Binnenlands Jaaroverzicht k IN DIT BLRD ffiüMileersrascli Prijs der Nederlandse letteren Zaterdag 29 december 1962 HOLLENS NIEUWSBLAD pagina 2 Het overlijden van prinses Wilhelmina heeft een zwarte schaduw geworpen op het jaar, dat nu afscheid «van ons gaat nemen. Een 'halve eeuw heeft zij ons land geregeerd en onder haar bewind voltrok zich een wending in ons volksbestaan. Bij het begin van haar regèring leefde ons koninkrijk voornamelijk op zichzelf geconcentreerd. I-Iet voerde ten opzichte van het buitenland bij alle sympathie voor Zuid-Afrika - - een neutraliteitspoli tiek. Vraagstukken van binnenlandse aard het algemeen kiesrecht, de onder- wijspacificatie en het sociale vraagstuk - eisten alle aandacht op, velen geloof den in de mogelijkheid van een algehele ontwapening. Aan het slot van Wilhelmina'^ regering in 1948 was dit alles gx-ondig veranderd. Ons land had onder aanvoering van deze moedige vrouw amper een Duitse bezet ting doorstaan. Het besefte, terwille van zijn voortbestaan, zich meer internatio naal te moeten oriënteren. De neutrali teitspolitiek werd opgegeven; de eerste stappen werden gezet naar een Europese éénwording. Terwijl Nederland zich aldus voorbereidde op aansluiting bij een gro ter geheel, brokkelde het eigen imperium af. De vroegere kolonie Nederlands-ïndië eiste, als Indonesia; zelfstandigheid op. In haar laatste levensjaar kon prinses Wilhelmina nog waarnemen, hoe de laat ste smaragd van de gordel, die zich naar het woord van Multatuli om de Evenaar slingerde, als Nieuw-Guinea aan het bestuur van Indonesia werd toever trouwd, zij het met een toekomstige mo gelijkheid op zelfbeschikking. Overziet men dit alles, dan moet de conclusie lui den, dat haar overlijden ook het einde van een geschiedenisperiode markeerde. Zilveren feest. Nu leefde de Prinses de laatste jaren al in volslagen teruggetrokkenheid op Het Loo. „Eenzaam", zoals zij in haar memoires had geschreven, „maar niet alleen". In zoverre verliep de overgang dus niet als een plotselinge breuk. Men moet haar laatste jaren dan ook niet lou ter als tragisch beschouwen. Haar geloof en het persoonlijk contact met voorma lige leden van het verzet en de schil derkunst namen haar geheel in beslag. Bovendien kon zij zich verheugen in het geluk van haar kinderen. Koningin Ju liana en prins Bernhard vierden dit voor jaar hun zilveren huwelijksfeest. Alle pro vincies trokken zij door; toegejuicht door velen, die ons vorstenhuis in hun 'hart hebben gesloten. Omtrent de wederwaardigheden van het koninklijk gezin werden dit jaar meer bijzonderheden bekend, doordat er een autobiografie van Prins Bernhard ver scheen, geschreven door de Amerikaan Hatch. Het lokte ook discussies uit, door dat de Prins zich nogal kritisch had uit gelaten over het optreden van veldmaar schalk Montgomery tijdens de slag bij Arnhem. Nijdig antwoordde deze, dat de Prins van militaire aangelegenheden zo weinig verstand had, dat hij Z.K.H. zelf eens uit zijn appartementen had laten verwijderen. De Prins lachte die kritiek luchtig weg. Maar boos werd hij, toen Elseviers Weekblad eens de schijn wekte, dat de Prins leiding gaf aan een groep de z.g. Bilderberggroep van waaruit acties tegen het Nieuw-G'uineabeleid der regering werden ondenomen. Het ge schil werd later voor de televisie bijge legd. Al eerder had Dr. Rijkéns, de ijve- raar voor overee'nstemming met Nieuw- Guinea, zich vari cle groep gedistancieerd om de Prins niet in moeilijkheden te brengen. Achteraf bezien is aan de ge beurtenissen, na de ontknoping van de Nieuw-Guinea-affaire de scherpte ontno men. Prinsessen. Ook de Prinsessen kwamen regelmatig voor het voetlicht. De 'prinsessen Irene en Margriet maakten een geslaagde reis naar de West; prinses Beatrix ondernam een wereldreis, die zij echter wegens het overlijden van haar grootmoeder moest onderbreken. Zoals natuurlijk bij jonge meisjes van die leeftijd het geval is