EEN REIS NAAR DE MAAN
Heidewandeltocht
W.S.V. „De Trekkers"
Wielersucces
Na val met fiets
naar ziekeelims
Wedvlucht duiven
Zang- en muziekavond
Houdt de natuur rein
BaSSonetje daalde
bij Kassei
Plattelandsjongeren
over weekenduitwisseling
V cetbalprogr amma
Halm met vier aren
NP..
i
Zaterdag 21 augustus 1965
HOLTENS NIEUWSBLAD
JULES VERNE
beschreef reeds in 186-5 een reis naar de maan.
Hond Wachter werd als eerste in de ruimte „bijgezet".
Wat doe je met het grootste en beste kanon van de wereld als er nergens
oorlog is?
Tot deze sombere gedachte kwam de vereniging van Amerikaanse kanonniers in
het najaar van 1864. De Amerikaanse burgeroorlog was afgelopen. Toen had het
zin om telkens betere kanonnen te maken. Toen ook werd die vereniging opgericht.
Maar wat moest die nu nog doen?
Zo was de stemming op de najaarsvergadering, waarvan Jules Verne vertelt. Hij
doet dat niet zonder ironie, want, zegt hij,oorlog is een tijd van uitvindingen in het
vak van mensen doden.
Maar gelukkig, er wordt toch nog een bestemming gevonden voor 't monster
kanon. Het idee wordt geopperd om een projectiel, bemand met pioniers, naar de
maan te schieten. En in Amerika en zeker bij Jules Verne is een idee een daad!
Meer dan duizend tippelaars.
Voor de Heide-wandeltocht, die zater
dag 28 augustus a.s. door de Wandel
sportvereniging „De Trekkers" onder
auspiciën van de NUW wordt georgani
seerd, bestaat in wandelsportkringen in
heel hèt land veel belangstelling en het
bestuur van de organiserende vereniging
houdt dan ook rekening met de komst
van minstens duizend wandelaars.
Een groot aantal verenigingen met
meer dan 700 leden heeft reeds inge
schreven en nog dagelijks komen aan
meldingen binnen.
De wandelaars komen uit Rotterdam,
Emmen, Zwolle, Meppel, Assen enz. en
uit de Kring Twente van de NUW.
Het parcours (senioren 25 km; junio
ren 15 km en adspiranten 10 km) is met
de grootst mogelijke zorg uitgestippeld
rond Holten. Geurende dennebossen,
bloeiende heidevelden, weilanden en
prachtige vergezichten wisselen elkaar
steeds af.
De start voor alle deelnemende ver
enigingen is bij hotel „Vosman", waar
ook de uitreiking van de prijzen zal
plaats vinden.
De Dijkerhoekse wielrenner Gert Jan
Tromop eindigde in de driedaagse wieler-
course te Enter op de derde plaats en
kwam in het bezit van een fraaie beker.
In het eindklassement (z.g.n. „super
klassement" over drie wedstrijden te En
ter, Rijssen en Markelo) werd Gert -
die inmiddels een licentie heeft aange
vraagd bij de KNWU eerste in de groep
van 14 en 15 jaar.
Maandagmorgen om- even vóór twaalf
uur kwam de 20-jarige Jenny ter Slaa
uit Rotterdam, met vakantie in Nij-
verdal, met haar fiets ten val toen zij
met grote snelheid de steile helling af
reed over de recreatieweg in de Hol-ter-
berg op de grens van Holten en Nij ver
dal. Een Nijverdalse arts constateerde
een gebroken sleutelbeen. Met de Hol-
tense ziekenauto werd het meisje naar
het Prinses Irene Ziekenhuis te Almelo
overgebracht.
De grote verliezen in de eerste drie
vluchten „Jonge duiven" hadden tot ge
volg, dat maar een zeer klein aantal dui
ven kon worden ingekorfd voor Neufeuil-
les d.d. 24 juli.
Lossing 11 uur. Aankomst eerste duif
13.54.20 uur. Afstand 255 km.
