SERVICE- Lions Club/RotaryInternationalKiwanis/Round Table/Junior
CLUBS, exclusief en
onduidelijk wat
hun idealen betreft
k
Recreatieoord voor zonzoekers
ZANDVOORT WERKT AAN EEUWIGE ZOMER
Chambers Active International 20-30 Kinsmen Club etcetera
Image
Situaties
Op een warme zomeravond zit een stel mannen
van tussen 21 en 40 jaar onder de Lindebomen voor
een Limburgs dorpscafé halve litersglazen bier te
drinken. Zij moedigen vier leden van hun gezel
schap aan die in een omheind carré zware houten
ballen met slaghouten door een rechtopstaande
Ijzeren ring proberen te werken. Een beugelclub,
zo te 7,ien, die het in Midden- en Noord-Limburg
nog schaars in zwang zijnde beugelspel beoefent.
Eens in de veertien dagen loopt tegen lunchtijd
de gelagkamer van een restaurant vol mensen. Ze
maken niet de indruk tot de onderste lagen van
de maatschappij te behoren. Er wordt een sherry
gedronken en dan trekken ze zich terug in de
achterzaal. Zo te zien een borrelclub van gegoede
heren, die hun periodieke bijeenkomst houden.
In beide gevallen bedriegt de schijn. Het ene ge
zelschap is geen beugelclub, het andere geen bor
relclub. In het eerste geval betreft het een afde
ling van de Round Table, in het tweede een Llons
Club, een Rotary of Kiwanis-afdeüng, allemaal zo
genaamde serviceclubs met een onmiskenbaar An
gelsaksisch stempel die hun oorsprong vinden In
Engeland of Amerika. Hun leden zijn herkenbaar
aan een insigne.
Serviceclubs hebben veel
met elkaar gemeen.
Niemand kan zich
eigener beweging op
geven als lid. Hij moet wach
ten tot hij wordt uitgenodigd.
Dat gebeurt pas wanneer de
zittende leden de nog van niets
wetende kandidaat grondig heb
ben gescreend en waardig bevon
den om toe te treden tot hun ge
zelschap. Om clanvorming te
voorkomen wordt gewoonlijk per
club slechts één lid van één clas
sificatie toegelaten, bijvoorbeeld
één arts. één fabrieksdirecteur,
één burgemeester, één chemisch
ingenieur enzovoort. Het heet dat
er niet gelet wordt op rang of
stand, al schrijven de statuten
van de Round Table voor dat al
leen degenen die een ambt bekle
den, een vrij beroep uitoefenen of
een leidinggevende positie bekle
den bij overheid of semi-overheid,
lid kunnen worden. Onder de le
den van serviceclubs vindt men
zelden of nooit kantoorbedienden
of arbeiders, al vertelde een Ro
tarian ons dat er in Zweden er
gens een politieagent moet zijn
die lid is van de Rotary. Ook is
een enkele vakbondsbestuurder
lid van een serviceclub. Vrouwen
horen er echter beslist niet bij,
behalve in enkele speciale service-
clubs voor vrouwen waarin dan
dezelfde beperkte differentiatie
wordt aangetroffen. Presidenten
hebben steevast slechts een jaar
zitting en treden dan af zonder
herkiesbaar te zijn.Nieuwe afde
lingen worden opgericht vanuit
bestaande afdelingen.
Nationale gouverneurs" of hoe
ze ook mogen heten, worden in
sommige gevallen geschoold in
Amerika. Daar zetelen ook de
topbesturen, of. zoals in het geval
van de Round Table, in Enge
land. De Lions Clubs maken van
elke bijeenkomst op een formulier
een verslagje dat naar Chicago
wordt verzonden. De Round Table
onderscheidt zich evenals de Juni
or Chambers ook in een ander
opzicht van de Rotary, de Lions
Clubs. Kiwanis en andere, minder
bekende serviceclubs, waarvan er
in Nederland zo'n 86 soorten ve
geteren. Haar leden moeten op
hun veertigste jaar afscheid ne
men. Ze gaan dan niet zonder
meer over naar een andere ser
viceclub die geen leeftijdsgrens
kent. tenzij ze daartoe wórden
uitgenodigd. De Round Table zou
zijn voortgekomen uit de Rotary,
waartegen ze zich afzet omdat
deze laatste in hun ogen teveel
het establishment" verzinne
beeldt.