deden ook dit jaar weer gretig geruch ten de ronde omtrent mogelijke roman ces. Gezegd werd, dat prinses Irene omdat zij niet zou mogen huwen met een r.k. edelman van Belgische huize zich eerst op Mailorca en later in Engeland had teruggetx-okken om vergetelheid te zoeken. Een idylle werd door de volks mond ook gespannen rond prinses Bea ti'ix en een Nederlandse notariszoon. Beide verhalen werden echter tegenge sproken, waarmee natuurlijk niet werd ontkend, dat iets dergelijks ooit zou kun- nen gebeuren. Doch de regering hield koppig vol, dat haar voorstel om de grondwettige bepalingen, betreffende de troonopvolging zodanig te wijzigen, dat kinderen van prinses Beatrix indien deze mettertijd zou trouwen, doch vóór haar troonsbestijging onverhoopt zou komen te overlijden - - voori-ang zullen krijgen op haar zusters geen enkel rl verband hield met bepaalde bestaande voornemens. j Treinramp. Zo wisselden rouw en blijdschap zich niet alleen in ons vorstenhuis doch in geheel ons volk af. Toen het koninklijk gezin aan het begin van dit jaar met vakantie was, werd ons land opgeschrikt door de treinramp bij Harmeien, die vele tientallen slachtoffers opeiste. Koningin Juliana onderbrak ijlings haar vakantie om van haar medeleven te getuigen. Er waren meer gebeurtenissen dit jaar, die geheel ons volk in hun ban namen. Het proces te Luik, over de vraag of ouders het recht hebben, baby's, die ten gevolge van het gebruik van softenon- slaaptabletten, misvormd ter wereld ko men, te doden hield ook in ons land de gemoederen bezig. Steeds meer trok ook het vx-aagstuk van de regeling van het kindertal de geboortebepex-king enerzijds en de kunstmatige bevruchting andex-zijds de belangstelling. De regering heeft laatstgenoemd vraagstuk in studie doen xxemen. Op medisch terrein lag ook het uitbre ken van hondsdolheid in de hoofdstad. Verscheidene mensen stierven er door de beet van een zieke hond. Dit was voor de overheid aanleiding om de honden aan de lijn te leggen, plaatselijk te muilkor ven en landelijke inenting ook van kat ten voor te schrijven. Overledenen. Ook om andex-e redenen moet ons land vele verliezen betreuren. Vele voox-aan- staande figuren gingen door de dood voor ons land verloren. Wij noemen slechts volledigheid zou vele ki'antenpagina's ver gen namen van tekenaars, zoals Cor nells Veth, de typograaf S. H. de Roos, de lettex-kundigen Ritter. Dekker en Ach terberg, een politicus, zoals de Rottex-- dammer Brautigam. de industi'ieel Fen- tener van Vlissingen en geleerden van naam, zoals Dr. Bartstra en Dr. Endepols en de hooglerai-en Weve, Limperg. Ro mein, Thierre, Van Dijk en Zuur-. Vooi'ts werd een zwarte schaduw ge worpen op ons univei'sitaire leven door de ontgroeningsschandalen, die bij ver scheidene studentencorpoi'a aan het licht ti'aden. Het ergste geval deed zich voor bij het Amstex-damse corps, waar de aan komende studentjes aan een „Dachau- spelletje" werden onderworpen. De schul digen werden later vanwege de universi teit bestraft; voorts werden maatx-egelen getroffen om een herhaling te voorko men. Dixits probleem. Dat dit probleem zich kón voordoen,, bewijst hoe lang de bezettingstijd al weer achter ons ligt. De jonge delinquenten zo was de indruk wisten nauwelijks waarover zij het hadden als zij over Da chau spraken. Toch ligt die bange tijd niet zover achter ons, dat dit jaar voor het eerst Anneke Beekman, een joods weesje, dat door haar pleegmoeder katho liek was opgevoed en die haar later niet weer aan haar joods milieu wilde terug geven, onder eigen naam weer in ons land kwam leven, daax'bij met succes gratie vragend voor haar pleegtante, mejuffrouw Van Moorst. De bezettingstijd werd ook door een andei'e oorzaak in de herinnering terug- gei'oepen. Dit jaar wei'd namelijk een vredesverdrag met Duitsland gesloten. Het stuitte in de volksvertegenwoordiging nogal op bezwaai", zodat het nog niet in parlementaire