acht op
eenzame spreeuw
Waar gaan we heen
Financiering vleeskeurings
diensten naar het rijk
Midwinterhoornblazen in Twente
Gelderland en Overijssel:
DE MOOIE ACHTERTUIN
VAN T VOLLE WESTEN
iÈ
KINDERVERHAAL
De inwendige klok
Effect medicijnen hangt
af van tijdstip toedienen
HOLTENS NIEUWSBLAD - 9 DECEMBER 1977 - PAG.
17
Lang voordat het toerisme werd ontdekt liepen er al heren in korte
broek en met lange kniekousen door de dreven van Overijssel en
Gelderland. Hier, in dit veelkleurige deel van Nederland, kwamen
onze gegoede voorouders wat op verhaal in een immense wereld
van bos, hei, natuur, verstilde stadjes en dorpen. Die immense
wereld bestaat nog steeds. In deze moderne tijd is het nu gemeen
schappelijk eigendom geworden van tienduizenden gelukkigen die
er hun vakantietijd doorbrengen of er tijdens een bliksembezoek
van een dag of een middag wat komen uitblazen. Dat gaat immers zo
gemakkelijk. U bent er zo.
Beide provincies vallen uiteen in
een aantal fotogenieke stukken
en brokken die we allemaal uit
ons hoofd hebben moeten leren
op de lagere school. Daar gaan
we (nog eens): de Kop van Over
ijssel, Twente, de Overijsselse
Heuvelrug en Salland, de Over
ijsselse Vecht, de Noordoost
polder, de Veluwe, de Achter
hoek, het Gelders Rivieren
gebied, de Veluwezoom, het Rijk
van Nijmegen, Oostelijk- en
Zuidelijk Flevoland en - in beide
provincies - de wondermooie
IJsselvallei.
Curieus
Curieuze zaken zijn er bij bosjes
in deze provincies. Om te begin
nen is daar dat hoogst merkwaar
dige kekje van Ooy bij Ubbergen,
waarvan het middenstuk geen
schip is maar een huis. Hoe gaat
zoiets? De kerk, die al in archief
stukken van de veertiende eeuw
wordt genoemd, werd in 1860 wat
bouwvallig en moest dus worden
opgeknapt. Nu kwam het 20 uit
dat de dominee een nieuw huis
moest hebben en dus werd be
sloten om twee vliegen in één
klap te slaan. Het middenstuk
van de kerk ging tegen de vlakte
en in de plaats daarvan kwam
een pastorie. Dat is de reden,
dat het kleine godshuis in het al
even kleine Ooy nu bestaat uit
een toren, een huis en een kapel
letje.
Niet ver er vandaan - in wijd
polderland met kleine weg
getjes, plassen, boerderijen,
veel riet en grillig gevormde
bomen - slaapt de kasteelrume
van de graven van Gelre. Het
machtige decor van het hele ge
bied wordt gevormd door de be
boste heuvelrug van het Rijk van
Nijmegen, waar het zo goed wan
delen is.
Folklore
Als het om folklore gaat weet
men in dit gebied ook van wan
ten. Overijssel blaast dan zeer
ferm in de bus. Dat gebeurt
onder meer met behulp van de
midwinterhoorn, die elk jaar in
de periode 20 november-6 janu
ari in het noordoosten van Twente
weerklinkt.
Mannen stellen zich dan bij het
vallen van de avond op bij een
diepe put en zetten vervolgens
een meer dan eert meter lange
hoorn aan de vastberaden sa-
mengeklemde lippen. Een dof
somber geluid, dat na-echó't in
de put is het resultaat van hun in
spanning. Voorbijgangers die
het voor het eerst horen schrik
ken ervan.
Welnu, het midwinterhoorn
blazen is, in zijn oorsprong, dan
ook bedoeld om schrik aan te
jagen. Men wilde er de geesten
mee verdrijven, althans dit is eën
uitleg voor dit nu folkloristische
gebruik, dat onder andere te be
luisteren valt bij Almelo, Saas-
veld, Denekamp, Losser, Olden-
zaal, Tubbergen en Weerseloo.