Wat streven de serviceclubs
na? Wat is hun doelstelling, hoe
proberen ze die te realiseren en
wat komt; er inde praktijk van
terecht? Hoe kijken leden en niet-
leden tegen de serviceclubs aan?
Met deze vragen als uitgangspunt
hebben we tal van gesprekken ge
voerd. Daaruit springt naar voren
dat de buitenwacht er nogal ge
reserveerd tegenover staat. Niet-
leden spreken vaak laatdunkend
over exclusieve borrelclubs zon
der duidelijke doelstelling, waar
van de meesten lid zouden zijn
omdat het speldje op de revers
een aardig statussymbool vormt.
Het zouden kliekjes en standjes
zijn. Anderen kijken er met enig
wantrouwen tegenaan. Zij zien
serviceclubs als manipuiatiein-
strumenten in Angelsaksische
handen, ongeveer zoals de Vrien
den van de Sovjetunie gemanipu
leerd worden vanuit Moskou.
Sommigen vergelijken ze zelfs
met vrijmetselaarsloges, ook al
missen ze de mystieke beschou
wingen. de rituele handelingen en
de symboliek. Verder worden ze
botweg gekwalifiseerd als ..clubs
van ouwe h(o)eren", establish
ment en onderonsje, waarvan de
leden elkaar in zakelijk en maat
schappelijk opzicht de bal zouden
toespelen. De meest onvriendelij
ke typering die we hoorden was,
dat de serviceclubs verzamel
plaatsen zouden zijn van maat
schappelijke kwartfinalisten, die
net de demi-finale niet haalden
en zich daarom maar optrekken
aan elkaar. Sommige leden zijn
het daar gedeeltelijk mee eens en
gedeeltelijk oneens. Dat het poli
tieke instrumenten zouden zijn
wijst vrijwel elk lid categorisch
van de hand. Wel vinden de leden
het over het. algemeen gezellig
om zich eens per week. pc-r veer
tien dagen of per maand terug te
trekken in een kring van gelijkge
stemden of een vriendenkring, al
willen ze niet horen van „esta
blishment" en „statussymbolen".
Bestuursleden gaan meestal wat
verder in het verdedigen van hun
serviceclub. Ze leggen steeds de
nadruk op de servicegedachte,
het dienstbetoon, dat nagestreefd
wordt door het financieren van
internationale uitwisselingen van
studenten, het voeren van acties
ten behoeve van sociaal-caritatie
ve doelstellingen en dergelijke.
Een inrichting voor voogdijkinde
ren kreeg van de Rotary een
kampeeruitrusting cadeau. een
wijkverpleegster een bromfiets.
De Lions Clubs gaven een bijdra
ge aan een ziekenboot.
In Purmerend hebben de Club
leden zich de mond-op-mond-be
ademing eigen gemaakt. Volgens
het maandblad .hebben alle Lions
en hun dames deze methode ge
leerd en beoefend". De vraag is
alleen maar of daarvoor service
clubs nodig zijn. Ook serviceclub
leden hebben daarover hun twij-
fels. Zelden spreekt iemand met
enthousiasme en met overtuiging
over het specifieke doel van zijn
club. In net blad De Lion van
maart 1970 (ere-gouvemeur Z. K.
H. de Prins der Nederlanden, zo
als prins Bernhard wordt ge
noemd) schrijft ene A. K. J. Kou
mans onder andere: „Wij kunnen
nu wel uit de USA in onze door-
en-door-gesocialiseerde samenle
ving een ideaal importeren, maar
de situatie bij ons nu en hier
totaal verschillend van daarginds
toen. Het bleek in de praktijk dan
ook vrijwel onmogelijk om in een
Europese welvaartsstaat als de
onze tot gelijksoortige activiteiten
te komen als daarginds. De be
sprekingen tijdens onze laatste
Nationale Conventie in Apeldoorn
hebben dat duidelijk aan het licht
gebracht: er bestond bij velen
van ons een zekere desoriëntatie.