behandeling kwam. Velen vonden de schadevergoeding jegens de oox'logsslachtoffers te schraal. Een pro bleem i'ees vooi'ts door de gx-ensafbake- ning in het Noox-den des lands. In dit gebied waren namelijk grote voori'aden aax'dgas ontdekt! Aan wie behoox-den die toe? Economie. Voor de welvaart van ons land waren die aardgasvondsten van grote betekenis. Zij kunnen ons volk voor vele jaren aan energie én wax'mte helpen. Dat is dus niet alleen voor de ontwikkeling van liet Noor den des lands van belang, doch ook voor de expoi'tpositie van onze volkshuishou ding ten opzichte van het buitenland. Besloten werd intussen niet tot exploita tie van de steenkolenmijn Beatrix over te gaan. Die zou toch maar met ver lies kunnen gaan werken, hoewel de i'ege- ring overigens niet pessimistisch was over de toekomst van de mijnen in Lim- bui'g. De economische positie van ons land kon deze vei'sterking best gebruiken. Niet dat er een crisis heei'st. Integendeel, de hoogconjunctuur duurde voox't. Maar ex- deden zich wel symptomen voor, die op een mogelijke verzwakking wezen. De pi*esident van de Nederlandse Bank be cijferde althans, dat de invoex-ing van de vijfdaagse werkweek en de revaluatie van de gulden, de concurrentiekracht van ons land hadden vex-zwakt. Index-daad deden zich in diverse bedrijfstakken tekenen van ontspanning voor. De regel ing moest de K.L-M. met enkele garanties bijsprin- j gen. Gelukkig leverde het dex-de kwartaal van, dit jaar deze maatschappij,, voor het eerst sinds twee jax-en, geen verlies op. Dochdit was voornamelijk aan de x-epatriëx-ing uit Nieuw-Guinea te danken. Sociale verbeteringen. De welvaart maakte het mogelijk om tal van sociale verbetex-ingen aan te bren gen. Zo kwam er een nieuwe salax-isx-ege- In de Ridderzaal te Den Haag Iieeft Mr. J. F. L. Th. Cals, minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de pxijs der Nederlandse Letteren uitgereikt aan de Vlaamse schrijver Stijn Streuvels. Minis ter Cals drukt de heer Streuvels de hand. 'A 7 2 ling voor orkestmusici tot stand, waarbij het Concertgebouw-orkest in de eei'ste; Het Residentie Orkest in de tweede klasse en de andei-e orkesten daarna geplaatst werden. Over die ixxdeling was nogal het een en ander te doen. Maar de regeling legde toch een nuttig verband tussen sociale en cultux-ele waarden. De welvaart stelde de regering ook in staat te beslui ten tot een stichting van een afzonderlijk museum te Amstex-dam, waar de gx-ote collectie van Vincent van Gogh, dank zij een gul gebaar van diens vexwanten, zal kunnen worden ondergebracht. Ook met de afsluiting van de Lauwers- zee kon nu worden begonnen. De Tweede Kamer durfde het aan ons een half uur eerder vers brood te laten bakken. En als andere symptomen van de gestegen wel vaart kwamen er verscheidene verbete ringen voor invaliden tot stand. Minister Veldkamp ontwierp een intei-im-regeling voor meerderjarige invaliditeitsx-entetrek- kex's. Doch ook ons volk zelf tastte onder aanvoex'ing van Mies Bouwman in een marathon televisieshow voor een goed doel royaal in de beurs. Wie zal die show ooit vergeten? Miss World. Zo valt er van 1962 ook veel goeds te verhalen. Het was niet alleen een jaar van verlies en rouw; er werden ook nieu we mogelijkheden voor de toekomst ge schapen. De gevluchte Russische Ir. Go- l°eb mocht ons land weer verlaten, om dat het hier niet zo'n paradijs is als hij zich in Rusland had voorgesteld. Het leven had er ongetwijfeld zijn goede kan ten, ook in dit jaar 1962. De welvaart stelde de overheid in staat om de kerkenbouw en die van bezin ningscentra te subsidiëren. Minister Zijlstra droeg zijn steentje bij door in juli de belastingen te verlagen al werd die vreugde gedeeltelijk weggenomen door een gelijktijdige huux-verhoging. Tenslotte: een Nederlands meisje werd tot Miss Woxid gekozen. Kan de Neder- landse maagd zich mooier wensen? Bij 't verscheyden van 't Jaer onses