
hebben op de constructie van
onderstel en opbouw. Wat het
onderstel betreft zoekt men
voortdurend naar een nog be
tere wegligging, mede met het
oog op de hogere verkeers-
snelheden welke in de prak
tijk op autosnelwegen worden
aangehouden. Ook streeft de
constructeur steeds naar ge
wichtsvermindering, hetgeen
bij het toenemend aantal toer
caravans van grote afmetingen
een steeds dwingender eis
wordt. Ook het remvermogen
vraagt bij grotere snelheden
en grotere massa meer aan
dacht.
Reeds verleden jaar werden
door buitenlandse toeleve
ringsbedrijven op internationa
le caravanexposities nieuwe
veersystemen getoond Toepas
sing hiervan door caravanfa
brikanten vraagt echter tijd.
Zo wordt byvoorbeeld de door
Grau in samenwerking met
Knaus ontwikkelde dubbele
schommelvering (Grau-Touring»
nog niet standaard maar tegen
bijbetaling op Knaus caravans
geleverd Verwacht mag wor
den dat deze vering t z t ook
door andere aravanfabrikanten
zal worden toegepast Zij heeft
het voordeel van grote soepel
heid door de lange veerweg.
terwijl de tot het systeem be
horende schokdempers een
goed wegcontact waarborgen
Op de rubbervenng. waarbij
de verende werking verkregen
wordt door het samendrukken
van zich tussen hoekige buizen
bevindende driehoekige stren
gen .rubber', is een variant
verschenen, doordat de Duitse
assenspecialist Knott zich nu
ook bezig is gaan houden met
de vervaardiging van assen en
veersystemen voor caravans.
De veerelementen bestaan bij
Knott uit buisvormige stukken
rubber, omsloten door een me
talen koker, welke met het
rubber vast is verbonden In
de centrale opening van de
rubberbuis wordt een vast met
het rubber verbonden metalen
koker aangebracht welke om-
wrikbaar met de wielas wordt
gefixeerd De veerwerking be
rust op het verwringen van het
zich tussen binnen- en buiten
buis bevindende buisvormige
rubberelement. Door het aantal
veerelementen te vaneren kan
de vering worden aangepast
aan het draagvermogen van de
caravan. Dit voor caravans
nieuwe veersysteem wordt
thans toegepast door Cabby er
Kip, maar verwacht mag wor
den dat andere caravanfabri
kanten zullen volgen.
Meer en meer wordt in de
caravanbouw gebruik- gemaakt
van zowel in het horizontale
als in het vertikale vlak schuin
verlopende assen „Schraglen-
kerachsen" (Alko), waardoor
een grotere koersvastheid en
daardoor een betere wegligging
wordt verkregen De Duitse as-
en remconstructeur' Hahn is
aan de markt met een nieuwe
constructie, bestaande uit een
„Schraglenkerachse", gecombi
neerd met een zich tussen de
beide wielen bevindende tor-
siestaaf. Hierdoor wordt het
overhellen van de caravan in
bochten en op slechte wegen
tegengegaan. Hoewel ook dit
nieuwe systeem nog niet in de
praktijk wordt toegepast vormt
het een aanwijzing van de
richting waarin de caravan
techniek zich beweegt.
Tandem-assen kommen bij
caravans zo veelvuldig voor,
dat ze nauwelijks meer opval-
len;zelfs de vouwcaravan Ma
rina van de Franse fabriek
Raclet is met een tandem-as
uitgerust, hetgeen een primeur
is.
Tweelingwielen, al enige ja^
ren op caravans in gebruik,
maken geen grote opgang
Stabilisatoren
Het aantal stabilisatoren
neemt nog steeds toe. Het gro
te, gevarieerde aanbod is een
gevolg van de nog altijd groter
wordende afmetingen van toer
caravans, waardoor de wind er
meer vat op heeft en slinger-
neigingen kunnen optreden
welke doorstabilisatoren wor
den tegengegaan of voorko
men. De werking van de op-
looprem mag door de stabilisa
tor niet ongunstig worden be
ïnvloed. Daarom moeten stabi
lisatoren in Nederland van een
door de Rijksdienst voor het
Wegverkeer goedgekeurd type
zijn. Door bij aankoop te vra
gen naar het nummer van de
Rijksgoedkeuring voorkomt
men moeilijkheden
Gewichtsbesparing
Door gebruik te maken van
een nieuw soort chassis werd
bij een aantal merken ge
wichtsbesparing verkregen Bij
deze gewoonlijk geschroefde
chassis bezitten de in de leng
terichting verlopende chassis-
balken een wigvormig, breed
uitlopend lijf waarin ten be
hoeve van gewichtsbesparing
gaten zijn aangebracht Deze
profielbalken zijn zowel lichter
als sterker dan de gebruike
lijke chassisbalken. Zij worden
dan ook hoe langer hoe meer
toegepast. Het gebruik van een
aluminium chassis, verleden
jaar reeds hier en daar te zien,
heeft zich met doorgezet De
hogere materiaal- en verwer
kingskosten wegen blijkbaar
niet op tegen de verkregen
gewichtsbesparing. Toch een
ontwikkeling welke aandacht
verdient.
