Centrale verwarming
VAN ALLES
Elektronisch uurwerk
in dameshorloges
OP DE FOTOGRA-
FISC U
m
im
ilSgs
WAT...
zelf gaan bouwen
KLEUR BEKENNEN
Een Rijn-nimf voor
de Loreley-rots
Herfst
Scherpe foto's
geen probleem
Welk principe
Passen en nieten
Betrouwbaar
leverancier
Maak een
plattegrondje
Het gereedschap
Steek uw licht op
De klemfitting
Dunne buizen
Voor dames die precisie op prijs
stellen, is er goed nieuws. Want ook
zy zullen binnenkort een modieus
horloge kunnen kopen dat gratie in
uitvoering spaart aan 'n klein tech
nische wonder. Het gaat om dat
„kiein".
Wat eerder mogelijk was in het grote
re herenhorloge, is na veel onder
zoek nu ook bereikt in het fijnere
horloge voor de vrouw.
Het zal worden uitgevoerd met een
eelectronisch uurwerk, op het stem
vork-principe, dat niet méér zorg van
de dargaster vraagt, dan dat zij eens
per jaar zelf de kleine kwikbatterij
vervangt. De fabrikant van de Bu-
lova „Mini Accutron" (zo heet de se
rie dameshorloges) garandeert, op
schrift zelfs, dat er geen grotere tijd-
afwijking dan één minuut per maand
mag zyn. Ook dat is iets zeer bijzon
ders.
Toen tien jaar geleden, bij Bulova
in Bienne, Zwitserland, het eerste
prototype van de Accutron gereed
kwam. was er iets revolutionairs ge
beurd.
Eeuwen lang had het uurwerk „ge
tikt". Nu „zoemde" het. Dat was het
hoorbare resultaat van een verande
ring die uiteraard veel meer be
tekende.
Het nieuwe horloge vertegenwoor
digde de grootste vooruitgang in de
geschiedenis van de tijdaanwijzing,
sinds zo'n driehonderd jaar geleden
de balans en de veer werden uitge
vonden.
Moderne horloges kennen een zeer
grote precisie.
Want de techniek verbeterde voort
durend wat nog onvolmaakt was.
Maar het principe van het „con
ventionele" horloge veranderde wei
nig. De Bukeva Accutron echter
kent géén veer, géén balans, géén
onrust - of welk ander onderdeel van
het, tot de nieuwe uitvinding beken
de. horloge dan ook. Het kan en
behoeft zelfs niet opgewonden te
worden.
Een stemvork zo was al lang
bekend zou, als zeer nauwkeurige
frequentiestandaard voor een uur
werk van grote betekenis kunnen zijn.
Het probleem was „slechts": hoe kan
een stemvork in voortdurende trilling
worden gehouden en hoe kon de tril
ling op een raderwerk worden overge
bracht? De uitvinding van de tran
sistor ('in 1948) en de kwikbatterij
maakten tenslotte het praktische wer
ken met een zeer kleine stemvork in
een horloge mogelijk.
In de ontwikkelingslaboratoria
van de Bulova Watb Co werd door de
physicus Max Hetzel en zijn mede
werkers onder strikte geheimhouding
gewerkt aan het eerste werkende
polshorloge met ingebouwde stem
vork. Zij slaagden in 1954.
De weg van dat eerste model tot
de serieproduktie was echter nog lang
en moeilijk. Toen die tenslotte tot
stand kwam bleek het nieuwe uur
werk, volgens objectieve maatstaven
en onafhankelijk onderzoek, meer
dan tien maal zo betrouwbaar als 't
beste bestaande horloge.
Het Bulova Accutron horloge werd
een aantal jaren geleden ook in Ne
derland geïntroduceerd. Alleen voor
heren. Want tot voor kort bleek
het onmogelijk om het toch al kleine
uurwerk verder geschikt te maken
voor de nog fijnere dameshorloges.
Het stemvork-principe moest verder
geminiaturiseerd worden. Na een lan
ge perio.de van onderzoek is men
daarin geslaagd.
Een klein wonder-mechanisme trilt
480 keer per seconde en registreert
de tijd met ongelooflijke precisie.
