De verschijnselen en
gevolgen van hoge bloeddruk
Spoorwegmuseum in bezit
historisch restauratierijtuig
WAARDERING VOOR
OPZET VAN TEST
DE NEDERLANDSE HARTWEEK
Pak ook eens
uit voor
Mensen in
Nood
HOLTENS NIEUWSBLAD - 18 MAART 1977 - PAGINA 13
Als voorbereiding op de Nederlandse Hartweek. die zich
/an 28 maart tot en met 3 april gehouden wordt, publiceert
ie Nederlandse Hartstichting een aantal thema's.
Het jaarthema heeft in dit voorjaar betrekking op de strijd
tegen de acute hartdood. Van de 20.000 Nederlanders die
per jaar sterven aan de gevolgen van een hartaanval,
overlijden er plm, 12.000 in het eerste kwartier na het
optreden van de aanval.
Daarom heeft het zin om maatregelen te treffen - onder
meer resuscitatie: hartmassage - mond-op-mond-
beademing - waardoor wellicht duizenden levens gered
kunnen worden.
Er zijn meer terreinen waarop preventie van hart- en
vaatziekten succes kan opleveren. Dat is bijvoorbeeld de
bestrijding van de hoge bloeddruk.
Hoee bloeddruk of hypertensie is
voor arts en patiënt een getal op de'
bloeddrukmeter. Wanneer het hart
zich samentrekt, pompt het bloed
naar de slagaders. De druk, die
nodig is om de slagader in de bo
venarm met de manchet van de
bloeddrukmeter dicht te drukken,
is de bovenste waarde of systoli-
sche druk. Als het hart zich ont
spant, vloeit het bloed uit de slaga
ders weg naar de haarvaten en
daalt de druk. De onderste waarde,
de diastolische druk, wordt dan
bepaald door de weerstand in de
kleine slagadervertakkingen. Onze
bloeddruk is een eindprodukt van
allerlei factoren als houding, emo
tie, inspanning, vochtopneming en
hormonen. Ook de pompfunctie
van het hart en de elasticiteit van
onze vaten hebben invloed op de
gemeten waarde. Om die reden kan
men dan ook niet spreken van de
bloeddruk, want deze varieert
voortdurend binnen bepaalde
grenzen. Zo is de bloeddruk in de
slaap bijzonder laag en stijgt flink
na inspanning en emotie.
Als de bovengrens van een normale
Nederlandse bloeddruk op mid
delbare leeftijd geldt de druk van
140/90 mm. kwikdruk. Men spreekt
van verhoogde bloeddruk als de
onderste, diastolische waarde bo
ven 90 mm. kwik ligt, waarbij dan
ook gelijktijdig de systolische druk
stijgt. Er is echter geen scherpe
grens tussen normale en verhoogde
bloeddruk, maar een geleidelijke
overgang.
Op grond van bevolkingsonder
zoek en levensverzekeringsge-
neeskunde weten wij dat de laagste
bloeddruk de gunstigste leeftijds
verwachting heeft en dat het risico
van hart- en vaatziekten evenredig
met de bloeddruk stijgt.
Verspreiding van
hoge bloeddruk
Er zijn grote verschillen in het
voorkomen van hoge bloeddruk in
de wereld. Bij geïsoleerd levende
stammen in het Amazone-gebied
en Nieuw-Guinea. maar ook op ei
landjes in de Stille Oceaan bleek
het zoutgebruik bijzonder laag en
werd in de urine minder dan een
halve gram zout per dag gevonden.
By a 1 deze bevolkingsgroepen
bleek geen hoge bloeddruk aanwe
zig en steeg ook de normale bloedd
ruk niet met de leeftijd. Deze lage
bloeddruk kon niet worden ver
klaard door afwezigheid van de
psychische belasting, zoals in onze
verstedelijkte samenleving. Bij na
burige stammen, die met het Wes
ten en daarmee met zoutgebruik in
aanraking waren gekomen, werd
wel degelijk verhoogde bloeddruk
aangetroffen.
