EEN LANGE BRIEF
UIT KAMEROEN
Benoeming leden bestemmings
plan-forum
ïr
RAADSVERGADERING
Gewestvorming met
Deventer
Gouden paar uit oude
molenaarsfamilie
Dr J. Roldanus schrijft.
Tijdelijke uitbreiding speel
terrein school Dijkerhoek
Lichte verbetering werkloos
heid gloort aan de kim
UT
Gevonden Verloren
Nieuw Kaderblad
voor Scouting
Nederland
GEWEST DEVENTER
Schietwedstrijden
RECREATIE
RONDOM DE
BOERDERIJ
Vrgdag 18 februari 1972
8
De gemeenteraad komt maandag,
il februari des avonds om 7.30 uur
;en gemeentehuize in openbare ver
gadering bijeen voor de behandeling
van de volgende
AGENDA
|l. Notulen van de vergaderingen
van 20 december 1971, 28 decem
ber 1971 en 17 januari 1972.
2. a) Ingekomen stukken.
b) Mededelingen.
5. Voorstel tot vaststelling van een
gewijzigde gemeenschappelijke
regeling inzake het gewest De
venter.
4. Voorstel tot verkoop van bouw
terreinen in het villaterrein Look
aan:
a) de heer S. J. van der Meulen
te Badhoevedorp;
b) de heer A. M. Hoekstra te
Sassenheim;
c) N.V. Ontwikkelingsmij. Vin
cent, alhier.
5. Voorstel tot het tijdelijk in ge
bruik nemen van grond ten be
hoeve van speelterrein openbare
lagere school Dijkerhoek.
8. Voorste] tot het benoemen van
leden van het bestemmingsplan
forum.
7. Voorstel tot het garanderen van
rente en aflossing van een hy
pothecaire geldlening;
8. Voorstel tot wijziging van de
gemeenschappelijke regeling Re
gionaal woonwagf ncentrum Zuid-
West-Salland.
9. Voorstel tot vaststelling van het
voorschot op de vergoeding, als
bedoeld in artikel 73 der Kleu-
i teronderwijswet ten behoeve van
i het Bestuur der Christelijke Kleu-
terschool voor het jaar 1972.
Gevonden: Korte dikke sleutel;
rechter witte gymnastiekschoen, ro
de kat; rechter handschoen, br. suè-
de met stiksel; damesfiets met ver
chroomde velgen.
i Verloren: blauwe muts; jonge hei-
idelwachter; spaniel zwart met wit;
ewarte portemonnaie met f 110.
benzinetankdop V.W.; bankbiljet f 10;
zwarte bouvier (teef); kunstsuède
ijasje met buskaart en huissleutel;
[lichtbruine hond.
10. Voorstel tot het verlenen van
medewerking aan het Bestuur der
Christelijke kleuterschool voor 't
aankopen van meubilair en bui-
tenspelmateriaal.
11. a) Voorstel tot het vaststellen
van het voorschot op de ver
goeding, als bedoeld in arti
kel 101 der Lager-Onderwijs-
wet 1920 ten behoeve van
de School met de Bijbel voor
het jaar 1972.
b) Voorstel tot 't nader vaststel
len van het voorschot op de
onder a) bedoelde vergoeding
over het jaar 1971.
12. Voorstel tot wijziging van de
begroting 1972 (kredieten ten be
hoeve van verbetering woningen
Dijkerhoek 68, JvKroon en Bosch-
kampsstraal 21. W. Ras. ten
behoeve van toekomstige bewo
ner en aankoop meubilair en
buitenspelmaterlaal Chr. kleuter
school).
13. Beantwoording eventuele schrif
telijke vragen.
Deze maand verschijnt het eerste
nummer van een geheel nieuw ka
derblad van de vier Nederlandse pad-
vind(st)ers-organisaties onder de
naam SCHOUTING.
Dit blad komt in de plaats van de
vier huidige kaderbladen, die in de
afgelopen zestig jaar zo'n belangrijke
rol hebben gespeeld in de begeleiding
van het Spel van Verkennen in ons
land.
Het blad SCOUTING is het eerste
zichtbare resultaat van de nog dit
jaar te verwachten fusie van de vier
landelijke organisaties, waarin mo
menteel ruim honderdduizend meis
jes en jongens met veel plezier en
enthousiasme het eigentijdse Spel van
Verkennen spelen.
In een voorstel aan de raad, dat 21
februari in behandeling komt zeggen
B. en W. dat de raad zich op 27 april
1971 heeft uitgesproken voor deelne
ming der gemeente aan een op te
richten Gewest Deventer en de daar
toe strekkende concept-gemeenschap-
pelüke regeling aanvaard.
Inmiddels hebben de Raden van
Bathmen, Deventer, Diepenveen,
Gorssel, Olst en Raalte zich in dezelf
de zin uitgesproken.
Ten aanzien van het gemeentebe
stuur van Voorst is gebleken, dat van
die zijde voorshands in deze geen
standpuntbepaling te verwachten is.
De colleges van de overige zeven
gemeenten hebben zich over deze
situatie beraden. Zij zijn daarbij tot
de conclusie gekomen, dat hoezeer
ook een gewest Deventer zonder deel-
T"
van E
voor
In een desbetreffend voorstel aan de
raad delen B. en W. mede dat de
oudercommissie van de openbare la
gere school te Dijkerhoek reeds her
haaldelijk heeft verzocht om uitbrei
ding van het speelterrein bij deze
school.
