FOTO STRIP. VER HAAL m Voorlichtinqsbureau voor de Voeding Hygiëne in de keuken HOLTENS NIEUWSBLAD - 24 JUNI 1977 - PAGINA 11 VIJFTIEN DAGEN ISRAëL (II) Met onze gids lopen we door het oude deel van de stad. Daarin zijn nauwe straatjes met zeer veel winkeltjes. Drommen toeristen passeren ons. Kooplie den proberen klanten te trek ken. Kledingstukken hangen aan de muren langs de straat. Ge- itevellen liggen opgestapeld. Schoenmakers, smeden, ban kwerkers en kleermakers oefe nen hun beroep hier uit langs de straat. Je zou het een bra derie kunnen noemen. En die taferelen zie je elke dag, uitge- zonderd dan de rustdag, die ivoor Moslims op vrijdag valt, i'voor Joden op zaterdag en voor ^Christenen op zondag.... Veel istraten zijn overdekt met gewel- 'ven en sommige winkels lijken ingericht in grotten. Wel netjes hoor, keurig zelfs! Deuren zijn er niet voor de winkelingang. Hoe "sluiten ze 's avonds de boel af? 'Of wordt misschien de hele straat afgesloten en bewaakt? Hier liggen sinaasappels en to maten, daar stapels broden, dan houtsnijwerk en sieraden van koper, kralen, glaswerk, vlees met geitekoppen er naast; de kapper fatsoeneert iemand; daar i is een cafeetje. We lopen over de Via Dolorosa. „Hei-a, hei-a" roept een ongeveer 14-jarige jongen, die achter op zijn kar retje staat, een vierwieler, die naar beneden rolt, bepakt en beladen. Hij manoeuvreert han dig tussen de menigte door, met een gangetje van zo'n 10 kilo meter per uur. Plotseling moet hij remmen voor een paar da mesDat doet hij door zijn rechtervoet stevig op het weg dek te drukken. Ogenblikkelijk staat hij stil, want om die voet heeft hij een kleine motorband die om zijn schoen past, hori zontaal. Wonderlijke gedachte, te lopen door de stad, waar Jezus de mensen onderwees en terecht wees, waar Hij lijdenden hielp en men Hem bitter liet lijden. De stad, waar Hij werd inge haald als een vorst en kort daarna als een schaap ter slach ting werd geleid.... We bezoeken de Boecharische synagoge. Mannen bedekken hun hoofd en er wordt niet ge fotografeerd. „Vrome Joden spreken geen Hebreeuws", zegt de gids. „Dat zullen ze doen, als de Messias komt". We bezoeken ook het stadsdeel, waar een groep zeer '.-orthodoxe Joden woont. De mannen zijn gekleed in het zwart en dragen een bol hoed van dezelfde kleur. Er hangen lange haarlokken aan weerszijden van hun wangen. Ook jongens van zo'n jaar of 10 dragen al zo'n lange lok. Deze Gasiden studeren veel in het Oude Testament. Ook bidden ze veel. Een comfortabele woning interesseert hen niet, evenmin .als een fraaie auto. Bijbelstudie is alles en wie veel kennis van de heilige geschriften heeft, staat hoog in aanzien! Huizen zien we, die opgelapt zijn met verroeste stukken blik, erg rommelig. Dat hindert niet. als de bewoner maar veel studeert en vroom leeft. De Gasiden wensen niet gefotografeerd te worden. Van toeristen nemen ze geen notitie. Tijdens hun gebe den maken ze knikkende bewe gingen, alsof ze op een kameel rijden. Jeruzalem, de stad van koning David! Veel van wat uit het Oude Testament ons bijbleef is hier gebeurd. Eens trok de ko ning met zijn mannen op naar^ deze stad, tegen de Jebusieten, die in dit gebied woonden. Zij zeiden tot David: „Gij komt hier niet binnen; blinden en lammen zullen u terugdrijven". Hiermee wilden ze te kennen geven, dat de stad onneembaar was en dat David nooit en te nimmer zou binnentrekken.... Maar de koning was listig. Hij liet zijn mannen door de watergang naar boven klimmen en maakte daarna deze vesting tot hoofdstad van zijn rijk. Jeruzalem is sedert de Zes daagse Oorlog geweldig uitge breid. Moderne