„Milicien ii Cirla"
Uit Hollens historie
^iddenstaitdssursus
>/63
De cursus begint
Grote veranderingen
Filisinleuws
Conflicten cm Carla
Veilig gebruik
Geilden paar
FEUILLETON
Zaterdag 1 september 1962
HOLTENS NIEUWSBLAD
pagina 2
op maandag 3 september a.s. om
7.30 uur in gebouw „Irene".
Nieuwe leerlingen kunnen zich
alsnog op deze avond opgeven.
Groot waren de veranderingen, die
zich te Holten voltrokken hadden. De
pastoor was weg. Hij was uit de kerk
verdreven en met hem alle heiligen
beelden en het kerkzilver. De doop-,
trouw- en doodboeken eveneens.
Herman Bushof kwam als eerste pre
dikant, maar dit gaf ook dadelijk veel
haken en ogen. Hij vertrok tenminste
nog binnen het jaar.
De stad Deventer was sinds 1595 in
staatse handen. Zij was door Prins Mau-
rits veroverd met zesduizend man. Uit
de boekjes van de vaderlandse geschie
denis leert men van negenduizend,
maar drieduizend soldaten bestonden
alleen op papier. Onze voorvader Wol
ter moest als kapitein zelf vier en tach
tig soldaten meebrengen. Of het er vier
en tachtig waren?Maar alle kapi
teins met elkaar hadden drieduizend
man te kort. Maar voor die drieduizend
man werd de gage wel uitbetaald.
Toen Maurits ontdekte, dat de zaak
niet pluis moest zijn, kwamen er con
troleurs uit Den Haag om te onderzoe
ken, waar die drieduizend man zaten.
Die waren er wel, want de kapiteins
waren uitgeslapen lieden en doorge
winterde officieren. Zij leenden bij de
controle elkaar manschappen en zodoen
de kwam men aan negenduizend man.
Dat het geen zuivere koffie was, bleek
naderhand wel, toen de maatregel ge
nomen werd. dat iedere soldaat beneden
de rang van officier met de dood ge
straft zou worden, als hij overliep.
Trouwens, Maurits had zijn neef, de
graaf Van den Berg, met succes ver
slagen. De graaf lag gewond in zijn tent
en na de slag om Deventer ging de prins
naar zijn vijandelijke neef toe om te
kijken, hoe deze het maakte. Zo ging
dat vroeger onder grote neven.
Met dit al had de rijke koopstad De
venter zich een macht verworven, die
de hele regering van Overijsel even
aarde.
Het bleek, dat Ds. Busman niet uit
het goed hout gesneden was; hij was
voordien pastoor geweest. Ds. Chris-
tiaan Holbein kwam, nadat Holten vijf
jaar lang zonder geestelijke herder was
geweest.
Men had zich te Holten echter wel ge
red. Als het mogelijk was, haalden de
Holtenaren een predikant van Deventer
of van Rijssen met de stortkar, want er
was te Holten niets heel gebleven en de
oorlog tegen Spanje was nog niet op de
helft van de tijd.
Voor 1940 zou men ongelovig 't hoofd
hebben geschud over de roverijen van
de onderdrukker, maar wij weten nu
beter.
Voor Ds. Holbein was Holten ook
geen blijvende plaats; een platgebrand
dorp is ook niet plezierig om er te wo
nen, maar de kerkvaders van Deventer
regeerden met straffe hand.
Hoever ze het in 1607 gebracht had
den is nu nog, na drie honderd en vijftig
jaar, te zien. Trekt men een denkbeel
dige lijn van Deventer over Lochem
naar Geesteren en vandaar naar Die-
penheim en langs Goor naar Rijssen en
Holten, dan is dat het domein van de
hervorming, waarvan omstreeks 1600
Deventer de grondslagen legde. Het
overige deel van Twente stond nog on
der Spaanse invloed, want de Span
jaarden waren nog tot 1626 baas in 01-
denzaal.
Dat in 1607 de toestand enigermate
geconsolideerd was, blijkt wel bij de
komst van Ds. J. Rhedemannus, die te
Holten van 1607 tot 1627 predikant was.
De drost Bentinck had van Deventer
veel steun en de stad schoot nu geld
voor aan de staatsen en ook aan Twen
te. Deventer viel met de hervorming
een rijke buit in handen. De stedelijke
kerkegoederen werden geconfiskeerd.
