m VRIJE TIJD, BLUE TIJD an Go niet in de fout met uw hout (I) Ktncferen bouwen luchtkastelen Mogelijkheden van de knooptechniek Veelzijdig golfkarton Creatieve mogelijkheden voor de foto-amateur Creaties voor een krats door H. H. Bouma Fenomeen Vragen Geen blote handen in het aquarium Dood hout Systemen „Isoleren" Extra creatief Voor elke leeftijd Bus als zitplaats Sjobus directeur van Bristol International B.V. te Zwijndrecht gronden, lakken (binnen- en buitens huis), dekkend. Systeem 2: Was- en waterbeitseri (voor binnenshuis) transparant. Systeem 3: De zogenaamde buiten- beitsen (uiteraard voor buiten maar ook binnen), DEKKEND. Systeem 4: Carbolineum (voor bui ten), transparant tot dekkend. Systeem 5: Oliehoudende produk- ten, transparant. Systeem 6: Kleurvernissen (voor binnen), transparant. Systeem 7: Kleurlozen vernissen (voor binnen en buiten), transparant. Vergelijken wij deze zeven syste men met elkaar, dan valt op, dat (met uitzondering van systeem 7) geen enkel transparantsysteem voor buiten voorkomt. Het is een opvallend fenomeen, dat de mens graag met hout wil samen leven. Welhaarst iedereen raakt graag hout aan, betast het met de vingertoppen, ondergaat de grillige tekening ervan, kortom, er mag wel worden gesteld, dat de mens het hout emotioneel belééft. Hout is eigenlijk ook nooit koud, al is-het nog zo dood. Maar er zijn ongetwijfeld meer oor zaken, die ons aan hout binden en daarom willen wij het ook bezitten, beleven, het beschermen en zien! Een tiental jaren geleden kwam de gedachte van eenvoudige houtbe scherming (bescherming tegen rot ting, schimmels, insecten en ultra violetagressie) vanuit Scandinavië o.a. naar Nederland en het toen als nieuw gelanceerde produkt sloeg aan bij het publiek. Het raakte de gevoelige snaren, want hiermee kunnen wij het hout blijven zien, wij kunnen het gemakke lijk zelf toepassen en het is niet duur. De kreet ..houtveredeling" was toen geboren, was echt een „nieuwtje van belang", en bracht langzaam een re volutie in de verwereld teweeg. Vele verffabrieken zagen het com merciële belang onmiddellijk zitten en wierpen zich op de „nieuwe mo de" met steeds grotere en steeds kost baardere. reclamestunts. Maar nie mand kwam op het idee het publiek nu eens een brok goede en deskun dige informatie te geven. Er bleven veel vragen open. Wanneer wél en wanneer géén houtveredeling? Wat wordt eigenlijk verlangd van een „houtveredeling??' Aan welke eigenschappen moet een houtveredeling voldoen? Hoe zit het met de gevaren voor mens, plant en dier? Wat is eigenlijk het verschil tus sen houtveredeling en houtolie?? Hoe gedraagt zich dood hout? Waaro.m verkleurt hout? Om op al deze vragen een ant woord te vinden zal ik de hiervoor opgesomde zeven systemen in een volgend artikel wat nader onder de loupe nemen. Wie thuis een aquarium heeft moe er vooral aan denken bij het schoon maken hiervan gummi-handschoener te dragen. Het is namelijk geble ken dat de in het aquarium levende bacteriën gemakkelijk infecties kun nen veroorzaken die lastig genezen. Ook bij waterschildpadjes bestaat, dit gevaar en ook zijn waterschildpadden meer dan eens overdragers geweest van de gevaarlijke salmonelle-bacte- ri*. „Bison Lijmtips" is de naam van de nieuwe folder die de fabrikant van de Bisonlijmen, Perfecta Chemie BV te Goes onlangs heeft uitgegeven. De folder geeft een duidelijk inzicht in de mogelijkheden en toepassingen van de diverse Bison Lijmen. Het geheel is geïllustreerd met kleurrijke foto's van de toepassingen. Met name de „Lijmwijzer", die als uitstaande flap aan de folder zit, en waarin maar liefst 86 verschillende