Omgekeerd wordt in bepaalde
gebieden met excessief zoutge
bruik, zoals in Korea en Noord-
Japan. veel en ernstigee hyperten
sie aangetroffen. Men gebruikt er
dagelijks meer dan 25 gram tegen
10 tot 15 gram in Westerse landen.
Het lijkt dus mogelijk dat zoutge
bruik in deze omgevang - een be
trekkelijk nieuwe gewoonte - bij
sommige mensen de handhaving
van een normale bloeddruk be
moeilijkt. Aangenomen wordt dat
het lichaam dit teveel aan zout
alleen kan uitscheiden ten koste
van een hogere bloeddruk.
Bevolkingsonderzoek op grote
schaal, in de Verenigde Staten
Eruopa en ook Nederland, heeft de
laatste jaren aangetoond dat bij de
•volwassen bevolking in 15 tot 20f;
verhoogde bloeddruk wordt aan
getroffen, iets waarvan de meeste
onderzochte mensen zich niet be
wust waren.
Gevolgen
hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk is een symptoom
van een ontspoord regelmecha
nisme, de handhaving van een
normale bloeddruk. Het is alsof een
thermostaat hoger is afgesteld
door een onbekende. By grondig
onderzoek van de hoge
bloeddruk-patiënt worden als regel
geen andere afwijkingen gevonden
die een verklaring kunnen geven.
Slechts bij een klem percentage
wordt een nierziekte, een afwijking
in bijnierschors of-merg of een ver
nauwing van de lichaamsslagader
of niervaten gevonden.
Bij hoge bloeddruk zonder aan
toonbare, veroorzakende ziekte
wordt dan ook het verlegenheidse
tiket essentiële hypertensie opge
plakt.
Hoge bloeddruk wordt vaak bij
toeval gevonden bij een keuring of
een algemeen onderzoek. In tegen
stelling tot wat men denkt, zijn er
zelden klachten en zijn hoofdpijn,
moeheid of duizeligheid beslist niet
typerend. Niettemin heeft een ver
hoogde bloeddruk wel degelijk late
gevolgen wanneer hart en vaatstel
sel lange jaren aan een verhoogde
druk zijn blootgesteld.
Een - inmiddels door behandeling
vrijwel verdwenen - complicatie, de
hersenbloeding of apoplexie,
leidde vroeger vaak tot verlam
ming, invaliditeit en dood. Zeer
ernstige hoge bloeddruk leidde tot
nierbeschadiging en niervergifti
ging en ook dat gevolg is door
goede behandeling te voorkomen.
Bij de oudere patiënt vormde hoge
bloeddruk een belasting voor de
pompfunctie van het hart en nam
de kans op longstuwing met korta
demigheid bij inspanning én liggen
sterk toe. Een tijdige behandeling
van hoge bloeddruk kan ook dit
late gevolg goeddeels voorkomen.
Hoge bloeddruk is tenslotte een
belangrijke risicofactor bij het ont
staan van het hartinfarct, naast de
hoogte van het plasma cholesterol,
het aantal gerookte sigaretten en
de aanwezigheid van suikerziekte.
Tot op heden is nog niet overtui
gend gebleken dat effectieve be
handeling van verhoogde bloedd
ruk tot een aanzienlijk minder op
treden van het hartinfarct leidt.
Mogelijk was bij de aanvang van
de antihypertensieve behandeling
al een zodanige vernauwing van de
kransvaten van het hart aanwezig,
dat bloeddrukverlaging op de
voortgang van het proces geen in
vloed van betekenis kon hebben.
Toch is, door het ter beschikking
komen 'an veilige en effectieve
geneesmiddelen voor hoge
bloeddruk, het aantal ernstige en
levensbedreigende complicaties
met tweederde verminderd. Om
die reden is het van groot belang
dat hoge bloeddruk tijdig wordt
ontdekt en behandeld.
