WD
EEN TOEKOMST
Hartstichting bestrijdt plotselinge hart dood
„Hebben provinciale
staten zin:
Sterrenhemel in maart
Bouwfonds verstrekt.
Stuk eigen ervaring in
2 voorlichtingsboekjes
voor ons verleden
OPEN DEUR
BIJEENKOMST
DIJKERHOEK
9??
Ouwehand in
reclame-museum
RON O-project
t! K'
h f M?
u 5.. f
Donderdag 21 maart 1974
7
Ton Visser viet zijn jonge vietvoeter voor zijn Bouwfonds-
woning.
„Insiders denken zo gauw, dat de
mensen onmiddellijk begrijpen waar
je het over hebt. Ze zijn als het
ware „blind" geworden. Om iets be
grijpelijk te kunnen uitleggen, moet
je dicht bij de klant en zijn proble
men staan en bovendien zijn taal
spreken. Gelukkig heb ik vijftien
jaar van m'n leven in de winkel door
gebracht, zodat je dan enigszins weet
wat de klant wi]".
Aan het woord Ton Visser (41 jaar)
tekstschrijver bij het Bouwfonds Ne
derlandse Gemeenten. Hij heeft twee
boekjes geschreven voor diegenen die
willen weten waar ze op moeten
lettejvsate ze-een huis- gaan..kopen (of
daar over gaan nadenken), en voor
diegenen die willen wsten hoe ze dat
huis dan 'zouden financieren.
Het Bouwfonds heeft Ton Visser
gevraagd de beide boekjes te schrij
ven op basis van zijn eigen ervarin
gen bij de aankoop van een eigen
huis. Sinds augustus vorig jaar woont
hij namelijk in een eigen huis (voor
hei eerst) in Hoevelaken. Visser m
z'n vrouw hebben daar lang naar uit
gekeken.
„We hebben altijd graag een wo
ning buiten willen hebben. Een
tuintje, mogelijkheid om een beesl
te houden. We hebben het op de flat,
in Amsterdam-Osdorp waar we
zo'n dertien jaar overigens heel fijn
hebben gewoond geprobeerd met
een konijn, maar dat; was niet zo'n
succes..."
De Vissers konden het verlangen
naar een eigen huis gestalte gaan ge
ven, toen hij bij hot Bouwfonds in
Hoevelaken ging werken. „Toch heb
ik nog veertien maanden heen en
weer gereisd. Dat is wel een belas
ting".
Een eigen huis dus. Hoe ging dat'
Vissers: „Ik moet wel zeggen, dat
we op een erg dillettantistische ma
nier een huis zijn gaan kopen. Je
weet helemaal niet waar je op moet
letten. We hadden nauwelijks benul
van een huis kopen en van 'hypothe
ken. We wisten niet eens, dat er
schillende typen leningen zijn. om
nog maar te zwijgen van iets als dé
rentestand."
Visser en zijn vrouw hebben het
allemaal ondergaan, tot dat onverge
telijke moment in augustus 1973. Toen
kon het Amsterdamse echtpaar met
een busje naar Hoevelaken om daar
aan het schoonmaken te slaan. „We
hadden eerst alleen maar een becl
een ijskast en wat kratten pils bij
ons, maar na een paar weken was
de boel aan de kant."
Nu zijn er dus twee boekjes die het
Bouwfonds gratis verstrekt aan be
langstellenden over het kopen van
een huis in het algemeen en over het
financieren van een eigen huis Ton
Visser is de auteur. Hoe is hij te
werk gegaan?
Zondag 24 maart a s. belegt de
Open Deur-groep te Holten een z.g.
Open Deur-samenkomsit in de gro
te zaal van café-restaurant ..Het
Bonte Paard" te Dijkerhoek- Als spre
ker is gevraagd de Gereformeerde
predikant uit Rijssen. ds. H. J. Bouw
huis. Deze trad al eerder als spre
ker in Open Deur-samenkomsten op.
tot aller tevredenheid. Medewerking
zal worden verleend door de Holten-
se Muziek Vereniging „H.M.V." o.l.v
de heer H. J. Franssen De samen
zang zal worden begeleid door me
vrouw J. Manenschijn-Brinkman.
Omdat de Open Deurgroep beoogt, kon
tacten de leggen en te onderhouden
met rand- en buitenkerkelijken wordt;
alles wat zal gebeuren netjes uitge
werkt in een volledig programma,
dat aan elke bezoeker bij het binnen
komen wordt aangeboden. Alles is
dus gemakkelijk te vo-lgen. Niemand
zal persoonlijk worden lastig geval
len of om meningen worden gevraagd.
Ieder kan geheel vrijblijvend aanwe
zig zijn. Er zijn geen kosten aan ver
bonden. Wel wordt ann de uitgang
een collecte voor het Open Deur-werk
gehouden. De bijeenkomst begint of
ficieel om 19.15 uur. Indien er vol
doende aanwezigen voor dat tijdstip
zijn zal de gelgenheid worden gebo
den tot gemeenschappelijk zingen.
