Ontdek uw eigen streek
MUSEA
■Hij
l m
IJSLAND: EEN
GROTE VULKAAN
Overvoeding
ook üw probleem
EVEN
DIT
1 1 'ii 1 1 j
Toeristische
evenementen
Natuurkalender
-Wf P
en Oudheidkamers
in onze provincie
IJs en vuur
Nieuwe attractie
de overvloed
vermageringskuur
doeltreffend
Bedreigde diersoort
Leven zonder tijgers
Tijgers in de sneeuw
februari
M>en hoeft heus geen archeo
loog te zijn om verstand van de
mulheid of inzicht daarin te
webben. Hoewel er ongetwijfeld
nog vele herinneringen aan
onze voorouders en de oudheid
'm onze bodem aanwezig zullen
zfjn, vallen deze moeilijk te vin
den. De laatste jaren ontdekt
men nogal eens wat bij zand
winning en andere afgravingen,
zoals voor ruim een jaar gele
den de prehistorische vondsten
te Holten. Gelukkig hebben ve
len hun vondsten van archeolo
gische waarde afgestaan aan de
musea, waardoor iedereen ze
met eigen ogen kan en mag aan
schouwen. Niet alleen door deze
interesse maar ook uit natuur
historisch oogpunt hebben de
musea en oudheidkamers hun
nut bewezen.
Om het bezoeken ook voor
de jeugd van deze verzamel
plaatsen te stimuleren meenden
we er goed aan te doen om een
hjst hiervan van onze provincie
in alfabetische plaatsnaamvolg
orde te publiceren. Allicht zul
len er bij zijn die we'in deze
rubriek al eens vermeld hebben
of nog eens uitvoeriger onder
de loep gaan nemen. In verband
met de ruimte zullen we deze in
twee gedeelten publiceren; de
volgende week dus de rest van
de provincie.
Over het algemeen is de en
treeprijs laag, gemiddeld van
een gulden tot 25 cent en spe
ciaal voor hen, die hun beurs
zondags thuis plegen te laten,
zijn de vrije toegangen vermeld.
Het blijkt dat er lezers zijn die
deze rubriek uitknippen en be
waren voor een later bezoek'en
daarbij mag een lijst van Over
ijsselse musea en oudheidka
mers niet ontbreken.
BORNE
Bussemakershuis, Ennekerdijk 11,
linnen fabrikeurshuis, gebouwd in
1779 door Jan Bussemaker. 18e- en
19e-eeuws interieur, gedeeltelijk te
bezichtigen op woensdag en zaterdag
van 14-17 uur.
DENEKAMP
Museum ..Natura Docet"; Oldenzaal-
sestraat 27-29 Denekamp. Tel. 05413-
325. Geopend: van 10-13 en 14-17 uur;
's zondags v.m. gesloten. Rondlei
ding mogelijk bij minstens 20 perso
nen. Nederlands oudste streekmuse
um bevat 4 zalen geologie en een
fluorietenkamer; 4 zalen biologie en
een bibliotheek. Er is b.v. een volle
dige collectie zwerfstenen en fossie
len daarin gevonden: gas-olie en
zoutwinning. Pracht verzameling Ne
derlandse vogels en zoogdieren.
DEVENTER
Gemeentemusea De Waag en De
Drie Haringen. De gebouwen, resp.
daterend uit 1528 en 1575, zijn gele
gen aan de Brink, tel. 05700-14556.
Inhoud: De Waag: voorwerpen be
treffende de geschiedenis van Deven
ter en omgeving. De Drie Haringen:
stijlkamers, antiek speelgoed, cos'
tuums. Geopend: 10-12, 14-17 uur;
's zondags: 14-17 uur. Gesloten: le en
3e zondag van de maand, eerste zon
dag van dubbele feestdagen en
Nieuwjaarsdag.
Museum voor Tropische Landbouw
en Volkenkunde, Brinkgreverweg
184. Bezoek na aanvrage; toegang
gratis. Het museum bevat collecties
voorwerpen op het. gebied van tropi
sche landbouw; voornamelijk Indone
sië. Daarnaast voorwerpen op het
gebied van de Volkenkunde.