Door deze uitbreiding van de school
de bestaande speelruimte kleiner
geworden. Het is echter niet mogelijk
gebleken, de eigendom te verkrijgen
van een aangrenzend stukje grond
ter grootte van plm. 2000 m2. Door
tussenkomst van de plaatselijke com
missie voor de ruilverkaveling „Hol-
ten-Markelo" is het thans mogelijk,
genoemd stuk grond tijdelijk in ge
bruik te grijgen.
Over 1972 wordt de verschuldigde
vergoeding berekend naar f 500,
-per ha per jaar, hetgeen voor het
onderhavige stuk grond een vergoe
ding betekent van f 100,Ter ver
krijging van deze grond, eigendom
van de heer G. J. Veneklaas, aldaar
is aan deze tijdelijk een ander stuk
grond in gebruik gegeven en moest
hij een ander hem in eigendom be
horend weiland, dat nieuw was inge
zaaid, tijdelijk ter beschikking stel
len van de plaatselijke commissie,
waardoor voor hem een schade is
ontstaan wegens kosten van graszaad.
De heer Veneklaas kan met dit
voorlopig gebruik van grond instem
men, indien hem een éénmalige ver
goeding wegens kosten van graszaad
wordt verleend van f 120,Wij me
nen, dat het in dit geval verantwoord
is de gevraagde schadevergoeding
van f 120,— te betalen.
B. en W. stellen dan ook voor eer
dergenoemd stukje grond van plm.
2000 m2 tijdelijk in gebruik te nemen
van de Plaatselijke Commissie voor
de ruilverkaveling „Holten-Markelo"
tegen een vergoeding van f TÓ0,er.
aan de heer Veneklaas, voornoemd,
een éémalige schadevergoeding van
f 120,toe te kennen.
Bij de toedeling van gronden in
ruilverkavelingsverband zullen de
eigendom en de prijs nader worden
geregeld.
name van Voorst als onvolkomen
moet worden beschouwd, het niet
antwoord zou zjjn met het instellen
van het gewestelijk besfuursverband
langer te wachten. Teveel belang
rijke problemen dienen zich aan,
waarvan de oplossing slechts in ge
westelijk verband op bevredigende
wyze benaderd kan worden.
Het college stelt de raad derhalve
voor tot het aangaan van de ge
meenschappelijke regeling te beslui
ten. De tekst van de concept-regeling
is door wijziging van de artikelen 2.
6, 7, 26 en 42, aangepast aan het af
zijdig blijven van de gemeente Voorst
echter in dier voege, dat, indien het
gemeentebestuur van Voorst alsnog
tot toetreding zou besluiten zulks met
toepassing van artikel 42 zal kunnen
geschieden zonder dat de regeling ge
wijzigd behoeft te worden.
Een aanvulling van het eerste lid
van artikel 6 heeft tot strekking het
door de Raden eerder aanvaarde
evenwicht in de zetelverdeling ook
zonder deelneming van de gemeente
Voorst te handhaven.
Voorts is op verzoek van burge
meester en wethouders van Gorssel
aan het eerste lid van artikel 47 een
aanvulling toegevoegd, welke beoogt
de raad van Gorssel de bevoegdheid
toe te kennen alsnog te besluiten, dat
de deelneming van die gemeente geldt
t.a.v. haar gehele grondgebied. De
beweegreden van de wens van burge
meester en wethouders van Gorssel is
hierin gelegen, dat de behoefte be
staat om, indien zou blijken, dat zich
geen voor Gorssel aanvaardbare ge
westvorming zal voltrekken voor een
gebied waarbij Zutphen betrokken is,
langs eenvoudige weg de regeling
van het Gewest Deventer op het ge
hele grondgebied van toepassing te
verklaren.
Zolang de raad van Gorssel een zo
danig besluit niet heeft genomen, zul
len het aantal gewestraadzetels, waar
op die gemeente aanspraak kan ma
ken, alsmede haar financiële" verplich
tingen Rracfiteris' "3e daarop betrek
king hebbende bepalingen (art. 6,
resp. 33) afgestemd zijn op het aan
tal inwoners van dat deel van haar
grondgebied, waarop de regeling van
toepassing is.
B. en W. kan zich met de gekozen
constructie verenigen.
Burgemeester en wethouders delen
aan de raad mede, dat ten behoeve
van de benoeming van de leden van
het bestemmingsplan-forum door de
verschillende verenigingen, organisa
ties en instellingen de namen van de
onderstaande personen zjjn opgege
ven:
1. Overijsselse Landbouwmaat-
schappij afdeling Holten: B. Rensen,
Espelo 47, M. Rietberg, Beuseberg
M. Stegeman, Lichtenberg 9.
2. Chr. Boeren- en Tuindersbond,
afdeling Holten: H. Landeweerd,
Look 96, J. W. Hulsman, Beuseberg
136.
3. P.J.G.O., afdeling Holten: A
Podt. Borkeld 88, B. Rensen, Espelo
47, M. Rietberg, Beuseberg 80.
4. Plaatselijke middenstand: J. W.
Nijland, Espelo 43, H. Koopman,
Dorpsstraat 16, J. A. van de Maat,
Dorpsstraat 10.
5. Comité Beuseberg: C. Stoop, Hol-
terbroek 8, G. S. E. Vegter, Burg. v.
d. Borchstraat 29.
