FLEVOHOF
Dieren rond Holten
De school vroeger en nu
Onzekerheden midden- en kleinbedrijf
Foto J. C. Boering
KINDERVERHAAL
WAAR GAAN
WE HEEN?
HOLTEN 18 JUNI 1976 PAGINA 5
Haas in leger.
Flevohof, het recreatieproject in
Oostelijk Flevoland tussen Elburg
en Harderwijk, wordt jaarlijks
door honderdduizenden mensen be
zocht.
De landbouw, tuinbouw en vee
teelt zijn hier in grote bedrijven
te zien; het enige verschil met het
normale plattelandsleven is, dat
alle werkzaamheden hier te be
zichtigen zijn en doorlopend van
uitleg worden voorzien. De bedrij
ven worden geleid, zoals dat ook
in werkelijkheid op de bedrijven
in Nederalnd gebeurt. Naast de le
vende natuur, de grote stallen vol
kippen, varkens en koeien, de vele
honderden vierkante meter grote
kassen vol planten en groenten, laat
Flevohof door tentoonstellingen
zien wat er nu eigenlijk gebeurt
met het graan, de melk, de aard
appelen en alle andere agrarische
produfcten.
Dat alles in een omgeving en
sfeer, waar iedereen zich volledig
kan ontspannen; in de parken met
de picknickplaatsen, aan de vijvers,
waar men ook zijn hengeltje mag
uitwerpen, in het rosarium en niet
te vergeten in het kinderdorp.
De jeugd kan daar pannekoeken
bakken, pony rijden, schilderen, in
diaantje sjelen, een eigen tv-pro-
gramma maken, boetseren. In deze
hof kunnen duizenden mensen da
gelijks een dagje op het land bele
ven, met als toegift een staalkaai*t
vol ontspanningsmogelijkheden.
Grote of Lebuinuskerls, Gr. Kerk
hof 42. Vrijdag 18 juni 11.30 uur
marktconcert door Organist Aart
van Beek. Zaterdag 19 juni 20.15
uur orgelconcert door Jan Klein-
bussink (Bachprograrrtma). Zon
dag 20 juni 9 uur Kantatedienst
Deventer Kerkmuziek Ensemble
met Engelse koormuziek uit de
17e eeuw (o.m. van H. Purcell).
Deventer ren- en toeristenvereni
ging „De Zwaluwen", inl. W. Bek
king, Amstellaan 20, tel. 21247.
Elke zaterdag fietstoertocht sart
8.30 vanaf clubhuis D.K.C. Hellas,
Rieierrik. Deelname ook vor niet-
leden gratis. Zondag 20 juni koek-
tocht, 200 km, start vanaf club
huis D.K.C. Hellas, Rielerenk. De
tocht van 40 km start 10 uur.
Borgelerbad, Borgclerdyk, tel.
17235 za 1.9 juni 18 uur afzwem-
feest diploma B ZC de IJsel.
Vliegveld Teuge, De Zanden 15,
Teuge, tel. 05763-604. 17 t/m 20 ju
ni Kampioenschappen Parachute
springen; zondag 20 juni vliegfeest
Speeltuin Smyrnastraat woensdag
17 juni vanaf 18.30 uur Finale-
vond Deventer Avondvierdaagse.
ALMELO
Varossicau: do. en vr. 14.30 en
20.00 u. Sylvia Kristel is julia, 18
jr.; za. 18.45 en 21.00 u. Sylvia
Kristel is julia, 18 jr.; za. 23.15 u.
Mooi en beregoed in bed, 18 jr. zo.
14.30 en 16.45 u. Karate duivels,
18 jr.; zo. 18.45 en 21.00 u. Sylvia
Kristel is julia, 18 jr.; ma., di.,
wo. 14.30 en 20.00 u. Sylvia Kris
tel is julia, 18 jr.
Palace: Dagelijks om 14.30, 18.45
en 21.00 u. Charles Bronson bread
out, 18 jr- Behalve: zondag- en
woensdagmiddag 14.30 u.: Popey
lach parade, a.l.