ENSCHEDE
Rijksmuseum Twenthe, Lasondersin-
gel 129, tel. 05420-15672. Geopend: al
le werkdagen van 10-13 en van 14-17
uur. 's zondags en op feestdagen van
14-17 u. 's Maandags gesloten. Be
langrijke verzameling kerkelijke
handschriften, sculpturen en schilde
rijen uit de Middeleeuwen; 17e-eeuw-
se gobelins; portretten, landschappen
en stillevens 16e en 18e eeuw, o.a.
van Hans Holbein, Joos v. Cleve,
Lucas Cranach, de Momper, Jan en
Pieter Breughel d. J., v. Ostade, v.
Goyen, v.d. Neer, Ruysdael, Hobbe-
ma. Steen, Cuyp, v.d. Capelle, Ver-
spronck, v.d. Heyden; Franse im
pressionisten, o.a. Gorot, Gourbet,
Daubigny, Dupré, Descamps. Fantin
Latour, Isaby, Renoir, Rousseau Sis-
ley; Duitse impressionisten, o.a. Tho-
mantici en impressionisten, o.a. Koe
koek. Leickert. Schelfhout, Bosboom
Jongkind, Poggenbeek. Maris. Mau
ve. Een aparte groep vormen de
.schilderijen van dieren o.a. door:
Rungius. Friese, Kuhnert, Liljefors
en Van der Hem.
Oudheidkamer „Twente" adres en
openingsuren als Rijksmuseum Twen-
the. De oudheidkamer bezit een gro
te verzameling van voorwerpen uit
steen-, brons- en ijzertijd. Munten en
penningen, w.o. speciaal die der We
derdopers te Munster. Portretten van
historische figuren, interieurs. In de
buitentuin staat een „Lös Hoes", een
fraai voorbeeld van oude landelijke
bouwkunst.
Natuurhistorisch museum en Vivari
um, M. H. Tromplaan 19, tel. 05420-
De ingang van het Rijks
museum Twente te Enschede is
echt in stijl opgetrokken.
23409. Geopend: werkdagen van 10-12
en van 14-17 uur. 's zondags van 14-
17 uur, 's maandags gesloten. Rond
leiding na aanvraag gratis. Diora
ma's van planten en dieren in hun
natuurlijke omgeving. Maquettes van
steenkolen-, aardolie- en zoutwinning;
mineralen, ertsen en edelstenen; ge
steenten en fossielen uit Overijssel,
o.a. van de wolharige neushoorn. Ir.
het vivarium: levende vissen, reptie
len en insecten. Aquaria met een to
taal-inhoud van 12,000 liter.
Twents-Gelders Textielmuseum, Es-
poortstraat 182, tel. 05420-19093. Ge
opend: van dinsdag t-m. zaterdag
van 10-12 en van 14-17 uur, op zon
dag van 14-17 uur. Het museum geeft
een beeld van de ontwikkeling van dc
textielnijverheid in Twente en Oost-
Gelderland van het handbedrijf tot
aan de mechanische periode. Oudex*-
wetse kantwinkel. Voorts een over
zicht van het moderne proces in d.
spinnerij, de weverij en het verede-
lingsbedrijf. Wisselende tentoonstel
lingen.
GRAMSBERGEN
Oudheidkamer, ondergebracht in het
Gemeentehuis, tel- 05246-241. Ge
opend: werkdagsn van 9-12 uur en
verder na afspraak rok van 14-17
uur. Toegang gratis. Verzameling
voorwerpen, waaronder gulden spoor
opgegraven in het slagveld bij Ane,
waar in 1227 de bisschop van Utrecht
Otto II door Rudolf van Coevorden
en de Drenten verslagen en gedood
werd. Verder collectie beeldhouw
werk van het kasteel Gramsbergen,
prehistorische voorwerpen als vuur
stenen messen, stenen, bijlen enz.
HARDENBERG
Oudheidkamer te Heemse, in Huize
Welgelegen, Scholtensdijk. tel. 05232-
2204. Geopend: alle werkdagen (mel
den bij de inwonende conciërge),
's Zondags gesloten. Het
draagt een regionaal karakter met
o.m. collecties fossielen, munten, wa
penen, stenen gebruiksvoorwerpen,
oude papieren en unica.
Het natuur-historisch museum
aan de M. H. Trompstraat te
Enschede is iets geheel anders.