materialen zijn opgenomen, zal voor velen een welkom hulpmiddel zijn bij de keuze van de juiste lijmsoort. Mocht uw doe-het-zelf-, ijzer- of verfwinkelier deze gratis folder niet voorradig hebben, dan kunt u deze rechtstreeks aanvragen bij Perfecta Chemie B.V., Postbus 160, Goes, tel. 01100-8210. Papier is de belangrijkste grondstof voor golfkarton. De toe passingsmogelijkheden van golfkarton blijken zo uitgebreid, dat het. behal ve als verpakkingsmateriaal voor de meest uiteenlopende produkten, zelfs gebruikt kan worden voor de bouw van een huis. Want als golfkarton maar dik genoeg is heeft het een enorme mechanische weerstand. Vanwege het uitstekende isoleren de vermogen heeft men golfkarton ook al toegepast als bouwmateriaal voor igloo's die worden gebruikt bij het vissen op het ijs in het noorden van Canada. Ook bouwketen, vakanti» huisjes, enzovoort, kunnen van golf karton worden gemaakt. Op de Floriade werden vorig jaar minihulsjes van golfkarton geïntrodu ceerd. Deze minihuisjes zijn oorspron kelijk ontworpen voor therapeutisch gebruik voor geestelijk gehandicap ten, maar ook kinderen zien er veel in. De huisjes zijn samengesteld uit ze» „schalen" van golfkarton die, in el kaar gezet, een huisje vormen van óf een hele kubieke meter óf een kubie ke halve meter. De kinderen kunnen ze zelf op alle mogelijke manieren kleuren en/of beplakken. Ze zijn precies groot genoeg om in te kruipen en Robinson Crusoe te spelen! De minihuisjes kunnen wor den besteld bij de Firma Nijha te Lochem; bij grote belangstelling daalt de prijs ervan aanzienlijk. Wie met open ogen langs wegen en door straten gaat, kan het niet ontgaan hoe in veel gevallen het hout aan, in en om huizen in een erbarmelijk slechte toestand verkeert; in het bijzonder daar, waar met de moderne technieken wordt gewerkt. Ik doel hier in het bijzonder op die technieken die niet zijn samengesteld mt grondverf- en laksystemen, wèl op die van de zg. hout veredelingen. Onder houtveredeling wordt technisch en in grote trekken ver ataan het hout zodanig te verfraaien en tegelijkertijd te bescher men, dat het toch zelf zichtbaar blijft. De tekening van nerven die het hout karakteriseert moet haar optimale effect blijven be houden. De behandeling moet tevens eenvoudig zijn, zodat de „doe-het-zelver" ook goed uit de voeten kan met zijn duur ge kochte hout De diverse aspecten van houtver edeling wil ik wel eens diepgaand be lichten, want er is een zorgwekkende toestand ontstaan rondom deze mo derne wjjze van houtbescherming. Ik ga daarbij even terug naar de tyd vóór de „omwenteling" (van verf naar houtveredeling, dus van „on- «ichbaar" hout naar zichtbaar hout. Iedereen weet dat de laksystemen eigenlijk vrij kostbaar zijn. De bewer kingen om een piekfijn verfsysteem te verwèzenlijken zijn vele: gronden, plamuren, schuren, overgronden, schuren, voorlakken, slijpen, aflak ken. En bij het ontstaan van blad ders is een (wederom kostbare) repa ratie beslist noodzakelijk. Voor de „doe-het-zelver" veelal een probleem: hij moet de ladder op, kan een klein stukje behandelen, moet weer om laag, de ladder verzetten, weer om hoog en dit herhaalt zich vele ma len, want hij moet ook schuren, gronden, naschuren, voorlakken en ga zo maar door. Deze laksystemen zijn eigenlijk wat in de verdrukking gekomen. Daaraan is in feite het dode hout zeer schuldig en wanneer ik hier „dode hout" neer schrijf, dan is dat juist. Het hout was oorspronkelijk een boom, totdat de bijlen en motorzagen een einde aan zijn leven maakten. De wortels, waardoor de boom zich voedde, zijn "bebladerde takken, die tevens een noodzakejijke