Het uurwerk loopt op een krachtcel
die het horloge vocrr meer dan een
jaar van energie voorziet.
Wanneer straks de Mini-Accutron
in de winkels verkrijgbaar zal zijn,
dan zal blijken dat er op een klein
formaat veel te doen is. Soms zal er
zelfs ruimte zijn voor secondewijzer,
en dag- en datum-aanduiding.
Er zal dan iets mogelijk blijken dat
lang gewenst werd: een horloge dat
zeer nauwkeurig de tijd aangeeft, dat
men nooit meer behoeft op te wan
den of te dragen om het te laten lo
pen.
Dat er charmant en modieus uit ziet.
En waarbij men, na ongeveer een
jaar, het wonderbaarlijke kwikbat
terijtje even gemakkelijk vervangt al«
het vuursteentje in de aansteker.
Harry B. Henshei, president
directeur van de Bulova Watch
Co Inc. vergelijk' de grootte van
het nieuwe Mini ccotron stem
vork-uurwerk met een geldstuk.
HERFST. Gele bladeren .valler,
van de bomen en bedekken de stra
ten en wegen onder een geel blader
dek.
Deze tijd is aantrekelijk voor bijzon
dere opnamen. Of u nu in kleur of
u nu in kleur of zwart-wit fotogra
feert, probeer bij herfst-motieven 'n
bekende fout te vermijden: de in
geel gestokken bomen verlokken vaak
tot opnamen waar „alles op staat".
Dan zult u echter zelden karakteris
tieke herfstfoto's maken.
Er zijn enorm veel mogelijkheden
om de herfst met de camera te „van
gen". Omdat de kleur een van de
meest typische eigenschappen is,
volgt hier een kleurenadvies. Vooraf:
een goede kleurenfoto is zelden een
foto met veel bonte kleuren. Als er
veel kleuren op een foto voorkomen,
komt er geen enkele goed naar voren.
Zulke foto's zijn meestal „onrustig".
Ook het veelbesproken „rode punt
je" hoeft niet noodzakelijk in uw
herfstfoto voor te komen. Beperkt,
u zich gerust tot enkele, misschien
zelfs tot één enkele kleur. Juist bij
herfst-motieven bezitten opnamen die
zo zijn ontstaan, een sterke uitdruk-
...kingskracht. Dergelijke opnamen
noemt men „monochroom".,
En niet alleen bij een herfst-zonne-
tje kunnen goede kleurenfoto's ge
maakt worden. Sombere en zelfs ne
velige dagen leveren foto's met zach
te kleuren op, die een eigen beko
ring hebben. Deze zachte kleuren
hebben n'iets gemeen met „volwas
sen" kleuren die u krijgt wanneer u
onder normale omstandigheden kleu
renfoto's maakt. De praktijk leert dal
bij diffuus licht uitstekende resulta
ten te behalen zijn met Agfacolor
films.
Een tip, om nog brillantere herfst
kleuren te krijgen: of u nu de kleu-
rennegatieffilm CN 17 (waarvan u ook
fped zwart-wit afdrukken kunt ma-
ken) en CXS (20 DIN) of de orr.keer-
film CT 18 neemt stel het diafrag
ma een hele of een halve waarde
groter in, zodat er meer licht door de
lens komt. Bij automatische came
ra's, zoais de Optima Sensor, dient u
dan het DIN-getal in te stellen op 15
DIN in plaats van 18 DIN.
Welke foto-vriend zou niet graag
brill ante foto's schieten! Maar vaak
was de teleurstelling groot, als de
foto's afgehaald werden bij de foto
graaf of uit de eigen doka te voor
schijn kwamen. De foto's waren niet
zoels ze konden zijn met zo'n came
ra en zo'n film. Omdat een te lange
sluitertijd was gekozen en de camera
tijdens het afdrukken was bewogen
vertoonden de, foto's onscherpte.
De voornaamste voorwaarde om
scherpe foto's te maken is de came
ra rustig vasthouden. Wie hetzelfde
motief met 1-30 en daarna met 1-125
sec. fotografeert uit de hand, zal bij
een vergroting van 24x30 cm goed
kunnen constateren, dat de opname
met 1-30 sec. niet even scherp is als
die welke met 1 125 sec. was geno
men.