„We hadden wel wat folders, maar
een echt voorlichtingsboekje dat voor
iedereen geschikt zou moeten zijn,
kwam maar niet van de grond. Ik
geloof, dal een van de oor/aken was
dat er aan gewerkt werd door insi
ders. mensen die het allemaal pre
cies weten en daardoor voor de
leek een soort geheimtaal spreken.
Je denkt zo gauw, dat de mensen
iets weten, maar dat is niet zo."
Daarom is Visser begonnen met
het verzamelen van alle informatie
bij de deskundigen uit hel bedrijf en
heeft die gegevens toen op zijn m.
nier „doorverteld".
„Je komt dan op dingen die voor de
insfders heel normaal zijn,' maar'vöór
iémand die daar voor het eerst van
zjjn leven- mee - te maken krijgt;
iets bijzonders. Zo had ik me bijvoor
beeld nooit gerealiseerd, dat je bij
de notaris voor twee dingen moet
zijn, het passeren (..ook alweer zo'n
woord,..") van de koopakte, en het
afsluiten van de hypotheek."
Ton Visser: „Aan het eind van de
rit ben ik echt wel gelukkig met wat
er nu op tafel ligt. Ik heb geprobeerd
dat was trouwens ook de opdracht
om objectieve informatie te ge
ven, niet alleen een voorlichtingsfol
der over het Bouwfonds. Ik geloof
wel 'dat 't is gelukt."
Belangstellenden kunnen een van de
boekjes (of desgewenst beide) gratis
krijgen bij het dichtsbijzijnde Bouw
fonds Informatiecentrum.
op 27 maart kunt
u zich uitspreken
Over de ongelukkige maatregelen
en de veel te grote jnacht van het
Kabinet - Den Uyl. En over het
gevecht dat. de VVD daartegen
voert.
stem
lijst 5
Koninginnegracht 57. Den Haag,
070 - 614121
Van de mensen die plotseling aan
een hartinfarct overlijden, sterft 69
procent buiten het ziekenhuis. Zestig
procent overlijdt in het eerste kwar
tier na het hartinfarct. Slechts negen
procent van de mensen zou theo
retisch bezien kunnen worden ge
red omdat het kritieke moment zich
afspeelt tussen het eerste kwartier
na het hartinfarct en opname in het
ziekenhuis.
„De vroege behandeling van men
sen, die buiten het ziekenhuis plot
seling een hartinfarct krijgen, is
een gigantisch groot probleem", zegt
dr. E. Dekker, medisch directeur van
de Nederlandse Hartstichting.
De sterfte aan het hartinfarct kan
met vijf procent worden teruggedron
gen als de mensen die nu buiten
het ziekenhuis overlijden vroeger kun
nen worden behandeld. Volgens dr.
Dekker is dit een kwestie van verbe
tering van het communicatiesysteèm:
„Als je de bevolking de gelegenheid
geeft om zelf de ambulance te bel
len en naar het ziekenhuis te gapn,
loop je natuurlijk de kans dat men
sen met een echt hartinfarct niet wor
den opgenomen omdat anderen het
apparaat overbelasten".
In Utrecht is men bezig met een
proef, waarbij alle gezinnen een brief
krijgen waarin wordt beschreven hoe
zij moeten handelen bij een hartin
farct. Er wordt gewezen op de symp
tomen, waaraan men een hart
aanval kan herkennen: hevig sa
mentrekkende pijn middenvoor in de
borst; de pijn houdt langer den vijf
minuten aan, ook als men rustig zit
of ligt; het kan voorkomen dat de
patiënt transpireert, onrustig is, mis
selijk wordt en braakt; de pijn kan
uitstralen naar de hals rug of armen.
Korte, scherpe steken op één plaats
op de borst wijzen vrijwel nooit op
een hartaanval;
De Hartstichting vindt dat bij een
komend hartinfarct beter eerst de
huisarts kan worden gewaarschuwd.
Is die niet onmiddellijk bereikbaar,
dan kan men nu in Utrecht direct de
GGD bellen.
Dr- Dekker: „Als ik zelf een hart
infarct zou krijgen, weet ik nog niet
zeker of ik zelf wel direct zou bellen.
Vanuit je gezonde lichamelijke toe
stand kun je je namelijk niet voor
stellen hoe je in zo'n situatie rea
geert. Als arts denk je dan boven
dien: misschien lachen ze me uit.
Als iemand een hartinfarct krijgt, is
het belangrijk dat de omgeving rea
geert. Want. als je het slachtoffer
wordt van een hartaanval kun je zelf
geen beslissingen meer nemen. Dat
valt je dan te zwaar. Daarom is het
de taak van onder andere de familie
leden om in te grijpen".
Het terugdringen van de sterfte door
vroegtijdig te behandelen bij een hart
infarct. kan niet alleen maar worden
opgelost binnen het ziekenhuis met
de hartbewakingsapparatuur. Buiten
dat ziekenhuis is een andere organi
satie nodig- Volgens dr. Dekker gaat
het voornamelijk om een financieel
en organisatorisch probleem.