De uitslag was: 1 J. W. Willems 13.54.20
uur; 2 L. Gazan 13.54.45 uur; 3 M. Lode-
weges 14.01.15 uur; 4 F. Meester 14.08:29
uur.
Eindstand „Jonge duiven": le kam
pioen L. Gazan 384.2 punten; 2e kampioen
J. W. Willems 281.5 punten; 3e kampioen
M. Lodeweges 255 punten.
Kampioen „Jonge vogel": M. Lodeweges
met H-65-1121811 met 160.2 punten.
Zaterdag 21 augustus beginnen de z.g.
Na-vluchten (oude en jonge duiven sa
men). De eerste vlucht is vanaf Tilburg.
Met onze duivenvrienden hopen we op
geschikt vliegweer.
Onder auspiciën van de Chr. Gem.
Zangvereniging „Soli Deo Gloria" werd
woensdagavond in de Geref. kerk een
zang- en muziekavond gehouden, waar
voor een vrij grote belangstelling bestond.
De 15-jarige Holtense organist Wim
Jansen speelde een zevental werken, o.a.
„Allein zu dir, Herr Jesu Christ" van Jo-
han Pachelbell, „Heilger Geist, du Trös-
ter mein" van Ernst Pepping en het ko-
raalvoorspel „Nun freut euch, lieben
Christen g'mein" van Helmut Walcha.
Aan de piano begeleid door de dirigent
van „Soli Deo Gloria", de heer Jo Plomp
van Nijverdal, zong Riek Bolink-Lande-
weerd een kerk-aria naar Gezang 22 van
Anton W. Rijp en vaft Joh. Seb. Bach
„Gott lebet noch" en „Bist du bei mir".
De avond werd gegeven in het kader
van het VVV-Vacantieprogramma. Na
mens de VVV „Holtens Belang" sprak de
heer J. Wiggers een hartelijk woord van
dank tot de uitvoerende musici en de so
praan Riek Bolink-Landeweerd en hij
dankte tevens „Soli" voor het genomen
initiatief.
Rijssen Op de maandag j.l. Ie Rijs-
sen gehouden veemarkt werden aange
voerd: 28 runderen en 975 varkens, totaal
1003 stuks.
Prijzen: 12 melk- en kalfkoeien van
f. 975,tot f. 850,per stuk; 7 pinken
van f. 775,tot f. 850,per stuk: 7
graskalveren van f. 375,tot f. 475,per
stuk; 25 drachtige zeugen van f. 325,tot
f. 375,per stuk; 950 biggen van f. 55,
tot f. 65,per stuk.
Zeugen: Handel gereserveerd, prijzen
iets lager.
Biggen: Handel traag, prijzen iets
lager.
Overzicht handel:
Rundvee: Handel kalm, prijzen iets
lager.
Afval en papier horen niet in het
bos!
Laat niet als dank
voor 't aangenaam verpozen,
de eigenaar van 't bos
de schillen en de dozen!
Het schijnt, dat een vrij groot aantal
mensen, die zo langs de weg zijn, wan
delend, per fiets of brommer of auto,
het woordje „niet" uit bovenstaande
slagzin hebben geschrapt.
Toen wij één dezer dagen over de re
creatieweg reden, tussen de oprit en
hotel „De Holterberg", zagen wij een
ingezetene (bergbewoner) druk bezig
om papier, doosjes, sinaasappelschillen
etc. te verzamelen. Hij had zich geër
gerd aan de rommel, die overal werd
neergesmeten of achtergelaten.
Hij stelde de vraag: Zou de gemeente
zo af en toe geen mannetje bij de hand
hebben om een paar uurtjes per week
met de prikker rond te gaan om papier
etc. op te ruimen? Zo niet, mogelijk zijn
er dan een paar jongens, die voor een
kleine vergoeding dit willen doen.
Lieber Anneke.
Herzliche Grüsze aus Kassei sendet
Familie Zachmann. Wir würden
uns freuen wieder mal etwas von
Holland zu hóren.