De haas is van oorsprong een
steppedier die zich in onze omge
ving goed thuisvoelt. Zyn hele
lichaamsbouw is geschikt voor het
leven in e^n terrein, want zijn
zintuigen zijn in&e«teld op het
waarnemen van elke 7erre vijand
en hy is daarbij in staat snel en
ver te vluchten. De lange sterke
achterpoten (lopers) maar ook de
verdere bouw maken hem geschikt
tot een lange afstandsloper. Zoals
gezegd zijn de zintuigen van de
haas goed ontwikkeld. Het reuk
vermogen is goed, maar haalt het
niet bij dat van een hond of ree.
Het gezicht is ingesteld op een
nachtelijke levenswijze: met zyn
grote, uitpuilende ogen (kijkers)
kan de haas verbazend veel zien
in het donker. Doordat de ogen
zijdelings geplaatst zyn, heeft de
haas ook een goed zicht naar
achteren, waardoor overrompeling
bijna onmogelijk is. Hoch oogt de
haas minder scherp. Wanneer tij
dens de wandeling een haas u
tegemoet komt cn u roerloos blijft
Je hebt je stellig wel eens afge
vraagd, zo onder de les als je hele
maal geen zin had om op te letten,
wie dan toch wel die school heeft
uitgevonden. Nou dan moet je ver
teruggaan in de geschiedenis. Wel
2000 jaar voordat wy met het tel
len van de jaren zyn begonnen, en
dat was bij de geboorte van Chris
tus. We zeggen daarom 2000 jaar
voor Christus.
By opgravingen is in Mesopota-
mië een „schoollokaal" ontdekt. Er
waren vier rijen stenen banken,
een ry met dubbele zitplaatsen en
twee rijen met enkele. Er konden
veertig leerlingen zittend Dit is wel
het alleroudste schoollokaal dat be
kend is.
Egyptitsche kinderen gebruikten
in de oudheid kleitafeitjes, waar
letters in werden gekrast. Er is nog
zo'n tegel bewaard gebleven uit de
eerste eeuw na Christus, We leven
nu in de twintigste eeuw en een
eeuw is honderd jaar, maar dat
wist je natuurlijk allang.
In de Middeleeuwen schreven de
kinderen op perkament of op was
tafeltjes. De letters werden in de
was geschreven en konden dus ook
weer worden uitgeveegd. De taal
op school was Latijn. Karei de Gro
te vond dat alle mensen het gebed,
het „Onze Vader" moesten leren.
Met het leren lezen ging het alle
maal erg moeilijk. Het woord
„kint", je schreef het toen met een
„t", moest je spellen. Dat ging dan
zo: ka ie en té. Het is niet makke
lijk om daar dan ineens „kint" uit
te lezen. Later gebruikte de on-
dei'wijzer houten a.b.c.-raampjes.
Er zat een handvat aan en de let
ters waren beschermd door een
plaatje hoorn. Nu zouden we er
plastic over doen. Na schooltijd ge
bruikten de kinderen het om
pluimballen mee weg te slaan. Ja,
als een soort racket. In die tijd
had je ook a.b.c.-koeken, die je
echt kon opeten. In Zaandam heeft
men er nog de bakplankjes van
gevonden.
Eindelijk kwamen er heel kleine
boekjes uit. Die wai'en zeer zeld
zaam en heel kostbaar, met de
hand geschreven. Die boekjes zijn
verloren gegaan, omdat de latere
boekbinders die velletjes perka
ment weer gebruikten bij het in
binden van hun boeken. Eén van
de eerste gedrukte schoolboekjes
heette het Abcdarium. Dat boekje
was maar 7 cm breed en 9Vs cm
lang.
Voor de negentiende eeuw had-
de Nederlandse taal nog geen offi
ciële spelling.vNou ja, het wordt nu
nog steeds veranderd. Je grootmoe
der en zelfs je moeder heeft het
anders geleerd dan jij nu. Nog een
schoolboekje heette het liane-boek.
Er werd ook al gerekend. Voor de
rekenles was er het boekje „Cijf-
feringe", van Willem Bartjens. Het
verscheen in 1604, dus net in de
17e eeuw en het deed nog dienst in
de 19e eeuw.
Nog iets: jongens droegen geen
spijkerbroeken, maar wel hoge
laarzen met... sporen, 's Winters
stookte men midden in de klas een
turfvuur. De leerlingen werkten
bij het licht' van een waskaars, die
ze zelf moesten meebrengen. Er
stond in de hoek 'n „stilletje". Dat
was wel te ruiken! In die tijd was
-het zo, dat de knapste kinderen
vooraan zaten, de dommeren steeds
verder achteraan. Ieder half jaar
werd er een' wedstrijd gehouden
o-m „plaats te winnen". Wie dus
goed zijn best had gedaan, kon een
plaatsje opschuiven. Om dat te be
reiken moest je dus niet lui zijn.
