Zes-cyl. motor en progressieve veilighcidsteelinick
RECEPTEN
Fiets en Mode
ij Ell
uit de Indonesische keuken
BIJZONDERE UITVOERING
VAN DE AUDI 80 L
Aangepaste fietskleding
kende men al vroeg
DE NIEUWE RENAULT 30 TS
Saté van
Nieuw Zeelands
lamsvlees
Sajoer betekent gewoon groente
Exotisch dankzij kruiderij
Crème Up voor
't hele gezin
PAASKIND
In commentaar nota werkgelegenheid
Isoverbel: bevordering warmte-isolatie geremd
foor uitblijven nieuwe voorschiften
Ijsberen hebben geen tijd
meer om te ijsberen
Uitbreiding Ouwehand
biedt werkgelegenheid
maar Kroon vernietigt
goedgekeurd
bestemm ingsplan
NS geven volle medewerking
Deze zomer waarschijnlijk
met een „OY-kaart
Zeeleeuw in
Dolfijnenshow
Amerikaanse speeltuin
Afrikaans centrum
BERENTRAGEDIE
7
Op de komende personenautoten
toonstelling in Genève, die op 13
maart a.s. wordt geopend, zal Re
nault een geheel nieuwe personen
auto introduceren; de Renault 30
In het begin van de jaren vijftig,
emigreerden veel Indische Nederlan
ders naar Nieuw-Zeeland. Al gauw
ontdekten ze daar,, dat het Nieuwzee-
■landse lamsvlees heel geschikt is
voor Indonesische gerechten. Met als
gevolg dat in steden als Wellington
en Auckland sate van lamsvlees po
pulair werd. Sateh Kamahi bijvoor
beeld.
Sateh Kamahi: 500 gram Nieuw-
zee.landser ..larasbp.ut, peper,vi GPinda-f
saus, 1 ui, 2 tenen knoflook, mespunt
samba!;1 4> eeöepels p&'ddktïlföfPm-
water. gembemat, 1 eetlepel ketjap,
1 eetlepel citroen of azijn, 1 eetlepel
tomatenketchup, snufje kerrie.
Snijd de Nieuwzeelandse lamsbout
ld mooie dobbelstenen. Rijg liet vlees
-aan saté-pennen of stokjes, niet te
dicht tegen elkaar. Rooster het vlees
aan alle kranten bruin onder de grill
of op een houtskoolvuur. De pinda
saus die bij de saté hoort, maakt u
Fruit de ui en de knoflook in een le
pel olie, voeg sambal, 4 eetlepels pin
dakaas en citroen of azijn toe. Al roe
rend doet u er zoveel- warm water
bij dat een mooie gladde saus ont
staat. Nu de saus afmaken met gem
bernat, de tomatenketchup, ketjap en
ietsjes kerrie. Eet u smakelijk!
TS, een vijf-deurs sedan model, met
omhoogschamierende kofferklep, voor
wielaandrijving, stuurbekrach
tiging, een zes-cylinder motor
een zeer groot aantal veiligheids
voorzieningen die tot nu toe nog niet
in! seriefabricage werden toegepast.
Vanaf eind april zal de wagen op
de Franse markt te koop zijn; bui
ten Frankrijk zal de wagen vanaf
midden juli tot eind september in
de verschillende landen worden uit
gebracht. De prijs van de wagen in
Frankrijk zal 25 april a.s bekend
worden gemaakt. Ze zal vermoede
lijk om de f 22.000,— bedragen. De
drie karakteristieke Renault eigen
schappen comfort, economie en'
praktische geb ruikseigen s ch ap pen
door optimale ruimtebenutting wor
den met het uitbrengen van de Re
nault 30 TS bekroond met een vier
de basiskenmerk; een hoge mate
van constructieve veiligheid, Deze
waarborg' en optimale bescher-
ming voor -Bèstuurdei®,"' passagiers'
én andere weggebruikers; veilig-
fjï^veid&yojorziengfngen. die thans in se
riefabricage kunnen worden toege
past en die in dè Renault 30 TS zijn
gerealiseerd.
De jarenlange intensieve research
van Renault op hel gebied van con
structieve veiligheid heeft in 1974
geleid i.ct het uitbrengen van de z.g.