6. Plaatselijke vrouwenverenigingen
a, afdeling Holten, Dijkerhoek en Es
pelo van de Ned. Bond van Platte
landsvrouwen: mevr. H. J. Hol-Groot-
hoff, Espelo 1, mevr. A. Kroon-Pas-
man. Dijkerhoek 51, mevr. L. Steen
huis-Wieren ga, Holterberg 73.
b. Chr. Plattelandsvrouwenbond, af
deling Holten: mevr. C. de Wit-Dorr,
Beuseberg 125.
7. Gemeenschappelijke schoolraad:
B. H. Brouwer, Rörikstraat 1, R.
Mud, Holterberg 24.
8. Plaatselijke yakbonden: a. Chr.
besturenbond, afd. Holten: G J.
Klein Nagelvoort, A. J. Goldstein-
straat 9, H. Rietman, Kolweg 64.
b. NVV, afdeling Holten: P. Viet,
Haarstraat 21, W. G. Tijhof, Hoffes-
straat 21.
9. Plaatselijke kerkgenootschappen:
a. Ned.-herv. kerk: G. W. Knapen,
Larenseweg 3.
b. Geref. kerk: J. Beldman, Rö
rikstraat 10.
10. Stichting sociaal- en cultureel
werk Holten: H. Vogely, Churchill-
straat 67.
11. Bijzonder onderwijs: D. Beld
man, Kolweg 67.
12. Algemene Stichting voor Maat
schappelijk Werk Holten: J. Schip
pers, Haarstraat 17.
13. Stichting Sportbelangen Holten:
J. Warrink, Rijssenseweg 8.
In overleg met de commissie voor
de ruimtelijke ordening heeft het col
lege de volgende aanbeveling opge
maakt, waarbij onder meer gestreefd
is naar zo veel mogelijk spreiding
van de leden van het forum over de
gemeente.
1. Overijsselse Landbouwmaat-
schappij afdeling Holten: M. Stege
man, Lichtenberg 9.
2. Chr. Boeren- en Tuindersbond.
afdeling Holten: J. W. Hulsman. Beu
seberg 136.
3. P.J.G.O.. afdeling Holten. B.
Rensen, Espelo 47.
4. Plaatselijke middenstand: J. W.
Nijland, Espelo 43, i H. Koopman,
Dorpsstraat 16, J. A. van de Maat.,
Dorpsstraat 10.
5 .Comité Beuseberg: C. Stoop, Hol-
terbroek 8. G. S. E. Vegter. Burg. v.
da Borchstraat 29.
6. Plaatselijke vroirwenvereni gin
gen. a. afdeling Holten, Dijkerhoek
én Espelo van de Ned. Bond van
Plattelandsvrouwen: mevrouw L.
Steenhuis-Wierenga, Holterberg 73.
b. Chr. Plattélandsvrouwenbond.
afdeling Holten: mevrouw C. de Wit-
Dor, Beuseberg 125.
7. Gemeenschappelijke schoolraad:
B. H. Brouwer, Rörikstraat 1. R.
Mud, Holterberg 24.
8. Plaatselijke vakbonden, a. Chr.
Besturenbond, afd. Holten: H. Riet
man, Kolweg 64; b. NVV, afd. Hollen.
P. Viet, Haarstraat 1.
9. Plaatselijke kerkgenootschappen,
a. Ned.-herv. kerk: G. W. Knapen.
Larenseweg 3: b. Geref. kerk: J.
Beldman, Rörikstraat 10.
10. Stichting Sociaal- en Cultureel
Werk Holten: H. Vogely, Churchill-
straat 47.
11. Bijzonder onderwijs: D. Beld
man, Kolweg 67.
12. Algemene Stichting voor Maat
schappelijk Werk: J. Schippers,
H aarstraat 17.
13. Stichting Sportbelangen Holten
J. Warrink, Rijssenseweg 8.
B. en W. stellen de raad voor op
21 februari tot benoeming over te
gaan.
Zoals hiervoor reeds is meegedeeld
is zo veel mogelijk gestreefd naar
een spreiding van de leden over de
gemeente. Bij benoeming van de le
den overeenkomstig bovenstaande
aanbeveling is de buurtschap Dijker
hoek niet in het forum vertegenwoor
digd, hetgeen naar hun oordeel wel
aanbeveling verdient. In overeen
stemming met het gevoelen van de
commissie voor Je ruimtelijke orde
ning stellen B. en W. daarom voor
met toepassing van artikel 2, 2e lid
van de verordening van 20 december
1971 te bepalen, dat de buurtvereni
ging Dijkerhoek met één lid in het
bestemmingsplan-forum vertegen
woordigd zal zijn.
Vooruitlopende op 's raads beslis
sing hebben B. en W. de buurtvereni
ging inmiddels verzocht enkele na
men van personen op te geven die
bereid zijn een eventuele benoeming
tot lid van het forum te aanvaarden.
Het echtpaar J. Rozendom en H. J!
Rozendom - Bouwhuis is dinsdag 22
februari vijftig jaar getrouwd. Vijftig
jaar geleden trouwde n.l. de Rijssen-
se jongeling Jan Rozendom met de
Holtense molenaarsdochter Dika
Bouwhuis. Beiden zijn nu 73 en genie
ten nog een goede gezondheid. Het
gouden paar heeft twee kinderen en
vijf kleinkinderen. De grootvader van
de bruid heeft in de Napoleontische
tijd, in het begin van de 19e eeuw,
zijn molen aan de Rietmolenstraat
gebouwd een naam, welke de
straat veel later gekregen heeft -
aan de rand van het dorp. De wieken
van „Bouwhuus Mölle" zijn er voor
de tweede wereldoorlog al afgehaald
en de molen fungeert nu nog slechts
als pakhuis voor de fouragehandel
van Rozendom Jr, die nog dagelijks
geassisteerd wordt door zijn vader.