Toch waren die er wel, de lui
aards, die Jan Salie werden ge
noemd.
Over Jan Salie en Brave Saartje
de volgende keer.
Een zelfstandige ondernemer wordt in de regel omschreven
als de man, die zijn inkomen afhankelijk stelt van de onzekere
uitkomsten van het door hem geleide bedrijf, dat goederen
en diensten produceert. Onzekere uitkomsten vloeien voort
uit onzekerheden in het maatschappelijk gebeuren. Ook het
midden- en kleinbedrijf heeft daar in het verleden mee te
maken gehad en zal daar in de toekomst eveneens mee
geconfronteerd worden. Alleen zijn de onzekerheden die zich
in de decennia na de tweede wereldoorlog hebben voorge
daan, en wel tot aan het begin van de jaren '70, van een
geheel andere orde en omvang dan die welke zich in de
laatste jaren hebben voorgedaan en waarmee de ondernemer
naar alle waarschijnlijkheid in de nabije toekomst te maken
zal hebben. In de eerst genoemde periode was het beleid van
de ondernemer ingesteld op een verdergaande groei van de
economie. Voor het bedrijfsleven komt dat o.m. tot uitdruk
king in expansie van de ondernemingen en problemen die
daarmee samenhangen, concurrentieverhoudingen en distri-
butieplanologische problemen.
In de laatste jaren staat centraal
de vertraging van de economische
•groei en de daaruit voortvloeiende
-vraag of rekening gehouden moet
worden met de blijvende aanwe
zigheid van die verminderde groei.
Als da-f zo is, dan moet het beleid
van de ondernemer zich aanpassen
aan nieuwe ontwikkelingen. Welke
deze zullen zijn, zijn voorlopig nog
open vragen. Wijzigingen in de
maatschappelijke onzekerheden
hebben in de laatste jaren een veel
sterkere invloed op de onderneming
dan vroeger het geval was. Als
voorbeeld daarvan kan wórden-ge
wezen op veranderingen in con
currentieverhoudingen doordat be
stemmingsplannen worden veran
derd. Vele overheidsmaatregelen
hebben directe gevolgen -voor het
midden- en kleinbedrijf.
Onzekerheden hebben er o.m.
•toe geleid dat vele ondernemers
hun bedrijf voortijdig hebben moe
ten sluiten. Daartegenover staat
echter dat toch nog vele jonge
mensen de stap naar het onder
nemerschap hebben aangedurfd.
Welke onzekerheden voor ogen
staan en wat (jonge) mensen ertoe
brengt zelfstandig ondernemer in
het midden- en kleinbedrijf te wor
den c.q. te blijven, zijn vraagpun
ten die in het vervolg van dit
artikel aan de orde zullen worden
staan, kan het gebeuren dat hy u
tot op enkele meters nadert. Zelf
heb ik het eens meegèmaakt op
een jachtdag, dat een haas ver
voor de dryvers uit bij me kwam
huppelen en op één meter van me
af aandachtig luisterend naar het
geluid achter zich, totdat hy er
achter kwam dat ik een „boom"
met mensenlucht was en ras ver
dween in de dekking.
Opvallend by de haas zyn de lan
ge oren (lepels), die naar alle
kanten gedraaid worden en elk
geluid weten op te vangen. Qua
kleyr is er geen verschil tussen
de moer en de rammelaar. Beide
zijn geelbruin of donkerder van
kleur met een witte buik, terwijl
de lange lepels voorzien zyn van
zwarte punten. De voortplantings-
tyd begint meestal in februari,
maar is sterk afhankelijk van
strenge of zachte winters. Het kan
voorkomen dat hazen in december
al rammelen. Dit rammelen is in
open veld gemakkelijk waar te
nemen: een moer gevolgd door
één maar vaak meerdere rammen
die dingen om haar gunsten,
waarbij als motto geldt „de aan
houder wint". De draagtyd is 42
tot 46 dagen waarna twee tot vier
jongen geboren worden (by uit
zondering zes). Na ongeveer drie
weken zyn ze zelfstandig. Een
haas werpt per jaar drie tot vier
maal. De jongen kunnen meteen
zien en zyn geheel behaard (jonge
konijnen niet).