Gelderland houdt onder andere
de foklore hoog met schaap
scheerdersfeesten, die meestal
eind mei en in juni hun beslag
krijgen. Beroemd is bijvoorbeeld
het jaarlijkse feest op de Hunne
schans, in Uddel aan het Udde-
lermeer, waar door de wol ge
verfde schaapscheerders de van
de warmte puffende dieren ont
doen van hun vacht met behulp
van ouderwetse vlijmscherpe
scharen.
Arrangementen
De Provinciale VVV's van Gel
derland en Overijssel hebben in
samenwerking met het Nationaal
Bureau voor Toerisme een
arrangementenpakket samen
gesteld om een ieder gelegen-
Deventer Schouwburg, Grote
Kerkhof 1 tel. 1 15 00 Adventscon-
zert Sn de Bergkerk zaterdag 10 de
cember 20 15 uur, G. F. Handel
Messiah eerste deel: solistische
medewerking: Marijke Nieuwen-
weg, sopraan: Hugo Nae, ountert-
ner; Hans Erbrink, tenor: David-
Hollestelle, bas. Vocaal- en in
strumentaal koor van het DE
VENTER KERKMUZIEK ENS
EMBLE o.l.v. Jan Kleinbussink.
Kaarten a f. 8.- pp. (CJP en 65plus
f. 4.-) Verkrijgbaar 's avonds aan de
kerk.
donderdag 8 december 20 uzee te
hoog, cabaretprogramma van
Rients Gratama
vrijdag 9 december 20 uur De Ka
merrevue. een programma ge
schreven door Herman van Veen
maandag 12 december 20 uur Con
cert door het Overijssels Philhar-
monisch Orkest
heid te bieden deze provincies
te ontdekken. Beide gewesten
zijn er volledig op ingesteld om
ook in de winter gasten te ont
vangen. Een overvloeo aan
"winterwarme" bungalows is
daar wel het beste bewijs van.
Deze bungalows zijn tot mei be
schikbaar voor een deel van de
zomerpriis. Voor 135 gulden kan
men al een lang weekend in een
4-persoons vakantiebungalow
vertoeven. Er zijn drie bungalow'
categorieën (eenvoudig tot luxe)
en de gast kan bovendien een
keuze maken uit een weekend-,
midweek- en weekverblijf. Een
uitgebreid servicepakket (o.a
televisie, 2 fietsen, coupon
boekje met 22 verrassingen) is
tevens m% de prijs begrepen.
Wie meer is gesteld op hotel
overnachtingen. kan in het
weekend (vrijdag- t/m zondag
nacht, uitgezonderd de feest
dagen) op de Veluwe voordelig
terecht met de Weekendpas. Met
deze pas (prijs 5,—) krijgt u
een belangrijke reductie (tot
50%) op logies/ontbijt. Vier per
sonen kunnen gebruik maken
van één Weekendpas, zij ont
vangen ieder het boekje met
"Gast-Vrij Coupons". Bovendien
is er een aantal "Autozwerf-
tochten"-arrangementen.
Inlichtingen: Provinciale VVV
Overijssel te Almelo (tel. 05490-
18765) en de Provinciale Gel
derse VVV te Arnhem .(tel. 085-
452921). (Uit met Pas 65)
Een leuke tip voor de donkere
midwinterdagen: maak eens een
midwinterhoorntocht Stap eens
tegen de middag in de auto en breng
eens een bezoekje aan een oude
saksische herberg en bestel eens
pannekoeken met suikei en stroop.
Wanneer u dan tegen zonsonder
gang door de omgeving van ver
schillende plaatsen rijdt dan hoort u
over de akkers het verdragende
geluid van de midwinterhoorn
U kunt een bezoekje gaan brengen
aan het Havezate Everloo in Ros-
sum. DeStiftschuur in Weerselo. de
Kopr'cn Smorre in Markelo. De
Wanne in Ootmarsum. De Water-
molen van Bels in Vasse. de Kern-
per in Markelo. Wateimolenrestau
rant Singraven in Denekamp. de
Twentse Hoeve in Enter. De Holt-
weijde in Lattrop. Watermolenres
taurant De Haller in Diepenheim.
Erve Boovman in Geesteren enz
Een bezoekje dat u kunt kombine-
ren met hel bekijken van een
demonstratie midwinterhoornbla
zen die in verschillende plaatsen
wordt gegeven zoals in Saasveld.
