Binnenlands Jaaroverzicht
k
IN DIT BLRD
ffiüMileersrascli
Prijs der
Nederlandse letteren
Zaterdag 29 december 1962
HOLLENS NIEUWSBLAD
pagina 2
Het overlijden van prinses Wilhelmina
heeft een zwarte schaduw geworpen op
het jaar, dat nu afscheid «van ons gaat
nemen. Een 'halve eeuw heeft zij ons land
geregeerd en onder haar bewind voltrok
zich een wending in ons volksbestaan.
Bij het begin van haar regèring leefde
ons koninkrijk voornamelijk op zichzelf
geconcentreerd. I-Iet voerde ten opzichte
van het buitenland bij alle sympathie
voor Zuid-Afrika - - een neutraliteitspoli
tiek. Vraagstukken van binnenlandse
aard het algemeen kiesrecht, de onder-
wijspacificatie en het sociale vraagstuk
- eisten alle aandacht op, velen geloof
den in de mogelijkheid van een algehele
ontwapening.
Aan het slot van Wilhelmina'^ regering
in 1948 was dit alles gx-ondig veranderd.
Ons land had onder aanvoering van deze
moedige vrouw amper een Duitse bezet
ting doorstaan. Het besefte, terwille van
zijn voortbestaan, zich meer internatio
naal te moeten oriënteren. De neutrali
teitspolitiek werd opgegeven; de eerste
stappen werden gezet naar een Europese
éénwording. Terwijl Nederland zich aldus
voorbereidde op aansluiting bij een gro
ter geheel, brokkelde het eigen imperium
af. De vroegere kolonie Nederlands-ïndië
eiste, als Indonesia; zelfstandigheid op.
In haar laatste levensjaar kon prinses
Wilhelmina nog waarnemen, hoe de laat
ste smaragd van de gordel, die zich
naar het woord van Multatuli om de
Evenaar slingerde, als Nieuw-Guinea aan
het bestuur van Indonesia werd toever
trouwd, zij het met een toekomstige mo
gelijkheid op zelfbeschikking. Overziet
men dit alles, dan moet de conclusie lui
den, dat haar overlijden ook het einde
van een geschiedenisperiode markeerde.
Zilveren feest.
Nu leefde de Prinses de laatste jaren
al in volslagen teruggetrokkenheid op
Het Loo. „Eenzaam", zoals zij in haar
memoires had geschreven, „maar niet
alleen". In zoverre verliep de overgang
dus niet als een plotselinge breuk. Men
moet haar laatste jaren dan ook niet lou
ter als tragisch beschouwen. Haar geloof
en het persoonlijk contact met voorma
lige leden van het verzet en de schil
derkunst namen haar geheel in beslag.
Bovendien kon zij zich verheugen in het
geluk van haar kinderen. Koningin Ju
liana en prins Bernhard vierden dit voor
jaar hun zilveren huwelijksfeest. Alle pro
vincies trokken zij door; toegejuicht door
velen, die ons vorstenhuis in hun 'hart
hebben gesloten.
Omtrent de wederwaardigheden van
het koninklijk gezin werden dit jaar meer
bijzonderheden bekend, doordat er een
autobiografie van Prins Bernhard ver
scheen, geschreven door de Amerikaan
Hatch. Het lokte ook discussies uit, door
dat de Prins zich nogal kritisch had uit
gelaten over het optreden van veldmaar
schalk Montgomery tijdens de slag bij
Arnhem. Nijdig antwoordde deze, dat de
Prins van militaire aangelegenheden zo
weinig verstand had, dat hij Z.K.H. zelf
eens uit zijn appartementen had laten
verwijderen. De Prins lachte die kritiek
luchtig weg. Maar boos werd hij, toen
Elseviers Weekblad eens de schijn wekte,
dat de Prins leiding gaf aan een groep
de z.g. Bilderberggroep van waaruit
acties tegen het Nieuw-G'uineabeleid der
regering werden ondenomen. Het ge
schil werd later voor de televisie bijge
legd. Al eerder had Dr. Rijkéns, de ijve-
raar voor overee'nstemming met Nieuw-
Guinea, zich vari cle groep gedistancieerd
om de Prins niet in moeilijkheden te
brengen. Achteraf bezien is aan de ge
beurtenissen, na de ontknoping van de
Nieuw-Guinea-affaire de scherpte ontno
men.
Prinsessen.