B. R. V. of Basic Research Vehicle;
een .studiewagen waarin een groot
aantal constructieve veiligheidsop
lossingen werden samengebouwd.
Renault's uitgangspunten bij alle
veiligheidsstudies zijn tweeledig; al
lereerst wordt steeds uitgegaan van
de praktijk; vele tienduizenden on
gevalsanalyses werden in nauwe sa
menwerking met een groot aantal
deskundigen minitieus bestudeerd,
waarbij alle op het verkeersongeluk
Sajoer betekent gewoon groente.
Bij de rijsttafel, de gewone dage-
lljke maaltijd in Indonesië, hoort
niet alleen een mooi drooggekookte
rijst, maar ook een zogenaamde „sa
joer": de sajoer die uitsluitend uit
groenten en enige kruiden bestaat,
de sajoer waaraan tijdens het ko
ken stukjes vlees of vis zijn toege
voegd (de sajoer pindang), en de
sajoer, waarvan de kruiden vooraf
in boter of olie zijn gefruit (de sa
joer toemis).
list Conimex. Als de groente voor de
sajoer'in ruim water met zout is ge
kookt, moet het vocht een beetje ge
bonden worden. Dan heb je bijvoor
beeld santen nodig. Dat tegenwoor
dig verkrijgbaar. Kant en klare
sausmix Santen verpakt in handige
zakjes. Ook de kruiden, die in de ver
schillende sajoers thuishoren, zoals
laos, koenjit en ketoembar, zijn hier
overal verkrijgbaar.
Een „kokkie", die het zich gemak
kelijk wil maken, en in plaats van
Wie wel eens wat anders, wil. verse, groenten bij elkaar te zoeken
klaarmaken dan de gewone holland-
se pot, heeft .in ons land alle moge
lijkheden, om een gewone indone-
sische pot op tafel te brengen, want
het is niet alleen zo, dat alle groen
ten die hier op de markt zijn voor
de sajoer gebruikt kunnen worden
(alle koolsoorten, behalve rode - kool,
verder spinazie, snij- en sperzie
boontjes, peultjes, worteltjes ehZo-
mesr)ook de overige ingrediënten
die bij het vérvaardigen van een sa
joer nodig zouden kunnen zijn, kun
je hier krijgen Van rijsttafel specia-
een kant-en-klare groentemix wil
gebruiken, kan een zakje gedroogde
„boemboe sajoer lodeh" halen. De
ze groenten vormen dan, geweld in
warm water, de basis voor een een
voudige sajoerschotel waaraan
eerst een in olie of margarine ge
fruit schijfje „trassie" (een typisch
indisch garnalen-produk-t) wordt
töe'gévo'egd, wat knoflookpoeder,
wat van poulet getrokken bouillon,
en dat tenslotte gebonden wordt
met een kopje santen en versierd
met het gesnipperde pouletvlees.
van invloed zijnde omstandigheden
werden betrokken.
Daarnaast werd er van uitgegaan
en dit is Renault's tweede belang
rijke uitgangspunt op het gebied
van de constructieve veiligheid
dat m ieder ontwerp de karakteris
tieke Renault eigenschappen ten
Zwitsal, altijd al een begrip in ba-
bij-verzorgingsartikelen, maakt nu
heel verrassend de sprong naar een
kosmetisch produkt voor het héle
gezin. Crème Up heet de nieuwe
loot aan de stam. Dit is een produkt
voor de totale huidverzorging, in de
sfeer van Nivea en Crème 21. Kwa
liteit en samenstelling zijn geba
seerd op 50 jaar ervaring met de
meest gevoelige huid. Het gebruik
wijst zich vanzelfr eVen inwrijven, en
de crème of lotion (vloeibaar) dringt
al diep in de huid. Zo blijft de huid
zacht en soepel. Zij wordt beschermd
tegen de wisselende weersinvloeden,
iedere dag opnieuw. Bovendien is dit
ideaal na bad, douche of zonnebad..
Crème Up heet in vakkringen een
„all purposes" produkt. Het. heeft al
les te maken met het plezier van de
totale huidverzorging van alledag in
zijn facetten. Zij kan bijvoorbeeld
a.ls cleansing milk welkome diensten
bewijzen. In ons land neemt, de popu
lariteit van de all purpose crèmes
en lotions duidelijk toe. De verwach
ting is dan ook dat deze produkten
binnenkort in vrijwel geen enkel ge
zin meer zullen ontbreken.