woonwijken, winkels, banken, bussen, au to's.... Er is een geweldig verkeer in het nieuwe stadsdeel en dat is uitstekend geregeld. Ook ziet men op hele huizenblokken zon- nespiegels staan, met cilinders om de zonnewarmte vast te houden en te benutten. We zien regeringsgebouwen, het Israëlmuseum, de Dodezeerollen, alles interessant. Aangrijpend is het Yad Vashem Monument, ter nagedachtenis aan de zes milli- oen Joden, die omkwamen tij dens het Nazigeweld. Een lange weg, beplant met bomen, voert ons naar dit gebouw. Die bomen zijn geplant door Niet-Joden, die hun leven waagden, om Joden te redden. Het monument is eenvoudig gehouden, opzettelijk. De bovenbouw rust op gewel dige brokken ruwe steen. Niet alleen het lijden is uitgebeeld doormiddel van reusachtige fo to's, maar ook de Nazipropa- ganda tegen de Joden. Iemand heeft Adolf Hitler de ogen uit gekrabd en men heeft het niet hersteldDe foto's zullen des tijds in kranten of tijdschriften hebben gestaan. De vergrotingen zijn op coulissen geplakt en men zal ze nooit meer vergeten. Niemand spreekt. Het wordt een stille omgang, deze lange wande ling door de gangen van Yad Vashem. Wat een leed op die fo to's. Magere kinderen kijken ons hulpeloos aan, niet begrijpend, waarom ze zo moeten lijden. Geheel ontklede vrouwen lopen voor gewapende sadisten aan naar de gaskamers. Mannen lig gen al geboeid op de lopende band. Meer afschuwelijke tafere len zijn uitgebeeld en ontroeren de bezoekers van dit monument. Zullen we als vanzelf niet den ken aan onze plaatsgenoten, die door Naziterreur omkwamen er hun namen gedenken? Het zijn: Abraham Berg, Dina Berg- Pagrach, Eva Berg; Herman Ga- zan, Bertha Gazan-Berg, Be rnard Gazan, David Gazan. Dina Gazan, Dora Gazan, Lena Gazan; Kaatje Kater; Benjamin Pagrach, Daniél Pagrach, Ma rianne Pagrach-Dormits, Bela Pagrach, Louis Pagrach; Jacob Pagrach, Lena Pagrach-Berg, Benjamin Pagrach, Lena Pa grach, Lion Pagrach, Clara Pagrach-Speijer, Bettie Pagrach, Saartje Pagrach. Sientje Pa grach; Louis Pagrach. Lena Pagrach-Berg, Andries Pagrach; Moos Pagrach, Johanna Pagrach-Berg, Saartje Pagrach, Sam Pagrach; Bertha Smeer- Pagrach, Betje Smeer, Benjamin Smeer, Nathan Smeer; Meier Smeer, Eva Smeer-Pagrach. Onbegrijpelijk, om zo'n vaart te zetten achter de ontwikkeling van dit land hier, na al die el lende. En wat slorpt de bewa pening enorm veel op van 's lands financiën! We zullen het land doorkruisen en veel zien, op moderne leest geschoeid. Kennis van landbouw en veet eelt, kijk op de industrie, het aantrekken van toerisme hebben tal van veranderingen teweeg gebracht. Sinaasappelen en an dere zuidvruchten zijn al ge oogst. Tomaten kan men vijf maal per jaar plukken. Gras soorten soms zevenmaal! MAAIEN Bossen zijn geplant, olijvetuinen ziet men overal, wijndruiven en bananen hangen in de zon te rijpen. NAAR HET ZUIDEN Van Jeruzalem naar Bethlehem is slechts een goeie 5 kilometer. De bus rijdt door het heuvel land, het bergland van Judea. We komen langs het graf van Rachel, de vrouw van Jakob, die stierf tijdens de geboorte van Benjamin. Zij was ook de moeder van Jozef. Vlak langs de weg is een monument ter nage dachtenis. In Bethlehem bezoe ken we de Geboortekerk, die in de vierde eeuw gesticht is door keizer Constantijn en zijn moe der Helena. De ingang is laag gehouden, opdat men niet te paard d of per kameel naar binnen zou gaan. Het altaar is normaal niet zichtbaar. Het plein noemt men daar het Kribbeplein. Op de achtergrond een moskee. Eens hielden de herders in Efratha's velden de wacht bij hun kud den. Kerstfeestversjes flitsen door het hoofd, als „De