Echter ook met 1 125 sec. is onscherp
te nog heel goed mogelijk. Vooral
de geliefde automatische camera's
worden door hun geringe gewicht
gemakkelijk bewogen tijdens het af
drukken. Een remedie is een zeer
korte sluitertijd, hetgeen echter alleen
bij duurdere camera's mogelijk is.
Een geheel nieuwe en revolutionaire
oo'osseing bieden de Sensor-camera's
die met een nieuwe en ultra-gevoeli-
ontspanner zijn uitgerust: de rode
Sensor-punt! Wie wel eens met een
geweer heeft geschoten, weet hoe be-
X-grijk drukpunt en licht ontspannen
zijn
Wanneer dus de opname niet is „be
wogen", de lens niet vise is gewor
den door vingerafdrukken of vuil,
goed gediafragmeerd is, gped ont
wikkeld en de foto in een stabiel ver
grotingsapparaat bij gemiddeld dia
fragma werd vergroot, dan kunnen
we rekenen op een brillante foto.
HERFSTSCHOTELKool is
een goede groente. Het is
goedkoop en smakelijk. De
doordringende koolgeur die
gepaard gaat met het beken
de kookproces kunt u gemak
kelijk voorkomen door een
andere bereidingswijze.
Als u de fijngesneden kool nl.
even in het vet of olie fruit,
dus net als uitjes, is er nau-
welijk sprake van een geur
tje.
Een gemakkelijk te maken
koolschotel voor het najaar
is: Plakjes aardappel van
1 cm dikte, koken tot ze juist
gaar zijn. Een witte kool
schoonmaken en fijnschaven,
tien minuten fruiten met een
uitje in wat olie of vet en een
snuifje nootmuscaat toevoe
gen. Een blikje witte bonen
heet maken en door de gare
aardappelplakjes scheppen,
vooral luchtig zodat de aard
appelplakjes heel blijven. De
kool in een vuurvaste schotel
luchtig door de aardappelen
en boontjes scheppen en be
strooid met gemalen kaas in
de oven een bruin korstje la
ten krijgen, opdienen met
strookjes gebakken spek.
IN DE WALVIS „Waar de
wieken van de molens
Een leuke trip is een bezoek
aan de Zaanse Schans, vlak
aan de Zaan. U kunt het be
reiken per treinuitstappen
station Koog/Zaandijk, of per
auto via de Coentunnel rijden
in de richting van Purmer-
end. Borden wijzen u er heen.
Daar werken nog molens.
Groene Zaanse houten huis
jes spiegelen zich in de sloot.
Er is één ouderwets winkel
tje en er is een scheepswerfje
waar men kleine boten
bouwt. Voor een kopje koffie
(2 kopjes voor 1 prijs) een
lunch of een goed diner kunt
u terecht in de Walvis, het
AH-restaurant, de prijzen zijn
billijk. Voor amateurfotogra
fen en filmers een object om
van te likkebaarden, vergeet
vooral uw kleurenfilm niet.
Nadere informaties VVV
Zaandam, Stationsstraat 89 b,
telefoon 02980-62221,
FILMFESTIVAL. Dat ama
teurfilmers meer doen dan
hun kroost filmen, zittende
op het huiselijke stilletje,
blijkt uit de grote plannen
welke zij koesteren voor hun
festival. Zaterdag 7 en zon
dag 8 november a.s. hebben
zij een groots festival in de
congreszaal van het Beatrix-
gebouw in Utrecht. Meer
nieuws hierover zult u spoe
dig vernemen.
WIJN. Nederlanders zijn
bierdrinkers, zegt men. Maar
de wijnconsumptie neemt de
laatste jaren sterk toe. Sher
ry is een zo geliefde drank
geworden, dat men het bijna
als een frisdrank hanteert.
Misschien toch goed om er 'n
paar regels aan te wijden.
Witte wijn drinkt men bij
visgerechten of gewoon als
avondwijn. Witte wijn drinkt
men koel, maar niet ijskoud,
dus svp geen ijsblokjes er in.