Ook de Prinsessen kwamen regelmatig
voor het voetlicht. De 'prinsessen Irene
en Margriet maakten een geslaagde reis
naar de West; prinses Beatrix ondernam
een wereldreis, die zij echter wegens
het overlijden van haar grootmoeder
moest onderbreken. Zoals natuurlijk bij
jonge meisjes van die leeftijd het geval
is deden ook dit jaar weer gretig geruch
ten de ronde omtrent mogelijke roman
ces. Gezegd werd, dat prinses Irene
omdat zij niet zou mogen huwen met een
r.k. edelman van Belgische huize zich
eerst op Mailorca en later in Engeland
had teruggetx-okken om vergetelheid te
zoeken. Een idylle werd door de volks
mond ook gespannen rond prinses Bea
ti'ix en een Nederlandse notariszoon.
Beide verhalen werden echter tegenge
sproken, waarmee natuurlijk niet werd
ontkend, dat iets dergelijks ooit zou kun-
nen gebeuren. Doch de regering hield
koppig vol, dat haar voorstel om de
grondwettige bepalingen, betreffende de
troonopvolging zodanig te wijzigen, dat
kinderen van prinses Beatrix indien
deze mettertijd zou trouwen, doch vóór
haar troonsbestijging onverhoopt zou
komen te overlijden - - voori-ang zullen
krijgen op haar zusters geen enkel rl
verband hield met bepaalde bestaande
voornemens. j
Treinramp.
Zo wisselden rouw en blijdschap zich
niet alleen in ons vorstenhuis doch in
geheel ons volk af. Toen het koninklijk
gezin aan het begin van dit jaar met
vakantie was, werd ons land opgeschrikt
door de treinramp bij Harmeien, die vele
tientallen slachtoffers opeiste. Koningin
Juliana onderbrak ijlings haar vakantie
om van haar medeleven te getuigen.
Er waren meer gebeurtenissen dit jaar,
die geheel ons volk in hun ban namen.
Het proces te Luik, over de vraag of
ouders het recht hebben, baby's, die ten
gevolge van het gebruik van softenon-
slaaptabletten, misvormd ter wereld ko
men, te doden hield ook in ons land
de gemoederen bezig. Steeds meer trok
ook het vx-aagstuk van de regeling van
het kindertal de geboortebepex-king
enerzijds en de kunstmatige bevruchting
andex-zijds de belangstelling. De regering
heeft laatstgenoemd vraagstuk in studie
doen xxemen.
Op medisch terrein lag ook het uitbre
ken van hondsdolheid in de hoofdstad.
Verscheidene mensen stierven er door de
beet van een zieke hond. Dit was voor de
overheid aanleiding om de honden aan
de lijn te leggen, plaatselijk te muilkor
ven en landelijke inenting ook van kat
ten voor te schrijven.
Overledenen.
Ook om andex-e redenen moet ons land
vele verliezen betreuren. Vele voox-aan-
staande figuren gingen door de dood voor
ons land verloren. Wij noemen slechts
volledigheid zou vele ki'antenpagina's ver
gen namen van tekenaars, zoals Cor
nells Veth, de typograaf S. H. de Roos,
de lettex-kundigen Ritter. Dekker en Ach
terberg, een politicus, zoals de Rottex--
dammer Brautigam. de industi'ieel Fen-
tener van Vlissingen en geleerden van
naam, zoals Dr. Bartstra en Dr. Endepols
en de hooglerai-en Weve, Limperg. Ro
mein, Thierre, Van Dijk en Zuur-.
Vooi'ts werd een zwarte schaduw ge
worpen op ons univei'sitaire leven door
de ontgroeningsschandalen, die bij ver
scheidene studentencorpoi'a aan het licht
ti'aden. Het ergste geval deed zich voor
bij het Amstex-damse corps, waar de aan
komende studentjes aan een „Dachau-
spelletje" werden onderworpen. De schul
digen werden later vanwege de universi
teit bestraft; voorts werden maatx-egelen
getroffen om een herhaling te voorko
men.
Dixits probleem.
Dat dit probleem zich kón voordoen,,
bewijst hoe lang de bezettingstijd al weer
achter ons ligt. De jonge delinquenten
zo was de indruk wisten nauwelijks
waarover zij het hadden als zij over Da
chau spraken. Toch ligt die bange tijd
niet zover achter ons, dat dit jaar voor
het eerst Anneke Beekman, een joods
weesje, dat door haar pleegmoeder katho
liek was opgevoed en die haar later niet
weer aan haar joods milieu wilde terug
geven, onder eigen naam weer in ons
land kwam leven, daax'bij met succes
gratie vragend voor haar pleegtante,
mejuffrouw Van Moorst.
De bezettingstijd werd ook door een
andei'e oorzaak in de herinnering terug-
gei'oepen. Dit jaar wei'd namelijk een
vredesverdrag met Duitsland gesloten.