herder tjes lagen bij nanhte"'t Was nacht in Bethlehems dreven"... „Bethlehem Efratha, kleenste der kienen".En David, de achtste zoon van Isai, werd hier geboren. Ook hij weidde de kudden van zijn vader, vocht tegen een beer en een leeuw. Elimelech trok met zijn vrouw en zijn beide zoons Machlon en Chiljon tijdens een hongersnood uit dit stadje Bethlehem naar Moab. Naomi en Ruth kwamen later terug. We rijden verder en zullen Hebron bezoeken, met de spelonk van Machpela. de be graafplaats van Abraham, Sara, Rebekka, Izaak en Jakob, Lea en Jozef. De Moslims hebben er een moskee boven gebouwd. Het is voor hen een heilige plaats, omdat Abraham hun stamvader is. Deze had immers Ismaël als een zoon, voor Izak geboren was. De Mohammedanen aldaar beweren van Ismaël af te stam men. Door een rooster ziet men in de diepte kaarsjes branden. Een rabyn staat bij het graf van Abraham. Bedelaars zitten bij de plek, waar volgens de overle veringen Adam en Eva begraven zouden zijn. Een van hen heeft een oogziekte. De tocht naar de Dode Zee is iets bijzonders. De weg is betrekkelijk eenzaam en loopt langs de rand van het be zette gebied. Rechts hoge heu vels. eigenlijk meer bruine steenrotsen en links een strak blauwe zee, zo dood als een pier, geen sprankeitje leven. Geen visje, geen plantje, geen wriemelend waterdiertjeTus sen overhangende rotsen zijn ho len te bespeuren. Boven tegen rotsformaties zijn horizontale donkere strepen te bespeuren. Dat moet in prehistorische tij den de waterlijn geweest zijn, toen de waterstand geheel an ders was. De Dode Zee ligt 800 meter beneden de waterspiegel van onze wereldzeeën en is daarmee het diepste deel van de wereld. Eens lagen hier bloei ende steden: Sodom, Gomorra, Adama, Zeboïm en Zoar, in Ab rahams tijd. Eens is deze inder tijd vruchtbare vlakte door een grote catastrophe weggezonken. In dit gebied hebben risten ar beiders bij een temperatuur van 45 graden een weg naar het zuiden aangelegd, de weg naar Eilat. Het water van de Jordaan stroomt in de Dode Zee en er verdampt per dag zo'n acht mil- lioen kubieke meter van dat vocht. Het zoutgehalte is verba zend hoog. Er zit ongeveer 25% zout in, zodat men er drijft, 'k Heb het geprobeerd bij Masha da. Op de rug liggend steek je alle vier ledematen boven water uit en je zinkt niet. Na zo'n bad ga je onder de sproeier om alle zout weer kwijt te worden. Er was op gerekend. De kranen bij deze „zwemgelegenheid" gaven helder zoutloos water. Modder baden kan men ook nemen. He lemaal insmeren met blubber, van top tot teen laten inwerken op de huid en daarna weer schoon wassenDie modder is zwavelhoudend en heeft een ge neeskrachtige werking. Na dit oponthoud gingen we naar de ruïnes van Herodes de Grotes winterpaleis. Deze vorst was steeds bang dat iemand hem zou willen doden. De koning van de bekende kindermoord van Bethlehem had trouwens zijn eigen vrouw en kinderen ook al laten ombrengen met het oog op zijn eigen veiligheid.... Deze man liet hier bij de Dode Zee een paleis bouwen om rus tig te kunnen vertoeven, hoog boven op de rotsen. Wij gingen met een kabelbaan naar boven, hij niet. Telkens stonden toeris ten te wachten, hoewel er toch wel zo'n 30 a 40 tegelijk in kon den stappen, 't Was er druk. Boven hebben we veel gezien. In de diepte zag je de restanten van ëen paar Romeinse leger kampen. Romeinse? Ja, want in 70 na Christus was er een op stand onder de Joden uitgebro ken en een groep Zeloten, felle vechtersbazen, waren uitgeweken naar Mashada aan de Dode Zee. Niet vanwege dat zoute water, maar om de onneembaarheid van dat paleis van Herodes. Zij woonden boven in