De verpakking doet averigens
sterk enken aan die van Zwitsal.
Hetzelfde frisse geel en oranje is
toegepast. Dat is met opzet zo ge
daan. Want Zwitsal wil ermee aange
ven dat zijn Crème Up uit hetzelfde
huis afkomstig is, en van dezelfde uit
gedokterde kwaliteit als het „moe-
dermerk". Zo is als vanzelf een
stukje garantie en zekerheid inge
bouwd.
Crème Up is verkrijgbaar in ver
schillende uitvoeringen, als crème
en als lotion. De crème kost f 1,95 of
f 3,25 voor respectievelijk 70 en 150
gram, terwijl de prijs voor de lotion
f 4,45 bedraagt voor een flacon van
200 ml.
aanzien van gebruikseigenschappen
comfort en economie moesten wor
den gehandhaafd en dat geen conces
sies dienden te worden gedaan ten
nadele van al die eigenschappen
waaraan de autogebruikers van
vandaag gewend zijn geraakt.
De giraffenfamilie bij Ouwehand
op de Grebbeberg te Rhfenen ver
wacht voor de vierde maal in vijf
jaar tijds gezinsuitbreiding. Het zal
waarschijnlijk tegen het einde van
maart gebeuren. En dat wordt dan
een paaskindje.
Het girafferibestand is groot in Ou
wehands Dierenpark. Ef stappen er
vijf rond, twee vrouwen en twee man
nen met één dochter. In de achterlig
gende jaren werd één jong verkocht
aan de dierentuin in Lyon (Frank
rijk) en er ging er éenltje naar de
dierentuin in Emmen,^
Als de ooievaar op tijd" komt, zullen
de giraffen met de Paasdagen op
heel veel kraambezoek kunnen re
kenen.
De door minister Boersraa in de
de bevordering van warmte-isolatie
in de bouw heeft een geringe kans
van slagen zolang het Ministerie
van Volkshuisvesting en Ruimtelij
ke Ordening talmt met de vaststel
ling van nieuwe voorschriften en
wenken voor het ontwerp van wo
ningen. De herziening van deze tien
jaar oude regeling, waarin ofwel
onder meer nieuwe normen van
warmte-isolatie worden gesteld is
vorig jaar tijdens de energiecrisis
aangekondigd.
In Den Haag stelt Isoverbel, pro
ducent van glaswol voor die Bene
lux, vast, dat de bouwwereld ofwel
wacht met het ontwerp of de uitvoe
ring van projecten, ofwel in nieuwe
projecten volgens de oude normen
een volstrekt onvoldoende isolatie
aanbrengt. Isoverbel is van mening
dat in Nederland ruim vijftiendui
zend arbeidsplaatsen zullen ontstaan
zodra de warmte-isolatie in de nieuw
bouw en de isolatie bij renovatie
var. woningen georganiseerd wordt
aangepakt. Vastgesteld wordt voorts
dat Nederland een van de laatste
landen is zonder vernieuwde voor
schriften met betrekking tot de iso
latie, De bouwwereld hoopt dat het
ministerie van Volkshuisvesting om
streeks de helft van dit jaar de nieu
we voorschriften zal afkondigen.