VERLEIDER. Interview met Het
Parool met bisschop Gijsen: ,.Op 15
november heeft paus Paulus tijdens
een audiëntie gezegd: „De duivel is
verleider nummer één, de verleider
bij uitstek. Wij weten dat dit duiste
re en verwarrende wezen werkelijk
bestaat en nog steeds met dodelijke
■luwheid aan het werk is. Hij is de
verborgen vijand die dwalingen en
ongeluk in de wereld zaait. Is u het
hiermee eens?" Dr. Gijsen- „Volle
dig". „Wilt u in het bijzonder voor
niet-fcatholieken, uiteenzetten wat be
doeld wordt met „weten" en „wer
kelijk bestaat?" Dr. Gijsen: „Ik denk
dat .men onder „wezen" moet ver
staan een aanduiding zoals we die
normaal ook gebruiken wanneer wij
in de verte iets zien lopen en dan
niet weten of het èen mens of een
dier is. Dan zeggen we: wat is dat
voor wezen. Dus iets dat een eigen
bestaan heeft, dat zelfstandig
heid heeft. En of het nu zintuigelijk
waarneembaar is of niet, het kan
toch realiteit zijn. We kunnen de
wind ook niet zien en toch is de wind
werkelijkheid". „Is het mogelijk dat
de duivel van tijd tot tijd uw leven
beïnvloedt?" Dr. Gijsen: „Ik ben er
van overtuigd dat de duivel ieders le
ven beïnvloedt, althans probeert. Je
moet er voortdurend voor zorgen dat
er voldoende tegenkrachten zijn. En
dat is Gods genade. Daarvoor moet
je voortdurend openstaan".
De recente uitbarsting van de
vulkaan Helgafjell op het 12 km
voor de zuidkust van IJsland
gelegen eilandje Heimaey (6 Ion
lang, 3 km breed, ruim 5000 in
woners) heeft de hele wereld
weer eens geconfronteerd met
één van die merkwaardige en
tevens vrij zeldzame natuur
verschijnselen, waaraan IJsland
onder meer zijn grote faam
heeft te danken.
IJsland is in feite één grote vul
kaan, want nergens ter wereld vindt
men op zo'n betrekkelijk klein ge
bied (bijna driemaal groter dan Ne
derland) zoveel vulkanen bijeen. Het
zijn er in totaal 200, alle daterend
uit de late ijstijd. Sinds de ontdek
king van IJsland (795) laten 30 IJs
landse vulkanen nog wel eens iets
van zich horen en zien. Die 30 vul
kanen tezamen leverden de laatste
500 jaar 'n derde deel van de wereld-
lavaprodukie. Geen wonder dat rond
10 pet. van het IJslandse grondgebied
bedekt is met lavavelden.
De eerste vulkaanuitbarsting op
IJsland dateert uit 1783 (westelijk
van de Vatnajökull)Zij resulteer
de in de grootste lavastroom die ooit
in de wereld werd gereigstreerd.
Rond 20 pet. van de veestapel kwam
om in de kokende lava.
IJsland wordt wel eens „land van
ijs en vuur" genoemd, maar tóch
worden de vulkaanuitbarstingen steed
zeldzamer» Vóór de plotselinge
uitbarsting van de Helgafjell
werd de laatste grote vulka
nische explosie op IJsland geregis
treerd op 14 november 1963 vlakbij
de Westmaneilanden, waarvan Hei
maey met de nu vuurspugende vul
kaan Helgafjell deel uitmaakt.
De Westmaneilanden vormden tot
1963 een eilandengroep van 12 eilan
den, waarvan alleen Heimaey be
woond is. De vulkaanuitbarsting van
1963 leverde drie nieuwe eilanden op,
Lavaformaties bij Thingvellir.
waarvan Surtsey nu op de landkaart
wordt vermeld.
Daardoor bestaan de Westmaneilan
den nu uit 15 eilanden. De eilan
dengroep dankt zijn naam aan Ierse
slaven, die door hun „meesters" uit
het westen naar IJsland werden mee
gebracht.
Heimaey is gedurende de winter
maanden (januari-april) het belang
rijkste visseroord van IJsland. De
rijke visgronden blijven toegankelijk,
omdat het water rond het eiland een
voor deze breedtegrqad „milde" tem
peratuur heeft. Het gras van de wei
landen blijft er zelfs de hele winter
groen.