De dag brengt de haas door in
zyn leger; meestal niet meer dan
een eenvoudige kuil in de grond
waarin hij zich gedeeltelijk aan de
omgeving onttrekt. Een haas heeft
meerdere legers die afhankelyk
van wind en weersomstandigheden
worden betrokken. Daarbij ligt de
haas steeds met de kop (bol) in
de wind. De haas vertrouwt volle
dig op zijn schutkleur en hy zal
zich dikwyis drukken (plat ma
ken) by naderend gevaar om pas
op het allerlaatste ogenblik de
lopers te nemen. Alleen een ge
oefend oog weet een haas van een
molshoop te onderscheiden.
Onzekerheden
De onzekerheden waarin het
midden- en kleinbedrijf zich op 't
ogenblik bevindt, zouden kunnen
worden onderscheiden in die van
algemene -aard, die zich sinds en
kele jaren voordoen en die welke
in overeenstemming zijn met onze
kerheden die zich hebben voorge
daan in de periode vanaf 1945 tot
1970.
a. die van algemene aard.
De nog steeds aanwezige grote
inflatie en de ongekend grote
werkloosheid zijn grote onzeker
heden. Van de werkloosheid
wordt zelfs verwacht dat een be
langrijk deel min of meer per
manent zal zijn.
De omvang van de wereldhan
del in de toekomst is moeilijk
•te voorspellen. Sinds enige ja
ren is men tot het besef geko
men dat de wereldgrondstoffen-
voorraden mogelijk eens op zul
len zijn. Ook de mentaliteit van
de consument is aan het veran
deren. De consumenten kunnen
De leeftyd van een haas kan 12
jaar bedragen, hy kan een snel
heid bereiken van ongeveer 75 km
per uur. Bovendien kan een haas
goed springen en zwemmen. Ver
moeiend en misleidend voor de
achtervolger is het haken slaan.
De haas behoort tot de orde der
knaagdieren (konyn ne eekhoorn)
en is voor dit knaagwerk uitgerust
met lange beitelscherpe voortan
den. Vooral jonge boomaanplant
moet het vaak ontgelden: bast en
jonge toppen staan naast allerlei
grassen en gewassen op de spijs
kaart. Een eigenaardige eigen
schap zowel by haas als konyn is
het opeten van eigen dropjes (uit
werpselen). Het gaat daarby ech
ter niet om de dropjes, maar meer
om de weke afscheiding van de
blinde darm die op gezette tyden
geloosd wordt en veel vitamine BI
en andere belangrijke stoffen voor
de stofwisseling bevat.
kritischer worden t.a.v. bepaal
de artikelen of rekening willen
houden met de gevolgen van
hun bestedingen voor milieu,
ontwikkelingslanden en de
grondstoffen voorraden,
b. traditionele onzekerheden.
De bepaling van de omvang
van het bedrijf wordt 'n groot
probleem, zeker wanneer reke
ning moet worden gehouden
met de grote hoeveelheden
nieuwe soorten goederen die op
de markt komen. Moet een on
dernemer zijn bedrijf vergroten
of -kleiner maken, m.a.w. moet
hij meer goederen en artikelen
verkopen of is het voor hem
beter zich te specialiseren en
zich daarbij te beperken tot een
klein maar breed assortiment?
Hij heeft dan van elke artikel-
soort verschillende uitvoerin
gen. De onzekerheid m.b.t. deze
vraag is groot omdat met geen
mogelijkheid te bepalen is of de
keuze van de ondernemer suc
ces zal hebben. Een voorbeeld
van onzekerheid t.a.v. de con
currentie is de vestiging van
een groot zelfbedieningswaren
huis, dat goederen goedkoper
kan in- en verkopen. De onder
nemer in het midden- en klein
bedrijf kan een dergelijke ves
tiging niet tegengaan of heeft
hier nauwelijks invloed op. Een
ander voorbeeld van toenemen
de concurrentie is o.m. te vin
den in de horecasector; semi-
commerciële instellingen zoals
clubhuizen, wijkcentra, dorps
huizen en verenigingsgebouwen
welke horecadiensten kunnen
aanbieden tegen lagere gesubsi
dieerde prijzen dan die welke
in 'horeca-ondernemingen gel
den.