De ijsbererïkolonie in Ouwehands
Dierenpark te Rhenen is sinds kort
in de meest letterlijke zin van het
woord aan de rol. Je zou ook kun
nen zeggen: van carnaval komt car
naval. Het gebeurde namelijk als
volgt. Na de carnavalsfeesten in
een van de parkrestaurants gooide
een grappenmaker een leeg metalen
biervat in één van de grachten, die
publiek en beren gescheiden moeten
houden. Toen 's ochtends de poglbe-
woners naar buiten trokken en hun
ochtendbad gingen nemen stuitten
zij op dat lege biervat, dat onmidde-
lijk tot speelbal werd gemaakt van
de hele kolonie. De beren leverden
er een compleet waterpolospel mee,
Eén tikje met zo'n logge bereklauw
tegen het holle vat zorgde ervoor,
De Kroon heeft in hoogste instantie
besloten het bestemmingsplan van
de gemeente Rhenen, behelzende de
toekomstige uitbreiding van het ge
meentelijk sportpark en Ouwehands
Dierenpark, broederlijk naast el
kaar gelegen op de Grebbeberg, te
vernietigen. De gemeenteraad van
Rhenen had het vastgesteld, gedepu
teerde staten van Utrecht hadden
het al goedgekeurd, maar na het in
dienen van een serie beroepsschrif
ten, onder andere door de stichting
„Het Utrechts Landschap", die de
nodige grond in eigendom heeft en
deze voor de gewenste uitbreidingen
zou dienen af te staan, vernietigde
de Kroon het complete plan. Een al
ternatieve oplossing ingediend door
het Rhenense gemeentebestuur werd
inmiddels al evenzeer van de hand
gewezen. De gemeenteraad van Rhe
nen gaat zich nu opnieuw op deze
zaak bezinnen, omdat gebleken is
dat men ervan overtuigd is, dat er
toch wat zal moeten gebeuren. Niet
alleen om de sportbeoefening in Rhe
nen waj; méér armslag te kunnèri
geven, maai' ook om de zo belang
rijke toeristenindustrie als OuwtJöö
hands Dierenpark nu eenmaal is
voor Rhenen, ter wille te zijn, ook
al in het belang van de werkgele
genheid.
In verschillende kranten is mel
ding gemaakt van een proef met
een gezinskaart: dit naar alle waar
schijnlijkheid als gevolg van de
brief die minister Westerterp van
Verkeer en Waterstaat onlangs aan
75 openbaar vervoerondernemingen
verzond met een verzoek om hun
medewerking aan dit experiment te
verlenen. NS geeft aan dit experi
ment zijn volledige en daadwerke
lijke steun.
Waarschijnlijk zullen dus met in
gang van deze zomer enkele duizen
den Nederlanders met één kaart
een heel jaar in het hele land op
trein, tram, bus en metro kunnen
reizen. Naast deze proef voor het
De modellenserie van de Audi 80 is
uitgebreid met een actiemodel. Het
is een Audi 80 L in twee- of vierdeurs
uitvoering, die is aangekleed met
een groot aantal extra's.
Er is keuze uit twee kleuren: mala-
chit-metallic met zwarte bekle
ding of marathon-metallic met mari
ne blauwe bekleding.
De grill van de auto valt op door du
bele koplampen, zoals de Audi 80
GL die heeft. Rond de wielkasten zit
ten sierlijsten. Het actiemodel wordt
geleverd met staalgordel-Radiaal-
banden (155 SR 13).
Wat betreft zijn interieur onder=
scheidt het actiemodel zich door een
luxueuze stoffenbekleding en
een wagenbreed tapijt, zoals bij de
Audi 100 GL. De speciale uitvoering
heeft een autoradio met middengolf
en FM.
Onder de motorkap heeft het actie
model van deze Audi 80 L 'n zwaar
dere wisselstroomdynamo (45 Amp.
Per uur) en een accu met een gro
ter vermogen (55 Amp. per uur).
De speciale uitvoering van de Audi
80 L is leverbaar vanaf begin maart
en kost in twee-deurs uitvoering
f 14.114,88 en in vier-deurs uitvoe
ring f 14.706,48 iricl. BTW en af Leus-
den.
Het actiepakket kost dus f 316,68 incl.
BTW meer.
x
hele land wordt ook een proef met
een zgn. regionale kaart overwogen
die geldig zal in de regio Am
sterdam.
Of de proeven zullen doorgaan en
tegen welke prijzen staat nog niet
helemaal vast. Dit zal moeten blij
ken uit een marktonderzoek. Daar
uit zal ook blijken wie aan de proef
mee gaan doen. De deelnemers aan
de proef zullen worden gevonden via
een steekproef die een doorsnee
garandeert van de bevolking. Daar
om kunnen zich ook geen vrijwlli-
gers melden: zij zouden immers aan
de waarde van de steekproef afbreuk
doen.