Het ballonnetje van Anneke Schip
per, Oranjestraat 55, dat ter gelegen
heid van de Braderie met vele honder
den in „Kalfstermansweide" de lucht
inging, is neergekomen bij Kassei en
heeft een afstand afgelegd van pl.m.
250 kilometer.
Anneke kreeg dezer dagen het aan
het ballonnetje bevestigde kaartje te
rug met een prachtige ansichtkaart en
het vriendelijk verzoek om eens terug
te schrijven.
Verschillende ballonnetjes kwamen
terecht in de omgeving van Münster.
Jongelui, die kaartjes hebben terug ge
kregen of mogelijk nog zullen krijgen,
kunnen deze tot en met zaterdag 28
augustus a.s. inleveren bij de heer J.
Wiggers, Kolweg 14.
Er zijn door de Braderie-commissie
weer enkele prijzen beschikbaar gesteld
voor de ballonnetjes, die de grootste af
stand hebben afgelegd.
In de op dinsdag 17 augustus gehou
den gecombineerde ledenvergadering
van de Plattelandsjongeren werd de
weekend-uitwisseling op 11 en 12 sep
tember a.s. met de afdeling Overschie
van de Zuid-Hollandse Plattelandsjon-
geren besproken.
De avond werd geopend door de pre
sidente van de Plattelandsmeisjes, mej.
H. Pasop, die allen hartelijk welkom
•heette; in het bijzonder een aantal
nieuwe leden. Daar er velen met va
kantie waren en de oogstwerkzaamhe-
den nog niet geheel voorbij zijn, was de
vergadering toch goed bezocht.
Als ingekomen stuk was er een schrij
ven van het Hoofdbestuur over de wij
ziging van het boekjaar.
Voorts werd de uitwisseling bespro
ken en toegelicht door de voorzitter van
Jong Holten, de heer G. J. Beldman.
Eén van de programma-onderdelen is
o.a. een rondvaart door de Rotterdamse
havens, een gezellige avond enz.
Vele leden gaven zich reeds op, maar
er is nog gelegenheid tot 23 augustus
a.s. bij de secretaris (tel. 1634).
De avond werd verder gevuld met een
aantal gezellige spelen.
HVC I speelt zondag 22 augustus om
2 uur te Bathmen een wedstrijd tegen
ABS I. De Bathmense ploeg komt uit in
de 4e klasse van de KNVB.
De heer H. J. Aaftink uit de Oranje
straat vond bij een wandeling door de
Enk een halm met vier bijna volgroei
de aren. Een wel zeer bijzondere speling
in het rijk van de flora.
Gevonden: autokentekenplaat; hon
denhalsband; badhanddoek; 2 fototoe
stellen.
Verloren: fototoestel; rol lood; kin-
derportemonnaie; twee regenjassen;
ring met sleutels; vulpotlood; motor
geluiddemper.
Aan komen vliegen: postduif.
Weggelopen: witte bulldog (teef) een
schippershond (teef)
Inlichtingen dagelijks op het Groeps-
bureau der Rijkspolitie te Holten van
8-22 uur, tloch uiet tussen 13 en 14 uur.
GEDOCUMENTEERD
MAAR VOORAL SPANNEND
Natuurlijk moeten er heel veel maatre
gelen genomen worden, voordat de reis
naar de maan een feit is. De voorzitter
van de vereniging, Barbicane, richt zich
tot de sterrenwacht in Cambridge (Mas
sachusetts) om inlichtingen over moge
lijkheden en moeilijkheden van zo'n on
derneming. Het antwoord van de sterren
wacht is beslist geen onzin. Jules Verne
bewijst, dat hij werkelijk veel inzicht heeft
in de vraagstukken, die met afstand en
snelheid samenhangen.
Om één punt te noemen: de sterren
wacht schrijft, dat het mogelijk is, een
projectiel naar de maan te schieten. De
voorwaarde is echter, dat men het pro
jectiel een snelheid van 11.000 meter in
de eerste seconde kan geven.