levensfunctie vervulden, werden hem ontnomen, zelfs zijn bast raakte hij kwijt en vervolgens werd hij nog eens in repen gezaagd. Wilt u iets grondiger doodmaken? Het dode hout moet mis echter in het vervolg wel gaan dienen, so lang mogelijk en wy moeten het dus beschermen tegen allerlei soorten aanvallen, van buitenaf en binnenuit. Het hout zelf is niet meer in staat zich te verdedigen. Middels het aan brengen van vcrfsystemen (de grond- verf-lakprocedure) dient het water geweerd en het zonlicht tegengehou den te worden. Maar in de praktyk is steeds weer gebleken hoe moeilijk het is de indringing van vocht tegen te houden. Vooral op de zogenaam de „kopse" kanten, maar toch ook tussen stopverf en glas, respectieve- luk hout. Het vocht kruipt langs al lerlei „achterommetjes" in het hout, gaat onder invloed van warmte (zon) verdampen, uitzetten en zoekt zich met geweld een uitweg. Er ontstaat druk onder de laklaag, de laag wordt omhoog geduwd en het begin van bladderen is daar. Middels „voorbehandelen" van hout (dompelen in verschillende vloeistof fen) heeft de mens reeds successen geboekt met betrekking tot de ver duurzaming van hout, doch deze technieken deden niets aan de opti sche verfraaiing van het hout. Alleen conservering werd beoogd en het was dus nog steeds nodig het hout af te verven. Dit is met allerlei soorten verfprodukten mogelijk en wij zullen die nu eenö nader gaan bezien. Systeem 1: Gronden, plamuren, na- Oregon pine is een bekende Amerikaanse naaldhoutsoort die na verloop van enige tijd een warm oranjeachtig bruine kleur krijgt. Op de afbeelding een wand van rijt (kwartiers) ge zaagde delen> wc mee in een oud huis door de uewoner zelf sfeer werd gebracht. De vloer bestaat uit afzelia stroken. Dat men in kleine artikelen ook iets leuks en origineels kan be denken bewees Düssel Plastics op de huishoudbeurs in Keulen. Behalve o.a. verchroomde plas tic haakjes is nu ook een grap pige serie van vijf vrolijke kleu rige kinderhaken verkrijgbaar. Ze zijn zelfklevend, dus op elke vlakke wand of deur gemakke lijk te plakken. Het leuke is dat deze haken de Walt Disney figuren Micky en Minnie Mouse Donald Duck en Goofy en Plu to voorstellen waarvan de lange neus als haakje dienst doet. Deze vrij grote haken (plm. 8 cm hoog) zitten één dag na het opplakken muurvast en kunnen dan behoorlijk wat dragen. Ze zijn o.a. verkrijgbaar bij de ijzerhandel. Düssel haakjes en zeephouders enz. worden in Ne derland op de markt gebracht door Boersma Plastics BV te Leeuwarden. Macramé is eenknooptechniek die in de oudheid al beoefend werd. Dit is niet zo verwonderlijk, want kno pen is een techniek die de mensen altijd heeft aangesproken. Wanneer iemand vezelachtige, strook- of sliert- achtige materialen in handen krijgt, wil hij er altijd iets mee doen. Let er maar eens op. De knooptechniek is ontstaan in of rond Perzië. Het woord „macramé zal vermoedelijk „knoop of „kno pen betekenen. Als andere mogelijk heid wordt gezien in het Turkse woord „makrama of het Arabische „migrama, wat zoveel wil zeggen als „geborduurde sluier. Vanuit het Midden-Oosten is deze techniek via het Middellandse Zeegebied noord waarts gekomen. Met name koningin Mary, de vrouw van Willem van Oranje, heeft macramé in Engeland geïntroduceerd, waar het in hofkrin gen zeer in de mode kwam. Om macramé te beoefenen heeft men eigenlijk alleen het materiaal en zijn handen nodig (links- of rechts- handig zijn hindert hierbij niet). Dit wordt gezegd in een deel van de in leiding op een boekje „Macramé mogelijkheden van de hand van Hetty Mooi, een oorspronkelijk Ne derlands boek over