ONRUST IN
VRIEZENVEEN
Veldhuis roor
Glasserviezen
SCHUPPERT
SCHUPPERT
SCHUPPEUT
SLAGERIJ HARRY GAZAN
SCHUPPE1T
SCHUPPERT
Fevffuson
G. W. Rietman en Zn.
woning-inrichting
NAAIMACHINES
herfstmode-
gebied
COSTUUM
Herenmode
artikelen
IJl Landbouwers
Zaterdag' 13 oktubfcr 19G2
IIOLTENS NIEUWSBLAD
pagina 3
In september 1872 waren op verschillende plaatsen in Overijssel ongeregeldheden
voorgevallen of zij werden verwacht. Kleine detachementen huzaren elk onder
bevel van een wachtmeester waren o.a. uitgesteld te Borne en te Almelo.
Ook te Vriezen veen werd het onrustig, aangezien de arbeiders van de fabriek een
hoger loon verlangden. Het werd er niet beter op toen de burgemeester tot opgeven
van hun eisen aandrong. De burgemeester, het ergste vrezende, requireerde mili
taire bijstand uit Almelo. Een detachement van 1 wachtmeester, 3 korporaals, 1
trompetter en 3 huzaren trok in verband daarmede op 4 september 1872 uit Almelo
naar Vriezenveen en werd aldaar ingekwartierd.
Deze inkwartiering viel niet bijzonder in de smaak bij de Vriezenveners en ver
hoogde de ontevredenheid der bevolking ten opzichte van de burgemeester. Deze
laatste, niet lang te voren als zodanig opgetreden, was naar de zin der dorpelingen
te vooruitstrevend. Hij wilde straatverlichting invoeren, opruiming doen houden
van verschillende mesthopen enz., watergangen doen schoonmaken, achterstallige
schoolgelden doen innen enz. enz. allemaal zaken waaraan het vorige hoofd van
het burgerlijk bestuur te Vriezenveen nooit gedacht had.
Die inkwartiering moest zo meenden de inwoners door hen bekostigd wor
den. en dit hadden zij ook aan de burge meester te danken.
In de omgemng van de Ned. Herv. Kerk te Vriezenveen hadden de
ongeregeldheden plaats. Zo zag deze kerk er uit in het jaar 1872. Rechts de
houten toren, die tijdens de verbouwing in 1923 verdwijnen moest.
Voor
eerst kijken bij
Eerst kijken bij
Dames, het nieuwste op
Eerst kijken bij
ORANJESTRAAT 59, HOLTEN, telefoon 327
Vanaf heden tot en met zaterdag 20 oktober:
500 gram BRAADVLEES 2.35
500 gram KLAPSTUKJ.gg
500 gram VERSE RUNDERWORST J
500 gram GEHAKT 1.60
ORANJESTRAAT 59
naar maat.
Prachtige stoffen.
Eerst kijken bij
Eerst kijken bij
vuur niet veel uitwerking kon worden
verwacht. Toch schijnen twee personen te
zijn geraak. Mag dit vuur misschien korte
tijd de inwoners tot meer kalmte hebben
gestemd, het was de stilte die een heviger
storm zou voorafgaan.
Het detachement huzaren bevond zich
nog altijd op de Dorpsstraat in de nabij
heid van de burgemeesterswoning. Diens
huis lag ongeveer 500 meter ten westen
van de Ned. Herv. Kerk. Midden tussen de
kerk en die woning was hét wachtlokaal
van het detachement gelegen.
Tegen half twee in de nacht van 6 op
7 september begon het toen mét schop
pen, rieken, geweren gewapende volk van
alle zijden op het detachement aan te
dringen, niet alleen voor- en achterwaarts
op de Dorpsstraat, maar ook uit de naast
deze straat gelegen woningen en erven.
Zoveel de duisternis een schatting toe
liet, raamde de wachtmeester de menigte
op ongever 300mensen.
Daar het terrein ter weerszijden van de
Dorpsstraat volstrekt onbegaanbaar was
te achten voor bereden wapens, en er geen
sprake kon wezen dat de ruiters daarop
veiligheid konden vinden, terwijl de pa-
tronenvoorraad geen ruim gebruik van de
karabijn toeliet, besloot de detachements
commandant naar de Almeloseveg te
trekken, en in de nabijheid van het dorp
te blijven tot het daglicht zou zijn door
gebroken. Daar 'vernam hij nog in de
loop van de nacht dat de inwoners bij de
burgemeester, bij de wethouder en bij een
met deze autoriteiten bevriend ingezete
ne, ruiten hadden ingegooid en andere
vernielingen hadden aangebracht.