De geregistreerde arbeids
reserve voor mannen is in het
gewest Deventer de afgelopen
maand gestegen van 641 (2,6
pet) tot 782 (3,1 pet). Vorig jaar
was de stijging van december op
januari van 278 (1,1 pet) tot 346
(1.4 pet), een verdubbeling ver
geleken met eind januari vorig
jaar. De stijging van vorig jaar
van 68 (0,3 pet) moest toen ge
heel worden toegeschreven aan
seizoeninvloeden. Wanneer dit
aantal nu weer wordt aange
merkt, zijnde het gevolg van
seizoeninvloeden, is de rest van
de stijging, namelijk 73. het ge
volg van andere oorzaken.
Vorige maand is eenzelfde opzet ge
maakt, waarbij na aftrek van sei
zoenwerklozen een rest overbleef
van 120. Op deze wijze geredeneerd
zou gesteld kunnen worden, dat de
situatie aan het eind van deze maand
Lets gunstiger was in dit gewest.
Vast staat in ieder geval, dat de ge
registreerde vraag is gestegen van
112 tot 115. Opvallend hierbij is de flin
ke stijging van het aantal aanvragen
in de bouw.
Nog een reden voor enig optimis
me is de daling van de geregistreer
de arbeidsreserve van de vrouwen
namelijk van 152 (1,6 procent) tot
143 (1,5 procent). Vorige maand
daalde deze arbeidsreserve voor vro
wen ook al. De geregistreerde vraag
is iets gedaald.
Het is te verwachten, dat er de
komende maand niet veel zal veran
deren in de geregistreerde arbeids
reserve voor mannen. Het aantal zal
zijn 800. aldus het overzicht van het
gewestelijk arbeidsbureau te Deven
ter.
De geregistreerde arbeidsreserve
van mannen per gemeente in het ge
west ultimo januari in absolute cij
fers en in procenten bedroeg als
volgt: Bathmen 10 is 2,0 procent, De
venter 525 is 3,1 procent. Diepenveen
33 is 1,7 procent. Holten 26 is 2.6 pro
cent. Olst 43 is 2.2 procent en Raal-j
te 145 is 5,1 procent.
'Hef zal "'V gouden paar, dat 's avonds
na half acht recipieert in zaal „Vos
man" op deze dag zeker niet aan be
langstelling ontbreken.
Bij de door de Schietvereniging
„De Eendracht" in zaal „Vosman"
om het clubkampioenschap gehouden
wedstrijden werden de volgende re
sultaten behaald:
Groep A: 1. B. Brinkman 130 pnt,
2. G. Jansen 109 pnt.
Groep B: 1. J. van Asselt 128 pnt.
2. H. Paalman 119 pnt. 3. D. Jansen
115 pnt. 4. J. A. Aanstoot 99 pnt. 5.
D. J. Nijendijk 88 pnt.
Groep C: 1. J. Sluiter 114 pnl. 2.
■J. Bouwhuis 91 pnt. 3. A. Bieleman
80 pnt. 4. II. J. Bekkernens 70 pnt.
5."FY Sluiter 69 pnt.
Vrijdag 18 februari a.s. van 19.00 tot
TS.4V üur" 'ïófi.tii het Gelders program
ma van. deRegionale Omroep Noord
en Oost een discussie uit over de re
creatie rondem de boerderij, een on
derwerp dat volop in de belangstel
ling staat. Zoals bekend bestaat er
een groeiende behoefte aan mogelijk
heden voor ter. verblijfrecreatie in de
vorm van kampezen in tent of cara
van bij de boer. Vele gemeenten ken
nen echter een kampeerverordening,
die het kamperen of het toelaten van
kamperen zonder gemeentelijke ver
gunning verbieden. Ze dienen vooral
de 'belangen van openbare orde, vei
ligheid en zedelijkheid.
Gedeputeerde Staten van Gelderland
wil:en voor het kamperen bij de boer
voldoende mogelijkheden openen. Ze
willen bovendien tot een herziening
komen van de provinciale caravan-,
iigschepen en tentenverordening.
Aan dit discussieprogramma, dat
rechtstreeks uit het Provinciehuis in
Arnhem zal worden uitgezonden, wer
ken o.a. mee de landbouworganisa
ties, de Recron. de Stichting Vrije
Recreatie, de Gelderse Milieuraad en
de Streek VVV Achterhoek. Ook de
provincie zal zich laten vertegenwoor
digen. De luisteraar zal zelf aan dit
discussieprogramma kunnen deelne
men. Men kan tijdens de uitzending
het telefoonnummer van het Provin
ciehuis te Arnhem bellen. 085-457411.
Het Gelders programma kan worden
beluisterd op FM 96,2 of kanaal 31.
1
aan'
„Loc
22
De oud-predikant van Okkenbroekdr. J. Roldanus, die alweer
een aantal jaren in Afrika werkzaam is en verbonden is aan de
Theologische school van Ndounguê" te Nkonsamba in Kameroen,
houdt zijn oude gemeente en vrienden regelmatig op de hoogte
hoe het hem, zijn vrouw en hun zoontje in 't verre Ajrika vergaat.