macramé, waar in alle mogelijke facetten van het boeiende knoopwerk worden belicht. Hetty Mooi heeft daarbij geput uit een rijke ervaring, omdat zij zowel met jonge kinderen als met ouderen heeft gewerkt. Vandaar,ook het zeer gevarieerde fotomateriaal van wat er allemaal gemaakt kan worden en de vele tekeningen die de bepaalde tech nieken verklaren. Het hoofd, het per soneel en vele leerlingen van de Vijf de Monttessorischool in Amsterdam hebben veel bijgedragen aan de sa menstelling van dit fraaie boekje, dat uitgegeven werd bij Cantecleer in de serie Werken en spelen. «.Macramé mogelijkheden door Hetty Mooi, 71 blz. 32 x 46,5 cm. 52 fotos en tekeningen. Uitg. Can tecleer, f 8,50. Je hebt mensen die overal iets in zien. Die ook altijd iets anders zien dan een ander. Het zijn de zogenaam de „grote versierders. Overal we ten ze iets van te maken. Een leg» spuitbus is voor hen geen lege spuit bus. een smoezelige krat geen sta- in-de-weg - ze kunnen er altijd nog iets moois van maken. Op een ge geven moment zie je ze met zaag en verfkwast opereren en je vraagt je af wat ze nou in de wereld nog van die „oude rommel kunnen maken. De fantasie van de „grote versier ders bewandelt vaak wonderlijk» paden. Als die fantasie niet op stel en sprong aanwezig is kan men zich zonder schaamte op ideeën laten brengen door het aardige boekwerk „Voor een krats een kreatie, epn boek boordevol gezellige en gekke ideeën voor iedereen, samengesteld door Lydia Buwalda, Daan Gort en Geertje de Vries en uitgegeven door Cantecleer. De gedachte achter dit boek is de dingen eens anders te durven zien, de mensen te inspireren die eigenlijk een beetje bang zijn voor het woord creatief, hen te tonen dat creatief niets anders is dan iets met en iet» zien in de gewoonste materialen en dingen. Dat het niet alleen werken i» met klei, verf en apier. Na het le zen van dit boek zullen velen het be treuren dat zij het duwtje in de goe de richting al niet jaren eerder heb ben gekregen. Een uiterst zorgvuldig samengesteld en druktechnisch prachtig uitgevoerd boek. „Voor een krats een creatie door Lydia Buwalda. Daan Gort en Geertje de Vries, 92 blz. 42,5 x 43.5 cm met 73 illustraties in zwart wit en kleur. Uitg. Cantecleer, De Bilt, geb. f 13,50. Wie bij bloemencorso's, dieren tuinen en andere bezienswaar dige punten ronddwaalt merkt steeds meer, dat de duurdere camera in sterke opkomst is. De simpele toestelletjes vinden wij in handen van jongeren, vrouwen en doorsnee toeristen, de eenoogspiegelreflex is het kleinood van menige man. Het grote voordeel van dit type camera is het feit, dat parallax of zoeker af wij king niet voor kan komen, daar men door de opnamelens naar het motief kijkt en instelt. Bovendien kunnen de lenzen worden verwisseld. De zoomlens is het, die de laat- te tijd de grootste aandacht trekt. Het is immers een oneindig-variabel- instelbare-lens. Dat klinkt zo tech nisch, dat we er even een kleine toelichting op moeten geven. We ne men als voorbeeld een van de zeer populaire (en betaalbare) vivitar- lenzen, de Auto-Vivitar Tele-Zoom f 4.5/75 tot 260mm. Deze lens begint met een brandpunt van 75 mm, het geen lichtelijk tele(verrekijkerefeet) werkend is. Ter verduidelijking: Wanneer u een kind in een tuin wilt fotograferen en de Vivitar zoomlens in de normale 75 mm stand laat, is het figuurtje al ca. 1/3 dchterbij dan wanneer u de normale cameralens van 50 mm in het toestel hebt. Door draaien kunt u tot de eindtelestand van 260 mm gaan. Overigens met alle brandpun ten die er tussenin liggen: dus u heeft in één objektief in feite een on eindig aantal telelenzen. Met die