En Holten? Deventer zette te Holten,
wat het dorp aangaat, vele mensen naar
haar hand. De tolgaarder en de schout,
mitsgaders alle ambtenaren, werden
met medewerking van Deventer aange
steld. De markerichter, vanouds door de
eigengeërfde boeren benoemd, werd
ook een Deventer man. De boeren uit
de marke balden in machteloze woede
hun vuisten, maar de markeveldwach
ters lieten de boeren de tanden zien. De
boeren op hun beurt grepen het scherp
geladen geweer en hielden het de mar
keveldwachter onder de neus, terwijl ze
commandeerden: kijk daar eens in!
Door de oorlog en door de strijd van
de bosgeuzen was het volk zeer ver
ruwd en op een goede dag verschenen
Harm en Berend Hagel, om als echte
geuzen te Holten orde op zaken te stel
len.
Vol trots lieten zij hun vele litteke
nen zien. Harm Hagel kwam in de in
middels weer opgebouwde „Zwaan" en
bestelde bier. Hij dronk zeven pinten
en wilde toen vertrekken, maar de kas
telein van de „Zwaan" wilde wel geld
zien. Toen begon Harm uit te pakken.
Ondankbare hond!, riep hij de kastelein
toe. Heb ik daarvoor mijn kop in deu
ken laten slaan? Ik zal Berend halen en
dan zul je zien, dat wij watergeuzen
zijn van de oude stempel. Als de klok
vanmiddag vier uur slaat, bestaat Hol
ten niet meer. En meteen sloeg hij door
het blad van de tafel.
Jannes van de „Zwaan" holde toen de
straat op en riep: Help! Help! Er is een
watergeus gek geworden! Er kwam een
grote toeloop voor de herberg, maar er
ging niemand naar binnen, want Harm
sleep zijn vervaarlijk mes op de put
rand van Bentheimer steen, dat de von
ken er afspatten.
De schout gaf zijn dienaren bevel de
watergeus te grijpen, maar toen kwam
Berend Hagel, ook een woestaard, ten
tonele en trok ook een groot mes uit de
schede. Achteruit, schorum-, brulde hij.
Anders rijg ik heel Holten aan het mes!
Heb je gehoord van de martelaren van
Goi'kum? Nou, daar was ik bij!
Ontzet deinsde het volk van Holten
achteruit.
Grijpt hem, mannen!, commandeerde
de schout, maar Harm deed een uitval
met het grote en scherpe mes.
Gelukkig naderde van de kant van
Bathmen een ruiter met zes knechten.
Hét was de drost van Salland met zijn
helpers. Hij overzag de toestand en
greep in. Hij gebood het volk van de
straat te gaan en wilde Harm en Be
rend gevangen nemen.
Donder nou gauw op!, brulde Berend.
Een watergeus laat zich niet gevangen
nemen. Harm, kom mee. Met :n wagen
menner gingen zij naar Deventer.
Daar werden de beide zonen van Jan
nes Hagel met open armen ontvangen.
Zij kregen er beiden een goede baan
van de stad.
DE NIEUWE TOLGAARDER
EN DE BOEREN
De boeren hadden enkele jaren geen
tol betaald en in vele jaren geen belas
ting. De drost, jonker van Warmelo,
had de boeren verboden aan Alva be
lasting te betalen en de landrentmees-
ter van Spaanse zijde rapporteerde ge
regeld, dat. er van het. platteland in Sal
land en Twente niets te halen viel, maar
de drost Bentinck stelde orde op zaken.
Deventer ook. En daar kreeg Willem
voor de Boom opdracht flink door te
VAN COEVERDEN.