Opsporing en behan
deling
hoge bloeddruk
In Nederland is - onder meer met
steun van de Hartstichting - bij
bevolkingsonderzoek gebleken dat
niet alleen veel mensen ongeweter
een hoge bloeddruk bezitten, maai
ook dat deze bevinding vaak niet
tot behandeling leidt
Hoge bloeddruk geeft immers
geen klachten. Echter,wie zich er
voor laat behandelen investeert
daarmee in een gezonde toekomst
zonder complicaties. Voor die be
handeling is wel onderzoek, contro
le, gebruik van medicamenten en
dieet nodig en dat gedurende vele
jaren. Om die redenen wordt eer
behandeling vaak niet begonnen oi
volgehouden en blijkt in herhaalc
onderzoek dat één op de vijf hyper
tensiepatiënten niet werkelijk
wordt behandeld.
Daaraan heeft wellicht ook het
gebruik van sommige medicamen
ten bijgedragen, die soms als bij
werkingen slaperigheid, depressie
stoornissen in sexuele beleving er
sterke bloeddrukdaling bij rech
;opstaan veroorzaakten. Momen
^el is het vrijwel altijd mogelijl
/oor iedere patient een combinatit
van geneesmiddelen te vinden, dii
veilig en effectief is en ook zonder
belangrijke bijwerkingen wordt
verdragen. Gezien het symptoom-
loze karakter van verhoogde
bloeddruk met de ernstige schade
op lange termijn is het zinvol hoge
bloeddruk daar op te sporen waar
deze gevonden kan worden. Dat
geldt voor keuringen op sportge
bied, bij militaire dienst en beroep
5n ook bij verzekeringen. Elke arts
die een patient om andere redenen
dan de hoge bloeddruk onderzoekt,
de oogarts, vrouwenarts, zenu
warts en misschien zelfs tandarts,
zou eenmaal de bloeddruk moeten
meten om te zien of deze wel nor
maal is. De Amerikaanse Hart-
stichting propageert het bloedd-
rukmeten als een uitdaging aan
een doodbrengende ziekte, die als
een stille moordenaar door onze
samenleving waart.
Bij alle discussie over de bloedd
ruk en de grens tussen normaal en
abnormaal is het van belang geen
conclusie te trekken uit één enkele
meting. Niets is variabeler dan een
mens en voor de diagnose hyper
tensie zijn een aantal nauwkeurige
metingen in de tijd noodzakelük.
Daarna moet enig eenvoudig on
derzoek worden verricht om na te
gaan of een mogelijke, soms zeld
zame oorzaak te vinden of uit te
sluiten is. Zo kan in een zeer be
perkt aantal patiënten de anticon
ceptiepil hoge bloeddruk vererge
ren of doen ontstaan en hetzelfde
geldt voor excessief gebruik van
drop. Ook een vernauwing van een
nierslagader kan hoge bloeddruk
by jonge mensen veroorzaken,
waarvoor effectieve chirurgische
behandeling mogelijk is. In de
overgrote meerderheid zal de pa-
tënt echter jaar in jaar uit behan
deld en gecontroleerd moeten wor
den vanwege de hoge bloeddruk.
Wanneer deze normaal is gewor
den, kunnen de medicamenten niet
gestaakt worden, zoals vaak ten
onrechte wordt gemeend. Het is
daarom uitermate belangrijk dat
medewerking en medeverant
woordelijkheid van de patiënt in de
therapie wordt verkregen. Dat kan
door met de patiënt de bloeddruk
meting te bespreken, hem of haar
zelf thuis te laten meten en aan
dacht te besteden aan eventuele
bijwerkingen van geneesmiddelen.