Heeren MCMLXII tot alle Leezers gerigt door d/Uytgeever en Redactioneels Versorgher deeser Krant. Haest is een Jaer weer heen als Ghy dit Vaers aanschouwt de Zon is heenghegaen, de winterscheemringh graauwt. Wy zetten weer een streep in onse koopmansboecken, in glans van Kaersligt en in geur van Olykoecken. Het was een wonder Jaer, als wy terug ges chouwen, wat heeft men in deez Tydt om sich aen vast te homven Wy leerden 't reeds op School: eerst komt de Lente aen en doet al 't Ys en Sneeuw in zonneglans verghaen. Dan komt de Zoomertydt en jaegt ons naer de Stranden of, voor wie 't duer wil doen, naer alle 's Heeren Landen. De Herfst is nommer Drie, in rypen geur van Ooft, soo hebben wy't geleert, soo hebben wy't gelooft. Dan komt de Winter aen; Kou wordt ons nyet ghespaert wy kruipen veïlich met syn alien by den H aerdt. Soo konden wy het Jaer wel in vier parten deelen, viel 't eens wat onghelyck, dat kon gheen mensch wat scheden. Maer nu, wat sien wy thans? De Winter is gheweest; waer was de Sneeuw-man en waer was het Ysbaen-feest En kwam de Lente toen met keur van Voorjaersbloemen Hebt U se soms ghesien? Ick durf se nyet te noemen. Het bleef maer koud en kil, dat haere quackelweer en naer de Zoomerzon verlangden w'allen seer. Naerwaer die was gevlugt weet nyemant te verklaeren, een sidrend strandt-publyck staerde naer graauwe baren, 't was reegen, storm en kou, de menschen kwamen vlug, verbleeckt en gryeperigh (en sonder Geldtterugh. Alleen de Herfst, die heeft sich aen syn Woort gehouden; we zaagen bruyn en goudt in onse schaerse Wouden. Een matte najaerszon, die heeft ons noch verquickt, maer guur novemberweer heef t dat al ras verstickt, icant naauw kwam. Sinterklaes ghevaeren over see of hy bragt met syn paert, oock sneeuw en haegel mee. Wy weeten het nyet meer, en die onseeckerheyt weerspiegelde sich ook in 't nieuws van deese Tydt. De mcnschheyt vroeg sich af: wat moet nu met fatzoen een man uit Rus-landt in dat warme Cuba doen? En kan men hier op Aerdt nyet snel genoegh noch gaen, moet het noch sneller en by voorkeur naer de Maen? De goede oude Tydt! toen wist men waer men was; oover de schreef te gaen, dat gaf toen heel geen pas. De Landrot bleef te Landt, de Zeeman ging te Waeter en in de Lugt klonk slechts het Voogelengesnaeter. Wie haest hadt, nam een Paert, wie geldt hadt een Karos, wie geen van beyden hadt, die liep de spyeren los. De Maen was er alleen om Paert jens te beschynen. Al 't onderschept vervaegt, de grenzen gaen verdwynen. Wat al onseeckerheyt, wy laten 't maer begaen en vroegen ons slegts af: Waer heb je houvast aen? Welnu! Hier is Uw Krant! Watter oock is ghescliied, by mooy of leelyck weer, Uw krant, dié miste nyet. Die gaf U trouw verslagh van onse Vroede Vaedren, als Schout en Scheepenen weer eens tesaem vergaedren. Die leerde Uwanneer de lampen moesten aen, en by wélck geestlyck Heer Ghy naer de Kerch Jcondt gaen, de prysen van de Marckt, de bouw van nieuwe huysen, de Burgerlycke Standt viel immer nae te pluysen. Wanneer Uw soontjen braef de School voleyndicht hadt. dan stond het in de Krant en wist 'et heel de stadt. Wanneer de Harmony weer lauwers had ghewonnen, als 't Swembadt open was, de Kermis weer begonnen, Ghy vondt het in Uw Krant, al scheen geen Zon of Maen en al wou Castro op syn Agter-liooft gaen staen, al weemélde de Lugt van aardsche satéllyten, Ghy kondt in alle Rust steeds van Uw Krant ghenyeten. Och, moog het steeds soo zyn, moog het altydt soo blyven, gaet alles over hoop, de Krant, die zal beclyven, die merreckt U de Tydt, die stoort sich nergends aen en blyft Uw trouw Ghesel, tot alles sal ver gaen. Ghy allen Leezers, hetsy hooch of la eg gheseeten, wat er op Aerdt ghebeurt, d Krant doet liet. U weeten. Uw Nieuwsbladt wer.scht U then,Gods allerbeste Zeegen. want daeraen is toch het allermeest ghéleegen.

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1962 | | pagina 2