Het was bij de discussies voelbaar
dat wij. Lions, ons ondanks de
beste voornemens en bedoelingen,
in een activiteitenvacuüm wisten
dat ons bestaansrecht bedreigde."
Inderdaad ligt de situatie in
Europa geheel anders dan in het
Amerika uit het begin van deze
eeuw. toen daar de serviceclubs
ontstonden. Hun wezen hangt
nauw samen met het karakter
van de Amerikaanse bevolking,
gevormd uit een mengelmoes van
immigranten uit de meest uiteen
lopende cultuurgebieden van de
wereld. De Lions zeggen. „In ho
ge mate werd de sociale instel
ling van de Amerikanen gevormd
door de zich in het begin van de
19e eeuw naar het Westen ver
plaatsende grenslijn. Uit de
„frontier spirit" dje de pioniers
en de ..settlers" bezielde groeiden
saamhorigheidsgevoel, gastvrij
heid. hulpvaardigheid, openhartig
heid en de interesse in het opbou
wen van een samenleving, die we
terugvinden in de doelstellingen
van de «ervicedubs. Zodra het
gemeenschapsleven enigermate
was gestabiliseerd ontstonden
groepen van mannen, die zich ui
teraard bezig hielden mei de pro
blemen van goed bestuur en goed
burgerschap. In streken waar het
overgrote deel der immigranten
afkomstig was uit de Angelsaksi
sche landen zal 't begrip „club"
zoals dit in de 18e eeuw een van
de belangrijkste facetten van het
Engelse leven vormde, de bewo
ners niet vreemd zijn geweest."
Van oorsprong was de Rotary
duidelijk een club van zakenlie
den waar het eigenbelang preva
leerde. Een soort „Maatschappij
voor Handel en Nijverheid", ge
vormd naar Amerikaanse omstan
digheden. De Lions Clubs waren
dat ook. De secretaris van zulk
een club van zakenlieden in Chi
cago. Mel vin Jones, kwam tot de
overtuiging dat een grote groep
invloedrijke zakenmensen een
machtig potentieel kon vormen
ais hun clubs gebundeld zouden
worden. Naderhand verdween het
utiliteitsprincipe. Het gemeen
schapsbelang kwam op de voor
grond te staan en nam de plaats
in van het eigen of wederkerig
belang. In deze vorm kregen de
serviceclubs vertakkingen in Eu
ropa dat een heel andere histori
sche en sociaalculturele achter
grond heeft.
Laat een zo Amerikaans of. zo
men wil Angelsaksisch fenomeen
zich zo maar overplaatsen naar
een ander cultuurgebied met an
dere gewoonten en een andere
mentaliteit? Serviceclubieden in
Groningen, Vlissingen of Roer
mond hebben de grootste moeite
met het naleven van sommige
statutaire bepalingen. Zo is er één
serviceclub die haar leden ver
plicht aan het begin van elke bij
eenkomst een luidruchtig leeuwe-
gebrul aan te heffen, ongeveer
zoals de .yell in de padvinderij.
Een andere serviceclub houdt er
een volbloed Amerikaans clublied
op na. Een andere vraag is of
met het loslaten der oorspronke
lijke doelstellingen 't bestaans
recht is aangetast, temeer waar
politieke en religieuze inzichten
binnen de clubs eveneens taboe
heten tè zijn. Clubs met een ver
vaagde doelstelling die voortdu
rend. maar niet altijd met suc
ces. op zoek zijn naar mogelijkhe
den om hun uit een andere we
reld overgenomen service-idee in
praktijk te brengen en daardoor
telkens op het terrein geraken
van organisaties en instellingen
met een veel duidelijker gericht
heid. krijgen het karakter van
wild vlees in de Europese, de Ne
derlandse samenleving Ze zullen
er even weinig wortel schieten
als het boeddhisme in een oer-
christelijke samenleving. Ze ho
ren hier niet thuis en worden,
enerzijds door de zichzelf opgeleg
de exclusiviteit, anderzijds door
dat ze hier niet echt geworteld
zijn, bedreigd door het gevaar
clans te worden van lieden met
onduidelijke idealen. Willen ze dat
niet blijven, dan blijven beugel
baan en borreltafel over. Die zijn
heel gezellig en heel nutt'.g. maai
er zijn geen dure benamingen en
wereldomvattende organisaties
veor nodig.