Voorlichting van de patient, indi
vidueel door zijn behandelend arts
en als groep door instellingen als de
Hartstichting, is dan ook nuttig en
nodig. Ook de huisartsen hebben
behoefte aan praktische voorlich
ting en begeleiding op het hyper-
tensieterrein. waar zich de laatste
jaren grote veranderingen in in
zicht en behandeling hebben voor
gedaan. In Nederland is hiertoe het
initiatief genomen door het huis
artsengenootschap. dat aan zijn le
den een aantal praktische aanbe
velingen doet toekomen. Ook de
farmaceutische industrie heeft
vaak door bijscholingscursussen
een zinnige en veelal objectieve
bijdrage geleverd. De Nederlandse
Hartsitchting zal dit jaar voor de
huisarts een hypertensiegids laten
verschijnen, geschreven door prof.
dr. M. Koster en dr. A. J Dunning te
Amsterdam, waar praktische in
formatie over problemen van
bloeddruk er. behandeling in te
vinden zijn.
In 1978 zal bijzondere nadruk
worden gelegd op de opsporing en
behandeling van hypertensie.
Er wordt getracht meer aandacht
en activiteit te ontwikkelen voor
een aandoening, die in stilte
schade doet door de bedreiging
voor hart- en vaatstelsel.
Ondanks de betrekkelijke een
voud van opsporing, onderzoek en
behandeling van de hoge bloedd
ruk kunnen arts en patiënt beiden
nog aanzienlijk bijdragen tot ver
betering daarvan.
Mensen in Nood, 's-Hertogenbosch.
Sinds 2 maart 1977 staat langs het 2e perron van
het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht, dat dit
jaar vijftig jaar bestaat, een in oude luister hersteld
restauratierijtuig te pronken. Het betreft een in Hon
garije aangekocht exemplaar van de toen zo geheten Het einde
Compagnie Internationale des Wagons-Lits et des
Grands Express Européens uit 1911. De aankoop is
mogelijk gemaakt door schenkingen uit diverse Fond
sen, van het bedrijfsleven en een grote bijdrage van
de Vereniging Vrienden van het Nederlands Spoor
wegmuseum.
wel ongeloofwaardig doen voor
komen. En anno 1977 is de keus
helaas niet moeilijk meer
Per extra trein is het mu
seumstuk van Arnhem, waar het
de grens was gepasseerd, bege
leid door een gezelschap van
diegenen die op enigerlei wijze
bij het venverven van deze aan
winst betrokken zijn geweest,
feestelijk het Utrechtse Malie
baanstation binnengereden.
De trein bestond geheel uit ma
terieel van de Wagons-Lits, die
vorig jaar december haar eeuw
feest vierde en sinds 1967 de
woorden ..des Grands Express
Européens" in haar naam had
vervangen door „du Tourisme".
Met teakhout
De WR 2287, zoals het vierassige
rijtuig - uit een serie van acht -
officieel heet, werd zesenzestig
jaar geleden gebouwd door de
Waggonfabrik Györ (Raab) in
Hongarije.
Dat deze rijdende restaurants de
bijnaam „latjes-rijtuig" droegen
zal niemand verwonderen. De
buitenwand is namelijk geheel
bekleed met gepolitoerde teak
houten schrootjes, nu net als in
de tijd toen zij en soortgelijke
wagens in de beroemde interna
tionale treinen ons land van
Amsterdam, Den Haag en Vlis-
singen uit (in de Riviëra Ex
press, de Edelweiss en de mail-
treinen naar Noord- en Zuid
Duitsland), maar vooral Europa
tot in Klein-Azié toe doorkruis
ten.