De proef is het resultaat van een
studie die een werkgroep van het
ministerie van Verkeer en Water
staat met deelname van NS en
overige openbaar vervoerbedrijven
naar de mogelijkheden van zo'n
kaart destijds voorgesteld door
het Tweede Kamerlid J. v.d. Doef
heeft ingesteld.
De zgn. gezinskaart voor het ge
hele openbaar vervoer komt op
naam van het gezinshoofd te staan;
de gezinsleden krijgen elk een dupli-
kaat, zodat zij zowel gezamenlijk
als afzonderlijk kunnen reizen.
Voor de landelijke proef zal NS
de uitgifte en begeleiding van de
kaart verzorgen.
De proef zal moeten aantonen of
een dergelijke kaart het openbaai-
vervoer aantrekkelijker maakt. Uit
de onderzoekresultaten zal blijken
of de kaart aanslaat. Aan de hand
hiervan zal de minister van Verkeer
en Waterstaat een beslissing nemen
of tot definitieve invoering van dit
„openbaar vervoer-r'eisbewijs" zal
worden overgegaan.
(„De Koppeling".)
Een Javaanse huisvrouw Iaat
haai' ossclapje net zo lang gaar sud
deren als haar Nederlandse kollcga
dat pleegt te doen, maar wie met
zijn ogen dicht proeft, zal het indo-
nesischc lapje direct aan kunnen wij
zen. Dat komt door de kruiden. Dc
kruiden voor die Ironische, gerech
ten verschillen wezenlijk van wal
hier gewoonlijk gebruiken. Beper
ken wij ons meestal tot zout en pe
per, nootmuskaat en kruidnagel, de
exotische keuken is niet exotisch, als
er geen djahé, djintan, ketoembar,
koenjit of laos an tc pas komt.
Hoewel: die kruiden worden na
tuurlijk niet allemaal door elkaar
gebruikt. Bij het ene gerecht deze
kruiderij, bij het andere gerecht
weer een andere. Rijsttafelspecia-
Üst Conimex brengt een groot aan
tal van de in de exotische keuken
bestaande kruiden hier in de win
kels, en op ieder potje staat ver
meld, waarvoor ze geschikt zijn.
Djahé bijvoorbeeld, is gemalen
gember en wordt voor gerechten
als kip gebruikt. Ketoembar, bij ons
bekend als koriander, is om zijn
zachte, aangename geur en smaak
in vele gerechten (ook groentege
rechten) te herkennen. Koenjit, een
wortelstok die ook wel indische saf
fraan wordt genoemd en die gebruikt
wordt als kleurstof in vis en vleesge
rechten, en die ook een belangrijk
bestanddeel vormt van kerrie, wel
ke laatste behoort tot de zogenaam
de „samengestelde kruiden". Een
ander uit diverse kruiderij gecom-
poseerde boemboe is die welke spe
ciaal voor de nasi goreng wordt ver
kocht, terwijl de „boemboe sesaté"
van Conimex bij velen bekend is als
een kruidenmelange die als basis
dient voor de marinade van saté
vlees.
Overigens mag knoflookpoeder
als essentieel onderdeel van de exo
tische keuken niet onvermeld blijven.
Wat dit produkt betreft is het belang
rijk te weten, dat het beste resul
taat wordt bereikt als de knoflook
bij 't aanfruiten van vlees en groen
ten vóór het verhitten van de olie
wordt toegevoegd. Hiermee wordt
voorkomen, dat de knofloop bitter
wordt. Wie nog problemen heeft, bij
de juiste toepassing van oosterse
kruiden kan steeds voor a la minute
advies terecht bij Conimex in Baarn.
Deze specialist bij uitstek op het ge
bied van de oosterse keuken heeft
een speciale receptenssrvice waarbij
telefonisch (02154-4251) alle vragen
worden beantwoord.
dat het alsmaar rondtollend van de
ene kant van het bassin naar de an
dere kant snorde. Toen de ijsberen
de smaak goed te pakken kregen,
begonnen ze het vat zelfs op de wal-
lekant te tillen. Dat was bepaald
geen licht karweitje. Ook niet onge
vaarlijk, want zo'n metalen vat i6
niet alleen zwaar, maar bovendien
geen prettige gewaarwording, als je
het op je beretenen zou krijgen. De
beren toonden zich echter volleerde
biervatensjouwers. Ze manipuleerden
ermee alsof ze er speciaal in gedres
seerd waren. Ze zagen zelfs kans de
lege ton boven hun macht te tillen
om het vat daarna met een smak te
gen de wereld te kwakken, wat weer
een oorverdovend lawaai opleverde.