(Van een medewerker)
Als de Zandvoortse archi
tect Fred H. Balm z'n
zin krijgt, dan kunnen
we over een paar jaar
de kerstvakantie doorbrengen
op een Zand voorts strand. Dat
zouden we nn natuurlijk ook
wel kunnen, maar een storm
achtige zeewind, die de golven
tegen het zand zwiept, heeft
weinig aantrekkelijks voor zon
nige meisjes en zonbruine stoere
knapen. Nee, Fred Balm heeft
een plan dat voorziet in een
eeuwige Zandvoortse zomer en
dat klinkt natuurlijk veel aan
trekkelijker.
PROJEKTA- een uniek strand-plan
Uitgangspunt was en bleef de typi
sche zomerrecreatiè, daardoor was
het nodig een kunstmatig klimaat té
creëren, zonder dat men het gevoel
heeft „binnen" te zijn. Hét spreekt
vanzelf dat de architectuur «ah deze
eisen is aangepast. Het overdekte re
creatieoord vormt als het ware èêti
geheel met het duinlandschap.
Rond een duinmeer met een kutt-
lengte van zo'n zeshonderd meter
biedt het „strand" gemiddeld tien
duizend mensen de mogelijkheid zich
op zomerse wijze te ontspannen en
zich daarbij buiten te wanen.
Een groot, aantal koepels van glas
heldere kunststof (met een doorsnee
van 8,5 meter) biedt een onbelem
merd uitzicht. Bij mooi weer kunnen
de koepels opengedraaid worden, zó
dat men ook van de echte zon kan
genieten.
De wanden, die het gehele project
omsluiten zijn net als de koepels 'van
glasheldere kunststof, dat bovendien
de eigenschap heeft de infra-rode
stralen door te laten, waardoor men
toch bruin kan worden. Het strand
gaat over in een twee verdiepingen
hoog gedeelte, waarvan de begane
grond als sportcentrum is bedoeld
Ook is daar het gezondheidscentrum
met massage-instituut, sauna, kuur
baden enzovoorts. Verder zijn er
gepland een kinderboerderij, «en kin
dercrèche en een ponymanege.
Op de eerste verdieping van dit
bouwsel komen de bars. restaurants,
discotheek, nachtclubs en het mini-
theater. Aan de andere zijde van het
projekt in een wat smalle uitloper
van het duinmeer zijn aanlegstei
gers voor waterscooters gepland die
grenzen aan een terras als overgang
naar een arcade van boetiekjes, tró-
pentuin, bloementuin, aquarium.
Het belangrijkste is dat de mensen
zich gewoon in de buitenlucht wa
nen. Ze moeten hun tent. kunnen op
zetten en de kinderen moeten naar
hartelust kuilen kunnen graven. Tn
het meer. waarvan het water doorlo
pend ververst wordt, kan mén
zwemmen en varen."
Zo staat het allemaal op de mi-
quette en op papier, maar dat is nog
maar een voorlopige opzet mét een
totale oppervlakte van 5.8 hectare
De definitieve vorm kan pas bepaald
worden als vaststaat waar precies in
de Zandvoortse duinen het recreatie
oord zal komen. „Maar", zegt Fred
Balm geruststellend, „de vormge
ving op de maquette is niet bindend
Het is zelfs mogelijk het proiekt
naar alle kanten uit te breiden."