Tot deze berekening kwam Jules Verne
in 1865: een aanvangssnelheid van 39.600
km per uur. De berekening van 1958 is,
dat er een aanvangssnelheid van 40.000
km nodig is om een projectiel naar de
maan te brengen. Het verschil in becijfe
ring is dus minimaal. Vandaag zijn de
technici nog niet aan deze snelheid toe.
De „spoetniks" werden met een vaart van
29.000 kilometer in him baan geschoten.
Er resten dus nog 11.000 kilometer.
Jules Verne wist echter met zijn
39.600 km wel raad. Het projectiel zou
vervaardigd worden uit aluminium, een
metaal, driemaal zo licht als ijzer. De
kogel moest hulsvormig zijn met een ge
wicht van 10.000 kilo en een doorsnee
van drie meter. Het geval zou worden
afgeschoten door een „stuk" van 300 m.
lang, dat 68 miljoen kilo zou wegen. Er
was voor het afvuren 20.000 kilo schiet
katoen nodig, dat een kracht zou ont
wikkelen van zes miljard liter gas. Met
aller instemming werden deze besluiten
genomen.
VELE VOORBEREIDINGEN
Punt twee was het financiële probleem.
Voor het project was niet minder dan
vijf miljoen dollar nodig. Geen nood, het
kwam er vlot. Grotendeels uit de Verenig
de Staten, maar ook Europa bleef toch
niet achter. Zelfs Frankrijk niet. Dat
maakte nu wel allemaal grapjes ten kos
te van het grote plan, maar ze betaalden
ook. Een en een kwart miljoen francs
kwam er los en de franc stond toen heel
wat hoger dan nu.
Wij komen er ondertussen niet zo
best af. Hoort u maar: „Nederland en
zijn koloniën schonken door middel
van de Nederlandse Bank een bedrag
van 110.000 gulden, met verzoek om
vijf procent korting voor contante
betaling
Met dit geld konden de voorbereidingen
genomen worden. Dat kwam er wel op
aan. Het „stuk" zou gegoten worden op
de plaats, waar het projectiel zou worden
afgeschoten. De keus viel op Florida,
waar men een enorme kuil ging graven
300 meter diep en 20 meter breed. Om
die kuil verrezen liefst 1200 smeltovens.
De bodem werd extra versterkt, want de
geweldige schok van de ontploffing moest
worden opgevangen.
Het projectiel zelf kreeg de ingang
aan de bovenzijde en kon hermetisch ge
sloten worden. Vuur en licht waren aan
wezig in de vorm van gecomprimeerd
gas. Maar Jules Verne moest ook om de
luchtverversing denken. Er moest in de
cylinder nieuwe zuurstof komen, terwijl
de koolstof moest worden verwijderd.
Verne loste dit op door chloraat en brand-
potas te benutten. Zou het lukken? Mas-
ton, een oorlogsslachtoffer, die op de
maan toch een slecht figuur zou slaan,
biedt zich aan en wordt acht dagen met
potas en voedsel in het projectiel opge
sloten. Als hij uit de kluis wordt bevrijd,
blijkt hij zelfs dikker te zijn geworden
HET GROTE OGENBLIK
De eerste december 1865 breekt aan.
Op die dag móet het gebeuren. Gaat de
proef over, dan moet er achttien jaar ge
wacht worden, voordat de maan weer
een zo gunstige stand ten opzichte van
de aarde heeft. En het gaat door. Barbi
cane, kapitein Nicholl en de Fransman
Michel Ardan klimmen in de cylinder. Er
gaan ook nog twee honden mee, die de
fraaie namen van Diana en Wachter heb
ben gekregen. Diana de maangodin
Wachter omdat de maan de wachter van
de aarde is.
Jules Verne geeft van het grootse ge
beuren dit ooggetuigeverslag:
Nicholl, Barbicane en Arden waren
voorgoed in hun metalen gevangenis in-
gekerkerd. Wie schildert de ontzettende
ontroering, die toen door de verzamelde
scharen voer? De maan gleed statig aan
de heldere hemel. Zij werd begluurd ge
lijk liet wild door een jager, alvorens hij
losbrandt.
