ONRUST IN VRIEZENVEEN Veldhuis roor Glasserviezen SCHUPPERT SCHUPPERT SCHUPPEUT SLAGERIJ HARRY GAZAN SCHUPPE1T SCHUPPERT Fevffuson G. W. Rietman en Zn. woning-inrichting NAAIMACHINES herfstmode- gebied COSTUUM Herenmode artikelen IJl Landbouwers Zaterdag' 13 oktubfcr 19G2 IIOLTENS NIEUWSBLAD pagina 3 In september 1872 waren op verschillende plaatsen in Overijssel ongeregeldheden voorgevallen of zij werden verwacht. Kleine detachementen huzaren elk onder bevel van een wachtmeester waren o.a. uitgesteld te Borne en te Almelo. Ook te Vriezen veen werd het onrustig, aangezien de arbeiders van de fabriek een hoger loon verlangden. Het werd er niet beter op toen de burgemeester tot opgeven van hun eisen aandrong. De burgemeester, het ergste vrezende, requireerde mili taire bijstand uit Almelo. Een detachement van 1 wachtmeester, 3 korporaals, 1 trompetter en 3 huzaren trok in verband daarmede op 4 september 1872 uit Almelo naar Vriezenveen en werd aldaar ingekwartierd. Deze inkwartiering viel niet bijzonder in de smaak bij de Vriezenveners en ver hoogde de ontevredenheid der bevolking ten opzichte van de burgemeester. Deze laatste, niet lang te voren als zodanig opgetreden, was naar de zin der dorpelingen te vooruitstrevend. Hij wilde straatverlichting invoeren, opruiming doen houden van verschillende mesthopen enz., watergangen doen schoonmaken, achterstallige schoolgelden doen innen enz. enz. allemaal zaken waaraan het vorige hoofd van het burgerlijk bestuur te Vriezenveen nooit gedacht had. Die inkwartiering moest zo meenden de inwoners door hen bekostigd wor den. en dit hadden zij ook aan de burge meester te danken. In de omgemng van de Ned. Herv. Kerk te Vriezenveen hadden de ongeregeldheden plaats. Zo zag deze kerk er uit in het jaar 1872. Rechts de houten toren, die tijdens de verbouwing in 1923 verdwijnen moest. Voor eerst kijken bij Eerst kijken bij Dames, het nieuwste op Eerst kijken bij ORANJESTRAAT 59, HOLTEN, telefoon 327 Vanaf heden tot en met zaterdag 20 oktober: 500 gram BRAADVLEES 2.35 500 gram KLAPSTUKJ.gg 500 gram VERSE RUNDERWORST J 500 gram GEHAKT 1.60 ORANJESTRAAT 59 naar maat. Prachtige stoffen. Eerst kijken bij Eerst kijken bij vuur niet veel uitwerking kon worden verwacht. Toch schijnen twee personen te zijn geraak. Mag dit vuur misschien korte tijd de inwoners tot meer kalmte hebben gestemd, het was de stilte die een heviger storm zou voorafgaan. Het detachement huzaren bevond zich nog altijd op de Dorpsstraat in de nabij heid van de burgemeesterswoning. Diens huis lag ongeveer 500 meter ten westen van de Ned. Herv. Kerk. Midden tussen de kerk en die woning was hét wachtlokaal van het detachement gelegen. Tegen half twee in de nacht van 6 op 7 september begon het toen mét schop pen, rieken, geweren gewapende volk van alle zijden op het detachement aan te dringen, niet alleen voor- en achterwaarts op de Dorpsstraat, maar ook uit de naast deze straat gelegen woningen en erven. Zoveel de duisternis een schatting toe liet, raamde de wachtmeester de menigte op ongever 300mensen. Daar het terrein ter weerszijden van de Dorpsstraat volstrekt onbegaanbaar was te achten voor bereden wapens, en er geen sprake kon wezen dat de ruiters daarop veiligheid konden vinden, terwijl de pa- tronenvoorraad geen ruim gebruik van de karabijn toeliet, besloot de detachements commandant naar de Almeloseveg te trekken, en in de nabijheid van het dorp te blijven tot het daglicht zou zijn door gebroken. Daar 'vernam hij nog in de loop van de nacht dat de inwoners bij de burgemeester, bij de wethouder en bij een met deze autoriteiten bevriend ingezete ne, ruiten hadden ingegooid en andere vernielingen hadden aangebracht. In