„Iemand met een stilstand van de
bloedsomloop door een hartinfarct
heeft een grotere overlevingskans als
hartmassage wordt gegeven en als er
een defibrillator kan worden ge
bruikt; een apparaat dat de dodelijke
gevolgen van een hartinfarct be
strijdt Het is gebleken dat mensen
met een hartstilstand tijdens de eer
ste uren in het ziekenhuis meer over
levingskans boven de negentig
procent hebben als zo'n apparaat,
wordt gebruikt. Maar dat ding staat
dan ook naast het bed.
Buiten het ziekenhuis zou je dat ook
mogelijk willen maken. Helemaal on
denkbaar -is- zo iets niet, want van
aile mensen, die een. vers hartinfarctt
bepaalde aandoeningen aan het hart.
Je zou dus kunnen overwegen om een
aantal van die mensen te selecte
ren, die veel risico lopen en dan zou
je je kunnen óverwegen om daar eer.
defibrillator neer te zeggen. Maar
dat geeft wel problemen. Ten eerste
is daar de psychische belasting van
de mensen, die zo'n ding in huis heb
ben. Nu valt dat denk ik wel weer
mee. Meestal wennen we wel lang
zaam aan voorzorgsmaatregel. Men
sen hebben toch ook een brandblus-
apparaat in hun caravan?
Maar het gaat ook om het deskundig
gebruik en om de betaalbaarheid.
Daar zou iets op gevonden moeten
worden. Je zou een goedkoop massa-
produkt moeten hebben, dat een au
tomatische schakeling heeft dat het
electrocardiogram beoordeelt en dat
alleen in werking komt bij bepaal
de dodelijke stoornissen van de hart-
werking. Maar dat zijn toekomstdro
men. Zover zijn we niet.
Wat nu al wèl mogelijk is, is dat
men bij een hartstilstand door mid
del van uitwendige hartmassage met
de handen de bloedsomloop op gang
houdt totdat er iemand met een de
fibrillator komt. Het is dan wel een
vereiste dat de hartmassage goed ge
beurt.
En verder: het heeft geen zin om
een hartmassage en beademing te
gaan beginnen als er niemand met 'n
defibrillator te hulp kan komen. Om
gekeerd heeft het ook weinig zin met
hartambulances rond te rijden als er
niemand aan hartmassage doet.
Met de combinatie hartmassage en
gebruik van een defibrillator kan één
op de vijf mensen in leven worden
gehouden.
De American Heart Associaion heeft
aangegeven welke msen in aanmer
king kunnen komen om hartmassage
toe te dienen. Dat zijn: alle artsen
hartmassage en beademing beho
ren nog steeds niet tot de opleidings
eisen van de arts verpleegkundi
gen; politie; brandweer en familiele
den van mensen die al eens een hart
infarct hebben gehad en scholieren.
Dr. Dekker: „Het is een uitstekend
idee om ook leerlingen van middel
bare scholen hartmassage te leren.
Zij zijn nog in staat om behoorlijk te
leren en ze zijn lichamelijk sterk
genoeg, iets wat hartmassage zeker
vraagt. Bovendien heb je die mensen
in groepsverband op school en zo
moet je het leren.
De biologielessen en of de gymnas
tieklessen zouden geschikt zijn voor
het onderricht in hartmassage".
„Dit onderricht moet goed gebeuren
met behulp van praktische oefenin
gen op speciale oefenpoppen.
Men moet voor de kwaliteit van de
geboden hulp zorgdragen. In dat op
zicht heb ik wel wat begrip voor de
zorgen, die men zich bijvoorbeeld in
de kringen van de EHBO maakt.
Men maakt zich bezorgd over het
eventueel toebrengen van letsel bij
mensen, die geen werkelijke hartstil
stand hebben.
Wij moeten voor ogen houden, dat
we door hartmassage en beademing
.en het gebruik van defibrillatorne
niet het hele probleem van de plot
selinge hartdood kunnen oplossen.
De percentages mensen, die men
ermee kan redden zijn klein. Maar
het zijn percentages van zeer grote
aantallen mensen en daarom vind ik
toch dat het hoog tijd wordt dat we
er iets aan gaan doen. Want nog eens:
de acute hartdood buiten het zieken
huis is het grootste medische pro
bleem van deze tijd als je praat
over mensen die in principe te red
den zijn".
WAT DEED DE HARTSTICHTING
Schoolonderzoek Westland.
Gedurende de zomer van 1973 vond
in het Westland bij ongeveer 2800
kinderen in de leeftijd van 10 en 11
jaar 'n longfunctie-onderzoek plaats,
waaraan door de steun van de N.H.S.
een onderzoek naar het risico-patroon
van hart- en vaatziekten kon worden
gekoppeld. Naast de registratie van
familiaire ziekten, ziekten van het
kind en klachten, werd tevens ge
vraagd naar voedingsgewoonten op
het gebied van volle melk en eieren
en rookgewoonten. De bloeddruk
werd gemeten en na 't innemen van
een dosis glucose werd enig bloed
afgenomen. In een laboratorium werd
later het cholesterolgehalte van het
bloedserum bepaald.
Naar aanleiding van bevolkingsonder
zoeken in o.a. USA, Gr. Brittannië,
Australië en Finland mag aangeno
men worden dat het risicopatroon
van Nederlandse kinderen met betrek
king tot het ontstaan van hart- en
vaatziekten eveneens ongunstig is.