Een sombere stilte woog als lood op
dit gehele toneel. Men durfde nauwelijks
ademhalen. Aller ogen richtten zich op
de mond van Columbiad, het grote stuk.
Murchison hield geen oog van zijn chro
nometer af. Nog 40 seconden. Iedere se
conde duurde een eeuw.
Na 23 seconden verhieven zich stem
men. Vijf en dertig, zes en dertig, ze
ven en dertig, acht en dertig, negen en
dertig, veertig! Vuur!!"
Murchison drukte op de knop en de
vonk vloog door de lading. Een vrese
lijke slag daverde door de lucht, geen
menselijke taal is in staat dat uit te
drukken. Een allerverschrikkelijkste vuur
gloed deed de grond sidderen als braakte
een orkaan zijn vlammen uit. Slechts
aan weinigen gelukte het in dat ogenblik
van schrik het projectiel glorierijk tussen
vlammen en damp opwaarts te zien snel
len.
De gevolgen van de explosie waren niet
zo plezierig. Florida werd door een aard
beving geteisterd. Op zee vergingen sche
pen. En van het projectiel is niets meer
te zien. Eerst op de twaalfde december
is er een melding. Het projectiel is dan
dicht genoeg bij de maan om onder de
aantrekkingskracht van de maan te ko
men. Maar vreemd genoeg is de cylinder
van baan veranderd. Ze gaat niet meer
recht toe, recht aan, maar beschrijft een
elliptische baan om de maan. Ze is de
wachter geworden van de wachter op
de aarde. Wat is er gebeurd?
Ja, wat is er gebeurd? De oplossing van
het raadsel moet gevonden worden in het
projectiel. Daarin heeft het drietal maar
één, maar dan ook maar één schok ge
voeld. De reisgenoten worden geducht
door elkaar geschud. Ardan komt het
eerst bij en helpt de anderen overeind.
Barbicane is licht gewond aan de schou
der. Maar geen van drieën kan zeggen
waar ze zijn. Zijn zij eigenlijk wel onder
weg.
De. lenzen worden opgeschroefd. De
vierde lens zal uitzicht geven op de maan.
Maar ze zien heel wat anders. Een grote
hel-verlichte schijf schiet op hen af. Er
komt geen botsing, al scheelt het weinig
en wijken de reizigers instinctmatig ach
teruit. Ik weet, wat het is, zegt Barbicane.
Het is een eenvoudige vuurbol, maar een
grote, door de aantrekkingskracht van
de aarde tot haar wachter gemaakt. Een
eenvoudige vuurbol, maar de expeditie
mislukt er door
Daar staat de aardie, zei Barbicane.
Dat ding? Die zilveren, afgeknipte nagel?
Wacht maar? Over een dag of vier is
het volle maan en bijgevolg nieuwe aar
de. Ze zal dan enige dagen in dikke duis
ternis gehuld zijn, legt de alwetende Bar
bicane uit. En hij krijgt gelijk.
Barbicane lost ook een ander raadsel
op. Wanneer zijn mede-reizigers in slaap
zijn gevallen, maakt hij ze wakker met
een luide schreeuw:
„Ik heb het gevonden! Ik heb het ge
vonden!"
„Wat?" vroeg Michel Ardan, het hoofd
opheffende.
„Hoe het komt, dat wij het schot niet
hebben horen afgaan!"
„En dat is?" vroeg Nicholl.
„Omdat ons projectiel groter snelheid
had dan het geluid."
WACHTER STERFT
Het drietal reist verder. Al cijferend en
rekenend. Maar ook met zonderlinge ont
dekkingen. De hond Wachter sterft. Men
gunt hem een eervolle begrafenis in
de ruimte. De verre voorloper van de
spoetnikhond Laika wordt met zorg over
boord gezet. Maar even later ontdekken
de reizigers, dat hun projectiel vergezeld
wordt van een onbekend voorwerp. Ein
delijk ontdekt Ardan, dat het 't stoffelijk
overschot van Wachter is. In het lucht
ledige is Wachter een satelliet van het
projectiel geworden.