Denekamp. Oldenzaal. Tubbergen.
Ootmarsum. Weerselo etc. De
exacte gegevens hierover vindt u in
de agendaposter. De miduintci-
hoorn heeft een rijke historie. Werd
vroeger de hoorn geblazen boven de
waterputten als heidens gebruik om
de boze geesten te verdrijven;
tegenwoordig leelt de verklaring dat
het een aankondiging is van de
geboorte van Christus. Een andere
lezing doet in de omgeving van
Ootmarsum de ronde, waai men in
de 17e1 en 18e eeuw onder het
Protestantse bewind de Katholieke
eredienst met mocht uitoefenen en
men bijeenkwam in schamele
schuurkerkjes. De Drost van
Twente dreigde de/e kerkjes te
sluiten. Wanneer hij onderweg was.
dan pakte de eerste boer die gepas
seerd werd de midwinterhoorn en
blies de ..noabers" het nadeiende
onheil toe.
De originele midwinterhoorn is on
geveer 120 cm lang. en is gemaakt
van gekuipt elzen- of berkenhout.
Twee met de klompenguts uitge
holde helften worden met stoelen-
mattersbies aan elkaar bevestigd
Het mondstuk geelt een doorsnede
van ongeveer 5 cm en is schuin
afgesneden Op ongeveer driekwart
van z'n lengte is de hoorn licht
gebogen en heeft een uiteindelijke
diameter van 10 tot 12 cm
Ongetwijfeld heeft de midwinter
hoorn verwantschap met de mach
tige sierlijke Zwitserse Alpenhoorn,
ook in Denemarken is een dergelijk
signaalinslrument bekend, getuigen
hiervan zijn rotstekeningen die da
teren uit lOOOjaai vooi Christus
Dat zelfs Jurriaan Andnesscn een
muziekstuk heeft geschreven voor
orkest en midwinterhoorn bewijst
wel dat de midwinterhoorn geen
barbaars buitentijds lawaaiprodu-
cerend hout is dat alleen geschikt is
voor de longen van krachtige boe
renzoons. 'maar een bruikbaar
volksinstrument waaraan werkelijk
melodieuze klanken ontlokt kunnen
worden.
Het midwinterhoornblazen is een
"waardevolle traditie, die aan het
kerstgebeuren een aparte dimensie
geeft
Het opdiepen van vroegere tradities
rond de midwinterhoorn is hier
zeker op z'n plaats, zo zou het een
extra stimulans voor dit mooie
gebruik zfin wanneer net als vroeger
de klanken van de midwinterhoorn
vanaf de kerktorens te horen zou
zijn
Een initiatief hiertoe zou uw nud-
winterhoorntocht nog interessanter
m ,kcn (Uit in Twente)
„Zijn er al veel vogels weg?", vroegrel aan zijn
moeder. „Ik heb het gevoel dat i er minder zie
dan een paar weken geleden. Of hoelang zit ik
hier nu al met m'n geblesseerde enkel? Ik krijg er
zo genoeg van!"
„Geduld nou maar", antwoordde moeder, „de
dokter zou vandaag weer langs komen. Maar
wat die vogels betreft, j a, in begin november is de
grote trek al wel voorbij. De zomervogels zijn wel
weg. maar als je ople zie je de mezen nog, merels,
duiven en kraaien. Je moet. terwijl je hier voor
het raam zit, maar eens opletten of je groepjes
spreeuwen ziet overtrekken. Ze vliegen meestal
in een andere richting dan die van de herfsttrek.
Soms kilometers ver weg hebben ze in het riet,
bosjes of hoog in de bomen een gezamenlijke
slaapplaats. Het grappige is dat steeds kleine
groepjes zich bij elkaar aansluiten tot je een
ware wolk van spreeuwen krijgt".