Dezer dagen werd weer een uitvoerige brief ontvangen, die al in
december geschreven werd en voor onze lezers wellicht interes
sante bijzonderheden bevat omtrent geschiedenis, cultuurkerke
lijke en maatschappelijke omstandigheden in Kameroen en zijn
nabuurstaten. Dr. Roldanus schrijft:
Wij én de typekamer van liet Zendingsbureau! moeten ons
nu wel erg haasten, willen wij met ons verhaal over de belevenis
sen van de laatste zes maanden en onze wensen voor 1972 nog vóór
de jaarwisseling bij U zijn. We hopen dat het zal lukken; en zo niet,
dat U dan inmiddels allen goede feestdagen gevierd hebt en gezond
en met nieuwe moed het nieuwe jaar bent ingegaan. Wij hebben
dit jaar voor de tweede weer het grote genoegen één van onze zus
ters op bezoek te hebben: nu is het de mijne en de vele groeten en
nieuwtjes, die zij meebracht, maken dat we juist in deze weken
meer dan anders aan verschillende van U denken. Ook willen we
via deze brief degenen, die ter gelegenheid van Nelly's verjaardag
geschreven hebben, hartelijk voor hun post danken.
Resultaten
Hoewel we nu aan het eind van
het eerste trimester zitten, wil ik
toch nog vermelden dat. we de vori
ge cursus met over 't algemeen wel
goede resultaten in juni besloten heb
ben. Vier studeerden af, en kwamen
ter beschikking van hun respectie
velijke kerken: 3 voor de Evange
lische Kerk van Kameroen, en één
voor die van Gabon. Voor het zover
was hadden zij, behalve het jaarlijks
eindexamen, ook een scriptie moe
ten maken en voor het front van hun
medestudenten en enkele genodigden
moeten verdedigen tegen de beden
kingen van een jruy. Het is mis
schien wel aardig u een indruk 1e
geven van wat deze jongens, op de
drempel van het ambt. bezig houdt.
Degene wiens werkstuk onder mijn
begeleiding tot stand kwam, had de
evangelisatie in de kustprovincies tol
onderwerp gekozen; het Christendom
is daar al meer dan een eeuw oud
en vertoont hier en daar uithollings
verschijnselen. Een ander, over de
zelfde regionen schrijvend, signa
leerde het bestaan van talrijke nieu
we verenigingen, waarin de ontwor
telde Afrikaan houvast en solidari
teit zoekt op een gemeenschappelij
ke tribale, religieuze of economische
basis. Tribale en andere spanningen
vormen de oorzaak van een scheu-
ting in de kerk van Gabon; dat had
•nze Gabonees ertoe gebracht een ge
lichte studie over de Kerk als. li
chaam van Christus te schrijven.
Nummer vier toonde zich geïnteres
seerd door de Afrikanisering van de
liturgie en kerkzang, waartoe de eers-
te stoot enkele jaren terug hier in
Ndounguê gegeven werd, en die nu
gaandeweg in de kex'k als een nood
zaak en een verrijking gezien wordt.
U ziet, dat elk onderwerp zo zijn
„Sitz im Leben" had.
Multiraciaal zendingswerk
Precies een week na de sluiting
bevonden Nely en ik ons in Porto
Novo, Dahomey. We hebben daar ge
logeerd bij de familie Cadier, werk
zaam aan de Ecole Pastorale Evan-
gélique, waaraan mij gevraagd was
een serie colleges te geven. Het was
op zich leuk en inspirerend om de
werkwijze van een andere theolo
gische school en studenten uit andere
Afrikaanse landen mee te maken.
Tegelijk hadden we de gelegenheid
om in het Zuiden van Dahomey rond
te reizen en vooral iets te zien van
een recente vorm van zendingswerk,
dat wordt gedaan door een multira
ciaal team, waaraan kerken in Afri
ka, Europa en Oceanië mensen heb
ben afgestaan. Deze „Action Aposto-
lique Commune" is een idee van dr.
Kotto, de secretaris generaal van on
ze kex*k en er wordt aan meegedaan
door kerken in Frankrijk, Zwitser
land, Kameroen, Togo, Madagascar,
Polynesië en uiteraard Daho
mey zelf.
Onze eex'ste kennismaking was
echter met Porto Novo, de enigzins
leegbloedende hoofdstad van Daho
mey. Staatshoofd, regering en de
meeste ovexTieidsdiensten huizen in
het nabije Cotonou. de haven- en han
delsstad. Porto Novo, gelegen aan
een lagune achter de kust en vroe
ger handelsplaats van enige beteke
nis, heeft het intellect behouden: de
middelbare scholen en andere onder
wijsinstellingen zijn daar, en het is
alleen aan de intriges van de twee
niet uit Porto Novo afkomstige presi
denten te wijten, dat de nieuw te
stichten universiteit van het land
niet daar, maar ergens builen in de
brousse gebouwd gaat worden. Het
ax-me Dahomey heeft nl. drie presi
denten die bij toerbeurt staatshoofd
zijn. Dat was de enige mogèlijkheid
om uit de schier onafgebroken reeks
staatsgrepen en regeringswisselingen,
die het land sedert zijn onafhankelijk
heid in -i960 gekend heeft, te komen.