Als de bierton dan weer het water
inrolde dook het hele gezelschap er
driestdol achteraan. De directie van
het park heeft het even aangezien
en voorlopig besloten het lege bier
vat maar in de ijsberenarene te la
ten. Ze zijn er voorlopig nog niet op
uitgekeken en hebben nu wat aflei
ding. Ze zijn er zo druk mee, dat ze
geen tijd meer hebben om te „ijsbe
ren". U weet wel, «at onophoudelijk
rusteloos heen en weer lopen, wat
men in dierentuin woonachtige be-
-en zo vaak kan zien doen.
De dolfijnen in Ouwehands Die
renpark te Rhenen krijgen binnen
kort versterking van een gedresseer
de zeeleeuw. In eerste instantie gaat
deze zeeleeuw afzonderlijk zijn kun
nen vertonen. Later, als de dieren
aan elkaar gewend zijn geraakt, zal
de zeeleeuw samen met de beide dol
fijnen in één show gaan optreden.
Het gebouw, waarin de dolfijnen el
ke dag hun kunsten vertonen, wordt
momenteel omgebouwd. Er komt
een kompleet Zuidzee-eiland, zodat
de sfeer totaal verandert.
De oude speeltuin in Ouwehands
Dierenpark te Rhenen is compleet
verkocht en overgebracht naar een
camping ergsns in Nederland. Het
terrein is intussen volledig omge
ploegd en er wordt hard gewerkt aan
de aanleg van een nieuwe, naar
Amerikaans model ingerichte speel-
gelegenheid. Ook dit object moet,
evenals het Afrikaans Centrum, met
de komende Pasen in gebruik kun
nen worden genomen. Een uitge
kiend drainagesysteem moet. ervoor
gaan zorgen, dat de kinderen ook bij
nat weer de speeltuin optimaal kun
nen blijven gebruiken. De nieuwste
snufjes op het gebied van speelwerk-
tuigen worden geplaatst. De door de
tuin opgetrokken paden geven ou
ders en nie' spelende kinderen vol
ledige veiligheid. Als men op die.
paden door de speeltuin loopt, krijgt
men beslist geen schommel meer
tegen z'n hoofd. De speeltuin sluit
aan op het ontmoetingscentrum in
het park, waar men druk bezig is
een sierbestrating aan -te brengen,
In Ouwehands Dierenpark te Rhe
nen moet in vier weken tijds een
zogenaamd Afrikaans Centrum uit
de grond worden gestampt. Het ga
zon van 40 x 150 m, dat momenteel
ligt tussen leeuwen, olifanten, ze
bra's, struisvogels, nijlpaarden, gi
raffen en blesbokken, zal aan dat
Afrikaans Centrum worden opgeof
ferd. De bedoeling is, dat bezoeker»
gemakkelijk de diersoorten afkom
stig uit Afrika kunnen bereiken en
gadeslaan. In die vier weken tijds
zal bovendien nog 1200 m2 asfalt
moeten worden opgebroken, omdat
de wandelpaden, zoals die er mo
menteel liggen, gaan verdwijnen.
'Daila', de tienjarige wijfjes-
kraagbeer in Ouwehands Dierenpark,
te Rhenen, heeft na een halfjaar
tobben en experimenteren dan einde
lijk een jong echtpaar van dezelfde
soort geaccepteerd.
„Daila" was ooit getrouwd, had
twee kindertjes, maar maakte vorig
jaar haar echtgenoot met één forse
bereklauw van kant. Ze stond dus al
bekend als een deugniet. Waarom ze
dan nu zo plotseling als een blad aan
een boom is veranderd begrijpt fei
telijk niemand. Misschen wel omdat
ze een half jaar binnen moest blij
ven. Het jonge stel wat ze nu heeft
aangenomen komt uit de dierentuin
van Londen.