Het stuitte in de volksvertegenwoordiging
nogal op bezwaai", zodat het nog niet in
parlementaire behandeling kwam. Velen
vonden de schadevergoeding jegens de
oox'logsslachtoffers te schraal. Een pro
bleem i'ees vooi'ts door de gx-ensafbake-
ning in het Noox-den des lands. In dit
gebied waren namelijk grote voori'aden
aax'dgas ontdekt! Aan wie behoox-den die
toe?
Economie.
Voor de welvaart van ons land waren
die aardgasvondsten van grote betekenis.
Zij kunnen ons volk voor vele jaren aan
energie én wax'mte helpen. Dat is dus niet
alleen voor de ontwikkeling van liet Noor
den des lands van belang, doch ook voor
de expoi'tpositie van onze volkshuishou
ding ten opzichte van het buitenland.
Besloten werd intussen niet tot exploita
tie van de steenkolenmijn Beatrix over
te gaan. Die zou toch maar met ver
lies kunnen gaan werken, hoewel de i'ege-
ring overigens niet pessimistisch was
over de toekomst van de mijnen in Lim-
bui'g.
De economische positie van ons land
kon deze vei'sterking best gebruiken. Niet
dat er een crisis heei'st. Integendeel, de
hoogconjunctuur duurde voox't. Maar ex-
deden zich wel symptomen voor, die op
een mogelijke verzwakking wezen. De
pi*esident van de Nederlandse Bank be
cijferde althans, dat de invoex-ing van de
vijfdaagse werkweek en de revaluatie van
de gulden, de concurrentiekracht van ons
land hadden vex-zwakt. Index-daad deden
zich in diverse bedrijfstakken tekenen
van ontspanning voor. De regel ing moest
de K.L-M. met enkele garanties bijsprin- j
gen. Gelukkig leverde het dex-de kwartaal
van, dit jaar deze maatschappij,, voor het
eerst sinds twee jax-en, geen verlies op.
Dochdit was voornamelijk aan de
x-epatriëx-ing uit Nieuw-Guinea te danken.
Sociale verbeteringen.
De welvaart maakte het mogelijk om
tal van sociale verbetex-ingen aan te bren
gen. Zo kwam er een nieuwe salax-isx-ege-
In de Ridderzaal te Den Haag Iieeft Mr.
J. F. L. Th. Cals, minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, de pxijs der
Nederlandse Letteren uitgereikt aan de
Vlaamse schrijver Stijn Streuvels. Minis
ter Cals drukt de heer Streuvels de hand.
'A 7 2
ling voor orkestmusici tot stand, waarbij
het Concertgebouw-orkest in de eei'ste;
Het Residentie Orkest in de tweede klasse
en de andei-e orkesten daarna geplaatst
werden. Over die ixxdeling was nogal het
een en ander te doen. Maar de regeling
legde toch een nuttig verband tussen
sociale en cultux-ele waarden. De welvaart
stelde de regering ook in staat te beslui
ten tot een stichting van een afzonderlijk
museum te Amstex-dam, waar de gx-ote
collectie van Vincent van Gogh, dank zij
een gul gebaar van diens vexwanten, zal
kunnen worden ondergebracht.
Ook met de afsluiting van de Lauwers-
zee kon nu worden begonnen. De Tweede
Kamer durfde het aan ons een half uur
eerder vers brood te laten bakken. En als
andere symptomen van de gestegen wel
vaart kwamen er verscheidene verbete
ringen voor invaliden tot stand. Minister
Veldkamp ontwierp een intei-im-regeling
voor meerderjarige invaliditeitsx-entetrek-
kex's. Doch ook ons volk zelf tastte onder
aanvoex'ing van Mies Bouwman in een
marathon televisieshow voor een goed
doel royaal in de beurs. Wie zal die show
ooit vergeten?
Miss World.
Zo valt er van 1962 ook veel goeds te
verhalen. Het was niet alleen een jaar
van verlies en rouw; er werden ook nieu
we mogelijkheden voor de toekomst ge
schapen. De gevluchte Russische Ir. Go-
l°eb mocht ons land weer verlaten, om
dat het hier niet zo'n paradijs is als hij
zich in Rusland had voorgesteld. Het
leven had er ongetwijfeld zijn goede kan
ten, ook in dit jaar 1962.
De welvaart stelde de overheid in staat
om de kerkenbouw en die van bezin
ningscentra te subsidiëren. Minister
Zijlstra droeg zijn steentje bij door in
juli de belastingen te verlagen al werd
die vreugde gedeeltelijk weggenomen
door een gelijktijdige huux-verhoging.
Tenslotte: een Nederlands meisje werd
tot Miss Woxid gekozen. Kan de Neder-
landse maagd zich mooier wensen?
Bij 't verscheyden van 't Jaer onses Heeren MCMLXII
tot alle Leezers gerigt door d/Uytgeever en
Redactioneels Versorgher deeser Krant.