De vulkaanuitbarsting op Heimaey
heeft de ruim 5000 eilandbewoners
voorlopig verdreven. Hoe lang de vul
kaan vuur blijft spugen is niet voor
spelbaar. De vulkaan, die o.m. het
BUURSE. Wandelingen op eigen
gelegenheid, aangegeven met VVV-
schildjes. Vertrek Café Beekzicht,
Broekheurnerweg; Café de Boom
gaard, Broekheurnerweg; Café De
Kruisboer, Alsteedsweweg. Duur wan
delingen ca. 1 Va u.
DENEKAMP. Elke di. v.a. 19
u. bezichtiging Volgstation voor kunst
manen, tevens diavertoning maanlan
dingen en zonnestelsels. Entree vrije
gift. Voor groepen afspreken met
eigenaar, Mekkelhoi-sterstraat 45.
Elke wo. van 11-12 u. rondleiding
op een stoeterij aan de „Mors" in
Tilligte; entree f 0,50.
Elke za. van 9-12 u. bezichtiging
klompenmakex-ij en het maken van
midwinterhoorns. Julianaplein 4, De
nekamp, entree gratis.
HAAKSBERGEN. Wandelingen
op eigen gelegenheid aangegeven door
VVV-schildjes vertr. Veddersbrug;
Watermolen. Duur wandelingen 1V= a
2 u.
OOTMARSUM. Wandelpuzzeltocht
op zo. 25 febr. afst. plm. 10 km. In-
schr. van 13-14 u. bij de VVV (Ge
meentehuis) Na afloop boerenkool
maaltijd in div. restaurants in Oot-
marsum. Inschrijfgeld f 4,50; zonder
maaltijd f 1,Vor goede oplos
singen puzzel leuke prijsjes beschik
baar,
WEERSELO. Twentse Boeren-
markt (rommel- en antiekmarkt)
Bornsestraat 30, tel. 05416-285. El
ke eerste za. van de maand van 8-
18 u.
nieuwe eiland Surtsey creëerde,
werkte maar liefst twee jaar. Eén
ding weten de IJslanders zeker: elke
vulkaanuitbarsting levert nieuwe land
schappelijke attracties op.
En is IJsland met al die vulkanen
nu gevaarlijker dan bijv. Neder
land? Weineen, want wat de water
snoodrampen voor 'Nederland zijn,
zijn vulkanen op IJsland. Bovendien
zijn alle grote vulkanen gelegen in
onbewoonde gebieden: 60 pet. v. IJs
land .is onbewoond gebied! Eens in
de zoveel tijd zijn ze maar gevaarlijk,
net als het water voor de dijken in
Nederland.
Het vanaf Heimaey zichtbare nieu
we eiland Surtsey leverde een stroom
toeristen op en zo zal er ongetwijfeld
óók veel belangstelling uit de hele
wereld zijn voor de nieuwe vorm, die
Heimaey heeft gekregen als de Hel
gafjell zijn vernietigende en land-
hervormende werk heeft verricht.
IJsland staat klaar deze toeristen
te ontvangen en Scanialux, Wetering
schans 73, Amsterdam (tel. 020-
25481) kan ze er misschien heen
brengen, hoewel in 't reisprogramma
van dit gespecialiseerde reisbureau
voor dit jaar Heimaey nog niet was
opgenomen.
Maar aangezien IJsland als nieuw va
kantieland 'n toerisme-a-la-carte wil
bieden, behoort zo'n reisje-naar-de-
pas-uitgewerkte-vulkaan niet tot de
onmogelijkheden.
De schoonheid van de natuur valt ook in dit jaargetijde waar
U nemen.
Overvoeding is een probleem, waar
we bijna allemaal mee te maken
hebben. Want vrijwel iedereen eet al
jarenlang nét Tets meer dan eigen
lijk nodig is. Op den duur betekent
dat, dat de hoeveelheid vet in ons
lichaam en daarmee het lichaamsge
wicht toeneemt. Voor wie de 40 ge
passeerd is, kan bij een voor zijn
lengte normaal gewicht nogal eens
een te grote vetmassa hebben. De
weegschaal laat dat extra vet niet
zien en lengte- en gewichtstabellen
geven het niet nauwkeurig aan.