In verband met de omstandigheid dal
de duisternis, voor het doelmatig optreden
van ruiters, op zulk terrein, een onover
komelijk beletsel was, kon de detache
mentscommandant er niet toe besluiten
opnieuw ter assistentie naar de Dorps
straat te rijden. In de vroege morgen van
7 september ontvitig de wachtmeester
nader bericht dat zijn komst te Vriezeveen
met zijn zeven ruiters nodig was, omdat
de inwoners, na een korte tijd van rust,
opnieuw aan het vernielen wilde gaan. De
wachtmeester trok toen met zijn detache
ment weer naar de Dorpsstraat, de in
woners deden niets tegen de huzaren,
maar verspreiden zich, hervatten de dage
lijkse arbeid en om 8 uur 's morgens was
de rust zo zeer teruggekeerd, dat de mi
litairen veilig naar hun kwartieren te
Vriezenveen konden gaan.
De wachtmeester, detachementscom
mandant, verzond op 7 september uit
Vriezenveen een schriftelijk rapport om
trent het voorgevallene naar cle Comman
dant der eskadrons huzaren te Zuthpen.
Te Almelo was inmiddels bekend gewor
den wat in de nacht van 6 op 7 september
te Vriezenveen was gebeurd. Het gevolg
daarvan was dat het detachement cavale
rie, 7 september, om 4 uur 's middags,
uit Vriezenveen werd teruggeroepen naar
Almelo alwaar het om ruim 5 uur aan
kwam; voorts dat zowel aan de Commis
saris van de koning in Overijssel als aan
het Departement van Oorlog bericht werd
gezonden over de aard der ongeregelhe-
den. Dit bericht zenden geschiedde per
brief en niet rechtstreeks maar door tus
senkomst van andere autoriteiten.
Het Departement van Oorlog vroeg, bij
brief van 9 september, een gedetailleerd
rapport, en tevens bericht over de toe
stand op die dag. Nog vóórdat dit rapport
werd ontvangen gaf de Minister van Oor
log, waarschijnlijk op mondelinge aanvra
ge van zijn ambtgenoot van Binnenlandse
Zaken, op 11 september order om een de
tachement van 50 man infanterie, onder
'n luitenant, per spoor uit Arnhem te'zen
den naar Almelo, alwaar de uit Vriezen
veen teruggeroepen huzaren bij dit de
tachement infanterie moesten aansluiten,
en daarmede gezamenlijk naar Vriezen
veen marcheren. Om half zeven 's avonds
van 11 september vertrekkende, kwam
dit detachement infanterie, nadat zich te
Almelo de acht ruiters daarbij hadden
aangesloten, diezelfde avond om elf uur,
te Vriezenveen aan, en stelde het zich
ter beschikking van de burgemeester.
In het dorp was alles rustig. Uitgezon
den patrouilles keerden naar de wacht te
rug met het bericht dat geen mens te zien
was.
In dezelfde nacht van 11 op 12 septem
ber zou Vriezenveen intussen nog méér
bezetting krijgen. De commissaris van de
Koning in Overijssel had namelijk, 11 sep
tember, zijnerzijds ook militaire bijstand
voor Vriezenveen gevorder, en wel een af
deling van ICO man infanterie onder een
kapitein en twee luitenants. Dit detache
ment kwam, in de nacht van 11 op 12
sepember om half twee te Vriezenveen
aan. Ter vermijding van opschudding en
moeilijkheden in de duisternis, werd het
detachement, in overleg met de burge
meester, onder dak gebracht in het school
gebouw. naast het gemeentehuis, 's Mor
gens om zes uur werden de inkwartierings
biljetten uitgegeven. Deze inkwartiering
werd door de ingezetenen vrij gunstig ont
vangen, een enkel geval, waar aan twee
manschappen met hun biljet geen toegang
tot het huis werd verleend, waarbij hun
werd toegevoegd „de burgemeester moet
je maar te eten geven", werd dadelijk met
„driedubbele" inkwartiering gestraft.
De kapitein, detachements-commandant,
deelde in een uitgebreid verslag, op 16
september te Vriezenveen opgemaakt,
zijn bevinding mede aan de militaire au
toriteit. welke hem had uitgezonden.