die vesting, op de hoge rotsen. Ze hebben daar iets kunnen verbouwen, misschien dieren gehouden en drinkwater kunnen bemachtigen. De verzetsstrijders hebben het er een paar ^jaar uitgehouden! De Romeinen bleven geduldig wachten op hun overgave, want bestgrmen was vrijwel zinloos. Tenslotte zagen de Joden in, dat het einde toch uitzichtloos zou zijn. Ze besloten een eind aan hun leven te maken. Tien van de mannen zouden de over ige 950 mannen, vrouwen en kinderen doden. Bij loting wer den deze tien aangewezen... Ze lieten een bericht achter, waarop geschreven stond, dat zij liever in vrijheid wilden sterven, dan in slavernij te blijven leven. De 950 zijn gaan liggen, voedsel was nog wel aanwezig en de tien deden gelijk ze hadden be loofdDaarna werd er weer geloot en Eén doodde de Negen. Daarna pleegde hij zelfmoord. De Romeinen verblijdden zich niet uitbundig, maar hadden diep respect voor de principes en de moed van die 960 opstan delingen. Veel wordt er in dit paleis van Herodes opgegraven. Badkamers, pleinen, mozaiekvloeren, gangen en nog veel meer. Wat een kar wei voor de bouwmeesters om hier zo'n adelaarsnest te vol tooien een paar duizend jaar ge leden. En die schelm van een Herodes is misschien wel in een draagstoel naar boven gehesen of gesjouwd door slaven.... Be neden is natuurlijk een hotel letje, waar dorstige kelen kun nen worden gelaafd. Hoog in de lucht vliegt een raaf. Bij de Dode Zee of Zoutzee is verder praktisch geen leven te bespeu ren. het toerisme niet meegere kend. Op de terugreis brengen we een bezoek aan de spelonk van Engedi, de plek waar David zich verborg voor de naspeurin gen van de onberekenbare Saul. Tegen de rotsen aan de over kant van het ravijn staat een steenbok als een koning zijp ge bied te overzien. Verderop zien we een paar geiten. In de diepte ruist het water van een beek. David en zijn mannen zullen zich hebben gelaafd aan het koele nat. Het pad slingert ne derwaarts, het is daar koeler en er is een weelderige planten groei. Hier en daar zijn kleine watervalletje sen stroomversnel linkjes. Er groeit bamboe. Dan stijgt het pad en wordt smaller. Verschillende van de toeristen blijven liever wachten tot de klauteraars terugkomen. Stevige schoenen met verende rubber- hakken zyn nu alles waard. De volhouders worden beloond, want zij komen bij de bronnen van deze beek. Onder een over hangende rotspartij is zelfs een ondiepe plas ter grootte van een paar schoollokalen, waarin kin deren dartelen. Een waterval gutst van boven en springt van rotsblok op rotsblok. Fraaie mosslierten schitteren in de zon op dit ogenblik. Na een uurtje verheugen ze zich weer in de schaduwen van overhangende boomtakken. Deze mooie mos partij wordt wel het haar van Bathséba genoemd. Een tijdje later rijden we weer langs de Zoutzee noordwaarts. Het is een veiligheidsweg. Die wegen zijn steeds van asfalt, opdat terroris ten geen landmijnen onder zo'n weg kunnen verstoppen. Een meter of 10 er naast is een zandweg, die elke avond wordt aangeharkt. Er rijdt dan een auto over, met daar achter een brede eg. Ziet men de volgende ochtend voetstappen op de ge harkte zandweg, dan gaat er ogenblikkelijk een patrouille op uit om de man op te sporen. Naast de zandweg is natuurlijk nog weer een afrastering met prikkeldraad. Het is hier de grens met Jordanië. De Dode Zee, lange tijd gevreesd, is nu een pakhuis van nuttige minera len. Men schat dat er wel 22 miljoen ton magnesiumchloride aanwezig is. 11 .miljoen ton na- triumchloride, chloride, 7 mil joen ton calciumchloride en nog veel meer.... De Dode Zee biedt chemische stoffen voor allerlei