De filmvoorstellingen in „Irene" wor
den dit seizoen hervat met de vertoning
van de grote Hollandse suceesfilm
„CISKE DE RAT",
vervaardigd naar de bekende gelijkna
mige en veelgelezen roman van Kees
Brusse. Ongetwijfeld zullen velen van U
deze prachtige roman gelezen hebben en
daarbij afwisselend geschaterd hebben
om de schelmenstreken van dit Rotter
damse jochie om even later daarentegen
stiekum een traan weg te pinken als Cis-
ke naar een tuchtschool wordt gebracht-
Prachtig gekozen zijn de typen voor
deze sublieme film. De 13-jarige Dickie
van der Velde speelt op onnavolgbare
wijze de rol van Ciske. Zeldzaam mooi
wordt ook de rol van rechercheur Muys-
ken gespeeld door de bekende Johan
Kaart en niet te vergeten Kees Brusse
als Bruis, de jonge begrijpende onderwij
zer aan de volksschool, die het na veel
geduld gelukt het vertrouwen van Ciske
te winnen. En zo ontstond deze Hollandse
film, die een ongekend succes werd en
overal stampvolle theaters trok. „Ciske
de Rat", de Nederlandse film met inter
nationale reputatie, die op het filmfesti
val in Venetië met goud bekroond werd!
De aktieve filmcommissie heeft met deze
zeldzaam mooie film een uitstekende
keus gedaan en kan zonder meer zondag
op een stampvolle zaal jeugdige toe
schouwers rekenen.
SCIIAAKCOMPETITIE
VANGT WEER AAN
De Holtense schaakclub „De Pioniers"
gaat donderdag 13 september a.s. het
nieuwe schaakseizoen openen en met de
competities beginnen. Evenals vorige ja
ren komt men bijeen in het clublokaal,
Hotel Holterman, 's avonds om half acht.
Men verwacht op de eerste avond ook
graag alle schakers, die nog geen lid zijn
van de club.
ONS NIEUWE FEUILLETON O
O
De hoofdpersoon in dit nieuwe
feuilleton is het meisje Carla Eran-
denburg.
ay Dit knappe, pas geslaagde meisje,
ontmoet een jonge en veelbelovende
jurist, die zij door zijn jovialiteit en
overmoedigheid bewondert. Toch
mist zij enkele dingen in hem, die zij
wel vindt bij een zekere Wim Geert-
,j> sema, een pas bij haar vader in
dienst gekomen accountant.
Heen en weer geslingerd door de
sympathie van de beide jongens
maakt zij een reis ter voltooiing van
haar klassieke opleiding. Ook in dat
land treden verwikkelingen op. V
Ziekte van Wim doet haar besluiten
naar Nederland terug te keren. i
De moeilijkheden tussen Carla, Her-
man en Wim spitsen zich toe vooral
wanneer er fraude in het spel komt.
Het zou niet juist zijn de oplossing
van de problemen in dit stukje te O j
verhalen.
„Conflicten rond Carla" is zeker de
e- moeite van het lezen waard.
Jaren beproefd en hoog geroemd
Mijrsha rdt's Zenuwtab jatter;
DE NIEUWE .jL.
VOETBALCOMPETITIE
Voor de clubs in de afdeling Twente
van de KNVB gaat zondag 9 september
a s. het bruine monster weer rollen, zo
dat heel voetballend Twente weer in ak-
tie is.
De voorlopige competitie-indeling
die zeer waarschijnlijk de definitieve zal
worden is reeds bekend en ziet er als
volgt uit:
2e klasse A;
Holten 1, Delden 1, Omhoog 1, Mar-
kelo Vooruit 1, Bentelo 1, Borne-
broek 1, Hoeve Vooruit 1, Haarlese
Boys 1, SOS 1 en SDOL 1.
3e klasse H:
Holten 2, De Zweef 3, RV 2, Haar
lese Boys 2, SOS 2, Enter 3, Nijver-
dal 2, RjKSV 2 en Almelo 3.
4e klasse P:
Holten 3, Haarlese Boys 4, RKSV 3,
SDOL 3, RV 3, Omhoog 3 en Wier
den 3-
Junioren Groep I - O:
Sportclub Rijssen a, De Zweef b. Hol
ten b, DES b, Nijverdal a, Enter
Vooruit a, Haarlese Boys a.
Groep I - P:
SVVN a, VESOS a, De Zweef a, Hol
ten a. DES a, Wierden a, Excelsior a.
Groep II - T:
Holten c, Nijverdal b, DES d, Haar
lese Boys c. SVVN c, Excelsior c,
Sportclub Rijssen b en De Zweef c.
Groep Hl - O:
Holten d, SWN d, Nijverdal c, DES
e, Excelsior d, Haarlese Boys d, Om
hoog b en RV b.