Het rijden met een caravan
behoeft geen problemen op te
leveren, mits enkele belangrijke
regels in acht worden geno
men Onderzoekers van het,
Volkswagenconcern hebben
zeer uitgebreide proeven ge
nomen en rekenen nu definitief
af met de ten onrechte géves-
tigde mening dat, als de cara
van gaat slingeren, gas gege
ven moet worden om de com
binatie te „strekken" en zo de
slingerbeweging af te remmen.
Het tegendeel blijkt waar te
zijn! De trekkende auto moet
juist remmen. Meestal is een
beetje remmen al voldoende
Vooral bij geremde caravans
wordt goed resultaat geboekt,
maar deze methode werkt ook
bij ongeremde aanhangwagens.
Ook als de caravan van de
grond komt. dan brengt kort
maar krachtig remmen de ca
ravan beslist weer in het
rechte spoor.
Vooral zij. die voor het eerst
met een caravan op stap gaah,
vrezen de luchtdrukstoot bij
het passeren van een vracht
wagen. Deze „stoot", zo bleek
de Volkswagenonderzoekers,
ontstaat door de smalle lucht
stroom tussen beide voertui
gen Het is daarom raadzaam
er een gewoonte van te maken
bij het inhalen zo veel mogelijk
afstand te houden van de in
gehaalde vrachtwagen Ten
slotte dient men te bedenken,
dat ook de banden van de ca
ravan invloed uitoefenen op
het rijgedrag Veel caravans
hebben te smalle banden,
waardoor de slingerbeweging
wordt bevorderd. Radiaalban-
den zorgen in het algemeen
voor prettiger rijden.
Wat lijkt dat gevaarlijk.
Volkswagen heeft het op eigen
testterrein bij de fabriek te
Wolfsburg uitgebreid onder
zocht. Als de caravan gaat
slingeren, dan remmen. Alle
andere theorieën zijn mooi,
maar dit is de enige juiste.
de caravan. Een deel van de
caravanners trekken er op uit
en wanneer wij kijken naar de
buitenlandse vakanties dan is
de positie van de caravan wel
licht wat minder opvallend
maar toch altijd 15% van alle
buitenlandse vakanties Dat
betekent, dat in 1976 ca
600000 vakantie-gangers de
kampeerwagen als tijdelijk
verblijf in het buitenland ko
zen Hotel en pension staan
hier bovenaan .met 40%. ge
volgd door tent en tenthuis
met 19%
Maar daarmee zijn wij er nog
niet. Steeds meer wordt de ca
ravan gebruikt voor de korte
verblijven buiten de eigen
woonplaats, wat het C.B.S de
verblijfsrecreatie noemt. Wij
zouden zeg|en er even tussen
uit, maar dan tenminste wel
een of ten hoogste drie nach
ten buitenshuis. In die situatie
gaan heel veel mensen (59%)
logeren bij familie of kennis
sen. Voor deze verblijfsrecrean-
ten geldt, dat zij voor 24% de
caravan als hun tijdelijke be
huizing woning kiezen, was de
tent een jaar of tien nog erg
..in", het aandeel van dit re
creatie- of kampeermiddel liep
terug tot 4%. Dat van het (rij
dende) vakantiehuisje alias de
kampeerwagen liep in vijf jaar
op van 17 tot 24 procent. En
deze recreanten moeten wij
vooral buiten de Randstad, in
Gelderland. Overijssel. Drente
en Limburg zoeken, want daar
is ook voor de caravan nog
ruimte te vinden
Dat is een voor de hand lig
gende vraag nu wij het weer
over de jaarlijkse RAI-Cara-
van-tentoonstelling hebben.
Volgens een berekening van
de RAI- vereniging, waarbij de
concern Cabby wordt voortge
zet.
Ook nu nog komt een groot
deel van de hier verkochte ca
ravans uit het „moederland"
Engeland, maar het is wel zo
dat men plaats moet in nemen
voor steeds meer merken uit
andere landen, w.o. Duitse en
Franse.
jaren twintig was de Eceles -
hier het model uit 1923.
fabrikanten en importeurs van
kampeerwagens zijn aangeslo
ten, telt men in Nederland
ruim 350.000 caravans. Het
ogenblik is niet ver. dat in
eén op de tien Nederlandse
gezinnen huishoudingen een
caravan of vouwwagen aan
wezig is en daar komt jaar
lijks ca. 30.000 stuks bij. De
verkoop ligt wat hoger, name
lijk rond 45 a 48.000 stuks,
maar een deel neemt de plaats
in van de wagens, die defini
tief versleten zijn en moeten
worden vervangen.