verband met de omstandigheid dal de duisternis, voor het doelmatig optreden van ruiters, op zulk terrein, een onover komelijk beletsel was, kon de detache mentscommandant er niet toe besluiten opnieuw ter assistentie naar de Dorps straat te rijden. In de vroege morgen van 7 september ontvitig de wachtmeester nader bericht dat zijn komst te Vriezeveen met zijn zeven ruiters nodig was, omdat de inwoners, na een korte tijd van rust, opnieuw aan het vernielen wilde gaan. De wachtmeester trok toen met zijn detache ment weer naar de Dorpsstraat, de in woners deden niets tegen de huzaren, maar verspreiden zich, hervatten de dage lijkse arbeid en om 8 uur 's morgens was de rust zo zeer teruggekeerd, dat de mi litairen veilig naar hun kwartieren te Vriezenveen konden gaan. De wachtmeester, detachementscom mandant, verzond op 7 september uit Vriezenveen een schriftelijk rapport om trent het voorgevallene naar cle Comman dant der eskadrons huzaren te Zuthpen. Te Almelo was inmiddels bekend gewor den wat in de nacht van 6 op 7 september te Vriezenveen was gebeurd. Het gevolg daarvan was dat het detachement cavale rie, 7 september, om 4 uur 's middags, uit Vriezenveen werd teruggeroepen naar Almelo alwaar het om ruim 5 uur aan kwam; voorts dat zowel aan de Commis saris van de koning in Overijssel als aan het Departement van Oorlog bericht werd gezonden over de aard der ongeregelhe- den. Dit bericht zenden geschiedde per brief en niet rechtstreeks maar door tus senkomst van andere autoriteiten. Het Departement van Oorlog vroeg, bij brief van 9 september, een gedetailleerd rapport, en tevens bericht over de toe stand op die dag. Nog vóórdat dit rapport werd ontvangen gaf de Minister van Oor log, waarschijnlijk op mondelinge aanvra ge van zijn ambtgenoot van Binnenlandse Zaken, op 11 september order om een de tachement van 50 man infanterie, onder 'n luitenant, per spoor uit Arnhem te'zen den naar Almelo, alwaar de uit Vriezen veen teruggeroepen huzaren bij dit de tachement infanterie moesten aansluiten, en daarmede gezamenlijk naar Vriezen veen marcheren. Om half zeven 's avonds van 11 september vertrekkende, kwam dit detachement infanterie, nadat zich te Almelo de acht ruiters daarbij hadden aangesloten, diezelfde avond om elf uur, te Vriezenveen aan, en stelde het zich ter beschikking van de burgemeester. In het dorp was alles rustig. Uitgezon den patrouilles keerden naar de wacht te rug met het bericht dat geen mens te zien was. In dezelfde nacht van 11 op 12 septem ber zou Vriezenveen intussen nog méér bezetting krijgen. De commissaris van de Koning in Overijssel had namelijk, 11 sep tember, zijnerzijds ook militaire bijstand voor Vriezenveen gevorder, en wel een af deling van ICO man infanterie onder een kapitein en twee luitenants. Dit detache ment kwam, in de nacht van 11 op 12 sepember om half twee te Vriezenveen aan. Ter vermijding van opschudding en moeilijkheden in de duisternis, werd het detachement, in overleg met de burge meester, onder dak gebracht in het school gebouw. naast het gemeentehuis, 's Mor gens om zes uur werden de inkwartierings biljetten uitgegeven. Deze inkwartiering werd door de ingezetenen vrij gunstig ont vangen, een enkel geval, waar aan twee manschappen met hun biljet geen toegang tot het huis werd verleend, waarbij hun werd toegevoegd „de burgemeester moet je maar te eten geven", werd dadelijk met „driedubbele" inkwartiering gestraft. De kapitein, detachements-commandant, deelde in een uitgebreid verslag, op 16 september te Vriezenveen opgemaakt, zijn bevinding mede aan de militaire au toriteit. welke hem had uitgezonden. Een duidelijke terreinbeschrijving deed hij volgen door de opmerking, dat cavele- i