Van dit patroon is thans in ons land
nog niets bekend. Aangezien het ont
wikkelingsproces van hart- en vaat
ziekten reeds op zeer jonge leeftijd
aanvangt en het opsporen van het
risico-patroon op jeugdige leeftijd der
halve van groot belang is, wacht men
het resultaat van het onderzoek met
spanning af.. UitL onderzoekingen
bleek dat in de hoge risicogroep een
verlaging van 't cholesterolgehalte' v.
het bloed met 25 pet. met betrekke
lijk eenvoudige voorschriften te be
werkstelligen is.
De Nederlande Hartstichting stelde
in totaal f 89.000,- ter beschikking ter
uitvoering van het onderzoek.
Onderzoek naar de verschijnselen en
behandeling van het hartinfarct te
Rotterdam Imir-project.
Binnen het. kader van een samen
werkende groep huisartsen te Rotter
dam en met medewerking van het
Rhoraxcentrum van de Erasmus-
universiteit is met steun van de Ne
derlandse Hartstichting een groot
scheeps project gestart, waarbij infor
matie wordt vergaard over patiënten,
waprvan de huisarts vermoedt dat de
patiënt dreigende symptomen heeft
van een hartinfarct. Hierbij geldt de
overweging dat een meer direct in
grijpen mogelijkerwijs het ontstaan of
het verloop van een hartinfarct kan
verhinderen. Naast een aantal medi
sche factoren is men geinteresseerd
in 't verloop van de gang van zaken
voorafgaand aan de opname en de
mogelijke vertragingsfactoren. Deze
vertragingsfactoren liggen onder mee
meer bij de patiënt (o.a. weerstand
tegen het roepen v.d. arts?) bij 't ver
voer. en bij de opnamepolitiek van de
verschillende ziekenhuizen. Men inte
resseert zich in het bijzonder voor
de complicaties die mogelijk als een
gevolg van de vertragingsfactoren
tussen de eerste oproep en het be
ginnen van de effectieve behandeling
optreden.
Het IMIR-project hoopt inzicht te ge
ven in de vraag in hoeverre thuis-
behandeling van het dreigende of
reeds ontstane hart-infarct verant
woord is. 'n Antwoord op die vraag
kan 'n werkelijke bijdrage zijn bij de
vraagstelling welke behandeling me
disch verantwoord en toch econo
misch optimaal is. Voorts wordt de
relatie tussen 'n tijdig herkennen van
't hartinfarct en de vermindering
van het aantal sterfgevallen onder
zocht.
Bij het project worden een aantal
doktersassistente» ingeschakeld,
waardoor 't tevens mogelijk is om te
onderzoeken in hoeverre para-me
disch personeel (doktersassistenten)
kan worden ingeschakeld voor steun
aan het bestaande medisch apparaat
(de huisarts, de G.G. en G.D.).
De Nederlandse Hartstichting telde
een bedrag ad f 500.000,- ter beschik
king in de hoop dat de uitkomsten
van het onderzoek 'n daadwerkelijke
bijdrage zullen leveren bij de vermin
dering van 't aantal sterfgevallen na
het optreden van een hartinfarct.
Het hartbullctin voor artsen.
De Nederlandse Hartstichting geeft
met medewerking van een aantal
zeer bekwame medici 't periodiek
..het Hartbulletin" uit, waarbij aan
alle artsen in Nederland (èn aanko
mend-artsen) informatie op cardiolo
gisch gebied wordt gegeven. De
door nationaal en internationaal on
derzoek vergaarde kennis bij de be
strijding van hart- en vaatziekten in
al hun verschijningsvormen wordt op
deskundige en overzichtelijke wijze
bijeengebracht in „het Hartbulletin"
Voor artsen is het een informatie-me
dium dat hun op de hoogte houdt van
de jongste ontwikkelingen in de car
diologie.
Naast de gebruikelijke advertentie
inkomsten maakt een bijdrage van
f 150.000,- van de Nederlandse Hart
stichting de uitgave van dit bijzonde
re, wetenschappelijke periodiek mo
gelijk. Het is een bijzonder verant
woorde bijdrage aan de nascholing
van alle dokters, tót heil van de be
volking.
Bloeddrukonderzoek bq inspannings-
proeven te Utrecht.
Bij de tot nu toe gebruikelijke metho
den ter meting van de hartfunctie in
rust en tijdens inspanning werd de
hartcatherisatie toegepast. Via een
bloedvat werd daartoe verfijnde meet
apparatuur in 't hart gebracht, waar
na de beschikbare gegevens, nodig
voor een goede diagnose, konden wor
den geregistreerd. Een werkgroep v.
het Medisch Fysisch Instituut TNO
te Utrecht tracht in samenwerking
met een aantal cardiologen uit ver
schillende cardiologische centra in
ons land 'n methode te ontwikkelen,
waarbij het mogelijk wordt de bloed
druk in het hart te meten zonder dat
daarvoor apparatuur in het bloedvat
moet worden ingebracht.