De drie vertegenwoordigen de drie
rijken van vóór de Franse kolonisa
tie: het Noorden, Porto Novo en het
eigenlijke Dahomey, waarvan Abo-
mey de hoofdstad was.
Slavenkunst
De geschiedenis van de twee laat
ste koninkrijken, die beide een stuk
van de kust hadden, is onlosmakelijk
met de gruwelen van de slavenhan
del verbonden. Het land heette bij
de Eui-opeanen „Slavenkust", zoals
je ook „Goudkust" en „Ivoorkust"
had. De rijken aan de kust vingen
de slaven bij de stammen in hel
achterland en verkochten ze aan de
slavenhandelaars. Bij scheepsladin
gen ging het naar Midden- en Zuid-
Amerika, veelal naar Brazilië's
Noordkust en nu is het merkwaardi
ge, dat in de 19e eeuw grote gx*oe-
pen van deze „Braziliaanse" negers,
samen met Portugese handelaars en
halfbloeden naar dit gedeelte van
Afrika's westkust terug Kwamen en
zich in de steden Lagos. Porto No
vo en Ouïdah vestigden. In Brazilië
vrij geworden en tot enige welstand
gekomen, bouwden deze voormalige
slaven, die vaak ook een Portugese
naam hadden aangenomen, hun hui
zén naar Braziliaans voorbeeld. Van
daar dat. Porto Novo op vele plaat
sen in de oude stad een Iberisch-
Zuid-Amerikaanse indruk maakt. Er
staan zelfs moskeeën, die in de stijl
van de barokke Jezuïtenkerken van
Zuid-Amerika gebouwd zijn. „Les
Brésiliens" vormen nog een onder
scheiden bevolkingsgroep en ze geno
ten alnge tijd een hoger sociaal pres
tige dan de negers, die nooit over
zee waren geweest, maar werden,
uit - jaloezie, ook dikwijls slecht ver
dragen. Nu zijn deze Zuid-Ameri
kaanse huizen een en al vergane
glorie: de meeste zien er verschrik
kelijk verwaarloosd uit en in het ou
de Pórto Novo zijn vele ervan tot
ruïnes vervallen, waarin de Afrika
nen hun huisjes in de miserabele
stijl van hun hedendaagse volkswij
ken gebouwd hebben.
Museum
Natuurlijk zijn ook veel van de
weggevoerde slaven niet terugge
keerd en zij hebben in Noord-Brazi-
lië een stuk Afrikaans leven geïntro
duceerd. Oude godsdienstige gebrui
ken worden daar precies zo als Da
homey gevolgd, ook wanneer er een
oppervlakkige katholisering heeft
plaatsgehad, die door de betrokke
nen veeal alleen als een verandering
van de godennamen, niet
van de essentie van hun voorstellin
gen en praktyken wordt ervaren, die
bestaan onder de heiligenverering
rustig verder. Er bestaat een schit
terende fotoverzameling, die deze
overeenkomst in religieuze gebruiken
tussen Brazilië en Dahomey zeer
treffend aan het licht brengt. Hij is
te zien in het museum van Ouïdah.
eens de voornaamste overlaadplaats
in de slavenhandel. Portugezen, Hol
landers, Engelsen en Fransen had
den in dat Ouïdah elk hun fort. Niets
op de 4 km lange weg door het vlak
ke kustland van de stad naar de zee
herinnert aan de duizenden Afrika
nen, die daarlangs weggevoerd en op
de rede in de transportschepen ge
stouwd werden. In hetzelfde museum
hangen echter de herinneringen als
ontkoombare bewijzen aan de mu
ren en springen stuk voor stuk als
beschuldigingen op de Europese be
zoeker al'.
Het museum herinnert ook nog op
een andere manier aan het koloniale
verleden, zelfs aan een vrij recent.
Het is nameliijk gevestigd in het
voormalige Portugese fort. dat nog
tot 1961 toe door Portugal als een
deel van zijn rijksgebied werd be
schouwd. In deze enclave van 100
m2, omgeven door wallen, bastions
en 18e eeuwse kanonnen, woonden
een gouverneur en 10 soldaten, boven
wier hoofden dagelijks de Portugese
vlag wapperde. De Fransen vonden
het niet de moeite waard moeilijk
heden over te maken en lieten hen
rustig zitten. Maar voor het onafhan
kelijk geworden Dahomey was deze
koloniale rest onverdragelijk. Een
verzoek om de enclave te ontruimen
werd door Lissabon met verontwaar
diging van de hand gewezen. Slechts
toen Dahomey met geweld dreigde,
besloot de gouveneur toe te geven
en zo vertrok de Portugese bezetting,
doch niet nadat men uit nijd. huis
en inventaris tot de grond toe had
afgebrand. Naast het museum ligt
een hoop oud roest, waarin men een
Citroën DS. een ijskast en een for
nuis kan hei-kennen, als een treurig
monument van Portugals verblinding.
Het huis werd door Frankrijk van
wege een slecht geweten? geres
taureerd.
Veroveringen
Ouïdah lag in het ï-ijk van Abomey,
het eigenlijke Danhomé, dat zijn
naam aan de hele Franse kolonie ge
geven heeft. Toen de slavenhandel
niet meer florerende besloten de ko
ningen van Abomey op een andere
economie over te stappen: die van
de oliepalm. Hun voormalig gebied
is feitelijk één geweldige plantage.