SPECIALE ZIJSPANKLASSE OP
DE GRASBAANRACES IN KAALTE.
Raalte - De grasbaanraces welke dit
jaar op 2 sept. a.s. te Raalte worden ge
houden is een tak van de motoi^sport
die steeds meer belangstelling trekt.
Vooral de zijspanraces beloofd ook dit
jaar weer een aparte sensatie te worden.
De grasbaanraces welke nu zo lang
zamerhand een traditie is geworden
trekt een grote schare motorsportlief
hebbers, deze races zijn spannend en af
wisselend, de strijd om de eervolle
plaatsen is goed te volgen, zodat men
genieten kan van een prachtige strijd.
Kampioenen van 1961 komen weer
aan de start, ook komen er Duitse rij
ders aan de start.
Rest ons nog te vermelden dat de ba
ten ten goede komen aan de zieken en
invaliden.
MONSTERNEMER
Holten De heer H. J. Aaltink, N 85 te
Holten is met ingang van 1 september
a.s. aangesteld als monsternemer voor het
bedrijfslaboratorium voor grond en ge-
wassenonderzoek B.B.B. te Beegden voor
de gemeenten Holten, Bathmen' on Marke-
lo. »m
Holten Het echtpaar H. J. Nijland
en D. Nijland-Jansen op het erve „Breu-
kink" op de Borkeld herdacht donderdag,
dat het voor 50 jaar in het huwelijk trad.
De heer Nijland is 84 jaar en zijn echtge
noot 78 jaar oud. Beiden zijn nog kras, al
moet de gouden bruidegom wel de nodige
rust nemen.
Het gouden paar mocht zich op déze
dag in een grote belangstelling verheu
gen van de zijde van familie en buren. De
burgemeester, Mr. Enklaar kwam de oud
jes gelukwensen, terwijl Ds Addink hen
mede namens de kerkeraad der Herv. ge
meente een bezoek bracht.
Het echtpaar heeft 4 kinderen en 7
kleinkinderen.
DE DUIVEN VLOGEN WEER.
De Postduivenvereniging „De Berg-
vliegers" nam met jonge duiven deel
aan de vlucht vanaf Essen. Afstand 163,
lossing 12 uur. De uitslag luidde: 1 G.
Steunenberg 13.47.17 uur, 2 W'.v.d
Pluym. 3 C.W. Reeves, 4 W.v.d. Pluym,
5 C.W Reeves, 6 J. Aaftink, 7 en 8 idem,
9 W.v.d. Pluym, 10 G. Steunenberg, 11
W.v.d. Pluym, 12 W.v.d. Pluym.
De stand na 5 vluchten is thans: 1
W.v.d. Pluym, 151 punten, 2 C.W. Ree
ves 143.0 pnt, 3 G. Steunenberg 136.1 pnt
4 J. Aaftink 110.- pnt en 5 J. Schoneveld
98.6 pnt.
De prijs in natura werd gewonnen
door de heer W. v.d. Pluym.
De uitslag van de op 18 aug, gehou
den vlucht vanaf Breda- de navlucht
met oude en jonge duiven luidde als
volgt: (afstand 138 k.m., lossing 12 uur)
1 G. Steunenberg 13.25.30 uur, 2 H.J.
Aaftink, 3 W.v.d. Pluym, 4 en 5 H.J. Aaf
tink, 6 7 8 en 9 J. Schoneveld. 10 en 11
C.W. Reeves, 12 en 13 H.J. Aaftink
14 G. Steunenberg, 15 C.W. Reeves,
16 W.v.d. Pluym, 17 G. Steunenberg,
18 C.W. Reeves, 19 W.v.d. Pluym- 20
J. Schoneveld, 21 C.W. Reeves, 22 en 23
J. Schoneveld, 24 W.v.d. Pluym.
SUCCESSEN VOOR DE
KOUDBLOEDFOKKERS
Holten Op de vorige week op de
tentoonsteling 3XA te Enschede gehou
den premiekeuring van trekpaarden wer
den door de ltoudbloedfokkers in onze ge
meente en omgeving goede resultaten be
haald.
Deze keuring ging uit van de Kon. Ver
eniging „Het Nederlandse Trekpaard" af
deling Overijssel.