einbrandpunts afstand van 260 mm hebt u een royale 5x te- lewerking. U trekt het hoofdje steeds verder naar u toe. todat dit (net als bij de TV) hel-emaal in colse up in uw zoeker staat. Zo komt het dan ook op uw foto of dia! De begeerde werking van tele- of zoomlens is in feite het isoleren van een bepaald motief uit de totale ach tergrond. De normale lens ziet mees tal te veel; daardoor gaan de fijne details in de massa verloren. Wie nu met een zoomlens is uit gerust, kan elk gewenst detail, of dat nu een kinderkopje is of een boom stronk, een verre vogel of een hippie in het Vondelpark „Beeldvullend" fo tograferen. De dia of het negatief toont het motief volledig en met al le boeiende details. Wat, de Vivitar Telezoom betreft, voor de kenners is het interessant te weten wat 't bekende maandblad Fo cus. het grootste fotoblad in ons land, •■rover schreef in zijn vergelijkend t'.-strapport van juli 1972. „Deze vivi- tai—zoom heeft een aantrekkelijk be reik. Aansluitend op de beeldhoek van de standaardiens en reikend tot aan het lange telebereik van de 300 en 400 mm lenzen. Het is een compacte lens, de kortste uit de serie, slechts 19,7 cm lang en dus gemakkelijk hanteer baar. Er is geen aanwijsbare verteke ning. De contract-overdracht is goed. De lens heeft een statiefaansluiting en een uitschuifbare zonnekap. Door prijs en prestatie een aantrekkelijke lens. Mechanische afwerking zeer goed". Dit testrapport kunt u aanvragen bij de importeur Senfor B.V., Stations plein 45, Rotterdam. De bijzondere mogelijkheden van de zoomlens voor de spiegelreflex, werden door de fotografen al vrii snel onderkend. Wij plaatsen hierbij een opname van 'n fruitschaal, waar bij de zoomlens werd bewogen „tij dens de opname". Daarbij werd ge fotografeerd met een vrij lange tijd, bijvoorbeeld 1/10 seconde. Op deze wijze onstaat de wondeiv lijke „explosiewerking" van 't beeld. Zo'n vivitar zoomlens is ideaal voor de veeleisende amateurfotograaf die met vakantie gaat. Door het grote bereik van 75 tot 260 mm heeft men en vrijwel altijd stevige greep op het beeld. Voor het landschap ideaal en n stad of dorp geknipt voor gevelste nen, beeldhouwwerk enz. Veel amateurs zulen in zulke ge vallen 't standaardobjectief weglaten en nagenoeg alles met de zoomlen» doen. meegaf. Onder die naam is deze mo derne blokkendoos nu in produktie bij de firma Irmco BV in Breda, in wezen een ingenieursbureau, maar nu dus ook speelgoedfabrikant. Sjobus zou men een uitgekend en nieuw systeem kunnen noemen dat is geïnspireerd op de aloude blokken doos. Alleen zit er in de Sjobus-bus- sen of -kisten heel wat meer dan blokken. En toch ook weer niet zo veel, dat de fantasie wordt afge remd. Het materiaal bestaat uit balken met inkepingen en latjes, die daar ook weer inpassen. Niets klemt, maar alles past. Met de balkjes en de latten kan men van alles bouwen, huizen, blokhutten, garages, treinen, kortom een schier onbeperkt scala van voorwerpen. Het is niet alleen op elkaar stapelen, want de wetten van evenwicht en zwaartekracht spelen mee. Daarom moet het kind bij zijn constructieve arbeid nadenken, het geen de vorming stimuleert. Omdat er geen „prefabricated" onderdelen zijn als kozijnen, daken, deuren e.d. moet het spelende kind wel fantaseren en piekeren. Het kan de bouwwerken zo eenvoudig, maar ook zo ingewikkeld maaken als het zelf wil. Vandaar dat Sjobus voor kinderen van elke leeftijd en zelfs voor hun vaders aantrekkelijk mo gelijkheden biedt. Die zijn nog gro ter dankzij een aanvullingsset met wielen, waardoor ook auto's e.d. tot de constructiemogelijkheden gaanbe- horen. Het feit, dat de