Over beroemd gesproken, het
restauratierijtuig dat nu in het
Spoorwegmuseum staat is nog
net iets ouder dan zijn meest
bekende broer, de WR 2419, het
zgn Wapenstilstandsrijtuig
waarin in 1918 het einde van de
eerste wereldoorlog werd be
krachtigd. Nadat deze „doorn in
het oog" van Hitler-Duitsland in
1940 in triomf naar Berlijn was
gevoerd, werd het vijf jaar later,
met het naderende eind van WO
II in zicht, „voor alle zekerheid"
vernietigd. Ook de WR 2439, die
daarna in Compiëgne als aan
denken is neergezet, is van jon
gere datum, evenals de WR 2347
die in het Verkehrsmuseum in
Budapest staat. De rij van deze
nu nog bestaande latjes-rijtuigen
wordt gesloten door Luzern.
waar het Verkehrsmuseum een
zelfde soort rijtuig uit het verle
den van de S.S.G.. de „Zwit
serse Wagons-Lits", bezit. Ander
historisch Wagons-Litsmaterieel
bevindt zich in het Franse
spoorwegmuseum in Mulhouse.
Origineel
Zowel uit- als inwendig is het
„Utrechtse" rijtuig, zoveel als
maar mogelijk was, in de origi
nele staat teruggebracht in de
werkplaats van de Hongaarse
spoorwegen in Dunakeszi. Werk
lieden van de generatie die de
rijtuigen vroeger van dichtbij
heeft meegemaakt en eraan
heeft gewerkt, hebben de oude
veelal kostbare en unieke mate
rialen als het ware weer tot le
ven gewekt. Tot en met de oor
spronkelijke in intarsia-techniek
uitgevoerde edelhouten wandbe-
kleding en de dikke tochtdekens
voor de ramen van de
restaurant-afdeling.
Bijzonder sfeervol en in onze tijd
ongekend zijn de zesendertig
zitplaatsen, losse met leer be
klede stoelen, die opgesteld
staan aan één zijde van het
middengangpad met vier om
een tafel en aan de andere kant
met twée. «v.
Ook de verlichtings- en verwar
mingsornamenten zijn in de
oude vormgeving uitgevoerd; de
techniek is echter hedendaags.
Datzelfde geldt voor de keuken
en ketelruimte, waarvan de in
richting symbolisch genoemd
kan worden. Immers wanneer
het tot een (bescheiden) exploi
tatie van het rijtuig komt, wat
de bedoeling van de museumdi
rectie is, dan zou de door velen
gewaardeerde karakteristieke
geur van het kolenfornuis een
efficiénte bedrijfsvoering toch
De acht - goed twintig meter
lange - rijtuigen van de serie
(2282-2289, voor geïnteresseerden)
waartoe het onderhavige be
hoort, hebben tot eind 1948
dienst gedaan op lijnen in de
Balkan-landen, mogelijk heeft de
WR 2287 daarna nog enige tijd
gereden onder de vlag van de
„Utasellato"
dochteronderne
ming van dé Hongaarse spoor
wegen. die in dat jaar de dien
sten van de Wagons-Lits in
Hongarije heeft overgenomen.
Het rijtuig beëindigde zijn
loopbaan echter op een stil
plekje temidden van welig tie
rend struikgewas op het empla
cement van Mezökeresztes in
Hongarije, waar de directrice
van het Spoorwegmuseum het
a's dienstwagen aantrof.
De tijd die sinds dat moment
verstreken is, zal de geschiede
nis van het museum als een
van bijzonder koopmanschap en
diplomatie ingaan. De moeite
wordt door het resultaat daar
van echter ruimschoots beloond.
Een paar pita ten uit Dneven van onderwijskrachten
aan Veilig Verkeer Nederland: „Gaarne spreel ik mijn
waardering uit voor de verkeersproef, die begrijpelijke
tekst, functionele foto's en duidelijke praktische situa
ties bevatte" - „Wij zijn zeer verheugd over de opzet,
de verzorging in woord en beeld en de verkeersopvoe-
dende waarde van de proef'. Op 22 maart a.s. is het
weer zover. Dan wordt de door VVN samengestelde
schriftelijke verkeersproef 1977 gehouden. Het aantal
schoolkinderen dat aan de proef deelneemt, schom
melt elk jaar om de kwart miljoen.
De geschiedenis van de proef,
die vroeger verkeersexamen
heette, begint in de jaren dertig.