Haest is een Jaer weer heen als Ghy dit Vaers aanschouwt
de Zon is heenghegaen, de winterscheemringh graauwt.
Wy zetten weer een streep in onse koopmansboecken,
in glans van Kaersligt en in geur van Olykoecken.
Het was een wonder Jaer, als wy terug ges chouwen,
wat heeft men in deez Tydt om sich aen vast te homven
Wy leerden 't reeds op School: eerst komt de Lente aen
en doet al 't Ys en Sneeuw in zonneglans verghaen.
Dan komt de Zoomertydt en jaegt ons naer de Stranden
of, voor wie 't duer wil doen, naer alle 's Heeren Landen.
De Herfst is nommer Drie, in rypen geur van Ooft,
soo hebben wy't geleert, soo hebben wy't gelooft.
Dan komt de Winter aen; Kou wordt ons nyet ghespaert
wy kruipen veïlich met syn alien by den H aerdt.
Soo konden wy het Jaer wel in vier parten deelen,
viel 't eens wat onghelyck, dat kon gheen mensch wat scheden.
Maer nu, wat sien wy thans? De Winter is gheweest;
waer was de Sneeuw-man en waer was het Ysbaen-feest
En kwam de Lente toen met keur van Voorjaersbloemen
Hebt U se soms ghesien? Ick durf se nyet te noemen.
Het bleef maer koud en kil, dat haere quackelweer
en naer de Zoomerzon verlangden w'allen seer.
Naerwaer die was gevlugt weet nyemant te verklaeren,
een sidrend strandt-publyck staerde naer graauwe baren,
't was reegen, storm en kou, de menschen kwamen vlug,
verbleeckt en gryeperigh (en sonder Geldtterugh.
Alleen de Herfst, die heeft sich aen syn Woort gehouden;
we zaagen bruyn en goudt in onse schaerse Wouden.
Een matte najaerszon, die heeft ons noch verquickt,
maer guur novemberweer heef t dat al ras verstickt,
icant naauw kwam. Sinterklaes ghevaeren over see
of hy bragt met syn paert, oock sneeuw en haegel mee.
Wy weeten het nyet meer, en die onseeckerheyt
weerspiegelde sich ook in 't nieuws van deese Tydt.
De mcnschheyt vroeg sich af: wat moet nu met fatzoen
een man uit Rus-landt in dat warme Cuba doen?
En kan men hier op Aerdt nyet snel genoegh noch gaen,
moet het noch sneller en by voorkeur naer de Maen?
De goede oude Tydt! toen wist men waer men was;
oover de schreef te gaen, dat gaf toen heel geen pas.
De Landrot bleef te Landt, de Zeeman ging te Waeter
en in de Lugt klonk slechts het Voogelengesnaeter.
Wie haest hadt, nam een Paert, wie geldt hadt een Karos,
wie geen van beyden hadt, die liep de spyeren los.
De Maen was er alleen om Paert jens te beschynen.
Al 't onderschept vervaegt, de grenzen gaen verdwynen.
Wat al onseeckerheyt, wy laten 't maer begaen
en vroegen ons slegts af: Waer heb je houvast aen?
Welnu! Hier is Uw Krant! Watter oock is ghescliied,
by mooy of leelyck weer, Uw krant, dié miste nyet.
Die gaf U trouw verslagh van onse Vroede Vaedren,
als Schout en Scheepenen weer eens tesaem vergaedren.
Die leerde Uwanneer de lampen moesten aen,
en by wélck geestlyck Heer Ghy naer de Kerch Jcondt gaen,
de prysen van de Marckt, de bouw van nieuwe huysen,
de Burgerlycke Standt viel immer nae te pluysen.
Wanneer Uw soontjen braef de School voleyndicht hadt.
dan stond het in de Krant en wist 'et heel de stadt.
Wanneer de Harmony weer lauwers had ghewonnen,
als 't Swembadt open was, de Kermis weer begonnen,
Ghy vondt het in Uw Krant, al scheen geen Zon of Maen
en al wou Castro op syn Agter-liooft gaen staen,
al weemélde de Lugt van aardsche satéllyten,
Ghy kondt in alle Rust steeds van Uw Krant ghenyeten.
Och, moog het steeds soo zyn, moog het altydt soo blyven,
gaet alles over hoop, de Krant, die zal beclyven,
die merreckt U de Tydt, die stoort sich nergends aen
en blyft Uw trouw Ghesel, tot alles sal ver gaen.
Ghy allen Leezers, hetsy hooch of la eg gheseeten,
wat er op Aerdt ghebeurt, d Krant doet liet. U weeten.
Uw Nieuwsbladt wer.scht U then,Gods allerbeste Zeegen.
want daeraen is toch het allermeest ghéleegen.