onderdelen precies in elkaar passen, maar nooit klemmen, maakt juist het bouwen van rijdende voorwerpen interessant. Bij het systeem worden voorbeel den geleverd, maar die kan men tot het oneindige uitbreiden. Met Sjobus kan praktisch alles gemaakt wor den. De Sjobus-balken,-wielen en -lat ten zijn gemaaktan beukenhout. Het is geschuurd en heeft, afgeronde hoe ken. Het eerlijke materiaal heeft als grote voordeel dat het niet kan splin teren niemand zich eraan kan be zeren. Aan de verpakking is veel zorg besteed. De ondei-delen met het sy steem worden namelijk geleverd in bussen, met een metalen bodem. Tij dens het spel kan zo'n bus zelfs als zitplaats dienen. Het gemak dient ook het kind en het zal het dan ook op prijs stellen, dat het opbergen van de spullen niet een tijdloos pas sen en meten moet worden. Voor scholen en crèches is er een speciale uitvoering, namelijk een ste vige kist. Sjobus is een puur nederlands pro dukt. Het is veilig, het is van een verantwoorde vormgeving, prikkelt de fantasie, stimuleert de persoonlijk heidsvorming en is bij uitstek ge schikt om meegenomen te worden op vakantiereizen. Met andere woorden het is het haast ideale moderne spee lgoed. Want welk kind heeft het niet in zich om iets te maken om het daarna weer af te breken? Ouderen bouwen ook nog graag luchtkastelen, maar in gedachten... Kinderen kunnen het echt! Ieder bouwwerk dat zij maken is een lucht kasteel, omdat hun fantasie samen met de houten balkjes, latten en wiel tjes het resultaat bepaalt. Eenvoud is de kenmerk van het ware. Nergens gaat die stokoude wijsheid zo letterlijk op als bij kinderspeelgoed. Het grote geheim van een goed stuk speelgoed is, dat het de fantasie van het kind pi^kkelt. Te ingewikkelde constructies beperken niet alleen de toepassingsmogelijkheid van het „ding" maar remmen ook de kin derlijke fantasie af. Het voorstellingsvermogen van de kleine ge bruiker komt daardoor niet aan z'n trekken en het stuk speel goed wordt niet meer dan een levenloos voorwerp. Wie de historie van het speelgoed bestudeert overigens om allerlei redenen een uitermate boeiende en leerzame bezigheid komt alras tot de ontdekking, dat bij het kind in al die jaren in feite maar heel weinig veranderd is. Het aanbod van speelgoed is onder invloed van de welvaart en de voortschrijdende techniek niet alleen groter geworden maar ook duidelijk anders. Maar de vraag is nog dezelfde.de bal, de pop, de blokkendoos, het india- nenpak zijn bij het jonge volkje nog altijd favoriet. Goed speelgoed moet aan een reeks voorwaarden voldoen. Het moet in de allereerste plaats duurzaam zijn, d.w.z. sterk en niet onderhevig aan allerlei weersinvloeden; het mag nim mer gevaarlijk zijn; de vormgeving dient aan hoge eigen te voldoen, wil men de jeugd niet al in aanleg wan smaak bijbrengen; het moet de crea tiviteit van de kinderen stimuleren en de vrije loop laten aan de fanta sie. Daarbij komt dan nog een nieu we, erg prozaische maar daarom niet minder belangrijke eis, die vooral in deze weken en maanden naar voren komt: de verpakking dient zo te zijn dat het materiaal gemakke lijk meegenomen kan worden in au to of trein. Kinderen willen namelijk ook in de vakantie op een regenach tige dag wel eens met hun vertrouw de spulletjes spelen. Een Bredase ingenieur, de heer M. Th. Koot, die als hobby het ont wikkelen van creatief kinderspeelgoed beoefent, heeft kans gezien om al de ze eigenschappen te verenigingen in een fonkelnieuw bouwsysteem, dat hij de ietwat wonderlijke naam Sjobus Bouwen aan luchtkastelen

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1973 | | pagina 5