Deze „onbloedige" techniek zou kun
nen worden toegepast door gelijktijdi
ge registratie van o.a. electrocar
diogram en fono-cardiogram waarbij
de meetgegevens via een compu
ter verwerkt worden tot bruikbare
gegevens bij de diagnose. Deze nieu
we meettechniek zou poliklinisch kun
nen worden toegepast, zodat opname
voor hart-catheterisatie in sommige
gevallen tot het verleden zou- kunnen
gaan behoren. Tot de essentie van
de methode behoort, dat de hartfunc
tie gemeten wordt bij 'n persoon die
lichamelijk belast wordt, bijv. bij 'n
fietsergometerproef.
De Nederlandese Hartstichting steunt,
naast vele andere researchprojecten.
ook dit onderzoek ten bedrage van
f 110.000,-.
Vervolg-Onderzoek Vlagtwedde.
Nadat in 1970 door een team van de
Groningse Universiteit, olv prof. dr.
J. Nieveen in samenwerking met tal
van andere cardiologische centra een
bevolkingsonderzoek bij een groep
mannen van 20-50 jaar werd gehou
den, bleek het noodzakelijk om ter
verkrijging van een juist beeld over
de ontwikkeling van hart- en vaatziek
ten op geregelde tijd een vervolg
onderzoek bij de zelfde groep mannen
te doen. De Ned. Hartstichting
die ook het eerste onderzoek finan
cieel aanzienlijk steunde, voteerde
een bedrag van f 152.000 om het
vervolg-onderzoek mogelijk te maken.
De ervaringen opgedaan in Vlagt
wedde zijn van groot belang bij 't
toekomstig epidemiologisch onder
zoek onder de Nederlandse bevolking.
Vroegtijdige herkenning van de risico
factoren kan een latere storing in de
En aangezien de Nederlandse Hart-
hartfunctie mogelijk voorkomen,
stichting er van uit gaat dat voorkó
men nog altijd beter is dan genezen,
steunt ze gaarne het onderzoek te
Vlagtwedde. Ze zal dat ook blijven
doen, want Vlagtwedde is nu voor een
periode van 12 jaar a.h.w. geadop
teerd.
Aanschaf Dcfibrillatoren.
Op tal van plaatsen in Nederland,
waar snelle medische hulp bij een
ritme-stoornis van het hart door ver
schillende oorzaken bemoeilijkt wordt
(of waar grote mensenmassa's bij
een zijn) heeft de Nederlandse Hart
stichting zgn. ..dcfibrillatoren" ter
beschikking gesteld. Deze apparaten
kunnen door deskundigen gebruikt
worden om het hart door middel van
'n krachtige electrische prikkel weer
in een regelmatig ritme terug te bren
gen. Via de kranten en andere media
heeft u het afgelopen jaar kunnen
vernemen dat reeds in een aantal
sportstadions en elders met behulp
van een defibrillatr mensenlevens
werden gered. De Nederlandse Hart
stichting voteerde in 1973 voor de
aanschaf van de dcfibrillatoren een
bedrag van f 70.000,- en hielp daar
o.a. Ameland, Voorburg, Den Haag,
Sportcentrum Papendal, Amersfoort.
Roosendaal en het vliegveld Schiphol
De Raad van Europa heeft de Eu
ropese landen verzocht alles in hel
werk te stellen om verder verval en
sloop van onvervangbaar architecto
nisch erfgoed te voorkomen en 1975
uitgeroepen tot Europees Monumen
tenjaar. (European Architectural He
ritage Year; vergelijk Natuurbe
schermingsjaar 1970). De Raad heeft
in al die landen enige projecten
uitgekozen die, ieder in zijn .eigen
soort, bijzondere vormen van /.mo
numentenzorg" zijn. In Nederland
zullen de internationale schijnwer
pers worden gericht op Amsterdam,
Middelburg en Orvelte (gemeente
Westerbork).
Afgevaardigden uit 20 landen zijn in
juli te Zürich overeengekomen een
campagne te voeren voor betere wet
gevingen ten behoeve van de gebou
wen uit vroeger eeuwen, voor ver
betering van restauratie-technieken
or vooral voor hel wekken van
grotere belangstelling van de gehe
le Europese bevolking voor dit as-
pert van onze cultuur. In regelmatig
óverleg met; een internationaal orga
nisatie-comité zijn nationale instan
ties in de betrokken janden aan het
werk om die campagne op touw te
zetten onder het motto een toekomst
voor ons verleden.