Nadat in 1932 Veilig Verkeer
Nederland was opgericht, stelde
deze vereniging een verkeer
sexamen in. Dat besluit stimu
leerde de scholen iets aan ver-
keersonderwijs te gaan doen
Om dat (vrijwillige) onderricht
wat meer inhoud te geven,
kwam VVN een paar jaar later
met een handboek voor onder
wijzend personeel
Met de bedoeliAg ook de uni
formiteit van de overal verschil
lende verkeersexamens te be
vorderen, werd later de Com
missie Eenheid in de Verkeer
sexamens ingesteld, waarin
naast WN het onderwijs en de
politie zitting hadden. In 1946
legden 6.000 schoolkinderen het
eerste door deze commissie sa
mengestelde landelijke examen
af.
Langzamerhand kregen de ver-
keerslessen hier en daar het ka
rakter van een „klaarstomen"
voor het examen. Scholen wil
den zoveel mogelyk leerlingen
laten slagen om in aanmerking
te komen voor de een of andere
wisselbeker. Om af te komen
van dit competitieverband, dat
het geven van verantwoord ver-
keersonderwijs belemmerde,
werd het ^camen in 1968 veran
derd in pfoef.
Zodra de afdeling Opvoeding en
Vorming van VVN de opzet voor
de jaarlijkse verkeersproef ge
reed heeft, wordt deze voor
commentaar naar een aantal
mensen gestuurd, die uit hoofde
van hun beroep grote belang
stelling hebben voor deze mate
rie: een rijks- en twee gemeente
lijke inspecteurs van het lager
onderwijs, een medewerker van
een stedelijk pedagogisch cen
trum, een schoolhoofd en een
politiefunctionaris.
Dat WN op het punt van de
verkeersproef geen decreterende
taak heeft, maar een adviseren
de, blijkt duidelijk uit een me
dedeling aan degene die het
schriftelijk werk van de kinderen
nazien.
praktische tips
voor fotografen
in de vorm van
eenfoto-drieluik
Soms krijgt een mens wel eens een artistieke bevlieging. Dan vindt-ie al
die foto s van gewone onderwerpen niet meer bijzonder genoeg en gaat-ie
op zoek naar Iets Heel Moois. Zo'n bui had ik plotseling deze zomer toen
we buiten zaten. Mijn oog viel op een palm. die op ons terras staat. Daar
zit een mooie foto in, dacht ik. Die sierlijke bladeren tegen een lichte
luchtik zag het voor me. En ik maakte deze foto. Eerlijk gezegd viel hij
me tegen Het li|kt net of er iets aan mankeert Een beetje grijs en weinig
sprekend Ik ging er toch nog eens mee naar de fotovakman en vroeg, of
er niet meer uit deze toto gehaald zou kunnen worden. Ik had wel het
negatief mee genomen
Dat kon best, zei mijn foto-adviseur. In de donkere
kamer kan een afdruk worden gemaakt, die meer
kontrasten geett. Dat noemen ze: een harde afdruk en
die krijgen ze door gebruik van speciaal papier, dat
weinig tussentinten weergeeft en met een bepaalde
ontwikkelmethode. Nou ja, al die technische toestan
den zeggen mij ook niets, maar het resultaat is toch
wel duidelijk in de goede richting. Mijn fotohandelaar
zei me nog wel. dat zoiets met kan worden gedaan
met kleurenfoto's
Toen ik thuiskwam, zat daar toevallig een goede
vriend, die zelf een donkere kamer heeft. Hij zei: Als
ik die palmtak nou eens helemaal in zwarten wit zou
afdrukken! Zou dat niet nog mooier zijn? En dat
heeft-ie voor me gedaan, 't Is een heel werk, wantje
moet er echt een beetje mee experimenteren, maar het
resultaat is precies, zoals ik het in gedachten had
gezien, een volkomen zwarte palmtak tegen een witte
lucht. Een mooie vlakvulling. Een beetje artistiek. En
'n leuk effekt.