Vooraan
Vorig jaar is de caravan voor
het eerst vooraan gekomen in
de binnenlandse vakanties.
Van de mensen, die hun va
kantie in Nederland hielden,
verbleef 29% in een caravan of
vouwwagen. 27% in een zo
merhuisje of bungalow en 16%
in een tent of tenthuis Hotel
en pension trokken tezamen
11%. kamphuis, jeugdherberg
en kampeerboerderij 7%, terwijl
6% in een boot de zomerva
kanties doorbracht. Het Cen
traal Bureau voor de Statis
tiek, die de cijfers onlangs pu
bliceerde, tekende aan dat de
toenemende belangstelling voor
de caravan kennelijk ten koste
gaat van de tent!
Flink aandeel
Dit was dus het percentage
voor de zomervakanties in ei
gen land. waarbij het gaat om
bijna 1.2 miljoen vakanties in
Het is een goede gedachte van de organisatoren van de
jaarlijkse „Caravan-RAI" om niet alleen vooruit maar ook
even achteruit te kijken naar de caravan-ontwikkeling. Er
zijn weer enkele mijlpalen bereikt. Goed vijftig jaar gele
den maakte Nederland voor het eerst kennis met dit va
kantie- en recreatiemiddel bij uitstek en 25 jaar later be
gon de caravan-opmars in ons land werkelijk. Zoals be
kend zijn er nu meer dan 350.000 in gebruik of op de
weg.
Toch is de caravan zelf ou
der dan vijftig jaar. Over de
herkomst van het woord zijn
heel wat theorieën, maar het
meest waarschijnlijk is die van
..Marwan", een groep trek
kende reizigers of kooplieden.
Ook de huisvesting van de zi
geuners kan er wel iets mee te
maken hebben, hoewel de insi
ders (waaronder de Engelse ca
ravan historicus W.H. White-
man) beweren, dat de zigeu
ners van huis uit niet in wa
gens maar in tenten huisden,
die dan als een huif op de
trekwagens dienst deed.
Uit Engeland
Hoe het zij, de caravan zoals
wij die nu kennen is van
Britse herkomst. De eerste ca
ravanners aan het einde van
de vorige eeuw waren meestal
deftige, tendele zelfs adelijke
lieden - als de hertog van
Newcastle, en de graven van
Dudley en Dundonald - die
zich in fraaie vakantiewagens
door het .land lieten rijden,
met een of meer paarden voor
de wagen, een koetsier en per
soneel. En niet te vergeten al
lerlei toebehoren om de vakan
tie aangenaam door te bren
gen.
De eerste Wereldoorlog is
ook voor de caravan van grote
betekenis gebleken. Er werden
op allerlei plaatsen aan het
front en in het moederland ca
ravans gebruikt b.v. voor am
bulance-diensten. zodat veel
militairen hiermede zelf in
aanraking kwamen. Het is wel
eigenaardig dat veel van de
eerste caravanpioniers mensen
uit het leger of de luchtmacht
waren - vandaar ook de toe
passing van licht materiaal bij
de naoorlogse caravan-con
structie van de stroomlijn of
aërodynamica/ om de lucht-
weerstand te verminderen. Be
langrijker was natuurlijk, dat
in de jaren twintig de massa-
produktie van personenauto's
ook in Engeland goed op gang
kwam en daarmede de kans
voor de „trailer-caravan", door
een auto getrokken en van
de „motor-caravan" de huidige
kampeerauto.
Twintiger jaren
In de jaren twintig zijn de
eerste Britse caravan-fabrikan
ten met hun produktie begon
nen en uit die tijd dateren de
oudste merken als Eccles. Pi-
gott en Hutchings. De oudste
Eccles was klein, 7 bij 8 feet
maar kostte slechts 75 pond
Sterling, in het begin van de
jaren dertig gevolgd door gro
ter en meer luxieuze met een
zgn. lantaarndak voor de prijs
van 185 p.St. De Engelse Ca
ravan Club werd al in 1907
opgericht en telde in 1914 200
leden, doch pas 15 20 jaar
later kwam de grote caravan
rage in Engeland goed op
gang
Het Britse merk Hutchings is
vermoedelijk ook het eerste ca-
ravanmerk, dat in Nederland
officieel op de markt werd ge
bracht. De catalogus van de
bekende Amsterdamse sport
zaak Carl Denig uit 1925 ver
meld een lieftte 12 voets
woonwagentje met drie slaap
plaatsen voor f 1380.- gulden
en een wat duurdere met twee
afdelingen en vier slaapplaat
sen en dubbele wanden voor
f1950 gld. Een jaar later was
Denig aan de markt met een