Dat doet in Nederland de Stichting
Nationaal Oomitc Monumentenjaar
1975 (M-75), waarvan Z.K.H. Prins
Claus het erevoorzitterschap heeft
aanvaard. In het Algemeen Bestuur
van M-75 (onder voorzitterschap van
dr. F. H. M. Grapperhaus) heeft een
veertigtal vertegenwoordigers van
velerlei instanties zitting; zij vor
men werkgroepen (of de kernen
daarvan), die in nauw contact met
het Dagelijks Bestuur in diverse sec
toren aan de slag zijn gegaan. Hun
activiteiten zijn onder meer gericht
op
contact mét. de provincies en ge
meenten. die in het geheel van
de monumentenzorg nu een
maal een belangrijke taak heb
ben;
de herdenking van het feit dat.
hier te lande reeds een eeuw ge
leden (in 1875) een begin werd ge
maakt met overheidszorg voor
óns culturele erfgoed;
coördinatie van het Monumen
tenjaar en de herdenking van
het 700-jarig bestaan van Am
sterdam, Europa's hoofdstad met
het grootste aantal geregistreer
de monumenten;
- de jeugd meer begrip en waar
dering voor ons monumentenbe-
zit bijbrengen door kennisma
king daarmee via het onderwijs
proces, alsook door excursies,
bouwplaten, prijsvragen en wed
strijden;
kennis en liefde voor ons bouw
kundig erfgoed ook bij andere
leeftijdsgroepen bevorderen door
informatie, lectuur en cursus
sen;
nuttig gebruik van oude resp. ge
restaureerde panden in de heden
daagse samenleving; verhoging
van hun „aanzien" door verbe
tering van hun omgeving;
toerisme en recreatie met on
ze monumenten in het middel
punt;
stimuleren van de belangstelling
van allen, wier functie verband
houdt met ruimtelijke ordening,
bouwvakken, dorps- en stadsge
zichten en landschappelijk
schoon;
publiciteit met alle daartoe ge
schikte middelen,
contact met de (vele tientallen)
en restaurerende instellingen,
die hier te lande op zo talrijke en
uiteenlopende gebieden werkzaam
Evaluatie voedingsvoorlichting te Wa
peningen.
De vakgroep Voorlichtskunde van de
Landbouwhogeschool te Wageningen
onderzoekt met steun van de Neder
landse Hartstichting in hoeverre de
voedingsvoorlichting, gericht op de
preventie van hart- en vaatziekten,
haar doel bereikt en hoe de effectivi
teit mogelijk verder is te verbeteren.
De Nederlandse Hartstichting maakt
er geen geheim van dat de preven
tieve bestrijding van hart- en vaat
ziekten een belangrijke verandering
van onze voedingsgewoonten met zich
mee zal moeten brengen. In ons voe
dingspatroon, en daarbij verder in
ons gehele leefpatroon, hebben we de
risicofactoren bij het verkrijgen van
o.a. een hartinfarct ingebouwd. Ver
andering van de voedingsgewoonten
kan een vermindering van een risi
co voor een hartinfarct met zich mee
brengen. Een goede voedingsvoorlich
ting is daarom uiterst belangrijk. In
velerlei vorm (Hartslag-publicaties,
informatie-brochures, kooklessen, öi-
eetlijsten, gezonde recepten) wordt
de aandacht op een verantwoorde voe-;
ding gevestigd. Voor een bedrag van
f 42.500,- steunt de Hartstichting het
Wageningse onderzoek.
Bedrijfsgeneeskundig onderzoek te
Den Haag.
Sinds 1967 worden PTT-personeelsle-
den van 40 jaar en ouder ja'arlijks in
diverse centra onderzocht door een
team van artsen, verpleegkundigen,
analisten en assistenten. Bij het on
derzoek, dat alle facetten van de li
chaamsfuncties omvat, wordt tevens
het cholesterolgehalte van het bloed
serum bepaald. Een hoog cholesterol
gehalte wordt als een der belangrijke
risico-factoren bij het ontstaan van
een hartinfarct genoemd.
Bij het bedrijfsgeneeskundig onder
zoek was het tot voor kort onmoge
lijk om alle gegevens van de choles-
terol-bepalingen centraal te registre
ren en te analyseren.
Een subsidie van de Nederlandse
Hartstichting van f 7500,- maakte het
mogelijk om met medewerking van
het Centraal Laboratorium van het
TNO te Delft de gewenste totaal
overzichten over een breder vlak en
gedurende een langere tijd vast te
wïëg"j*en.""-'' 'a
Naast de steunverlening aan research
projecten op cardiologisch en ander
gebied, verstrekte de Ned. Hart»
stichting ook een groot aantal subsi»
dies op verwante terreinen. Het to
taal aantal beloopt over de honderdj
projecten per jaar. Soms wordt steur*
verleend bij de totstandkoming vanj
een proefschrift (wanneer de inhout»
van belang is voor de verdere be-'
strijding der hart- en vaatziekten),
dan wordt materiaal aangeschaft
voor de opleiding van para-medisch
personeel in hartbewakmgsafdelingen.
Medici worden in staat gesteld be
langrijke internationale wetenschap
pelijke congressen bij te wonen ofc
belangrijke buitenlandse medici wor
den voor besprekingen naar Neder
land uitgenodigd. Revalidatieprojec
ten worden in belangrijke mate ge
steund en binnen het kader van de.
Hartstichting vindt veelvuldig over-;
leg plaats over te nemen maatrege-i
len. Naast de uitbreiding van het*
aantal hartbewakingseenheden, een
streven van de Hartstichting dat da
laatste jaren ruim beloond is. heeft de
Hartstichting onlangs een 200-<al PIP-
cassettescopes aangeboden aan da
hartbewakingsafdelingen ter uitbrei
ding van de voorlichting aan infarct
patiënten over hun ziekte onder het
motto „het hartinfarct:... begin van
een ander leven".