industrieën en kan een bron van welvaart worden. Eens liet de Romeinse veldheer Titus 20 aan elkaar geketende gevangenen in deze Zoutzee werpen. Al water trappend bereikten ze ruggelings tenslotte de overkant en vlucht ten daar de wildernis in, nog steeds aan elkaar geboeid.... We vergeten deze woestenij en rij den verder naar Jeruzalem. (wordt vervolgd) bericht van het postbus 1772 Den Haag giro 130667 In onze moderne glanzende keukens lijkt een goede hygiene bijna vanzelfsprekend. Moderne materialen en een doelmatige indeling van dit dagelijkse werk terrein bevorderen de hygiëne, maar toch moet de huisvrouw zelf ook oplettend blijven. Ook de modernste keuken moet regelmatig worden schoon- gehouden, zodat stof en vette aanslag geen kans krijgen. Waar u. wat betreft een goede hygiëne in de keuken vooral op moet letten, staat in de volgende punten. keukeninrichting U brengt waarschijnlijk iedere dag wel enige tijd in de keuken door. Omdat in een keuken voedsel wordt bereid, is goede hygiëne van zeer groot belang Enige punten om aandacht aan te besteden, als u een keuken in gaat richten, zijn: de vloer moet bestand zijn tegen vocht, schoon maakmiddelen, zuur en vet. Glad afgewerkte vloeren (b.v. van kunststof) zijn gemakkelijk schoon te maken, maar worden door morsen glad. Ruwe vloeren (zoals rubber en sommige tegel soorten) worden minder snel glad, maar zijn vaak moeilijker schoon te maken Vloerbedekking van nylon of wol is met geschikt De overgang van de vloer naar de muur moet zo zijn afgewerkt, dat er geen spleten ontstaan, waarin vuil kan gaan zitten Bij een stenen vloer zijn holle plinttegels ideaal een aanrecht dat naadloos is afgewerkt en ronde hoeken heeft, verdient de voorkeur Materialen kunnen zijn: roestvrijstaal. hardkunststof (Duropal) of hout dat speciaal voor keukendoelemden is afgewerkt. open kastjes zijn leuk. maar ze vragen wel regelmatig om een schoonmaakbeurt Als u niet zoveel tijd heeft, zijn dichte kastjes met gladde deuren gemakkelijker en hygiënischer. zorg voor een goede ventilatie. Probeer te voorkomen dat ongedierte binnenkomt. Plaats b.v horren in of voor ramen en deuren. Die weren vliegen e.d., die ziekteverwekkende bacteriën en Virussen bij zich kunnen dragen. persoonlijke hygiëne Omdat u zelf regelmatig met voedsel in aanraking komt, ts persoonlijke hygiëne een eerste vereiste. zorg altijd voor een stuk zeep bij de kraan. was altijd uw handen als u naar het toilet bent geweest en vóór u eten gaat klaarmaken. Was ze met warm water en zeep. houd uw nagels kort. Korte nagels zijn gemakke lijker schoon te maken dan lange gebruik schone handdoeken was altijd uw handen als u rauw vlees heeft vastgepakt. let op het volgende Bij het bereiden van maaltijden komen heel wat materialen in aanraking met voedsel. Het goed schoonhouden hiervan is even belangrijk als het schoonhouden van de keuken zelf haal fornuis, koelkast en eventueel wasmachine, als die met zijn ingebouwd, tenminste één keer per halfjaar van hun plaats, om ook de plek eronder en erachter eens een goede beurt te geven. In de handel zijn speciale wieltjes verkrijg baar. waarmee u zware apparaten van hun plaats kunt rijden verwissel, als u een afzuigkap heeft, regelmatig het vetfilter. een goede verlichting zorgt ervoor dat u in de donkerste hoekjes kunt kijken verschoon theedoeken, handdoeken en vaat doekjes bij intensief gebruik dagelijks Bij minder intensief gebruik enkele keren per week. Bacteriën groeien graag in vochtige theedoeken, handdoeken enz. Droog ze met op de verwarming, maar neem een schone remig de randen van de afwasmachine die niet