Kraagberen komen voor m midden-
en zuid-Azië. Ze wonen in dichte oer
wouden. Het zijn uitstekende klim
mers. Ze zijn aangetroffen lot op
hoogten van 4000 meter in het Hyma-
lajagebergte. Het menu bestaat in
hoofdzaak uit planten en ook uit knol
len, eikels en vruchten, terwijl zo af
en toe een klein dier er aan moet
geloven. Ze kunnen dertig jaar oud
worden. Ondanks al die knollen en
eikels die ze verorberen zijn het
krachtpatsers.
Het drietal bij Ouwehand verkeert
in prima conditie. De gitzwarte vacht
glimt als een spiegel en de kraag om
de hals, vandaar de naam, is spier
wit.
Aangepaste fietskleding kende men
al al vroeg.
Toen de fiets in het laatste kwart
van de vorige eeuw populair werd,
ontstond bij de fietsers vrywel direct
de behoefte aan doelmatige, aange
paste kleding. Er bestaat derhalve
een verband tussen de fiets en de kle-
dingmode.
Dat verband is niet altijd even dui
delijk geweest. Speciale fietskleding
kreeg vooral aandacht in de perioden
dat de fiets een bepaalde status be
zat. De eerste gebruikers van de fiets
behoorden tot de meer gegoede bur
gerij; zij zagen het fietsen als een
sportief vermaak en wensten daar
bij passende kleding. Geleidelijk
aan, maar sneller dan men had kun
nen vermoeden, bereikte de fiets
steeds breder het publiek. Ook het
gebruiksdoel veranderde. Het sportie
ve karakter van de fiets raakte steeds
meer op de achtergrond; men ging
de fiets zien als een nuttig en nood
zakelijk vervoermiddel voor iedereen.
Door het algemene gebruik verlooi
de fiets tenslotte haar exclusieve sta
tus, waardoor ook aan de kleding
minder aandacht werd besteed. Ken
merkend voor dit veranderde fiets
gebruik is de kritiek die door fietsers
van 't eerste uur via ingezonden brie
ven in kranten en tijdschriften erop
werd getoverd dat zelfs diensmeis
jes en loopjongens op de fiets stap
ten. Ongehoord in de ogen van de sta-
tusbewusten, maar het werd snel
geaccepteerd.
Come-back van fiets
en fietsmode
In de zestiger jaren van deze eeuw
heeft de fiets even plotseling als on
verwacht weer aandacht gekregen.
Het fietsen raakte weer „in" en
kreeg bijzondere betekenis voor de
gezonde, milieuvriendelijke en ont
spannende recreatie. Bij de her
nieuwde status van dé fiets veran
derde ook het gezicht van dit tradi
tionele vei'voermiddel. Het uiterlijk
werd moderner, sportiever en naar
de eisen van de tijd aangepast in
■vormgeving. Technische verbeterin
gen deden de rest. Bij de nieuwe fiets
bleek nieuwe fietskleding gewenst en
zo kwam langzaam maar zeker een
nieuwe fietsmode tot ontwikkeling.
Over het toen en na van de fietsmole
is onder de titel Fiets en mode een
uitvoerige documentatiemap uitge
geven die door overmaking van f 6.
op postgirorekening nr. 234567 bij de
stichting: fiets! in Amsterdam kan
worden aangevraagd.
Gluhtenue bepaalde
oudste fietsmode
De leden van Nederlands eerste
fietsclub Immer Weiter. die in 1871 in
Deventer werd opgericht, kenden al
een eigen clubtenue. Praktische kle
ding, waarin men zich graag op de
fiets liet bewonderen. De heren-rij
ders dames deden namelijk nog
niet direct mee droegen een jas
met papden, witte rijbroek, zwarte
glimmende beenkappen of hoge laar
zen en een ronde hoed. Toen en
kele jaren later ook fietsclubs voor
dames werden opgericht, zochten de
modekoningen naarstig naar een
aassend kostuum voor mevrouw op
de fiets. Die kostuums kregen ex
tra aandacht toen bekende actrices
zich er mee in het openbaar ver
monden. De bewonderde Sara Bern
hardt was een van de eersten die
'oor het Bois de Boulogne bij Parijs
"etste. Zo ontstond een lange nauw-
luitende damesbroek, waarboven
en kort jasje met ceintuur werd ge
dragen. Een eenvoudig hoedje en kor-
le rijglaarsjes voltooiden dit kostuum.