Een duidelijke terreinbeschrijving deed
hij volgen door de opmerking, dat cavele-
i ie het wapen niet kon wezen dat in zulk
doorsneden landstreek voor militaire bij
stand kon worden gebezigd. Ware, in
plaats van acht ruiters, een geheel es
kadron in de nacht van 6 op 7 september
te Vriezenveen geweest, het resultaat zou
zijn inziens hetzelfde zijn gebleven.
Verschillende bijzonderheden omtrent
oude gewoonte en gebruiken der bevol
king, betreffende het heen en weer trek
ken uit Vriezenveen naar St. Petersburg
enz. waarvan in dij blad reeds eerder uit
voerig aandacht werd besteed vonden
ook in het verslag van de kapitein, deta
chements-commandant, een plaats.
Op 12 en 13 september deed de kapitein
ioor de infanterie een oefening houden
binnen en buiten het dorp, waarbij hij aan
de bevolking iets te aanschouwen gaf dat
haar de overtuiging kon schenken, dat
haar schuilhoeken voor de kogels en ba
jonetten der infanterie niet ongenaakbaar
zouden zijn.
De rust in de gemeente was intussen
niet verstoord; alleen had de burgemees-
v van de veldwachter vernomen dat,
wanneer de in te voeren straatverlichting
mocht worden ontstoken, de bevolking
inch daartegen zou verzetten, alles kort en
klein zou slaan en schieten, en de kapitein
het allereerste slachtoffer zou zijn. De
burgemeester wilde dan ook geen op-
dracht geven tot het plaatsen en aan
keken van de straatlantaarns. Niettegen-
staande het aandringen van de kapitein,
bleef de burgemeester, om de vermelde
redenen, weigeren dat aansteken te ge
lasten.
Toen cle kapitein, detachemertts-com-
ma.ndani, evenwel alle gevolgen van dat
aansteken voor zijn verantwoordelijkheid
nam, wei den de lantaarns op 14 septem
ber op de palen geplaatst en 's avonds
aangestoken.
Geen zweem van verzet of van oproeri
ge geest was meer merkbaar.
Viezenveen behield niettemin geruime
tijd inkwartiering. Op 31 oktober vertrok
ken 75 ma:;; twee weken daarna nog 50
man; in de eerste dagen van december
alle overige militairen.
Evenwel, het duurde tot 6 september
's avonds half zeven, voordat de burge
meester enige dienst van de ingekwartier
de militairen vorderde. Op dat uur kreeg
de wachtmeester bericht van de burge
meester dat hij ten huize van deze moest
komen om de orde te helpen handhaven.
De wachtmeester reed erheen mét drie
ruiters. Ter plaatse aankomende zag de
wachtmeester dat reeds enige ruiten van
de burgemeesterswoning waren inge
gooid; het volk schoolde samen, niet al
leen op de Dorpsstraat maar ook achter
verschillende erven, woningen, enz., ter
zijde van deze weg. Het gelukte de hu
zaren, zonder verzet, de samengeschoolde
troepen op de weg uiteen te doen gaan.
Terwijl inmiddel de overige vier huzaren
bij de burgemeester waren aangesloten,
maakten de inwoners van de duisternis
gebruik om, van achter erven, hekken
en heggen met stenen te gooien, ook naar
de ruiters.
In weerwil van de waarschuwingen van
de wachtmeester bleef dit aanhouden," zo
dat deze ten slotte de karabijnen deed
laden-en in de richting der steenwerpérs
deed vuren. Men begrijpt dat er van dit
in het duister en door ruiters afgegeven
Zo vredig lag liet dorp Vriezenveen er in de vorige eeuw. Rechts op de foto
de ouderwetse straatverlichtingwelke mede de oorzaak was van de
onrustige septembermaandvan het jaar 1872
wist U dal wij U voordelig kunnen helpen aan een
een tractor met wereldreputatie en de meest geschikte
voor de boer.
Komt U geheel vrij blij vend eens praten en bezoek met
ons een bedrijf waar men de FERGUSON dag in. dag
uit met onverdeeld succes en genoegen gebruikt.
Wij houden ons beleefd aanbevolen voor de levering
van tractoren (import, zowel nieuw als gebruikt) en alle
landbouwmachines en werktuigen.
TELEFOON 05483 385 HOLTEN
S