Weliswaar kan men de vetmassa
tegenwoordig meten, o.a. met 'n huid
plooimeter, maar die valt niet binnen
ons bereik. Het wordt dan een zaak
van de arts, die overigens nog land
niet altijd over zo'n apparaat be
schikt.
Ons leven van alledag eisf minder
lichamelijke arbeid dan vroeger. De
techniek neemt een groot deel van de
spierarbeid over. Auto of brommer
zijn een garantie voor zittend vervoer.
Liften en roltrappen vervangen de
gewone trap. Machines nemen huis
houdelijk werk over, denkt u maar
aan wasmachines, mixars en stofzui
gers. Al het materiaal is bovendien
lichter van gewicht: de zinken em
mers en teilen zijn nu van plastic, on
ze meubels wegen minder, enz.
We doen en tillen niet alleen min
der, maar we vermaken ons ook an
ders: „kastje kijken" bijvoorbeeld ge
beurt nu eenmaal zittend en vraagt
dus bijzonder weinig activiteit.
Het is dus niet eens nodig om méér
te eten om dikker te worden: min
der doen veroorzaakt ook al een ho
ger lichaamsgewicht. We zijn trou
wens wel rneer gaan eten. Door de
grotere koopkracht en het ruime aan
bod is de verleiding steeds groter ge
worden en de reclame voor voe
ding loopt uit de hand. De gelegen
heid en mogelijkheid om voedsel en
lekkernijen te kopen neemt nog
steeds toe (snackbars, supermarkten
en automaten).
De samenstelling van de voeding
is bovendien „ouderwets" gebleven,
dat wil zeggen, rijk aan zichtbaar en
onzichtbaar vet en rijk aan suiker
Redenen genoeg om er nu eens wat
aan te gaan doen.
Als overvoeding een nationaal pro
bleem is, moeten we het nationaal
aanpakken. Maar toch zal ieder vooi
zich moeten bepalen of een vermage
ringskuur nodig is. Als de weegschaal
geen „teveel" aangeeft, moeten we
z.jker na ons 40e :aar. toch rekening
houden met wat meer vet dan goed
voor ons is. Een arts en een huid
plooimeter zijn dikwijls niet nodig om
dat te constateren. Eén blik in de
spiegel kan voldoende zijn: vetrol
letjes en -kussentjes spreken een dui
delijke taal.
Wie dat constateert zal moeten ma
tigen. Bij een verhoogd lichaamsge
wicht zult u moeten vermageren. Is
die gewichtsverhoging klein, dan is
een streng dieet meestal niet nodig.
Soms kan een kleine wijziging in het
dagelijks voedingspatroon al kilo's
schelen. Voor zo'n „dieet" hoeft u uw
huisarts niet lastig te vallen. U kunt
het zelf samenstellen.
Wie iedere dag de volgende voe
ding in de genoemde hoeveelheden ge
bruikt krijgt voldoend van alle be
langrijke stoffen die fit en gezond
houden
liter melk, karnemelk of yo
ghurt
1 plak kaas
75 -100 g vlees en vleeswaren, of
vxs, of peulvruchten"*
2 a 3 eiren per week
250 g. groente
1 vrucht of 100 g fruit
250 g aardappelen
50 g boter, margarine of dieetmar-
garine
4 -6 sneden bruin brood of rogge
brood.
Neem niet meer dan twee biscuits
per dag bij koffie en thee, en maai
één schepje suiker per kopje in plaats
van twee. Trakteer uzelf niet meer
dan éénmaal per week op een harti
ge of zoete lekkernij (gebakje, zakje
frites, of iets dergelijks). Drink niet
meer dan één glas frisdrank per dag.
Probeer wat extra beweging in de
dagelijkse arbeid in te bouwen.
Bent u na een maand niets afgeval
len, vervang dan gewone melk door
halfvette of magere melk, karnemelk
of magere yoghurt. Smeer halvari-
ne op uw brood in plaats van boter,
margarine of dieetmargarine. Ge
bruik magere kaas of 20 plus kaas.
Neem mager vlees, magere vis, ma
gere vleeswaren. Laat suiker weg uit
koffie en thee (neem desnoods zoet
stof). Gebruik in plaats van gewone
frisdrank één glas calorie-arme fris
drank. Dit is een compleet en boven
dien gezond en doeltreffend vermage-
ringsdieet.