Belangstelling
ondernemerschap
Ook op het vlak van de mens in
relatie tot zijn werksituatie i.c. die
van de ondernemer tot zijn onder
neming valt een -accentverschui
ving te bespeuren. Was er aanvan
kelijk -meer sprake van efficiëntie
bij de opname van de mens in het
produktieproees en van opheffing
van een mensonwaardige werk
sfeer, de laatste jaren is de aan
dacht zich steeds meer gaan rich
ten op het hebben van recht op
werk en wel werk, waarin men
zichzelf kan zijn en waarin men
zich kan ontplooien. Ook in het
zelfstandig ondernemerschap kan
het laatste teruggevonden worden.
Ondanks het weinig rooskleurige
toekomstperspectief van het on
dernemerschap en de sociaal-eco
nomische ontwikkeling zijn er
steeds weer mensen die het onder
nemerschap kiezen. Waarom? Om
dat ze denken in het zelfstandig
ondernemerschap een fijn beroep
te krijgen. Anders gezegd: mensen
hebben heel verschillende behpef-
ten. Velen kunnen die behoeften
blijkbaar nog steeds bevredigen
door ondernemer te worden. Het
klimaat van de onderneming har
monieert voor hen met hun per
soonlijke ambities.
De ondernemer heeft zich in het
verleden altyd kunnen uitleven in
zyn eigen bedryf, o.m. als gevolg
van de zelfstandigheid. De moge
lijkheid van de ondernemer om
zich binnen de onderneming te
kunnen ontplooien wordt echter
steeds meer aangetast. Onder de
huidige omstandigheden voelt hy
zich dikwyis de gevangene van de
druk van buiten, die hem voor
steeds zwaardere opgaven stelt in
de vorm van de noodzaak tot uit
breiding van omzetten, toenemende
investeringen, uitbreiding van per
soneel, etc. De individueel opere
rende ondernemer van voorheen
moet plaats maken voor een za
kenman, die rekening moet kun
nen houden met veranderingen om
hem heen. Hij moet zich meer op
de samenleving en de eige*tydse
problemen instellen en genegen
zijn tot samenwerken. Het onder
nemen krijgt zodoende een eigen
tijds karakter; het vereist een nieu
we ondernemersmentaliteit.
DEVENTER
Cinema, Lange Bisschopstraat 69,
tel. 11100. Weekfilm do. 17 t/m wo,
23 juni De knokmachine, 14 jr<
Nachtvoorstelling vr 18i za 19 juni
resp. 23 en 24 u. Sundy, Bloody
Sunday, 18 jr. Matinee za 19, zo 20,
wo 23 juni 14 u. Woodpecer Festi
val, a.l. Aanvangtijden weekfilm:
werkd. 20 u„ za 18.45 en 21.15 uM
zo 16, 18.45 en 21.15 u.
E.D.B.- theater, Smedenstraat '10,
tel. 13615. Weekfilm do. 17 t/m
wo 23 juni The Horror Express,
18 jr. Nachtvoorstelling vr 18, za
19 juni resp. 23 en 23.30 u. Breng
mij het hoofd van Alfredo Garcia,
18 jr. Matinee za 19, zo 20 juni
14 u. Diego, de schrik van iedere
stad, a.l. Aanvangstijden week
film: werkd. 20 u., za 18.30 en
21.00 u., zo 16, 18.30 en 21 u.
Luxor Theater, Brink 20, tel. 18662
Weekfilm dü. 17 t/m wo. 23 juni.
De langste dag, 14 jr. Nachtvoor
stelling vr 18 juni 23 uur Gejodel
onder Tiroler rokjes, 18 jr. Mati
nee zo 20 juni 14 uur Winnetou en
Old Surehand, a.l. Aanvangtijden
weekfilm: dagelijks 20 u., zo ook
16 u.
Concert in de Heilige Hart-Kerk
op 20 juni 1976 door de Schola
Cantorum, Skt. Hallvard Guttene
(St. Hallvard Boys' Choir) uit Os
lo o.l.v. Oistein Vogt. Aanvang
20 uur.
Brug afgesloten i.v.m< filmopna
men: tot 21 juni.