In de rubriek: 2 jarige merriën (grote
maat) was een 2e premie voor „Olga v.
d. Biezen" van de heer G. Haarman te
Espelo, en een 3e premie voor „Paula van
Willemskerk polder" van dé heer H.
A. Haarman, Ham 37 te Heeten.
In de rubriek 2 jarigen merriën (kleine
maat). Een 2e premie voor „Alida", van
de heer J. Ruitenkamp, Hurkshoek 31 Hee
ten.
In de rubriek 3 jarige merriën (Midden
maat), was een le premie voor „Evelien
van Niemeijershoeve", van de heer W. F.
Boode te Espelo en in de rubriek 4 tot 7
jai'ige merriën (zogende) een le premie
voor „Paula" van de heer G. Meijerink te
Espelo.
i)
Dromerig zat Carla op de stenen rand
van het zwembad. Als ze haar been
strekte stak haar grote teen juist in het
water. Dat water was groen,de nagels
van haar tenen waren fel rood. De zon
toverde allerlei tinten in de rustige rim
pelingen van het water; alleen die na
gels 'bleven rood. Daaraan veranderde
de zon niets.
Carla Brandenburg zag het en zij
glimlachte. Het was een ietwat meewa
rig glimlachje „Heb ik nu werkelijk
niet beters om aan te denken?" over
woog ze ibij zichzelf. Nee, waaraan zou ze
wèl moeten denken? Aan haar studie?
Ze had haar gymnasiumdiploma een
week te voren behaald. Thuis was er een
heleboel drukte van gemaakt; zij had
het niets bijzonders 'gevonden. Het gym
was voor haar niet zo moeilijk geweest.
Ze waren lief thuis, dat wel. Toch voelde
ze zich als enig kind eenzaam. Met
vriendinnen kon je alleen maar praten
over kleren, over een film, over een uit
je. En verder had ze eigenlijk niets om
over na te denken.
Plotseling voelde ze een stevige duw
in haar rug. Ze verloor haar evenwicht
en buitelde levensgroot in het water.
Toen ze proestend haar blonde krullen
van haar voorhoofd veegde hoorde zij
lachend roepen:
„Eindelijk heb ik revanche genomen
Op de kant stond een jongeman. Carla
kende hem niet. Revanche? Ze snapte
er niets van. Met langzame slagen
crawlde zij naar de overkant, waar zij
zich uit het water hees.
Wie was die kerel? Ze nam hem nog
eens goed op, maar ze kon zich zijn ge
zicht niet herinneren. Hij leek wel aar
dig. Hij glom van plezier toen hij op
haar afkwam, hij stak haar een ge
spierde hnd toe.
„Carla! Of ik moet me al heel erg
vergissen. Je hebt me drie jaar geleden
op een feest van het gym met dat ijsje
te pakken gehad, weet je nog?
Opeens wist Carla het weer. Dit was
dus Herman- Wat een vent was hij ge
worden! Hij zat toen in de hoogste klas,
zou gauw examen doen en dan rechten
studeren.
„Hoe is het, al examen gedaan? Hoe
gaat het op school? Ik heb nooit meer
iemand ontmoet. Is de slome er nog? En
zeurt de rector nog zo over Virgilius en
zo? Toch wel een leuke tijd! Zeg, jij
bent niets veranderd. Toen zag je er ook
al zo leuk uit
Erg schuchter was Lierman nooit ge
weest, wist Carla weer. Langzaam voel
de zij het kil worden van binnen. Haar
verrassing van zoeven maakte plaats
voor de gereserveerdheid, die zij altijd
koesterde jegens al te voortvarende be
langstelling van andere mensen. Heel
koel zij ze:
„Dag! Sorry, ik herkende je niet met
een. Jij bent wèl veranderd."
„Ten goede of ten kwade?" wilde
Herman weten. En zonder antwoord af
te wachten:
„Kom je hier vaak zwemmen- Ik ben
van plan, een maand lang elke morgen
te komen. Ik heb vakantie en de ouwe
lui willen dat ik meega naar Zwitser
land. Ach, wat doe je dan, hè? Zeg zul
len we samen een baantje? En dan een
beetje zonnen en kletsen! Wat leuk dat
je hier ook bent. Je moet me een hele -
boel vertellen."