Op het punt waarop de aantrekkings
kracht van aarde en maan elkaar precies
in evenwicht hielden, hebben het projec
tiel en zijn bemanning geen gewicht
meer. Als er een zuurstofkraan open-
raakt, gedragen de drie zich als dronke
mannen. De overvloed van zuurstof laat
ook een legertje kippen neerdalen. Stom
me verbazing, bij Barbicane en Nicholl.
Alleen Ardan kan een verklaring geven:
„Het is een doodgewone grap, die mis
lukt is. Ik wilde ze op de maan loslaten
zonder er een woord van te zeggen. Ik
dacht: wat zullen ze opkijken, als ze op
de maan aardse kippen zien."
Het kost wel wat moeite, de kippen
weer op te sluiten. De zwaartekracht
werkt niet meer. Diana hangt in de lucht.
Een glas wil niet vallen. En de drie man
nen blijven op den duur ook zweven. Een
uurtje later worden ze weer naar bene
den getrokken. Dan oefent de maan haar
aantrekkingskracht uit.
VERKEERD AANGESLOTEN
Maar niet de maan is het verkeerd. Het
projectiel komt dichterbij, maar Barbica
ne maakt zich terecht zorgen. De
snelheid klopt; de koers niet. Er is een
afwijking. De maan wordt precies
gemist.
De oorzaak is ook wel duidelijk. De
ontmoeting met de vuurbol heeft het pro
jectiel uit zijn baan gebracht. De maan
kan niet meer bereikt worden. De drie
reizigers toeren er om heen. Ze mogen
de bergen, de kraters en de meren met
hun kijkers bestuderen en dat lukt best,
maar dichterbij komen ze niet. Het pro
jectiel is op zijn beurt een satelliet van
de maan geworden. Het duikt de maan
nacht in, waarin temperaturen van 140
graden onder nul worden gemeten. Maar
op het zuidelijk halfrond van de maan
is de hitte onverdragelijk.
Al cirkelend komt het projectiel dan
weer dicht bij het nulpunt, waar de aan
trekkingskracht van de maan en de aar
de elkaar opheffen. Dat dode punt moet
doorbroken worden. Gelukkig zijn er
sterke vuurpijlen aan boord, die, wanneer
ze op het goede ogenblik worden afge
schoten, het drietal door dat dode punt
heen kunnen stoten. Het is afwachten
in welke richting naar de maan of de
aarde.
Het wordt de aarde. Het projectiel tui
melt 60.000 uren gaans naar beneden,
met een snelheid van 11.000 meter per
seconde, de beginsnelheid van de eerste
december. Natuurlijk loopt 't avontuur
goed af. Via de boegspriet van een fre
gat stort het projectiel roodgloeiend
van de enorme snelheid in de Stille
Zuidzee, die zo eindeloos diep is. Boten
varen uit. Duikers zoeken vruchteloos.
Maar op de 29ste december ziet men een
boei drijven. Er wapperde een Ameri
kaanse vlag op. Wat bleek? De opwaart
se druk van het water heeft de kogel
naar de oppervlakte gestoten. De inzitten
den zijn fris en monter.
Zo eindigde de eerste reis naar de
maan. In 1865. Het slot is een anticlimax.
Niemand zal het anders ondergaan. Jules
Verne zelf waarschijnlijk ook niet. Maar
hij kon niet anders. Ondertussen had hij
voor miljoenen enkele geheimen van de
ruimte ontsluierd. Wat hij droomde,
wordt nu langzaam maar zeker werkelijk
heid.
Meer dan honderd jaar geleden maak
te Jules Verne het toen absoluut onmo
gelijke op papier waar. Hij was de
eerste ruimte-pionier.
GAaaJcMaJ^
NAAMKAARTJES
GEBOORTEBERICHTKAARTJES
VERLOVINGSKAARTJES
0NDERTR0UWCIRCULAIRES
in iuxji Lu£<H>e/iMVQ
ROUWDRUKWERK ZO NODIG BINNEN l~ÏÏTp~
Agent JAN WIGGERS, Kolweg 14 telefoon 1350