Ook een rij-zweepje hoorde hierbij,
want de geëmancipeerde fietsende
vrouw moest zich niet alleen nerveus
geworden honden, maar ook opdrin
gerige mannen van het lijf houden.
De Nederlandse Vélocipedisten
Bond, die spoedig Algemeene Neder-
landsche Wielrijders Bond (ANWB)
zou gaan heten, beval de mannelijke
leden aan: een donkerblauwe rij
broek, hooggesloten colbertjasje,
sportkousen en een fietspet met ven-
tilatiegaatjes. De „spotzusters" dis
cussieerden lang over passende, de
cente kleding om gemakkelijk te
kunnen fietsen en om de vele tegen
standers van de fietssport vooral niet
teveel te prikkelen. Zij droegen bij
voorbeeld onder een wijde rok, waar
van de punten konden worden opge
knoopt, een pofbroek die al gauw
spottend harembroek werd genoemd.
Natuurlijk werd daarbij een hoed ge
dragen. Voor dames en heren op de
fiets bleef hoofdbedekking overigens
gewenst, omdat men anders „na
kend op de fiets" ging. Ook ken
de men speciale opengewerkte riet
schoenen met lage hakken. Onderaan
de wijde damesrokken werden kleur
rijke zware metalen vlinders geklemd
niet alleen voor versiering maar
vooral om het opwaaien tegen te
gaan.
Praktisch en aantrekkelijk
Bij de moderne, sportieve fiets
van vandaag hoort sportieve, doel
matige en aantrekkelijke kleding. Dit
is het uitgangspunt van kleding
ontwerpers en van de confectiefa-
brikanten. De fietskleding is een on
derdeel van de vrijetijdskleding ge
worden, Mannequins „showen" nieu
we modellen op de fiets, mede met
het motief dat fietsen zo bevorderlijk
is voor de gezondheid en voor de slan
ke lijn. Bovendien belooft het fietsen
zo belangrijk te zijn voor het aankwe
ken van welgevormde benen. In de
herenmode keerde men terug naar de
zo doelmatig gebleken knickerboc
ker, een rietsbroek bij uitstek, waar
bij sportkousen, coltrui of sporthemd
worden gedragen. Voor fietsende da
mes kwam de rokbroek weer in
zwang, ook het broekpak en de ber
muda-short. De wat langere strakke
rok is op de fiets natuurlijk weinig
praktisch. De jonge vrouw kan
-zich echter ook in minirok op de fiels
vertonen. Het zogenoemde lage-in-
stapframe bij de moderne fiets,
maakt ook het opstappen en fietsen
met lange rokken goed mogelijk.
Bij de introductie van nieuwe kle-
dinsmodellen blijkt dat men met
de fiets rekening houdt. Bij dameskle
ding is daarbij de variatie groter, zo
als dat voor de mode in het algemeen
geldt. Ook dit jaar is dat weer het
geval. Mevrouw op de fiets kan prak
tisch gekleed gaan en er aantrekke-
lijk uitzien in bijvoorbeeld katoenen
short met bretels waarbij onder
de bretels een truitie wordt ge
dragen. Of de ribfluwelen broekrok
met lang safari-jasje. Uit Japan is
de pof-short overgewaaid waarbij een
wijde blouse wordt gedragen. Ook
een shortpakje is erg handig*op de
fiets. Strakke shorts zijn af te raden,
die kunnen tijdens het fietsen hinder
lijk gaan knellen en striemen veroor
zaken. De fietspet voor dames is er
in vele modieuze variaties. Ook voor
heren is de fietspet weer in opkomst.
Ook aan de conceptie van de fiets
wordt het nodige gedaan om bij-de-
tijd te blijven. Lichte materialen,
moderne, vloeiende vormgeving.
Een grote verscheidenheid aan fra
me- en spatbordkleuren, zodat tus
sen fiets en fietskleding eenheid of
juist geraffineerde contrasten kun
nen worden bereikt. Men kan er een
echt fietsfeest van maken. Een ex
tra stimulans om op de fiets jè goe
de kledingsmaak ta tonen. De moder
ne mens wil en mag per slot van
rekening best gezien worden.