Kijk-In-Avond Volkssterremvacht
Bussloo: vrijdag 18 juni vanaf
20.30 uur.
Galerie de Kunstpoot, Grote Poot
19, tel. 11848 geopend: ma. t/m za.
14-18, vr ook 19-21 tot 30 juni Jan
Bouman, schilderijen.
Kunst Rondom, Openbare Lees.
zaal. Brink 70, tel. 13506 tot 19 ju
ni: Taal/Beeld - Beeld/Taal, vi-
suële poëzie van Hans Clavin,
Herman Damen, Piet van Dijk,
Robert Joseph, Peter Meijboom,
G. J. de Rook én U. G. Stikker.
Geopend: di t/m vr 10-17.30 en 19-
21, za 10-17. 22 juni-11 julil Drie
amateurfotografen.
Cave du Tertre, Jaarsma Woon-
centrum, Bergstraat 48, tel. 18494
Werk van scholieren: lino's, pen
tekeningen, potloodtekeningen over
Deventer, sculpturen. Geopend:
g.ewone winkeltijden (ma geslo
ten).
Galery Lenten, Kletterstraat 25-27
Epse, tel. 21815. Permanent:
beeldhouwwerk, schilderijen, gra
fiek, keramiek 1850-heden. Ge
opend: wo t/m za 10-18, zo 14-17,
Stadsbibliotheek, Klooster 3, telef.
16512 5 jaar bijzondere aanwinsten
1971-1976. Geopend: ma t/m vr
10-12 en 13-17, wo ook 18-20.45.
Albert Schweitzer Centrum, Brink
89, tel. 19675. Permanente expo
sitie over leven en werk van Al-
bert Schweitzer. Geopend: di t/m
vr 9-13 en 14-17, za 13-17.
Museum De Waag, Brink 56, tel.
14556. Antieke fietsen, zilver, aar
dewerk, keukens. Geopend: di t/m
za 10-12.30 en 14-17, zo 14-17.
Museum voor mechanisch speel
goed, Noordenbergstraat 19739.
Geopend: als de Waag.
Museum De Drie Haringen, Brink
55, tel. 14556. Aankleedpoppen uit
1860-1910. Geopend: als de Waag.
Kunstboek Rabobank, Keizerstr.
2, tel. 17573: tot 28 juni inzendin
gen tekenwedstrijd Rabobank. Ge
opend: ma t/m vr 9-16, vr ook 19-
21 u.
Laat ik het maar eerlijk bekennen: hoe graag ik ook de fotokamera hanteer, Mijn plannetje lukte, want ik kreeg al gauw een stukje Op de tweede foto klom de kleine op een bank naar
zodra er een baby in de zoeker komt, heb ik moeilijkheden. Zo'n plaatje als theorie over Het Fotograferen Van Babies. Erg kleine boven. Net toen hij triomfantelijk boven de bank
hierboven bijvoorbeeld mag dan wel een lekker knulletje laten zien, de foto kinderen - zei hij - zijn liggend niet leuk Dan zijn ze uitkeek, werd deze foto gemaakt De achtergrond is
zelf is, met permissie, een mislukking. Zo'n kind ligt er maar te liggen en alle stijf en het gezichtje is niet expressief Babies kun je een lichte muur. dus baby" staat er kontrastrijkop Die
stralende lachjes nemen niet weg, dat het een erg stijf prentje is Neen,babies het beste bij het fotograferen rechtop houden. En hij derde foto behoeft helemaal geen toelichting Zo'n
fotograferen is niet mijn sterkste kant. Tot erop een goeie dag een vriend langs voegde de daad bij de raad door samen met mij naar de stralend kind op de arm van zijn vader.dat is wel even
kwam, die in mijn ogen erg ver is in de fotografie Ik liet hem wat van mijn buren te gaan en daar een paar foto's te giaken van anders dan die laag-bij-de-grondse opname van mij.
fotowerk zien en vertelde hem van mijn probleem Eigenlijk wel een beetje dezelfde baby, die ik ook had gefotografeerd En al Zo leert een mens elke dag wat als-ie toegeeft, dat hij
met de bedoeling om nu eens van hem te horen, hoe het wèl zou kunnen, tijdens het fotograferen zag ik, dat-ie gelijk had. graag wat op wil steken