Rode wijn. BeaujolaisBor-
deauen enz. drinkt men op
kamertemperatuur, dus niet
„warm". U kunt het drinken
bij vleesgerechten.
Rosé ivil koel gedronken wor
den. Het kan zowel bij vis als
vlees geserveerd worden.
Moet wijn altijd oud zijn, om
echt lekker te wezen? Neen,
er zijn enkele soorten die
lang bewaard meer bouquet'
hebben, de Rijnwijnen en
Bordeaux b.v. De Chiantide
Beaujolais enz. moet men
juist „jong" drinken.
CENTRALE VERWARMING
maakt de poten wel eens los...
De komst van de centrale
verwarming, met zijn sterk
uitdrogende werkingheeft
bij velen de meubels soms
wat wankel gemaakt. Losse
poten kunt u vastzetten met
gupa, vloeibaar hout of met
een papje van krantepapier
lijm en zaagsel.
Besprenkelen van de vloeren,
's avonds voor 't slapen gaan,
met water kan goed helpen
om de atmosfeer in huis
vochtiger te maken.
KLEMMEN DE HUWE
LIJKSBANDEN? Het kan
zijn dat de trouwring niet
meer van uw vinger kan.
Daar zijn verschillende reme
dies voor. Insmeren met olie
of zeep. Het houden van uw
vinger in water met een paar
ijsblokjes. Dit doet. uw vinger
wat slinken. Lukt dit alles
niet, omwikkel de vinger
even met een eindje touw en
laat die enkele minuten zit
ten nooit langer dan 3-4 mi
nuten). De bloedtoevoer
stopt en uw vinger wordt
slank.
De veelbezongen, reeds wereldbe
roemde Loreley-rots bij St. Goars-
hausen op de rechter Rijnoever zal
eindelijk een monument krijgen. Te
groot is de teleurstelling van talloze
toeristen, die steeds tevergeefs ver
rekijker en camera op de ste'ile rots
richten. Van de legendarische Rijn-
ïiimf die eens door het kammen van
haar lange gouden haren en door
betoverend gezang de schippers irri
teerde, geen spopr.
Dat zal nu anders worden, de lief
tallige fantasiefiguur eindelijk gestal
te krijgen. Voor dit doel werd reeds
rond de eeuwwisseling in St. Goars-
hausen, een stadje, dat hoofdzakelk
van het vreemdelingenverkeer leeft,
een monument-comnté opgericht. Tol
nu zijn de eerwaarde heren er niet in
geslaagd, een kunstenaar te vinden,
die in staat geweest zou zijn, de 130
meter hoge Rijnrots overeenkomstig
te decoreren. Een Loreley in een mo
dern kleed van de 20e eeuw, dat is
inderdaad, zoals de burgers van St.
Goarshausen zeer beslist toegeven,
een moeilijke zaak.
Tenslotte besloot men, een prijs
vraag uit te schrijven, waaraan ie
dereen kan deelnemen, die op de
vraag „Loreley, ja of nee?" een ac
ceptabel antwoord weet.
Reeds nu worden de eerste voor
stellen romantiek in brons,
steen of bont neonsc'hrift met alle
heftigheid besproken. Daarbij is hel
nog helemaal onduidelijk of het sage
wezen in de gestalte van een jong
meisje of man een oude vrouw we
deropstanding zal vieren, hoeveel 't
monsment tenslotte mag kosten en
waar het zijn definitieve plaats zal
krijgen op het. plateau, aan de dal-
of bergzijde. Ook zijn er een hele
reeks van stemmen, die zich legen
een versiering in welke vorm dan ook
van de Loreley-rots uitspreken.
Begrijpelijk dus, dat de kleine nimf
de heren van de VVV veel hoofdbre
kens kost.
als brandstof. Een moderne CV heeft
nl. ook een electrische installatie,
werkend met een circulatiepomp en
thermostaat. Daarom is de bijstand
van de vakman op dit gebied onmis
baar.