„Ja, dat heb ik wel eens gezien, door een kijker,
toen we dat weekend naar buiten waren", ant
woordde Karei, „met de jongens uit de klas. Joep
had die kijker ee van zijn vader. Het leken net
vliegtuigen, zo mooi vlogen ze in vorm". „In for
matie bedoel je", zei moeder. „Nou ja, net stunt
vliegers. op gelijke afstand zwenken ze naar
links en naar rechts. Je vraagt je af of ze aan
voerders hebben, die het voordoen. En op
Natte-his vertelde de leraar dat hij een keer had
gezien hoe een valk zo'n hele troep aanviel. Val
ken eten spreeuwen. Nou, de spreeuwen zijn ook
niet gek en houden meteen op met buitelingen
maken en gaan heel dicht bij elkaar vliegen. Ze
zoeken geen dekking, maar laten het er op aan
komen dat die valk hen niet aan durft te vallen,
omdat de botsing dan voor hem wel eens niet zo
goed zou kunnen aflopen. Maar oh wee, als er een
spreeuw losraakt van de troep. Als een jonge
vogel het niet bij kan houden en achterblijft, dan
is die zijn leven niet zeker. De valk schiet pijlsnel
op hem af en dan is het niet makkelijk voor een
spreeuw om te ontkomen. Alleen als er meer
komen, die achtergebleven zijn, hebben ze een
kans. Dan worden ze om de beurt aangevallen en
als het ze lukt weer een groepje te vormen zijn ze
weer veiliger".
„En wat doen ze dan?", vroeg moeder. „Ik geloof
dat zo'n klein groepje dan wel op de vlucht slaat
en een bosje induikt. Daar komen de roofvogels
ze dan niet zo gauw achterna". „Nou, ik zou er
niet zo gerust op zijn, als ik een spreeuw was",
lachte moeder, „ik zocht maar weer gauw zo'n
grote groep op. Anders zou ik nog bang zijn om te
verdwalen ook".
„Ja, je snapt eigenlijk niet hoe ze de weg weten.
Ik heb ook wel eens gehoord", vertelde Karei,
„dat spreeuwen bang zijn voor de zee. Ze willen
naar het westen of zuidwesten, maar als ze bij de
kust komen schijnen ze die te volgen. In de dui
nen hebben ze ook genoeg te eten aan bessen en
vruchtjes".
Iedereen die wel eens de koortst
hermometer gehanteerd heeft,
weet dat de lichaamstemperatuur
's ochtends lager is dan 's avonds.
Biologen brengen dit in verband
met een soort biologische klok die
in het lichaam aanwezig is. Niet al
leen voor de temperatuur is er zo'n
inwendige klok. maar voor tal van
andere eigenschappen van mens,
dier en frlant. Deze kennis kan voor
de gezondheidszorg gunstige ge
volgen hebben Het feit bijvoor
beeld dat er een dagelijkse schom
meling bestaat in de gevoeligheid
voor medicijnen, zou het mogelijk
kunnen maken geneesmiddelen ef
fectiever toe te dienen.
Op het eerste gezicht is men ge
neigd om de temperatuursverschil-
len tussen ochtend en avond toe te
schrijven aan het lichtverschil tus
sen dag en nacht. Het blijkt echter
dat die temperatuurschommelin
gen, ook wanneer iemand een tijd
in een donkere kamer wordt opge
sloten, nog een aantal dagen door
gaan. Het is dus een inwendige klok
die de temperatuurswisselingen
dicteert. Hoe deze klok precies
werkt en waar bij zich bevindt is
nog steeds onzeker. Bij de mens
wordt het aannemelijk geacht dat
hormonen, de chemische bood
schappers in het bloed, een belang
rijke rol spelen in het mechanisme
van de klok.
Wanneer iemand met een straal
vliegtuig van Europa naar Amerika
vliegt, zullen een aantal lichaam-
seigenschappen (aktiviteit, tempe
ratuur) zich eerst niet zoveel van
het tijdsverschil aantrekken. Na
enige dagen echter zal de klok van
de meeste eigenschappen zich aan
het Amerikaanse ritme aanpassen.
De wijzers van de klok blijven dus
niet altijd zelfstandig doordraaien
maar kunnen verzet worden door
invloeden van buitenaf.