Wie het juiste lichaamsgewicht heeft
bereikt en de vetkussentjes heeft
zien slinken moet niet vervallen in
de oude fouten, maar het aangege
ven voedingspatroon blijven volgen,
zodat dit een gewoonte wordt. Als al
le Nederlanders hieraan zouden mee
doen zouden zij slanker, actiever en
beslist gezonder worden.
Nog geen halve eeuw geleden wa
ren er alleen al in India zeker een
veertigduizend koningstijgers. Zelfs
in 1970 kon dr. A. C. V. van Bom
mel in zijn uiterst boeiende boek
„Een moderne ark van Noach" nop
schrijven: „De Bengaalse tijger, het
geografische ras van het schiereiland
India, loopt nog niet veel gevaar....",
al voegde hij daar meteen aan toe:
„....hoewel we daarvan niet te zeker
moeten zijn". Terecht, want; toen
men in de zomer van 1972 in India
een telling organiseerde, kwam men
tot een aantal van.... 1827! Een ver
bijsterende teruggang, die het ergste
doet vrezen. Gelukkig zijn de regerin
gen van de landen waar nog Bengaal
se tijgers leven ervan overtuigd, dat
er iets moet worden gedaan om deze
tijger te redden. Mevrouw Indira
Gandhi heeft een plan voor behoud
van de tijger aangekondigd en, wat
nog belangrijker is, toegezegd daar
aanzienlijke bedragen voor beschik
baar te zullen stellen. Sheik Muji-
bar Rahman van Bangladesh heeft
de tijger zelfs tot nationaal symbool
van zijn land verheven.
de tijger, als diersoort, een enorm
aanpassingsvermogen moet hebben.
Althans wat betreft het klimaat en
zijn daardoor beinvloede natuurlijke
omgeving. Maar in veel van deze stre
ken is nu juist die natuurlijke omge
ving. Maar in veel van deze streken
is nu juist die natuurlijke omgeving
sterk door de mens aangetast. De
enorme groei van de bevolking op
b.v. Java en Bali heeft de tijgers van
laatstgenoemd eiland zelfs volkomen
doen verdwijnen en op Java erg
schaars doen worden. Men neemt aan
dat er thans op de hele wereld nog
maar een vijfduizend tijgers in het
wild voorkomen!
We zijn altijd geneigd bij tijgers aan
tropische oerwouden te denken. Maar
er komen ook nog tijgers voor (heel
fraaie zelfs) in Korea, in Mantsjoe-
rije en zelfs in het uitéx'Ste oosten
van Siberië, waar strenge winters
heersen. Verder huizen er nog tij
gers in China, in Indo-China, in Thai
land en Birma op Malakka, op Su
matra, misschien nog enkele exem
plaren op Java, maar stellig al niet
meer op Bali, waar ze ooxspronkelijk
ook voor kwamen. Het gaat dus om
een enorm verspreidingsgebied en
daaruit kunnen we ook afleiden dat
Menigeen zal zich afvragen of het
nu wel zo'n ramp zou zijn als de tij
ger, als diersoort, van de aardbol
zou verdwijnen. Of (terecht) zeggen
dat er in Indo-China (bomtapijten) en
in India en Bangladesh (hongers
nood voor de bevolking) wel erger
problemen zijn. Wij zullen de laatsten
zijn, om dit te bestrijden. Maar
we moeten daarbij toch wel bedenken
dat een diersoort die wordt uitgeroeid
nooit terug te fokken is. (Men heeft
o.a. in Duitsland, wel oerossen en
wilde paarden teruggefokt, maar die
lijken alleen uiterlijk op hun uitge
storven vooroudei-s)Natuurlijk zul
len, als het om een werkelijke keuze
zou gaan tussen mens en tijger, de
mensen voorrang moeten hebben.
Maar als inderdaad het uiterste wordt
gedaan om in landen als India en
Bangladesh te verhinderen dat er
mensen de hongerdood sterven en
men kan tevens de laatste tijgers
redden, dan verdient ook dit laatste
stellig steun en sympathie. Het We
reld Natuui-fonds bex-eid nu een actie
voor behoud van de tijgers voor,
waarvoor een miljoen dollar nodig
is.