met het afwaswater in contact komen Denk daarbij ook aan de zeef! Snijplanken, borden e.d waarop rauw vlees heeft gelegen, moeten goed worden afgewassen. Pas dan mogen ze weer voor andere doeleinden worden gebruikt. bacteriën vermeerderen zich ook snel op allerlei afval. De afvalemmer in de keuken moet daarom goed zijn af te sluiten en regelmatig worden geleegd en gereinigd met sop en heet water. maak de koelkast zeker één keer per 2 weken goed schoon met heet sodawater of een afwas- middel dat geen geur achterlaat. Neem hem daarna af met schoon warm water. Vergeet ook de koelkasten met een zelfontdooier niet. draagt u een bril. zet die dan ook op a's u afwast of schoonmaakt. keukenmachines, blikopeners en snijmachines e.d. moet u steeds zorgvuldig schoonmaken Was snijplanken, bestek, serviesgoed en pannen in heet afwaswater 70 °C). Spoel ze na met schoon water en droog ze af met een schone theedoek of laat ze drogen in een afdruiprek Gebruik eventueel huishoudhandschoenen als het water u te heet is. Ververs het water een of meer malen bij een grote afwas Schakel een vaatwasmachme pas in als hij vol is; spoel zonodig tussentijds voor. Tenslotte nog enkele punten die bij de behandeling van voedsel van belang zijn bewaar produkten die aan bederf onderhevig zijn, zoals (vacuum verpakt) vlees, vleeswaren, vis, melkprodukten en panklare groente en aard appelen in de koelkast. bewaar restjes alleen in de koelkast en niet langer dan 2 a 3 dagen. zet warme voedingsmiddelen pas nadat ze snel zyn afgekoeld in de koelkast. Snel afkoelen kunt ubv. in koud stromend water. laat diepvriesprodukten in de koelkast in een bak ontdooien Gooi het dooivocht weg Neem dooiwater van diepvriesvlees en -kip dat eventueel op het aanrecht is gekomen, op met keukenpapier dat u weggooit, met met een vaatdoekje Het dooiwater kan schadelijke bacteriën bevatten. praktische tips voor fotografen in de vorm van een foto-drieluik Vorige week heb ik geprobeerd een dierenportret te maken. In ons dorp heb je nog zo'n ouderwets hertenkamp. Dat leek me een goede plaats voor een fotosafari Eerst naar de oppasser van het parkje Die vond het goed, dat ik binnen de afrastering foto's zou maken als ik maar met achterde beesten aan ging rennen. Het valt me op dat de meeste mensen erg inschikkelijk zijn als je ze als fotograaf om een dienst vraagt. Zo kwam ik dus tussen de herten. Of zijn het reeën? Statief op een mooi plaatsje en maar knippenDat viel tegen Die beesten zijn namelijk met gek op fotografen. Misschien denken ze, dat een kamera een modern soort geweer is. De eerste foto was dan ook geen sukses. De reeën (want zo heten ze, zei de oppasser) stonden echt verongelijkt in een hoekje te kijken. Op de foto is alleen een gespikkelde massa koppen en poten te zien. Het ging er om zo mogelijk ëen of een paar beesten duidelijk in beeld te krijgen. Dat laatste is op de tweede foto gelukt. Met veel geduld en een beetle geluk kon ik vanaf een paar meter dit stel in beeld krijgen Mijn eerste dierenportret was geslaagd, ook al kon het natuurlijk beter. En dat laat de derde foto zien: een mooie close up van een ree, vrijstaand tegen een kontrastrijke achter grond. Eerlijkheidshalve moet ik erbij zeggen.dat ik voor deze foto gebruik heb gemaakt van een beschei den telelensje, waardoor ik deze plaat kon maken op een afstand van zo'n zes meter. En dat werd dan het tweede geslaagde dierenportret. O ja, van deze laat ste foto heb ik een extra print laten maken Bestemd voor die vriendelijke oppasser. Hij was er erg blij mee.

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1977 | | pagina 11