Hier is de „centrale" als con-
vectorhaard gewoon in de huis
kamer geplaatst. De kachel als
gezelligheids-element blijft
daardoor in de woonruimte be
houden.
te door en u krijgt een beslist gave
snede. Het koud buigen van de bui
zen geeft al evenmin zorgen, met be
hulp van een buigtang doet u dit
„uit de hand".
Voor u tot de aanschaf van de be
nodigde onderdelen overgaat, dient
u eerst nauwkeurig op te meten hoe
groot uw woonvertrekken zijn, waar
die liggen (aan een steeg, op het
noorden of zuiden) en hoe groot het
oppervlak van uw ramen is. Ten
slotte kunt u zelf bepalen waar u de
radiatoren wilt plaatsen en hoeveel.
Wel in de WC, niet in de badkamer,
waar u bv. een electrische verwar
ming hebt, enz.
De leverancier voor zelfbouw CV.
moet een vertrouwd adres zijn. U
kunt daat nl. volledige informaties
inwinnen omtrent de problemen die
eventueel opdoemen. Men heeft, daar
inspekteurs met ervaring die uw cen
trale verwarming kunnen controle
ren en in bedrijf stellen, want dat
laatste is iets wat u ten ene male
niet, mag, daar is een wettelijke re
geling voor..
Men zal u daar ook vertellen wat
de voordelen zijn van bv. gas of olie
Soms leest men in advertenties
„Kies het handige éénpij psysteem
voor uw CV", en op het eerste ge
zicht lijkt dit aantrekkelijk. De voor
delen zijn:
a. uit oogpunt van aestethiek aan
trekkelijk;
b. iets minder moeite bij het aan
leggen;
c. kosten wat lager door minder
Pijp-
De nadelen zijn er ook. Doordat
aan elke radiator van een eenpijpsy-
steem een aparte omloopleiding, het
water naar de ketel terug moet voe
ren, mengt het ietwat afgekoelde
water (80 graden) zich daar weer
met het water van 90 graden en
en verlaagt de temperatuur daar
van uiteraard. Elke volgende radia
tor zal wat lager in temparatuur
zijn, als de vorige, en u dient dus ra
diatoren met een „oplopende" capa
citeit te gebruiken.
Het voordeel van de eenpijps CV
is dus niet erg groot. Bij een twee-
pi jpssysteem heeft iedere radiator
een constante aanvoer en retourtem-
peratuur. Door de pijpen netjes te
schilderen en zoveel mogelijk weg te
werken, behoeft het tweepijpssy-
steem beslist niet minder mooi te
zijn.
Voor u tot de aanschaf van uw on
derdelen overgaat, maak een platte
grond van uw huis, één voor de be
neden- en één voor de bovenverdie
ping en eventueel de zolder. De le
verancier helpt u daarbij. Bepaal
welke ketel u wilt. U kunt een soort
convectortype nemen, de zg. moeder-
hard, dat een sieraad in de huiska
mer is. U kunt ook een ketel plaat
sen op zolder, in een trapkast of in
de keuken.
Het gereedschap als nodig voor
zelfbouw van uw CV. is bv.hand
boor plus boren, eventueel electrische
klopboor (voor beton), schroeven
draaier, hamer, verstelbare moer-
sleutel, waterpomptang, ijzerzaag en
vijl of speciale snijtang voor de bui
zen. Een buigtang en natuurlijk een
duimstok.
Een bekende firma, gespeciali
seerd in deze zaken, is N.V. Wibo-
na, Postbus 47, Bloemendaal. U kunt
gerust eens een kaartje schrijven
om nadere informaties.
In de laatste drie tot vier jaar on
derging de houten kantoormeubelin
dustrie een volledige structuurver
andering. Mede door het toenemen
de bewoonbaar maken van het kan
toor richtte men zich op organisalie-
jneubelen in kleuren.
In het centrum van deze overwe
ging stonden de verbeteringen van de
eisen, die het milieu stelt voor de me
dewerkers in het kantoor. In de vijf
tiger jaren was het vaak zo dat het
kantoormeubel bij het kantoorperso
neel hun woninginrichting beïnvloed
de. Tegenwoordig echter zijn het de
kleuren van de woningsector, die
men in het kantoor overneemt-
Kleur is troef in het kantoor.