Met de aanschaf van deze apparatuur
(met inbegrip van de grote bedon
gen korting) was alleen al een bedrag
van f 400.000,- gemoeid. Voor de di
recte dienstverlening aan de hartpa
tiënten een goed besteed bedrag.
De verlening van de subsidies aan d#
verschillende aanvragers wordt be
oordeeld doorde Wetenschappelijke
Adviesraad v.d. Nederlandse Hart-
staande medici: cardiologen, och
ook biochemici, internisten, voeings-
deskundigen, natuurkundigen en epi
demiologen, zitting hebben.
Na uitvoerige bestudering v.d. sub
sidieaanvraag wordt al dan niet tot
honorering v.d. aanvraag overge
gaan. Het medisch en administratief
apparaat v.d. Hartstichting contro
leert de voortgang van het onderzoek
project, dat gefinancieerd wordt.
Het door het Nederlandse volk bij
eengebrachte bedrag ten gunste van
de Nederlandse Hartstichting wordt
dan ook op zo efficiënt mogelijke wij- j
ze besteed. Met weinige maar hard
werkende en ge-engageerde mede
werk (st)ers
RHENEN De directie van Ouwe
hands Dierenpark heeft besloten me
de te werken aan de totstandkoming
van een reclame-museum. Dit plan is
voor Nederland gelanceerd door het
Genootschap voor Reclame, waarvan
Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins
der Nederlanden beschermheer is. De
inzending- van Ouwehand zal bestaan
uit materiaal, dat de geschiedenis
vertolkt van hst ontstaan van de die
rentuin. De oprichter van het park
is in Rhenen begonnen met een siga
renfabriek. Daarna stichtte hij een fa
briek voor veevoeder, waarvan het
meest bekend werd het legendarisch
geworden ..Ouwehands Opfokvoer".
Langzaam maar zeker kwam er een
hoenderpark achter die laatste fabriek
en in 1932 werden de poorten van het
dierenpark geopend, waarmee een ein
de kwam 'aan de veevoederproductie.
Ook aan de jongste geschiedenis van
het rscreatiepark op de Grebbeberg
zal de nodige aandacht worden be
steed, zoals de opening van 't prach
tige natuurbad in 1957, de inmiddels
al weer geheel bezette camping en ui
teraard de bouw van de dolfijnenhal
in het centrum van het park.
Met name de inzending van Ouwe
hand zal straks in het reclame-muse
um een toonbeeld zijn van de-manier
waarop een talentvol zakenman, door
alle zeilen bij te zetten, een stormach
tige ontwikkeling kan doormaken.
Terwyl een kleine groep partijleden
zich het vuur uit de sloffen loopt voor
de komende Statenverkiezingen, inte-
esseert het gros van de kiezers zich
nauwelijks voor dit gebeuren. Waar
om zou je ook als je in de meeste ge
vallen niet eens weet wat een provin
cie doet, dat er Statenleden zijn cip
wat die mensen doen voor je. In 1970,
het jaar waarin voor 't laatst Staten
verkiezingen zijn gehouden, bleef 31
procent van de kiezers thuis toen er
zijn (kerken, molens, vestigin
gen, torens, buitenplaatsen, hof
jes, boerderijen, kastelen, gevel
stenen, bruggen, tuinen, klokke-
stoelen enz. enz.).
De voor dit doei ingestelde werk
groep is identiek aan de Nationale
contact commissie monumenten be
scherming die ook na 1975 zal bevor
deren dat monumentenzorg zal
worden ervaren als een onmisba
re bijdrage aan ons leefmilieu en
die de bijeenkomst in de Pieterskerk
te Utrecht op 19 januari 1974 heeft
belegd.
Aan de oprichting van provinciale
comité's wordt gewerkt. Publieke be
langstelling en invloed van de open
bare mening zijn onontbeerlijk om
in volksvertegenwoordigingen op lan
delijk-, provinciaal- en plaatselijk ni
veau gewicht ten behoeve van mo
numentenzorg in de schaal te kun
nen leggen. Een reeks boeken met
afbeeldingen, beschrijvingen en ge
schiedenissen van Nederlandse
bouwwerken zal in verband met
M-75 het licht zien.
Het Europese Monumentenjaar zal
in oktober 1975 uitmonden in een in
ternationaal congres te Amsterdam.
Het ligt in de bedoeling daar een Eu
ropees Handvest vast te stellen ter
bescherming van het monument.
gestemd ging worden. Zal het op 27
maart anders gaan?
De Regionale Omroep Noord en
Oost (RONO) stelde zich die vraag
ook. De RONO besloot er een aantal
programma's tegen aan te gooien.
Daarmee hoopt ze antwoord te krij
gen op een aantal vragen, zoals: is
die belangstelling voor de provincie
werkelijk zo klein? En zo ja. waarom
dan. Kan het anders en hoe dan? Wat
doen die provincies eigenlijk? Zijn ze
verkiezingen waard?