De palmolie is nog heden het voor
naamste, praktisch enige, uitvoerpro-
duct van Dahomey, waardoor het
land een uiterst zwakke economische
basis heeft. Tegen het eind van de
19e eeuw begonnen de Fransen aan
stalten te maken om ook over Dan
homé hun koloniale heerschappij uit
te strekken. Het is een trieste ge
schiedenis hoe de Fransen, aan wie
Porto Novo zich uit verlangen naar
bescherming had uitgeleverd, het fie
re rijk Dahomé door intimidatie,
woordbreuk en geweld aan zich on
derworpen hebben. De expedities te
gen Danhomé (1890-94) vormen de
Franse tegenhanger van onze Atjeh-
oorlog; nergens bij de verovering
van Afrika is zo'n inzet van mensen
en oorlogsmaterieel nodig geweest
als om de tegenstand van Dahomé
met zijn wrede, maar fiere koningen
en zijn gevreesde Amazones te ver
slaan. Hoe trots en hoe krijgszuch
tig die koningen waren, vertellen de
collecties in het paleis van Abomey:
de verschillende tronen van alle
vorsten uit de dynastie, soms op sche
dels rustend, de wandtapijten met
krijgstaferelen en de dieren, die de
ze koningen zich tot symbool van
hun kracht kozen, spreken alle een
zelfde taal: die van een mateloze,
uitdagende macht en van een niets
ontziende wreedheid. Men teert in
Abomey ook enorm op dit roemx-ijke
verleden. De gidsen in het museum
vertellen met onverholen trots de
krijgsverrichtingen van hun koningen
alsof het eergisteren gebeurd is. Re
gelmatig zijn er bij het paleis tradi
tionele dansfestijnen. die zich over
meerdere dagen uitstrekken en on
langs heeft de uit Abomey afkomsti
ge president een feest gegeven van
een alluie alsof hij koning Glélé
zelf was. Dat zulke feesten slecht te
verenigen zijn met de wankele eco
nomische positie van het land schijnt
weinigen te hinderen. Dezelfde gid
sen vertellen ook over het aandeel
van het bovennatuurlijke, de goden
en fetisjen, in de verschillende ge
beurtenissen, ze vertellen dat vol
strekt ongegéneerd, met volle over
tuiging, met de superioriteit van de
ingewijde, die de onkundige blanke
bezoekers eens op de hoogte zal bren
gen. Want het heidendom is niet
dood in Dahomey; het is springle
vend en het treedt aan de openbaar
heid op een wijze, die men in Kame
roen niet meer kent.
Religie
Niet voor niets was het in Coto
nou, dat vorigj ar een colloqium
over Afrikaanse traditionele religies
werd gehouden. Uitdagend stellen de
resoluties, dat er in Afrika niet vele
religies zijn. maar dat men van de
Afrikaanse religie dient te sprPken.
En voorts dat Islam en vooral Chris
tendom ge 'mpoi-teerde godsdiensten
zijn, die niet bij de ziel van de Afri
kaan aansluiten en daarom, nu niet
en nooit, voor hem van waarde kun
nen zijn. In Dahomey hangt men
met vrijwel ongebroken trouw aan
de traditionele religievormen, m.n.
aan de fetisj-cultus. In de dorpen,
langs de paden in het binnenland,
maar ook langs de autowegen en de
straten van de hoofdstad, overal ziet
men de lage fetisj-tempeltjes, mees
tal niet meer dan een rieten dakje
op vier paaltjes met een beeldje of
een symbool eronder. Op iedere
markt is een uitgebreide fetisj-afde
ling, waar men alles vinden kan. dat
voor de fetisj-offers nodig is: doos
jes en potjes voor het orakel, ape-
klauwtjes en schedels, dode mui
zen, ratten, vogeltjes, beentjes en
botjes een onbeschrijfelijke rom
mel waar men als Europeaan, maar
waar ook onze Kameroenese collega-
zendingspredikant in Bohicon met
verbazing tegenaan kijkt.
Evangelie
We leerden deze ds. Mésac Tcha-
kounté in '66 in Oegstgeest kennen.
Vorig jaar zagen we hem weer,
toen hij met verlof in Kameroen
was en voor onze studenten een cau
serie over het werk van het équipe
van de Action A'postoliqu* Commune
in Dahomey gaf. Nu wapen wij zijn
gasten in Bohicon, 130 km landin
waarts gelegen en basis van het ge-,
noemde team. Het gebied ten Wes
ten van deze plaats werd gekozen
als zendingsterrein, omdat de plaat
selijke stam, de Fon, tot dusver on
toegankelijk voor het Evangelie was
bebleken. In de zin van de totale
benadering van de mens werd een
équipe aan het werk gezet, dat niet
alleen twee predikanten en een evan
gelist omvat, maar ook een sociaal
werkster, een verpleegster, een jeugd
leider en een man opgeleid in het
bestrijden van het analfabetisme. Er
is nl. in deze armoedige streek niets:
geen scholen, geen medische verzor
ging en de regering is niet bij mach
te iets te doen. Het fetisjisme is een
sterke rem in de ontwikkeling: niet
alleen dat het door zijn vele voor
schriften en riten remmend op de
landbouw werkt, het verslindt ook
het weinige geld dat de mensen ver
dienen door de offers die gebracht
moeten worden, het onttrekt de kin
deren. die worden aangewezen om
feticheur te worden en daartoe een
tijdlang in een klooster afgezonderd
en ingewijd worden, voorgoed aan el
ke andere vorm van onderwijs. Het
équipe gaat voorzichtig te werk:
men brengt het Evangelie van Jezus
Christus, tracht duidelijk te maken
dat dit nieuw leven voor de gehele
mens betekent, maar vermijdt het
om de breuk met de fetisjisme van
buitenaf op te leggen; men wil de
mensen er geleidelijk toe brengen
zelf te gaan inzien dat christelijk ge
loof en fitisjisme overenigbaar zijn.