En voordat Carla de kans kreeg zelf
te beslissen wat zij zou doen, greep
Herman haar hand en sprongen ze sa
men het water in.
„Vind ik het leuk of vind ik het niet
leuk?" vroeg Carla zich af terwijl zij
probeerde, de fors zwemmende Herman
bij te houden. Ze wist het nog niet toen
ze naast hem lag in het gras en zijn
woordenvloed over zich heen liet gaan.
Lichtelijk afwezig luisterde zij naar
zijn verhalen en zijn toekomstplannen.
Hij had geluk met zijn studie. Het kan
didaats was al achter de rug én' na zijn
doctoraal zou hij naar Amerika- Zijn
vader was procuratiehouder van een
exportfirma, die een jong jurist' in New
York wilde aanstellen om de anteceden
ten van de toekomstige afnemers na te
gaan.
„Net iets voor mij, vind 'ik. Dat vinden
de directeuren trouwens ook. Ik begin
met 6000, vrij wonen en een auto. Aar
dig,hè?"
Toen ze. opstonden om zich te gaan
aankleden, had Carla niets over zichzelf
verteld, alleen maar geluisterd. Ze na
men buiten afscheid. Herman reed wui
vend weg in de auto van pa. Toen
Carla naar huis fietste, dacht ze:
„Nu heb ik dus iets om over na te
denken: vind ik het leuk of vind ik het
niet leuk om Herman morgen weer te
ontmoeten?"
Het wérd leuk. Hermans vrolijke her
inneringen aan zijn gymnasiumtijd en
zijn dolle avonturen als student in het
wat deftige Utrecht amuseerden Carla
zeer. Zijn humeur, dat wel onverwoest
baar scheen, werkte aanstekelijk en toen
Herman voorstelde, 's avonds samen
naar Scheveningen te gaan, stemde ze
bijna gretig toe. Hij zou haar wel komen
halen met de wagen.
Ze keken er thuis nog wel van op,
Carla uit, met een vreemde jongeman?
Het was nog niet eerder gebeurd. Wie
dat dan wel was, wilde pa Brandenburg
weten.
Zo was pa Brandenburg wel: trots,
maar ook erg zuinig op zijn enige doch
ter. Hij had een druk advocatenkantoor
en zag in gedachten zijn dochter al als
zijn naaste medewerkster. Ook zij moest
rechten studeren,. Zij zou later de goede
naam, die hij in de stad had, stellig alle
eer aandoen.
Zo leek hem geschikt voor advocate cn
een vrouw in „het ambt", zoals hij zijn
beroep graag noemde, zou zijn toch al
gerenommeerd kantoor stellig in aan-
zien doen stijgen.
Nu pa mocht het weten: Herman
Grootenhuis, candidaat rechten, enige
zoon van de algemene procuratiehou
der van de firma Leèflang.
Grootenhuis? Dan was het wel m orde
vond pa. De vader was een cliënt van
Brandenburg. En pa wenste zijn grote
dochter veel plezier. Ma bleef niet ach
ter. Toen Herman zich, voor het vertrek
nog even de Brandcnburgs gedag kwam
zeggen, scheen hij trouwens een uitste
kende indruk te maken.
2)
Dat was geen wonder, begreep Carla,
toen zij zwijgend naast hem in de auto
zat. Ze luisterde geamuseerd naar zijn
monter gebabbel.
„Leuke lui, zeg, je vader en moeder-
Vonden ze het zo maar goed dat je met
me uit zou gaan? Nou ja, ik breng je
beslist weer netjes thuis, hoor. Mag het
een beetje laat worden? Ik hou niet van
vroeg naar bed gaan. Doe ik in Utrecht
ook nooit. En in Scheveningen kun je
zo lekker laat nog overal terecht. Je
kunt er ontzettend veel pret hebben.
Ken je de Oase?"
Zo vroeg hij honderduit, maar nooit
wachtte hij op een antwoord.
„Waar zullen we het eerst heengaan?
Naar dat leuke tentje op het Deynoot-
plein? Nee, daar is het nog te vroeg
voor. We gaan eerst iets lekkers drin
ken bij Koos. Ken je Koos. Dat is een
ober, die precies weet van welke cock
tail ik het meeste hou.
(Wordt vervolgd)