De dagelijkse schommeling in de
gevoeligheid voor medicijnen kan
in sterk overdreven termen tot ge
volg hebben dat een slaapmiddel
waar je het ene moment als een
blok van in slaap valt, een ander
moment geen effect heeft. Zo is van
een geneesmiddel tegen huidaan
doeningen gevonden dat eenzelfde
dosis om zeven uur 's ochtends 15
uur werkzaam was en om zeven uur
's avonds maar zes- uur Het ziet er
naar uit dat deze verschillende ge
voeligheid voor de meeste medi
cijnen geldt Mocht dit door nader
onderzoek bevestigd worden, dan
kunnen geneesmiddelen in de toe
komst wellicht op meer efficiënte
en verantwoorde wijze toegediend
worden.
Financiering vleeskeuringsdiens
ten naar het Rijk De Eerste en
Tweede Kamer der Staten-
Generaal hebben het wetsontwerp
tot wijziging van de vleeskeurings-
wet aangenomen, waarin onder
meer wordt voorgesteld de fina
nciering van de vleeskeurings
diensten over te brengen naar het
Rijk.
Verondersteld mag worden, zeggen
B en W in een voorstel aan de raad,
dat het wetsontwerp voor het einde
van het jaatsblad zal bereiken en
daarmede kracht van wet krijgt.
Deze wijziging van de Vleeskeu-
ringswet houdt het volgende in:
1 de uitvoering van de vleeskeu
ring blijft vooralsnog bij de ge
meenten;
2 het Rijk stelt de keurtarieven
vast;
3 het Rijk stelt zich garant voor dt
verliezen, die op gemeentelijk ni
veau mogelijk ontstaan als gevolg
van de vleeskeuringsaktiviteiten;
4. eventuele batige exploitatie-
saldi vervallen aan het Rijk.
In verband met het bovenstaande
is het noodzakelijk dat een nieuwe
„Verordening op de heffing e
ng van keurlonen ten behoeve van
de keuringsdienst van slachtdieren
en van vlees in de gemeente Hol
ten" wordt vastgesteld, die is opge
steld aan de hand van een van het
Ministerie van Binenlandse Zaken
ontvangen „model-verordening"
en is afgestemd op de nieuwe situa
tie.
Zij stellen de raad voor deze veror
dening vast te stellen overeenkom
stig het bij de stukken ter inzage
liggende concept.
dinsdag 13 december 20 uur Story
prijzen festival met Ted de Braak
en Conny Van den Bos
woensdag 14 december 20 uur
Stichting Kamermuziek Deventer:
Radio Blazers Ensemble.
Cinema, Lange Bisschopstraat 69,
Tel: 111 00 Weekfilm do 8 decem
ber t.m. 14 dec. New York, Ne-
w York. 12 jaar.
Filmart. vr. 9 dec. 23.15Verleiding
van Mimi de bankwerker
Za nacht 10 dec. 24 uur The Geta
way
Matinee. Tekenfilm Festival nr. 2
za., zo., wo. 14 uur.
aanvangstijden weekfilm do. vr.
ma. di., wo 20 uur, za. 18.30 en
21 uur, zo. 16, 19.30 en 21 uur.
E.D.B. THEATER, Smedens
traat 10, tel.: 1 36 15 Weekfilm do. 8
t.m. 14 dec. Sex O'clock USA 16 jr.
Matinee za. en zo. 14 uur De On
overwinnelijke zeven a.l.
Nachtvoorstelling vr. 9 en za.
10 dec. De Langste brug
Aanvangstijden van de weekfilm
do, vr, ma, di, wo. 20 uur, za. 18.30
en 21 uur, zo. 16, 18.30 en 21 uur. k
LUXOR 1, Brink 20, tel.: 186 62
Weekfilm 8 t.m. 14 dec. Verdwenen
in de Bermuda-Driehoek (Airport
'77) 3e week 12 jr.
Nachtvoorstelling vr. 9 dec. 23 uur
Felicia
Matinee zo. 10 dec. 14 uur De dikke
en de dunne als eilandbewoners a.l.
aanvangstijden weekfilm do, vr,
ma, di, wo 20 uur, za. 18.30 en
21 uur, zo. 16, 18.30 en 21 uur.
LUXOR 2, Roggestraat 3-5, Tel.:
1 86 62 weekfilm 8 t.m. 13 dec. 20.15
avond zo. 15.00 u. Soldaat van
Oranje 16 jr.