ie het wapen niet kon wezen dat in zulk doorsneden landstreek voor militaire bij stand kon worden gebezigd. Ware, in plaats van acht ruiters, een geheel es kadron in de nacht van 6 op 7 september te Vriezenveen geweest, het resultaat zou zijn inziens hetzelfde zijn gebleven. Verschillende bijzonderheden omtrent oude gewoonte en gebruiken der bevol king, betreffende het heen en weer trek ken uit Vriezenveen naar St. Petersburg enz. waarvan in dij blad reeds eerder uit voerig aandacht werd besteed vonden ook in het verslag van de kapitein, deta chements-commandant, een plaats. Op 12 en 13 september deed de kapitein ioor de infanterie een oefening houden binnen en buiten het dorp, waarbij hij aan de bevolking iets te aanschouwen gaf dat haar de overtuiging kon schenken, dat haar schuilhoeken voor de kogels en ba jonetten der infanterie niet ongenaakbaar zouden zijn. De rust in de gemeente was intussen niet verstoord; alleen had de burgemees- v van de veldwachter vernomen dat, wanneer de in te voeren straatverlichting mocht worden ontstoken, de bevolking inch daartegen zou verzetten, alles kort en klein zou slaan en schieten, en de kapitein het allereerste slachtoffer zou zijn. De burgemeester wilde dan ook geen op- dracht geven tot het plaatsen en aan keken van de straatlantaarns. Niettegen- staande het aandringen van de kapitein, bleef de burgemeester, om de vermelde redenen, weigeren dat aansteken te ge lasten. Toen cle kapitein, detachemertts-com- ma.ndani, evenwel alle gevolgen van dat aansteken voor zijn verantwoordelijkheid nam, wei den de lantaarns op 14 septem ber op de palen geplaatst en 's avonds aangestoken. Geen zweem van verzet of van oproeri ge geest was meer merkbaar. Viezenveen behield niettemin geruime tijd inkwartiering. Op 31 oktober vertrok ken 75 ma:;; twee weken daarna nog 50 man; in de eerste dagen van december alle overige militairen. Evenwel, het duurde tot 6 september 's avonds half zeven, voordat de burge meester enige dienst van de ingekwartier de militairen vorderde. Op dat uur kreeg de wachtmeester bericht van de burge meester dat hij ten huize van deze moest komen om de orde te helpen handhaven. De wachtmeester reed erheen mét drie ruiters. Ter plaatse aankomende zag de wachtmeester dat reeds enige ruiten van de burgemeesterswoning waren inge gooid; het volk schoolde samen, niet al leen op de Dorpsstraat maar ook achter verschillende erven, woningen, enz., ter zijde van deze weg. Het gelukte de hu zaren, zonder verzet, de samengeschoolde troepen op de weg uiteen te doen gaan. Terwijl inmiddel de overige vier huzaren bij de burgemeester waren aangesloten, maakten de inwoners van de duisternis gebruik om, van achter erven, hekken en heggen met stenen te gooien, ook naar de ruiters. In weerwil van de waarschuwingen van de wachtmeester bleef dit aanhouden," zo dat deze ten slotte de karabijnen deed laden-en in de richting der steenwerpérs deed vuren. Men begrijpt dat er van dit in het duister en door ruiters afgegeven Zo vredig lag liet dorp Vriezenveen er in de vorige eeuw. Rechts op de foto de ouderwetse straatverlichtingwelke mede de oorzaak was van de onrustige septembermaandvan het jaar 1872 wist U dal wij U voordelig kunnen helpen aan een een tractor met wereldreputatie en de meest geschikte voor de boer. Komt U geheel vrij blij vend eens praten en bezoek met ons een bedrijf waar men de FERGUSON dag in. dag uit met onverdeeld succes en genoegen gebruikt. Wij houden ons beleefd aanbevolen voor de levering van tractoren (import, zowel nieuw als gebruikt) en alle landbouwmachines en werktuigen. TELEFOON 05483 385 HOLTEN S

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1962 | | pagina 3