Dat het projekt op Zandvoórts
grondgebied komt, kan wel als vast-
staand worden aangenomen. De heer
A. Nawijn, burgemeester van Zand-
voort, (en vroeger burgemeester van
Olst) heeft al verzekerd dat er be
slist ruimte voor het projekt is. Hij
bévestigde dat nog eens tijdens een
voor het projekt zeer belangrijke bij
eenkomst in het Zandvoortse hotel
Böuwes. Daar staken een groot aan
tal aanwezigen hun enthousiasme
voor het plan niet onder het pluche
van de comfortabele hotelstoelen
(het receptieboek laat inderdaad een
indrukwekkende reeks namen zien
van mensen uit het bedrijfsleven, en
het ministerie van Economische Za
ken).
Op die dag ontstond in feite de
stichting recreatiebevordering, die
inmiddels al onderhandelingen heeft
aangeknoopt met enkele Nederlandse
ondernemingen, die bereid zeggen te
zijr het 25 miljoen gulden kostende
projekt te financieren. Op die dins
dag werden door andere geïnteres
seerde bedrijven bedragen toege
zegd. die de kosten van de verdere
ontwikkeling van het plan moeten
dekken.
Er zijn al vei-scheidene andere Ne
derlandse, Belgische en Scandinavi
sche badplaatsen geweest, die be
langstellend bij Projekta hebben geïn
formeerd naar hét „12 maanden zo
mer plan". Volgens Fred Balm zijn
er in ons land maar twee badplaat-
sèn. waar het projekt in volle om
vang uitgevoerd zou kunnen worden:
.Zandvóort en Scheveningen.
Beide badplaatsen schreeuwen al
jaren om een gpede slecht-weer-ac-
commodatie. De hotels en pensions
zijn bij een slechte zomer namelijk
niet rendabel te exploiteren. Als de
hotel- en pensionbedden meer inten
sief dus gedurende een langere
periode gebruikt worden, dan is
het niet onmogelijk dat er zelfs een
prijsverlaging in zit.
Het ministerie van Economische
Zaken, dat ook al ingeschakeld is,
staat zeer positief tegenover nieuwe
recreatieplannen. Kortgeleden zijn
juist nieuwe normen voor de finan
ciering van dit soort projekten vast
gesteld en die zien er gunstig uit. De
kans bestaat nu dat het Zandvoortse
projekt voor driekwart met overheids-
.s.ubSidiegefinancierd kan worden.
Volgens Fred Balm kan het mach-
.ti.ge. recreatieoord er over tweeën
eenhalf jaar staan. Dan beschikt
Zandvoort óver een ideaal gezond
heidscentrum met een heerlijk kli
maat. waarin zelfs bananen en ana
nassen het goed zullen hebben.
Het is dan ook geen wonder dat
vele geïnteresseerden zich met en
thousiaste belangstelling naar Fred
Balm's „buro voor projektontwikke-
ling en architectuur projekta" bege
ven hebben om met overgave van de
zonnige informatie te genieten. Het
ziet er naar uit dat het niet bij een
aantrekkelijke maquette blijft.
Vorige maand is namelijk de stich
ting recreatiebevordering opgericht
met het doel het overdekte recreatie
plan met een constant zomerklimaat
spoedig te realiseren.
Hoe komt iemand er nu bij om een
aanvaardbare oplossing te vinden
voor het grote probleem van de Ne
derlandse badplaatsen: Het weer?
Fred Balm weet het eigenlijk zelf
niet. „Ik loop er misschien al tien
jaar mee rond. Maar eind vorig jaar
is Projekta eigenlijk pas begonnen
met het uitwerken van de gedachten.
Het mes snijdt in dit geval aan twee
kanten. De vakantiegangers zijn bij
het bespreken van hun vakantie in
Zandvoort verzekerd van goed weer
en het Zandvoortse bedrijfsleven
krijgt een ideaal werkklimaat door
dat het hoogseizoen niet zes of tien
weken duurt, maar twaalf maanden.
•fa De opengewerkte moquette
gunt ons een blik ..naar binnen".
Duidelijk is te zien dat het duin
landschap in het project is ge
handhaafd.