Woe. cyclusfilm 14 dec. 20.15 uur
Glimlach van een zomernacht (In-
gmar Bergman) 16 jr.
aanvangstijden do, vr, za, ma, di
20.15 uur, zo. 15.00 en 20.15 u.
HET EI VAN COLUMBUS, Pol
straat 76, tel. 1 23 11 Filmintema-
tional: do. 8 dec. 21 uur La Regie du
jeu
zaterdag 10 december 21 uur Ja
mes Grieve (Rockjazzgroep)
AMRO-BANK, Verzetslaan 20,
Tel. 1 07 72 13 t.m. 19 dec. tentoon
stelling goud door de eeuwen heen.
Geopend: ma. t.m. vr. 9-16, do. ook
18.30-20, do. en vr. 14-16 uur des
kundige toelichting.
KUNST RONDOM, Openbare
Leeszaal, Brink 70, tel. 1 35 06 t.m.
31 dec. J. K. Spaakman, grafiek in
gemengde technieken. Geopend:
di t.m. vr. 10-17.30 en 19-21, ea.
10-17 Marian Hameetman, kera
miek.
GALERIJ LENTEN, Kletters-
traat 25-27, Epse, tel. 2 18 15 Ge
opend: wo t.m. za. 10-17, zo. 14-17
t.m. 18 dec. Leendert van Dijk,
schilderijen geopend: wo t.m. za
10-17, zo. 14-17.
GALERIE TAMBARAN, Berg
straat 34, tel. 1 50 77 Geo
end: do. 19-21, vr. t.m. zo 10-18 t.m.
18 dec. Aleid Homan en Rikus
v.d. Meer
CAVE DU TERTRE, Jaarsma
Wooncentrum, Bergstr. 48, tel.
1 84 94 geopend: gewone winkeltij
den (ma. gesloten) t.m. 31 dec. An
dy Allemeersch, olieverfschilder
ijen
STADSBIBLIOTHEEK, Kloos
ter 3, tel. 165 12 geopend: di t.m. vr.
10-12 en 13-17, wo. ook 18-20.45 in
Deventer gedrukt, in Deventer be
waard 1477-1977
ALBERT SCHWEM, Brink 89 tel.
1 96 75 geopend: di t.m. vr. 9-12 en
14-17, za. 13-16 Tentoonstelling
over leven en werk van Albertr
Schweitzer
MUSEUM DE WAAG, Brink 56,
tel. 145 56 Tentoonstelling.brood
eten en köekhappen
MUSEUM VOOR MECHANISCH
SPEELGOED, Noordenberg
straat 9, tel. 1 97 39 Mechanisch
speelgoed uit de collectie Stekele
burg
MUSEUM DE DRIE HARINGEN,
Brink 55, tel. 145 56 Speelgoed,
kostuums en kostuumpoppen.
Openingstijden musea: di tju. za
10-12.30 en 14-17, zo 14-17
OVERDEKT ZWEMBAD, Smyr-
nadwarsstraat 2, tel. 2 18 64 zater
dag 10 december 18.30 uur Afzwem-
feest diplom A
zondag 11 december 14-16 uur Po
lowedstrijden De IJsel
VROUWENCAFÉ, Menstraat2,
donderdag 8 september vanaf 20.30
uur gezellige avond mét bingo en
koekvergulden
JAZZCAFÉ, Menstraat 2,tel.
1 16 37 vrijdag 9 september vanaf
20.30 uur
ALMELO
Palace
Donderdag, vrijdag, maandag,
dinsdag, woensdag, Emmanuel III
16 jr.
14.30 en 20.00 uur Emmanuel III 16
jr-
Zaterdag, en zondag: Emmanuel
III 16 jr
148.45 21.00 uur Emmanuel III 16 jr.
arossiau
Donderdag, vrijdag, maandag,
dinsdag, woensdag Enter the dra
gon 16 jr.
14.30 en 20.00 uur Enter the dragon
16 jr.
Zaterdag: 18 45 en 21.00 uur Enter
the dragon 16 jr.
Zondag: 18.45 en 21.00 uur Enter
the dragon 16 Jr.
Zaterdag 23.15 Hot pomomeisje 16
ïr.