Men wil het dus bewust anders doen.
dan de vroegere generaties zendelin
gen het over 't algemeen gedaan
heben.
Een Comité, waarin o.a onze gast
heer Cadier en de bekende Togolese
theoloog Seth Nomenyo zitting heb
ben. begeleidt het équipe met een
voortdurend critische doordenking
van de gevolgde en te volgen me
thode van aanpak. Of het zo lukken
zal, kan men nu nog moeilijk beoor
delen: daarvoor is het werk nog van -
te korte duur. Men is er al wel in
geslaagd uit enkele dorpen jongens
te recrutéren, aan wie men enkelr-
deeltaken overdraagt, vnl. op het ge
bied van basisonderwijs en eenvou
dig jeugdwerk Dat sommige van de
ze jongens zelf nog niet voor het
Evangelie gewonnen zijn, maakt het
onmogelijk hun iets meer dan dat toe
te vertrouwen. Daardoor komt er
wel een splitsing in de facetten van
het werk, die men als équipe juist
bijeen heeft willen houden. Helaas is
het éauipe ook niet op volle sterkt"
en blijkt het moeiliik om mensen u>'
zo verschillende landen, die elkaar te
voren niet kenden, als een werkelijk
team te laten samenwerken. Man-
het blijft een interessant experiment
Wij waren in de gelegenheid met
enkele teamleden een tocht langs
hun .ye^schillende dorpen te maken,
terwijl ik in één ervan, op de zondag
van ons verblijf in Bohicon, in een
evangelisatiediensl heb gesproken.
Het gros van de bezoekers van zo'n
dienst is onder de twintig en ze ma
ken graag gebruik van de gelegen
heid tot vragen stellen na afloop van
de preek. Toen we in het dorp aan
kwamen, was er niemand bij 't ge
bouwtje aanwezig: het was nl. be
wolkt en zo kon niemand weten of
het al half negen (het aangekondig
de uur) of dat de zon nog maar net
op was. Vanuit Bohicon brachten we
ook nog een bezoek aan de familie
Bogaards, een Nederlands echtpaar
dat aan 'n landbouwproject van de
kerk, een 125 km verder landin
waarts. verbonden is. Dahomey js
een vlak land zonder oerwoud en
zelfs in de regentijd is het droog en
stoffig zoals hier in januari.
Togo
Het laatste weekend maakten we
een uitstapje naar Togo, een landje
nog smaller dan Dahomey, want het
is aan de kust precies 50 km breed.
Maar die 50 km van de grens met
Dahomey tot de tegen de Ghanese
grens aan gelegen hoofdstad Lomé.
over een weg langs de oceaan, zijn
van een onvergetelijke schoonheid.
Lomé is een levendige stad, cen
trum ook van de zeer levendige en
actieve Evangelische Kerk, die uit
de Bremer zending, dat men geen
zendingsposten sticht, maar vanuit
een gehuurd huis en na de eerste
wereldoorlog. toen Togo onder Frans
beheer kwam. de Parijse zending is
voortgekomen. Togo ontvangt heden
weer. net als Kameroen. Duitse hulp,
want onze oosterburen zijn hun voor
malige gebieden in Afrika niet ver
geten.
Kleuterschool
Het tweede gedeelte van onze va-
eantie brachten we door in Yaoundé,
waarmee Nely en ik in deze vier
jaar nog maar nauwelijks kennis ge
maakt hadden. Terwijl hier de re
gen neerplensde. was het daar dro
ge tijd en met een comfortabele
professeurswoning van de Faculteit
tot onze beschikking, hebben we het
er heel plezierig gehad. Naast deze
uitstapjes was de periode van de gro
te vacantie van de School gevuld met
de kerkelijke vergaderingen in Doua-
la en een tweeweekse herhalings- en
bijscholingscursus voor predikanten
hier in Ndounguê. Met dat al zijn
de drie maanden tot de heraanvang
van de School in september omgevlo
gen. Nelv heeft haar taak aan dc
kleuterschool en enige lessen aan de
stm^Wnnvrouwen weer ongevat. De
school kreeg elf eerstejaars
aan. We hebben ook twee nieuwe do-
eenten in de star: een Kameroenfes
die een vacante nlaats bezet en een
r»..:t«er, een -.antal les
sen waarneemt v. onze collega F-ak-
ker, die met studieverlof is. E.c.a.
heeft ook een verschuiving in de
vakken verdeling gegeven en dat is
na vier jaar wel eens prettig, omdat
afwisseling in spijs nu eenmaal doet
eten.
Een volgend maal zullen we wat
meer over Kameroen en Ndounguê
schrijven, mede om op enkele vra
gen die in reacties op de vorige rond
zendbrieven gesteld,. werden antwoord
te geven. Dit keer heeft het verslag
van onze Dahomey-reis de plaats In
genomen, maar de bedoelde vrage»
worden niet vergeten.