Kortom: de RONO probeert aan de
hand van vraaggesprekken met aller
lei betrokkenen (dus ook de kiezers)
te achterhalen waarom dit en waar
om dat te beleven valt. Daarvoor
heeft de RONO zich de medewerking
verzekerd van twee deskundigen.
Mensen van de universiteit in Nijme
gen. die een vak gemaakt hebben van
het bestuderen van allerlei politieke
verschijnselen.
Van de Tweede Kamer weten we
meer. Je weet dat daar over de in
houd van je beurs beslist werdt, en
wat je er mee kunt doen niet te ver
geten. Je weet dat van die lui de
hoogte van je AOW-uitkering afhangt,
je weet dat die mensen 'n vinger in
de pap hebben als 't om maatregelen
gaat die de werk 'degenheid moeten
verbeteren. Daar wil je wel voor naar
de stembus. Maar voor de provincia
le staten? Afwachten maar.
De kiezer weet over 't algemeen
niet wat de provincie doet, wat de
statenleden doen en wat de bestuur
ders als gedeputeerden doen. Waar
voor ze zich zo inspannen. Waarv
ze 's morgens in alle vroegte opstaan
S, i 1/ ,V .- A-, I
U. L Tt 4 d" hrk
TA ft 5
De hiernaast afgebeelde figuur
toont ons de sterrenhemel zoals wij
die in de maand maart 's avonds zien
kunnen.
Van de planeten komt Venus begin
maart twee uren voor de zon op en
om de eerste trein naar Den Haag
te halen. Naast de „klompentrein"
de meest bekende: de „ambtenaren-
trein"...
Nou, en als je dat niet weet dan zie
je dat stemmen op kandidaat zus en
kandidaat zo ook niet zo zitten.
De RONO wil voor U een aantal ach
tergronden blootleggen. Zoals gezegd,
met vraaggesprekken. Aan de hand
daarvan kunnen de deskundigen
politicologen heten die mensen
maar conclusies trekken.
Wilt U luisteren. Okee. dan staat hier
onder een lijstje met tijdstippen waar
op de RONO de verkiezingsprogram
ma's uitzendt. We zijn trouwens dage
lijks tussen zes en acht uur 's avonds
in de lucht met genoeg andere inter
essante programma's. Kijk maar in
de krant of in de radio-gids.
De RONO zendt uit op de middengolf
188,2 meter en op FM-kanaal 5. 31 en
35 of 88,60 mHz, 97,45 MHz en 96,20
MHz.
Het nog volgende programma voor
het Statenprojekt: „Hebben Provin
ciale Staten zin?" luidt:
12 maart 19.30 u. Algemeen program
ma. 14 maart 18.30 u. Groninger pro
gramma, 19 maart 19.30 u. Algemeen
programma. 21 maart 18.30 u. Fries
programma. 26 maart 18.30 u. Discus
sieprogramma tussen de drie RONO-
studio's (Groningen. Leeuwarden en
Enschede), 2 april 19.30 u. Algemeen
programma, 9 april 19.30 u. Algemeen
programma.
schittert 's morgens in het Zuid-Zuid
oosten. Op 14 maart is haar afstand
tot de aarde iets meer dan 77Ils mil
joen km.
De planeet Mars, te kennen aan haar
rosse kleur, bevindt rich in het ster
renbeeld Stier ten noorden van de hel
dere ster Aldebaran. Op 24 maart
staat Mars 245 miljoen km. van de
aarde.
Jupiter bevindt zich deze maand nog
(schijnbaar) te dicht bij de zon om
waargenomen te kunnen worden.
Saturnus kan men deze maand vinden
ten noorden van het sterrenbeeld Ori
on. Op 4 maart is haar afstand tot ons
1300 miljoen km. Met een prismakij
ker van b.v. 10 x 50, liefst op een sta
tief, zult U beslist de Ring om de pla
neet kunnen zien.
Op 21 maart om 1 h 07 min. passeert
het middelpunt van de zon het vlak
van de hemelequator van zuid naar
noord, m.a.w. de lente gaat nu begin
nen.
Op de bekening ziet U in het sterren
beeld Andromeda een nevelvlekje.
Dit vlekje is met het blote oog te zien
als een wazige vlek en verschijnt in 'n
prismakijker reeds veel duidelijker.
D;' nietig lijkende object is in werke
lijkheid een melkwegstelsel, ongeveer
even groot ais het onze en bestaat uit
zo'n 100 miljard sterren. Dit enorme
sterrenstelsel bevindt zich op een af
stand van 2,2 miljoen lichtjaren, dat
wil zeggen het lie! doet er. met een
snelheid van bijna 300.000 km. per se
conde. 2,2 miljoen jaren over om ons
te beriiken. Als men dan ook nog be
denkt dat dit stelsel een van de naas
te buren van ons eigen melkwegstel
sel is, kan men misschien een (zeer
kleine) indruk krijgen van de groots
heid en de oneindigheid van het uni
versum.
Om het stère--' aartje te vergelij
ken met de s" ^hemel moet men
het boven het ho ..d houden, en wel zo
dat de punten Noord. Oost. West en
Zuid met de echte windstreken sa
menvallen. H. ten Bosch.