Kleur is echter ook een aanzicht der
natuur. Wie de gehele dag op kan
toor doorbrengt, mist vaak de kleu
renpracht van buiten. Daarom moe
ten gekleurde buro's ertoe bijdragen
een „klein stukje natuur" in het kan
toor te brengen. Op deze manier kan
een saaie kantoorruimte een bekoor
lijk kantoorlandschap worden.
Door deze nieuwe kantoorversie
met een kleurenkarakter zal er met
de med'ewerkers een prettige samen
werking tot stand komen.
In deze omgeving brengen nu func
tionele kantoormeubelsystemen vro
lijk gekleurde huiselijke accenten.
Verschillende kleurtinten van het
kantoormeubilair scheppen ook schei
dingen, die in grote kantoorruimten
van iedere afdeling wordt daardoor
bewaard, terwijl de ruimte door eer
harmonische kleurencompositir
schijnbaar opgelost, worden.
Geleerden hebben vastgesteld, dat
kleurenmogelijkheden van hot kan
toormeubilair in een architectonische
ruimte gelijktijdig bewerkt, dat er in
de omgeving van de medewerkers 'n
contact ontstaat. Overziet men echter
het gehele kantoor, dan vloeien de
kleuren in de verte harmonisch in
een
De hier aangevoerde verschijnings-
kenmerken door kleurnuances in het
kantoor waren voor Konig en Neurath
de aanleiding een nieuw organisatie
meubelprogramma in kleur samei
te stellen.
Vele ervaringen moesten gebundeld
worden tot de hedendaagse stand var
de gekleurde oppervlakten. Intussen
is dat beeld veranderd en men be
sloot in sterke mate voor de verwer
king van kunststof reprodukties.
Veelgevraagde oppervlaktebedekkin
gen zijn heden eiken-, noten- en grijs
kunststof.
Omvangrijke kleuronderzoekingen
hielpen Konig en Neurath een juiste
kleurkeuze e maken. De meest spre
kende kleüren boden zich daarbij aan:
rood, groen blauw en geel. Men richt
te zich bij het nieuwe programma be
wust. op tussenkleuren. De vvolgende
tinten zijn door Konig en Neurath
vastgesteld: RAL t'inten: Karmijn
rood 3002, Mosgroen 6005, Blauwgroen
5001, Chroomgeel 1007.
De komst van de klemfitting heeft
het grootste bezwaar, klevende aan
het zelfaanleggen van een CV, weg
genomen. Deze klemfitting kan men
vergelijken met de bekende steek-
koppeling, zoals die voorkomt aan
kranen, tuinslangen enz. Het aan el
kaar verbinden van twee buisaelen
gebeurt door aan een zijde een klem
fitting te plaatsen, beide einden in
elkaar schuiven en de klemfitfting
met een moersleutel vast te schroe-
39,50 Vroeger werd als verbinding een
86 - vriï dikke buis gebruikt, die alieen
met bepaalde hulpmiddelen was te
90 verwerken. Tegenwoordig gebruikt
men in het algemeen buizen van 12
of 15 mm dikte. Deze smalle pijp
staat netter en is gemakkelijk door
te zagen met een 6 duims jjzerzaag.
Bramen moet u wegvijlen.
Eventueel kunt u zich, voor dit doel
een z.g. pijpsnijtang aanschaffen,
kosten enkele tientjes. Daarmee
23,50 kapt u de pijp op de gewenste leng-
33,-
De komst van het aardgas heeft In
ons land een revolutie ontketend op
het gebied van de huisverwarming.
In vele nieuwbouwhuizen wordt de
Centrale Verwarming, werkend op
aardgas, als normale accessoire in
gebouwd. Wie echter nog in huizen
van de periode „voor de gasbel"
woont is vaak van dit moderne ge
mak verstoken.
Het doen inbouwen, door een vak
man, van een eigen CV is een hele
uitgaaf. Dat het inbouwen ook zelf
gedaan kan worden is helaas te wei
nig bekend. Men ziet tegen de tech
nische problemen op. Toch is het
tegenwoordig in feite een, in wezen
simpele zaak geworden. En het be
spaart u geld!
